Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 20

Nnanyi mwikale “nfumu a kuunundu” lelo uno?

Nnanyi mwikale “nfumu a kuunundu” lelo uno?

“Akafiki na ku mfudiilo kushii muntu afiki mu kumukwasha.”​—NDA. 11:45.

LOONO 95 Etaata adyende na kutama

KYABAKWILA MWANKA *

1-2. Mmyanda kinyi yatukyebe kutaluula mu uno mwisambo?

TWIBASHINKAMISHE kukila kumpala’shi, twi mu mafuku a ku nfudiilo a uno ndumbulwilo. Mu mafuku apeela’mu, Yehowa na Yesu Kidishitu ababutula mbulamatadi yoso ikwete kulwisha Bufumu bwa Yehowa ngoshi. Kumpala kwa’shi byabya bikitshikye, nfumu a kuunundu na a kuushi abatungunuka na kulwa ngoshi abo banabene, na kulwisha bafubi b’Efile Mukulu ngoshi.

2 Mu uno mwisambo, atukyebe kutaluula butemuki bwi mu mukanda wa Ndanyele 11:40–12:1. Atukyebe kutundula nfumu a kuunundu e kwanka lelo uno, na bwakinyi abitungu tunyingiile nkalakashi ayifiki kumpala na lukulupilo loso.

NFUMU MUPYA A KUUNUNDU

3-4. Nnanyi mwikale bu nfumu a kuunundu lelo uno? Patuula.

3 Kunyima kwa kupona kwa bufumu bwa Union soviétique mu 1991, bafubi b’Efile abaadi mu yaya mbalo abapetele “ndambw’a bukwashi”​—nkwamba’shi abapetele kwiyikela. (Nda. 11:34) Nyi bwakinyi, abaadi na mushindo wa kulungula mukandu wibuwa mu bulungantu, na mu mafuku apeela, bungi bwa balungudi bubakamiine ngofu mu aa maumbo a bena Union soviétique. Kadi, ndambo ya bipwa kunyima, Russie na angi maumbo akwete kumukwatshishena, mbafikye bu nfumu a kuunundu. Nka bu byatumwene mu mwisambo ubashala, bwashi bufumu kampanda bwikale bu nfumu a kuunundu sunga a kuushi, abitungu bukite myanda isatu: (1) bukyengyesha mwilo w’Efile Mukulu, (2) bulesha ku bikitshino byabo’shi mbushikwe Yehowa na mwilo waye, na (3) bulwe na bungi bufumu.

4 Tala bwakinyi atwamba’shi Russie na maumbo aamukwatshishena nyi be bu nfumu a kuunundu lelo uno. (1) Bakwete kukyengyesha mwilo w’Efile Mukulu, pa kukandjika mudimo wa bulungudi na kubingabinga bakwetu boso bashale mu maumbo e ku matalwa aabo. (2) Bino bikitshino abilesha’shi mbashikwe Yehowa na mwilo waye. (3) Bakwete kulwa na nfumu a kuushi, kwamba’shi, bena bufumu bwa nsenga ishima bwa Angleterre na bena Amérique. Tubandeyi kutaluula myanda ikwete kukita Russie na maumbo aamukwatshishena ayishinkamisha’shi nnabo bekale bu nfumu a kuunundu lelo uno.

NFUMU A KUUNUDU NA A KUUSHI BAKWETE KUTUNGUNUKA NA KWIPIKENA

5. Ndanyele 11:40-43 akwila kinyi, na nkinyi kikwete kukitshika mu kyakya kipungo?

5 Badika Ndanyele 11:40-43. Kino kipindji kya butemuki, akyakwila myanda ayikakitshika mu kipungo kya ku nfudiilo. Kino kipindji akyakwila dingi kwikutwena kwi pankatshi pa nfumu a kuunundu na a kuushi. Nka bu byabadi batemukye kwi Ndanyele, mu mafuku a ku nfudiilo, nfumu a kuushi akebwela nfumu a kuunundu “ngoshi.”​—Nda. 11:40.

