1-2. Andi woo luku a di woto aki?

AN DË u taki taa te a hia soni dë di ta lei taa u ta libi a dee kaba pisiten u dee lasiti daka u di goonliba aki. Abiti möön Jehovah ku Jesosi Keesitu o booko hii dee tii u di goonliba aki dee ta feti ku di Könuköndë. Ufö di soni aki pasa, di könu u bausë ku di könu u libasë o ta feti ku deseei, söseei de o ta feti ku dee sëmbë u Gadu.

² A di woto aki, woo luku di tjabukama woto di sikifi a Daniëli 11:40–12:1. Woo ko sabi ambë da di könu u bausë a di ten aki, nöö woo taki faandi mbei u musu dë piii ta futoou taa Jehovah o heepi u aluwasi andi o pasa.

3-4. Ambë u sa taki taa da di könu u bausë a di ten aki? Nöö faandi mbei u sa taki sö?

³ A di jaa 1991, di di Sovyet-Unie an bi dë möön, hën dee sëmbë u Gadu dee bi ta libi a di pisiwata dë bi feni „heepi”. Hën da de bi feni bööböö libi u wan pisiten (Dan. 11:34). U di di soni aki bi pasa, mbei de bi sa peleiki söndö u sëmbë bi tapa de. An bi tei longi seei, hën sömëni dusu peleikima bi ko dë a di pisiwata di de bi ta kai Sovyet-Unie. Ma baka wantu jaa, hën Losiaköndë ku dee köndë dee ta wooko makandi ku ën ko toon di könu u bausë. Kumafa u bi taki a di woto ufö disi, nöö u sa kai wan köndë di könu u bausë nasö di könu u libasë te a ta du dee dii soni aki: (1) hënseei ta du ku dee sëmbë u Gadu, (2) dee soni dee a ta du ta lei taa a dë wan felantima u Jehovah ku dee sëmbë fëën, ku (3) a ta fia ku di könu u libasë.

 ⁴ Luku faandi mbei u sa taki taa Losiaköndë ku dee köndë dee ta wooko makandi ku ën da di könu u bausë. (1) De ta du ku dee sëmbë u Gadu, söseei de tapa di peleikiwooko di dee dusudusu baaa ku sisa fuu ta du a hii dee pisiwata di de ta tii. (2) Dee soni di de ta du aki ta lei taa de buuse Jehovah ku dee sëmbë fëën. (3) De ta biinga u ko abi makiti möön di könu u libasë, hën da Ingisiköndë ku Amëëkanköndë. Boo luku faandi mbei u sa taki taa Losiaköndë ku dee köndë dee ku ën ta wooko makandi, da di könu u bausë.

5. Fuun ten Daniëli 11:40-43 ta taki, nöö andi bi o pasa a di ten dë?

⁵ Lesi Daniëli 11:40-43. Di pisi u di tjabukama woto aki ta taki soni u di pisiten u di kaba. Di pisi aki ta taki u di suku di di könu u bausë ku di könu u libasë o ta suku toobi ku deseei. Kumafa di tjabukama Daniëli bi taki, nöö a di ten u di kaba, di könu u libasë bi o „hai go feti” ku di könu u bausë.​—Dan. 11:40.

