Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 20

Tsáa nindxu̱u̱ “rey ndrígóo norte” rí mbiʼi xúgi̱ rá.

Tsáa nindxu̱u̱ “rey ndrígóo norte” rí mbiʼi xúgi̱ rá.

“Ikhaa mambáa, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱a̱ tsáa gámbáyúu” (DAN. 11:45).

AJMÚÚ 95 Rí gajkhun ndájaa itháan

RÍ MUʼNIGAJMAA *

1, 2. Ndiéjunʼ guʼyáá náa artículo rígi̱ rá.

MBIʼI xúgi̱ nandoo nduʼyáá kaʼwu rí kuwáanʼ náa iwáá mbiʼi ndrígóo numbaaʼ rígi̱. Inu má, rí Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús magudíin xúgíinʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ tsíñún gúyáá Reino ndrígóo ikhaa. Mú nákha xóó tsérígá rígi̱, rey ndrígóo norte ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo sur mugi̱ʼdu̱u̱n kanikhiin ga̱jma̱a̱ muni gínáa xuajñuu Dios.

2 Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu rí kiʼtáriyaʼ náa Daniel 11:40-12:1. Mbuʼyáá tsáa nindxu̱u̱ rey ndrígóo norte rí mbiʼi xúgi̱ ga̱jma̱a̱ ndíjkha rí xáʼyóoʼ mamiñulúʼ muraʼníí gaʼkhu dí gáʼkha̱.

NAKUJMAA IMBA̱A̱ NUXI̱I̱ʼ REY NDRÍGÓO NORTE

3, 4. Tsáa ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey ndrígóo norte, ga̱jma̱a̱ náá numuu nuʼthá xúʼko̱ rá.

3 Nákha tsiguʼ 1991 nindáti̱ga̱a̱ Unión soviética, ikhú xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ nikuwa náa xuajen rúʼko̱ ‹nixtambáñun› numuu rí nikuwa tsímáá mbá nguáthá tsiguʼ (Dan. 11:34). Rígi̱ ni’ni rí nindoo nitaraʼa ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú niʼni mbaʼin xa̱bi̱i̱ Dios náa xuajen rúʼko̱. Mú, mañu mañu niʼni dí Rusia gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ ninindxu̱u̱ rey ndrígóo norte. Xó má ndiʼyáá náa artículo rí ninújngoo, mu mbáa Xa̱bu̱ Ñajunʼ makujmaa rí nindxu̱u̱ rey ndrígóo norte o sur ndayóoʼ maʼni ajtsú enii: Timbá, maʼni gínáa xuajñuu Dios. Raga̱jma̱, rí xóo naʼni masngájma rí tsíyoo gáʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ xa̱bi̱i̱. Ragajtsú, magi̱ʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ rey bi̱ sia̱nʼ.

4 Guʼyáá náá numuu rí ma̱ndoo muʼthá dí Rusia gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ ni̱ndxu̱u̱ rey ndrígóo norte. Timbá, numuu rí ikhiin nigíʼdi̱i̱ nixkúún xa̱bi̱i̱ Dios ga̱jma̱a̱ nánguá eniña̱a̱ʼ mutaraʼa náa xuajen rí ikhiin kúwá rutañajunʼ. Raga̱jma̱, numuu rí xóo kúwá runi nusngajma rí nawi̱ñu̱u̱n kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xuajñuu. Ragajtsú, numuu rí nigiʼdu̱u̱n gajmiún rey ndrígóo sur, bi̱ nindxu̱u̱ Gran Bretaña ga̱jma̱a̱ Estados Unidos. Guʼyáá xú kaʼnii Rusia gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ ninimbánii rígi̱ rí kaʼyoo maʼni rey ndrígóo norte.

REY BI̱ NORTE GA̱JMA̱A̱ REY BI̱ SUR NUGI̱ʼDU̱U̱N MÁ XÚʼKO̱

5. Nguáná embánuu kiʼtáriyaʼ rí na̱ʼkha̱ náa Daniel 11:40-43, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ erígá ikhú rá.

5 (Atraxnuu Daniel 11:40-43). * Dí kiʼtáriyaʼ rígi̱ nasngájmulúʼ mbuʼyáá xú kaʼnii gárígá náa iwáá mbiʼi. Náa versículo rígi̱ naʼthí xú kaʼnii rey ndrígóo norte ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo sur mugi̱ʼdu̱u̱n. Daniel niʼtáriyaʼ: “Índo̱ gártumuu mbiʼi, rey ndrígóo sur maxmínaʼ ga̱jma̱a̱ [...] rey ndrígóo norte” (Dan. 11:40).