6. Mbishinkamiisho kinyi abilesha’shi ba nfumu babidi bakwete kulwa?

6 Nfumu a kuunundu na a kuushi bakwete kutungunuka na kulwa ngoshi mwanda oso akwabadi akyebe kwikala bu nfumu a nsenga ishima. Bu kileshesho, tutaluuleyi kibaadi kikitshikye kunyima kwa Ngoshi ya kabidi ya nsenga ishima, bena Union soviétique ababangile kumunana mu maumbo ebungi a mu Europe. Bikitshino bya nfumu a kuunundu bibaadi bitakule nfumu a kuushi bwadya kwipushena na angi maumbo bwa’shi basangye bilwilo byabo, bwa kukita ndumbulwilo abetamina bu OTAN (Organisation du traité de l’Atlantique Nord). Nfumu a kuunundu na nfumu a kuushi bakwete kutungunuka na kwipikena pa kutuusha makuta ebungi bwa kuula ma mputu. Bano ba nfumu babidi bakwete kulwa dingi pa kukwatshishena angi maumbo a mu Afrique, Asie, na mu Amérique latine. Ano mafuku, Russie na maumbo akwete kumukwatshishena, mbekale na bukome bukile angi maumbo mu nsenga ishima. Dingi bakwete kulwa na nfumu a kuushi ku Internete. Bano ba nfumu babidi bakwete kwifundena, nfumu a kuunundu amba’shi nfumu a kuushi kwete kufubisha ma programe a informatike ku ma ordinatere aaye bwa kulwisha myanda yaye itale bupeta na myanda ya politike, nfumu a kuushi namu afundu a kuunundu nka byabya. Dingi nka bu bibaadi Ndanyele mutemukye, nfumu a kuunundu kwete kutungunuka na kulwa ngoshi na mwilo w’Efile Mukulu.​—Nda. 11:41.

NFUMU A KUNUNDU BATWELE MU “EUMBO DIIBUWA BWI MOO”

7. “Eumbo di buwa bwi moo” adilesha kinyi?

7 Ndanyele 11:41 amba’shi nfumu a kuunundu akatwele mu “eumbo diibuwa bwi moo.” Eumbo kinyi? Kala, Eumbo dya bena Isaleele nyi dibaadi bu “eumbo diibuwa bwi moo.” (Es. 20:6) Dyadya eumbo dibaadi bu di pabwadyo mwanda nyi mubaadi lulangwilo lwa binyibinyi. Kubanga mu Pantekote a mu 33 bino bipungo byetu (B.B.), dyadya “eumbo” tadibaadi dingi eumbo di mbalo nkampanda nya, mwanda bafubi ba Yehowa babaadi bapalakane mu nsenga ishima. Lelo uno, “eumbo diibuwa bwi moo” adilesha mpaladiso a mu kikudi.

8. Mushindo kinyi ubaadi nfumu a kuunundu mutwele mu “eumbo di buwa bwi moo”?

8 Mu ano mafuku a ku nfudiilo, nfumu a kuunundu kwete kutwela mu “eumbo di buwa bwi moo,” misuusa ibungi. Bu kileshesho, pabaadi bena Nazi ba mu Allemagne bu nfumu a kuunundu, bikishekishe mu Ngoshi ya kabidi ya nsenga ishima, yawa nfumu baadi mutwele mu “eumbo di buwa bwi moo” pa kubingabinga na kwipa bafubi b’Efile Mukulu. Kunyima kwa Ngoshi ya kabidi ya Nsenga ishima, pabaadi Union Soviétique bu nfumu a kuunundu, baadi n’aye namu mutwele mu “eumbo di buwa bwi moo” pa kubingabinga mwilo w’Efile Mukulu, na kwiufilusha.

9. Lelo uno, mushindo kinyi utwele Russie na maumbo aamukwatshishena mu “eumbo di buwa bwi moo”?

9 Lelo uno, Russie na maumbo aamukwatshishena mbatwele mu “eumbo di buwa bwi moo.” Mu mushindo kinyi? Mu 2017, Russie mukandjikye mudimo wa ba Temwe ba Yehowa na kwela bangi bakwetu balume na bakashi mu lukano. Mmukandjikye dingi mikanda yetu, mpaa na Bible a Traduction du monde nouveau. Akupu, mmunyengye mashibo a Betele a mu Russie, mashibo a Bufumu na mashibo a Bikongeno. Kunyima kwa kutaluula ino myanda yoso, mu 2018 Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu nkafikye mukwakula’shi Russie na maumbo aamukwatshishena nyi nfumu a kuunundu. Byabya, sunga bafubi ba Yehowa bakwete kubingwabingwa, tabakwete kutompa kulwa sunga kukimba kushintuula myanda ya mbulamatadi ya bana ba bantu. Kadi bakwete kulonda elango dya mu Bible pabitale kutekyela “booso bee na matalwa,” bikishekishe nsaa y’abata bitshibilo bya’shi tatwikalanga na bulungatu bwa kulangwila.​—1 Tim. 2:1, 2.

NFUMU A KUNUNDU AKATSHOKOLA NFUMU A KUUSHI SU?

10. Nfumu a kuunudu akatshokola nfumu a kuushi su? Patuula.

10 Butemuki bwi mu Ndanyele 11:40-45, abwakwila ngofu mudimo wa nfumu a kuunundu. Bino abilesha’shi akatshokola nfumu a kuushi su? Nya. Mwanda nsaa ayikabutula Yehowa na Yesu mbulatadi ya bana ba bantu mu ngoshi ya Armagedone, nfumu a kuushi akekala nka ‘atala.’ (Kibaf. 19:20) Bwakinyi twi bashinkamishe byabya? Tutaluleyi akilesha matemuki e mu Ndanyele na mu Kibafumbwilwe.