6. Andi ta lei taa dee tu könu ta fia ku deseei?

⁶ Di könu u bausë ku di könu u libasë ta fia ku deseei u di de kë dë di möön makiti tii di dë a goonliba. Baka di u Tu Goonliba Feti, nöö di Sovyet-Unie bi ko abi taki a gaansë u dee köndë u Europa liba. Di könu u libasë bi mökisi ku woto köndë u tja dee sodati u de ko a wan, u feti ku di könu u bausë. De bi hopo wan ölganisaasi de kai NATO. Di könu u bausë ku di könu u libasë ta puu hia möni u de sa abi dee möön taanga sodati ku dee möön bunu fetilai. De bi ta tuwë gogo a wan së ku dee köndë dee bi dë felantima u di felantima u de tu. De bi du di soni aki a di pisiwata u Afiikan, u Asia, söseei a di pisiwata u Latijn-Amerika. A di ten aki, Losiaköndë ku dee köndë dee dë ku ën a wan së, abi makiti a hii së u goonliba. Söseei di könu u bausë ta wooko ku Internet u ko sabi soni u di könu u libasë. Hiniwan u dee tu könu aki ta taki taa di wotowan ta wooko ku computer u mbei de lasi möni, söseei u poi di fasi fa politiki soni seti a di köndë u de. Boiti di dë, di könu u bausë ta feti ku dee sëmbë u Gadu go dou, leti kumafa Daniëli bi taki.​—Dan. 11:41.

7. Andi da „di Waiti Köndë”?

⁷ Daniëli 11:41 ta taki taa di könu u bausë o denda go a „di Waiti Köndë”. Un köndë di dë? Na awooten, di köndë dë bi dë di köndë Isaëli. Isaëli bi „waiti möön hii woto köndë” (Eze. 20:6). Ma di soni di bi mbei taa a bi waiti gaanfa sö, hën da a bi dë di kamian ka sëmbë bi nango dini Jehovah. Sensi di Pensiti daka u di jaa 33 baka Keesitu, „di Waiti Köndë” dë an dë di köndë Isaëli möön, u di dee sëmbë u Jehovah dë a hii së u goonliba. Ma a di ten aki, „di Waiti Köndë” dë da hii dee soni di dee sëmbë u Jehovah ta du u dini ën, soni kuma di go di de nango a dee komakandi, ku di du di de ta du di peleikiwooko.

8. Unfa di könu u bausë bi denda go a „di Waiti Köndë”?

⁸ A dee lasiti daka aki, di könu u bausë denda go a „di Waiti Köndë” sömëni pasi. Di Alumanköndë bi dë di könu u bausë a di ten di dee Nazi sodati bi ta tii, nöö de bi denda go a „di Waiti Köndë”, u di de bi ta du ku dee sëmbë u Gadu, söseei de bi ta kii de. Baka di u Tu Goonliba Feti, di Sovyet-Unie bi ko dë di könu u bausë, hën de bi denda go a „di Waiti Köndë” u di de bi ta du ku dee sëmbë u Gadu, söseei de bi duwengi de u de foloisi go libi a kamian di longi ku ka de bi ta dë.

9. A di ten aki, unfa Losiaköndë ku dee köndë dee dë ku ën a wan së, bi denda go a „di Waiti Köndë”?

 ⁹ A di ten aki, Losiaköndë ku dee köndë dee dë ku ën a wan së bi denda go a „di Waiti Köndë”. Na un fasi? A di jaa 2017, hën Losiaköndë tapa di wooko u dee sëmbë u Jehovah a di köndë, hën de söötö so u dee baaa ku dee sisa fuu a dunguwosu. Di könu aki taki taa sëmbë an musu abi dee buku fuu möön, te kisi di Bijbel​—Nyun-Grontapuvertaling. Boiti di dë, a tei di bëikantoo fuu a Losiaköndë, söseei a tei dee Könuköndë zali fuu ku dee kamian ka u ta hoi dee gaan komakandi. Baka di a du dee soni aki, hën di Tii Kulupu taki a di jaa 2018 taa Losiaköndë ku dee köndë dee dë ku ën a wan së da di könu u bausë. Ma dee sëmbë u Jehovah an ta fia ku lanti, söseei de an ta pooba u tooka soni a di köndë ka de ta libi, hii fa de ta du ku de. De ta begi da „könu ku gaama ku hii oto sëmbë dee dë a tii kaa”, kumafa di Bëibel ta taki taa de musu du ën, möönmöön te dee tiima aki musu luku ee de o da de pasi u de dini Gadu fiifii.​—1 Tim. 2:1, 2.