6. Ndiéjunʼ nasngájma rí nájmi̱i̱n reyes bugi̱ na̱gi̱ʼdu̱u̱n má xúʼko̱ rá.

6 Rey ndrígóo norte ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo sur nugi̱ʼdu̱u̱n má xúʼko̱ kanikhiin mu mbuyáá tsáa gíʼdoo itháan tsiakii mu maʼtáñajunʼ náa numbaaʼ. Mbá xkri̱da, gundxaʼwamíjna̱ ndiéjunʼ nirígá índo̱ nijngoo Raga̱jma̱ Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ, índo̱ Unión Soviética gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ nigi̱ʼdi̱i̱ nitañajuíínʼ mbaʼa xuajen ndrígóo Europa. Ikhaa rígi̱ niʼni dí rey ndrígóo sur mambáxu̱u̱ gajmíi̱n i̱ʼwáʼ xuajen mu xúʼko̱ muruwiin soldado ndrígu̱ún, ikhiin nijmaʼniúúnʼ xóo OTAN. Najmiin reyes bugi̱ najmún wéñuʼ mbújkha̱a̱ mu muniwíi̱ mbaʼa ajua̱nʼ ma̱ngaa muguaʼdiin mbaʼin soldado. Ma̱ngaa ikhiin nigiʼdu̱u̱n índo̱ niyambáá náa guerra dí nirígá náa África, Asia ga̱jma̱a̱ náa América Latina. Náa iwáá tsiguʼ rí ni̱ʼkha̱ ranújngoo, Rusia gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ niguaʼdáá itháan tsiakii náa xúgíʼ numbaaʼ. Ma̱ngaa najmún programa dí rígá náa computadora mu magi̱ʼdu̱u̱n gajmiún rey ndrígóo sur. Nájmi̱i̱n xa̱bu̱ ñajunʼ bugi̱ nuxrigamijna má xúʼko̱ numuu rí najmún programa dí rígá náa computadora mu maguaʼdáá xkujndu gajmiún Xa̱bu̱ Ñajunʼ ga̱jma̱a̱ rí matígu̱u̱n mbújkha̱a̱. Xó má niʼtáriyaʼ Daniel, rey ndrígóo norte naʼni gíníi má xúʼko̱ xa̱bi̱i̱ Dios (Dan. 11:41).

REY NDRÍGÓO NORTE NATO̱ʼO̱O̱ NÁA “KU̱BA̱ʼ MITSAANʼ”

7. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ” rá.

7 Náa Daniel 11:41 naʼthí dí rey ndrígóo norte mato̱ʼo̱o̱ náa “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ”. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ rá. Nákha wajyúúʼ najuiʼthá rí ku̱ba̱ʼ ndrígóo Israel ninindxu̱u̱ rí ‹itháán mitsaanʼ ki xóo i̱ʼwáʼ ku̱ba̱ʼ› (Ezeq. 20:6). Nindxu̱u̱ mitsaanʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱ numuu rí ikhí ndiyamajkuíí Jeobá. Mú índo̱ niʼni Pentecostés tsiguʼ 33 tsiguʼ nda̱wa̱á, “Ku̱ba̱ʼ” rígi̱ na̱nguá nindxu̱u̱ mbá ku̱ba̱ʼ gajkhun. Ga̱jma̱a̱ xándoo mani̱ndxu̱u̱ numuu rí xa̱bi̱i̱ Jeobá kúwá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. Rí mbiʼi xúgi̱ “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ” nandoo gáʼthúu̱n ñajunʼ rí naguma náa xuajñuu Dios, xóo índo̱ naguwáʼ náa Guʼwá nagimbáanʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ nuʼtáraʼa.

8. Xú kaʼnii nito̱ʼo̱o̱ rey ndrígóo norte náa “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ” rá.

8 Náa iwáá mbiʼi rígi̱, rey ndrígóo norte mbaʼa nuthu nito̱ʼo̱o̱ náa “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ”. Mbá xkri̱da, nákhi niʼni Raga̱jma̱ Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ, índo̱ Alemania ninindxu̱u̱ rey ndrígóo norte nito̱ʼo̱o̱ náa “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ” rígi̱ ninindxu̱u̱ índo̱ nixkhúún ga̱jma̱a̱ nigudíin xa̱bi̱i̱ Jeobá. Nda̱wa̱á rí nijngoo Raga̱jma̱ Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ, Unión Soviética ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey ndrígóo norte, ma̱ngaa nito̱ʼo̱o̱ náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ índo̱ nixkhúún xa̱bi̱i̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ nikungui̱i̱nʼ magún mitsínguánʼ.