Ku Armagedone, Bufumu bw’Efile Mukulu bwabadi bapwandjikishe n’ebwe, abukabutula mafumu a bantu, abadi baleshe bu nkishi mukata, mula (Tala kikoso 11)

11. Butemuki bwi mu Ndanyele 2:43-45, abwakwila kinyi? (Tala kifwatulo kya ku kipusu.)

11 Badika Ndanyele 2:43-45. Mutemuki Ndanyele akwila mbulamatadi ilekenelekene ya bana ba bantu i na matalwa pe mwilo w’Efile Mukulu. Akwila bipindji bilekene bya nkishi mukata a kyamo. Mbulamatadi a nfudilo a bana ba bantu mbamuleshe bu ngwaa ya nkishi isangye kyamo na ema. Ngwa ayilesha bufumu bwa nsenga ishima bwa Angleterre na bena Amérique. Bwabwa butemuki abulesha’shi bufumu bwa nsenga ishima bwa Angleterre na bena Amérique abukekala nka kwanka nsaa yabakabutula mbulamatadi ya bana ba bantu kwi Bufumu bw’Efile Mukulu.

12. Mutwe wa musambo wa nyema aulesha nnanyi, na bwakinyi kwiuka bino kwi na muulo bwetu?

12 Yowano mutumiibwa baadi dingi mwakwile mafumu a nsenga ishima e na matalwa pe bafubi ba Yehowa. Mu buno butemuki bwa Yowano, ano mafumu aalesha nyema e na mitwe musambo. Mutwe wa musambo wa yawa nyema aulesha bufumu bwa nsenga ishima bwa Angleterre na bena Amérique. Bino bi na muulo mwanda nyema tamutushe ungi mutwe nya. Mutwe wa musambo wa uno nyema autungunuka na kukunkusha mpa na nsaa ayikafiki Kidishitu na bilwilo byaye bya mwiyilu mu kwiubutula mpaa na ingi mitwe ya nyema yoso. *​—Kibaf. 13:1, 2; 17:13, 14.

NFUMU A KUUNUNDU AKAKITSHI KINYI MU MAFUKU AAFIKI?

13-14. “Goge a kwiumbo dyaa Magoge” nnanyi, na nkinyi kilombene kumutakula bwa kutuuka bafubi b’Efile Mukulu ngoshi?

13 Butemuki bwi mu Esekyele abwitulesha akikakitshika mu mafuku a nfudiilo a nfumu a kuunundu na a kuushi. Abimweka’shi butemuki bwa Esekyele 38:10-23; Ndanyele 2:43-45; 11:44–12:1; na bwi mu Kibafumbwilwe 16:13-16, 21, abwisambila myanda imune. Su mbyabya, ino myanda ayilondo ayikakitshika.

14 Mafuku apeela kunyima kwa mpombo ikata kubanga, “banfumu ba pa nsega poso” abakebungu. (Kibaf. 16:13, 14; 19:19, EEM) Bible etamina kuno kwibunga bu “Goge a kwiumbo dyaa Magoge.” (Es. 38:2) Ano maumbo ebungye aakalwisha mwilo w’Efile Mukulu ngoshi. Nkinyi akikafwisha buno bulwishi? P’akula pabitale kyakya kipungo, Yowano mutumibwa bamwene mpeshi a kasangu na kipapi kikata anokyela beshikwanyi b’Efile Mukulu. Yawa mpeshi a mu kifwanyi alesha mukandu wi bukopo wa kiimu, wabakwete kulungula kwi bafubi ba Yehowa. Abimweka’shi uno mukandu aukatakula Goge a kwiumbo dya Magoge bwa kutuuka bafubi b’Efile Mukulu ngoshi na kepatshila ka kwibapudisha pa nsenga.​—Kibaf. 16:21.

15-16. (a) Mmyanda kinyi ayakwila Ndanyele 11:44, 45? (b) Nkinyi akikakitshikila nfumu a kuunundu na bangi bena Goge a kwiumbo dya Magoge?

15 Abimweka’shi uno mukandu wi bukopo wa kiimu na ngoshi ya nfudiilo yabakatuuku mwilo w’Efile Mukulu, ndjo myanda yabadi bakwile mu Ndanyele 11:44, 45. (Badika.) Mwamwa, Ndanyele amba’shi ‘nkumo aikafiki ku lupese lwa kutunduka nguba na lwa kuunundu’ ayikakalakasha nfumu a kuunundu na “akatûku na nsungu ikata.” Nfumu a kuunundu e na binangu bya “kushiidisha beebungi.” “Beebungi” babadi bakwile pano abalesha bafubi ba Yehowa. * Pano abimweka’shi Ndanyele kwete kwakwila ngoshi ya nfudiilo yabakatuuku mwilo w’Efile Mukulu.