10. Di könu u bausë o wini di könu u libasë u?

¹⁰ Di tjabukama woto di sikifi a Daniëli 11:40-45 ta möön taki u dee soni di di könu u bausë ta du. Di soni aki kë taki taa di könu u bausë o wini di könu u libasë u? Wë nönö. Di könu u libasë o dë „ku libi” jeti te Jehovah ku Jesosi o booko dee tii u di goonliba aki a di feti u Amagedon (Ako. 19:20). Faandi mbei u sa dë seiki u di soni aki? Boo luku andi di tjabukama woto u Daniëli ku di u Akoalimbo, ta taki.

11. Andi di soni di sikifi a Daniëli 2:43-45 kë taki? (Luku di peentje u di kafiti.)

¹¹ Lesi Daniëli 2:43-45. Di tjabukama de kai Daniëli bi taki u wantu tii u goonliba di bi o du soni di bi o nama ku dee sëmbë u Gadu. Dee tii aki da dee peipei pisi u wan gaan pobiki. Di lasiti tii u goonliba da dee futu u di pobiki aki, nöö dee futu mbei ku felu ku pötöpötö. Dee futu da di tii u Ingisiköndë ku Amëëkanköndë. Di tjabukama woto aki ta lei taa Ingisiköndë ku Amëëkanköndë o ta tii jeti te di Könuköndë u Gadu o ko booko hii dee tii u goonliba.

12. Andi da di u seibi hedi u di hogi mbeti, nöö faandi mbei a dë wan fanöudu soni di u musu sabi?

¹² Apösutu Johanisi seei bi taki u wantu tii u goonliba di bi du soni ku dee sëmbë u Jehovah. Johanisi taki taa dee tii aki da wan hogi mbeti di abi seibi hedi. Di u seibi hedi u di mbeti, da di tii u Ingisiköndë ku Amëëkanköndë. Di soni aki da wan fanöudu soni, u di na wan hedi o ko baka disi. Di u seibi hedi u di hogi mbeti aki o ta tii jeti te Keesitu ku dee ëngëli fëën o ko poi di hedi u di hogi mbeti ku hii di sinkii fëën tuu. *​—Ako. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. Ambë da „Gögi u di köndë Magögi”, nöö andi sa mbei taa a hopo go feti ku dee sëmbë u Gadu?

¹³ Wan tjabukama woto di Ezekiëli sikifi ta taki pikisö u di soni di sa pasa ufö Gadu poi di könu u bausë ku di könu u libasë kaba a sösö. A kan taa di tjabukama woto u Ezekiëli 38:10-23, di u Daniëli 2:43-45, 11:44–12:1, söseei di u Akoalimbo 16:13-16, 21, ta taki u soni di o pasa a di wan seei ten. Ee sö a dë tuutuu, nöö kandë soni o waka kumafa woo luku nöunöu.

¹⁴ Wan pisiten baka te di gaan fuka bigi, nöö ’dee könu u goonliba tuu’ o fiti buka u de wooko makandi (Ako. 16:13, 14; 19:19). Dee könu u di goonliba o toon dee sëmbë di di  Bëibel ta kai „Gögi u Magögi” (Eze. 38:2). Dee sëmbë aki o go feti ku dee sëmbë u Gadu, nöö de o kë poi de kaba a sösö. Andi o mbei de o kë go feti ku de? Apösutu Johanisi bi konda wan tjabukama woto di nama ku di ten dë. A bi taki taa a bi si ëisi ta kumutu a liba ala dombodombo ta kai a dee felantima u Gadu liba. Dee ëisi aki sa dë di kuutu bosikopu di dee sëmbë u Jehovah o paaja. A o sa dë taa di bosikopu dë o mbei Gögi u Magögi hopo go feti ku dee sëmbë u Gadu, nöö a o kë kii hii de tuu.​—Ako. 16:21.