9. Xú kaʼnii niʼni dí Rusia gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ nitu̱ʼu̱u̱n náa “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ” náa iwáá tsiguʼ rígi̱ rá.

9 Náá iwáá mbiʼi rígi̱, Rusia gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ nitu̱ʼu̱u̱n náa “Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ”. Xú kaʼnii rá. Nákha 2017, nánguá niniñuuʼ rí xa̱bi̱i̱ Jeobá muni ñajunʼ ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ mbaʼin a̱ngiu̱lú nikudiinʼ guʼwá e̱jua̱nʼ. Ma̱ngaa nánguá nindoo rí majmulú i̱yu̱lúʼ, mbá rí ikhaa nindxu̱u̱ Traducción del Nuevo Mundo. Ga̱jma̱a̱ nirígu kaʼyulú Betel dí rígá náa Rusia, xúʼko̱ má Guʼwá náa nagimbáanʼ ma̱ngaa Guʼwá náa narígá Asambleas. Nákha 2018 Cuerpo Gobernante niʼthí dí Rusia gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ ni̱ndxu̱ún rey ndrígóo norte. Ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá tsegi̱ʼdu̱lúʼ gajmiúlú nimbáa Xa̱bu̱ Ñajunʼ ni má na̱nguá eʼnimi̱jna̱ muriʼkuwíín, maski ajndu ikhiin nuni gináanʼlú. Ikháanʼ nuʼnimbánii xtágabu rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rí ndayóoʼ muʼtájkáan ga̱jma̱a̱ numún bi̱ “guáʼdáá mbá ñajunʼ”, itháan índo̱ nuríyaʼ mbá awan rí ma̱ndoo maʼnigachúu rí xóo nduʼyamajkuíí Dios (1 Tim. 2:1, 2).

REY NDRÍGÓO SUR MAGUMA GÁMBÁA GAʼNI REY NDRÍGÓO NORTE RÁʼ.

10. Ndiéjunʼ embáyulú mbuʼyáá dí rey ndrígóo sur xáguma gámbáa gaʼni rey ndrígóo norte rá.

10 Náa kiʼtáriyaʼ rí na̱ʼkha̱ náa Daniel 11:40-45 naʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu rey ndrígóo norte. Lá rígi̱ eyoo gáʼthúu̱n dí rey ndrígóo sur maguma gámbáa gaʼni rey ndrígóo norte ráʼ. Na̱nguá, rey ndrígóo sur maxtáa xóó índo̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús magudíin xúgíʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ náa Armagedón (Apoc. 19:20). Mu mbuʼyáá itháan ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, guʼyáá kiʼtáriyaʼ rí na̱ʼkha̱ náa Daniel ga̱jma̱a̱ náa Apocalipsis.

Náa Armagedón, Reino ndrígóo Dios rí naʼni mbríguíi ga̱jma̱a̱ mbá itsí, maʼni gámbíin Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ kúwá náa numbaaʼ náa nasngájma rí ni̱ndxu̱ún mbá xándú bi̱ mba̱a̱. (Atayáá kutriga̱ 11).

11. Ndiéjunʼ esngájma rí kiʼtáriyaʼ náa Daniel 2:43-45 rá. (Atayáá xtiʼkhu náa nagi̱ʼdu̱u̱.)

11 (Atraxnuu Daniel 2:43-45). * Gaʼyee Daniel naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xándú bi̱ ki̱ʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ mbaʼa ajua̱nʼ. Mámbá xuíʼtóo xándú bugi̱ ni̱ndxu̱ún Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ kúwá náa numbaaʼ bi̱ muni gíníi xa̱bi̱i̱ Dios. Rajkúu xándú bugi̱, rí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ ma̱ngaa ku̱ba̱ʼ rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n iwáá Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ maxtáa raʼtáñajunʼ náa numbaaʼ, ikhaa nindxu̱u̱ Gran Bretaña ga̱jma̱a̱ Estados Unidos. Náa kiʼtáriyaʼ nasngájma rí Xa̱bu̱ Ñajunʼ bugi̱ maxtáa xóó índo̱ Reino ndrígóo Dios gáʼni gámbíin xúgíʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ.

12. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n bi̱ maʼni juwan edxu̱u̱ xujkhú xkawiiʼ, ga̱jma̱a̱ ndíjkha dí gíʼdoo numuu mbuʼyáá rígi̱ rá.