16 Buno bulwishi bwa nfumu a kuunundu, pamune na mafumu oso a pa nsenga, aakakolomona sungu ya Sha bukome boso na kufwisha ngoshi ya Armagedone. (Kibaf. 16:14, 16) Mu aa mafuku, nfumu a kuunundu na bangi bena maumbo bekale bu Goge a kwiumbo dya Magoge abakabutudibwa, na takwikala ‘muntu afiki mu kumukwasha.’​—Nda. 11:45.

Mu ngoshi ya Armagedone, Yesu Kidishitu na kilwilo kyaye kya ba mikeyilu, abakabutula ndumbulwilo e bubi a Satana na kupaasha mwilo w’Efile Mukulu (Tala kikoso 17)

17. Mikaele “mwana-buwa” abadi baleshe mu Ndanyele 12:1 nnanyi, na nkinyi kyakwete kukita?

17 Shapitre alondo akwila mushindo aukabutudibwa nfumu a kuunundu na angi mafumu a bana ba bantu, na mushindo watukapashiibwa. (Badika Ndanyele 12:1.) Uno verse alesha kinyi? Mikaele nyi dingi eshina dya nfumwetu Yesu Kidishitu. ‘Mwimane’ ku lupese lwa mwilo w’Efile Mukulu kubanga mu kipwa kya 1914, mubaadi mufikye bu Nfumu a Bufumu bw’Efile Mukulu. Binobino, “akeemana” sunga’shi akabutula beshikwanyi baye mu ngoshi ya Armagedone. Yaya ngoshi ya nfudilo, Ndanyele eyitamina bu “nguba a mpombo” ishaakitshikile dingi kashaa. Butemuki bwa Yowano bwi mu Kibafumbwilwe abwakwila kipungo akitwala ku ngoshi ya Aramagedone bu “mpombo ikata.”​—Kibaf. 6:2; 7:14, Kilombeeno kipya 2014.

ESHINA DYOOBE ADIKEKALA ‘DIFUNDWE MU MUKANDA’ SU?

18. Bwakinyi abitungu twikale na lukulupilo bwa myanda ayifiki kumpala?

18 Abitungu twikale na lukulupilo bwa myanda ayifiki kumpala, mwanda Ndanyele na Yowano, boso bwabo abashinkamisha’shi baaba boso abafubila Yehowa na Yesu, abakapashibwa mu kipungo kya mpombo. Ndanyele amba’shi mashina a boso abakapashibwa aakekala “afundwe mu mukanda.” (Nda. 12:1) Nkinyi kyatudi balombene kukita bwa’shi mashina eetu ekale afundwe mu mukanda? Abitungu tuleshe patoka’shi twi na lulamato mwi Yesu, mwana a mukooko a Efile Mukulu. (Yo. 1:29) Abitungu twilambule kwi Yehowa na kubatshishibwa. (1 Mp. 3:21) Abitungu tukwatshishene Bufumu bw’Efile Mukulu pa kukwasha bangi bwa’shi beukye Yehowa.

19. Nkinyi akitungu’shi tukite kubanga binobino, na bwakinyi?

19 Ino nyi nsaa ayitungu’shi tunyingishe lukulupilo lwetu mwi Yehowa na kwi ndumbulwilo aye na lulamato loso. Ino nyi nsaa ayitungu’shi tukwatshishene Bufumu bw’Efile Mukulu. Su twakita byabya, atukapashibwa nsaa yabakabutula nfumu a kuunundu na a kuushi kwi Bufumu bw’Efile Mukulu.

LOONO 149 Loono lwa kutshokola

^ par. 5 Nnanyi mwikale “nfumu a kuunundu” lelo uno, na akabutudibwa naminyi? Su twauka ngaluulo ku ino nkonko, abinyingisha lukumiino lwetu na abitukwasha bwatudya kwikala belumbuule bwa kunyingiila nkalakashi ayikyebe kwitufwila mu mafuku apeela’mu.

^ par. 12 Bwa kwiuka myanda ibungi pabitale a kyakwila Ndanyele 2:36-45 na Kibafumbwilwe 13:1, 2, tala Kitenta kya Mulami kya 15/6/2012, esak. 7-11, 12 ,13, 14-18 mu Fwalanse.

^ par. 15 Bwa kuuka myanda ibungi tala Kitenta kya Mulami kya 15/5/2015, esak. 29-30, mu Fwalanse.