15-16. (a) Fuun ten Daniëli 11:44, 45 sa ta taki fëën? (b) Andi o pasa ku di könu u bausë, söseei ku dee woto pisi u Gögi u Magögi?

¹⁵ A kan taa di bosikopu di woo paaja, ku di lasiti pasi di de o ko feti ku dee sëmbë u Gadu, da di wan seei soni di sikifi a Daniëli 11:44, 45. (Lesi ën.) Daniëli ta taki taa di könu u bausë o jei bosikopu u „di së u sonu kumutu ku di së u bausë” di o toobi ën, nöö di soni dë o mbei a kisi „gaan hatiboonu”. Di könu u bausë o kë ’kii hia sëmbë puu a pasi’. Dee „hia” sëmbë di de taki u de aki, sa dë dee sëmbë u Jehovah. * A kan taa Daniëli ta taki aki u wan lasiti feti di de o ko feti ku dee sëmbë u Jehovah.

¹⁶ Di feti di di könu u bausë, makandi ku dee woto tii u di goonliba o ko feti ku dee sëmbë u Gadu o mbei di Makiti Gadu u mundu hati boonu, nöö di feti u Amagedon o bigi (Ako. 16:14, 16). A di ten dë Gadu o poi di könu u bausë ku hii dee woto nasiön sëmbë di di Bëibel ta kai Gögi u Magögi, nöö „na wan sëmbë o dë u heepi ën”.​—Dan. 11:45.

17. Ambë da „di gaama” de kai Mikaëli di Daniëli 12:1 ta taki fëën, nöö andi a ta du?

¹⁷ Lesi Daniëli 12:1. Di tëkisi aki ta taki finifini unfa Gadu o poi di könu u bausë ku dee sëmbë dee dë ku ën a wan së, söseei unfa woo feni tjubi. Andi di vers aki kë taki? Mikaëli da wan woto në u di könu fuu, Jesosi Keesitu. A ta „heepi dee sëmbë” u Gadu sensi di jaa 1914, di di Könuköndë u Gadu seti a liba ala. A di ten di ta ko a o „hopo du soni” a di feti u Amagedon. Di feti aki o dë di lasiti  soni di o pasa a di ten di Daniëli bi kai di möön hebi „ten u fuka” sensi di libisëmbë dë a goonliba. Di tjabukama woto di Johanisi bi sikifi na Akoalimbo, ta kai di ten ufö di feti aki bigi, „di gaan fuka”.​—Ako. 6:2; 7:14, NW.

18. Faandi mbei an dë fuu fëëë dee soni dee o pasa a di ten di ta ko?

¹⁸ Daniëli ku Johanisi tuu bi taki taa Jehovah ku Jesosi o tjubi dee sëmbë u de a di pisiten u di gaan fuka. Fëën mbei an dë fuu panta aluwasi andi o pasa. Daniëli taki taa di në u dee sëmbë dee o pasa di gaan fuka libilibi o dë „sikifisikifi a di buku” (Dan. 12:1). Andi u sa du u në fuu dë sikifisikifi a di buku? U musu lei gbelingbelin taa u abi biibi a Jesosi, di Sikapu Mii u Gadu (Joh. 1:29). U musu dopu u lei taa u buta u libi a Gadu maun (1 Pet. 3:21). Söseei u musu lei taa u ta heepi di Könuköndë u Gadu, u di woo du hii soni di u sa du u lei wotowan soni u Jehovah.

19. Andi u musu du nöunöu, nöö faandi mbei u musu du ën?

¹⁹ Nöunöu u musu futoou Jehovah ku di ölganisaasi fëën ka dee dinima fëën dë. Nöunöu kaa u musu du soni da di Könuköndë u Gadu. Ee u du dee soni aki, nöö woo feni tjubi te di Könuköndë u Gadu o poi di könu u bausë ku di könu u libasë.