12 Apóstol Juan ma̱ngaa naʼthí ga̱jma̱a̱ numún mbaʼin Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ nini gínáa xuajñuu Jeobá. Náa rí niʼtáriyaʼ ikhaa niʼni mbríguíi ga̱jma̱a̱ xóo mbáa xujkhúʼ xkawiiʼ bi̱ gíʼdoo juwan edxu̱u̱. Dí maʼni juwan edxu̱u̱ xujkhú nindxu̱u̱ Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Gran Bretaña ga̱jma̱a̱ Estados Unidos. Gíʼdoo numuu mbuʼyáá rígi̱ numuu dí nándáa i̱ʼwáʼ edxu̱u̱ xujkhúʼ. Maxtáa xóó raʼtáñajunʼ ikhaa índo̱ ga̱ʼkha̱ Cristo gajmíi̱n bi̱ mumbayíí muni gámbáa mbá kañiʼ xujkhúʼ (Apoc. 13:1, 2; 17:13, 14). *

NDIÉJUNʼ RÍ INU MAʼNI REY NDRÍGÓO NORTE RÁ.

13, 14. a) Tsáa nindxu̱u̱ “Gog náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Magog” rá. b) Ndiéjunʼ gáʼni rí maxkaxi̱i̱ maʼni gínáa xuajñuu Dios xá.

13 Mbá rí kiʼtáriyaʼ náa libro ndrígóo Ezequiel nambáyulúʼ makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ gárígá índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi dí maxtáa rey ndrígóo norte ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo sur. Náa Ezequiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44-12:1 ga̱jma̱a̱ Apocalipsis 16:13-16, 21, kiʼtáriyaʼ rí na̱ʼkha̱ ikhí mambanúu ikháá má tiempo ga̱jma̱a̱ ikháá má dí gárígá. Á mu xúʼko̱, rígi̱ nindxu̱u̱ dí muguaʼthi̱i̱n marigá.

14 Nda̱wa̱á rí magi̱ʼdu̱u̱ majphú mba̱a̱ gaʼkhu, “reyes bi̱ kuwa náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ” muruwamijná (Apoc. 16:13, 14; 19:19). Náa Biblia naxná mbiʼñún bugi̱ xóo “Gog náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Magog” (Ezeq. 38:2). Xa̱bu̱ bugi̱ muni gíníi xa̱bi̱i̱ Dios ga̱jma̱a̱ mugíiʼ muni gámbíin mbá kayuuʼ. Ndiéjunʼ gáʼni rí maxkaxi̱i̱ maʼni gínáa xuajñuu Dios xá. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, apóstol Juan ndiʼyoo eʼtsí mba̱ʼo̱ wéñuʼ dí najngutamáʼ náa tsu̱du̱ún. Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n ajngáa gakhii rí mutaraʼa xa̱bi̱i̱ Jeobá. Ajngáa rígi̱ maʼni rí Gog ga̱jma̱a̱ Magog maʼni gínáa xuajñuu Dios rí asndu maʼndoo maʼni gámbáa mbá kayuʼ (Apoc. 16:21).

15, 16. a) Ndiéjunʼ gárígá xó má naʼthí náa Daniel 11:44, 45 rá. b) Ndiéjunʼ gágíʼnuu rey ndrígóo norte ga̱jma̱a̱ bi̱ gakúwi̱i̱n náa Gog ndrígóo Magog rá.

15 Ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa gakhii rígi̱ ga̱jma̱a̱ rí muni xa̱bu̱ bi̱ tsíñún guyáá Dios nindxu̱u̱ ikháá má rí naʼthí náa Daniel 11:44, 45 (atraxnuu). * Ikhí Daniel naʼthí dí rey ndrígóo norte xániguuʼ “ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa norte [...], ga̱jma̱a̱ makiʼnáa wéñuʼ índo̱ gagájnuu mu maʼni gámbíin mbaʼin wéñuʼ”. Índo̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numún “mbaʼin” ni̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱ Jeobá. * Mbáa gi̱i̱ Daniel xtáa raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu iwáá gaʼkhu rí muraʼníí xa̱bi̱i̱ Jeobá.

16 Índo̱ rey ndrígóo norte gajmíi̱n eʼwíínʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ muni gíníi xa̱bi̱i̱ Jeobá, rúʼko̱ gáʼni rí ikhaa makasngáñu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ʼkha̱ kayóo Armagedón (Apoc. 16:14, 16). Mbiʼi rúʼko̱, rey ndrígóo norte ma̱ngaa bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n bi̱ ni̱ndxu̱ún Gog ndrígóo Magog maguma gámbíin “ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱a̱ tsáa gambáñun” (Dan. 11:45).

Náa guerra ndrígóo Armagedón, Jesucristo gajmíi̱n ejército bi̱ kúwá mekhuíí muni gámbáa numbaaʼ ndrígóo Gixa̱a̱ ga̱jma̱a̱ munikríyáaʼ xuajñuu Dios. (Atayáá kutriga̱ 17).

17. Tsáa nindxu̱u̱ Miguel bi̱ naʼthí náa Daniel 12:1 ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gaʼni xá.

17 Náa imbo̱ʼ versículo ndrígóo Daniel naʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu rí xú káʼnii gaguma gámbáa rey ndrígóo norte ga̱jma̱a̱ bi̱ numbayíí, ma̱ngaa rí xú káʼnii gaguma káwáanʼlu (atraxnuu Daniel 12:1). * Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n ajngáa dí na̱ʼkha̱ náa versículo rígi̱ rá. Miguel nindxu̱u̱ i̱mba̱ mbiʼyuu Jesús. Ikhaa ‹wíji̱ má xúʼko̱ mu mambáyúu› xuajñuu Dios asndu nákha tsiguʼ 1914, índo̱ ikhaa nigíʼdu̱u̱ niʼtáñajunʼ mekhuíí. Nánguá má mba̱yu̱u̱ʼ eyóoʼ rí ikhaa ‹matuxu̱u̱› ga̱jma̱a̱ maʼni gámbíin xa̱bu̱ sia̱nʼ náa Armagedón. Náa guerra rígi̱ mambáa rí Daniel nixná mbiʼyuu “mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ”. Náa kiʼtáriyaʼ dí niʼnirámáʼ Juan náa Apocalipsis, mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ nandoo gáʼthúu̱n “majphú mba̱a̱ ga̱ʼkhu̱” (Apoc. 6:2; 7:14).

LÁ MAGIʼMA MBIʼYULÚ NÁA LIBRO NDRÍGÓO DIOS RÁʼ.

18. Náa numuu rí nduʼyáá gajkhun rí makáwáanʼ nda̱wa̱á rá.

18 Xó má Daniel ga̱jma̱a̱ Juan ikhiin nuthi rí xa̱bu̱ bi̱ nuni ñajuunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús makáwíin náa majphú mba̱a̱ gaʼkhu. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ nduʼyáá gajkhun rí makáwáanʼ nda̱wa̱á. Daniel naʼthí rí mbiʼñún bi̱ makáwíin ‹magumaraʼmáʼ náa libro› (Dan. 12:1). Dí gáʼyoo muʼni mu mbiʼyulú magiʼma ikhí rá. Ndayóoʼ musngajmá rí guaʼdáá fe náa Jesús, Aʼdá mugiu̱u̱ Dios (Juan 1:29). Ndayóoʼ muxnáxi̱mi̱jna̱ náa Dios ga̱jma̱a̱ majngúlú iyááʼ (1 Ped. 3:21). Ma̱ngaa ndayóoʼ muʼnimijna xó má eʼngo̱o̱ mumbañún eʼwíinʼ mu muniʼniiʼ Jeobá xúʼko̱ gusngajmá rí numbayíí Reino ndrígóo Dios.

19. Dí gáʼyóoʼ muʼni xúgi̱, ga̱jma̱a̱ náa numuu rá.

19 Ikha jngó rí mbiʼi xúgi̱ ndayóoʼ rí makumulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xuajñuu. Xúgi̱ kaʼyoo mumbaʼyíí Reino ndrígóo Dios. Á mu nuʼni mbaníí rígi̱, makáwáanʼlu índo̱ Reino ndrígóo Dios gaʼni gámbáa rey ndrígóo norte ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo sur.

AJMÚÚ 149 Ajmúú rí nini índo̱ nikáwíin

^ párr. 5 Tsáa nindxu̱u̱ “rey ndrígóo norte” rí mbiʼi xúgi̱, ga̱jma̱a̱ xú kaʼnii gaguma gámbáa xá. Rí mbuʼyáá xóo extiʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱ maʼni gujkhuʼ fe ndrígúlú ga̱jma̱a̱ maʼni ratháánʼ náa gaʼkhu rí gíʼ mijngii muraʼníí.

^ párr. 5 Daniel 11:40-43: “Índo̱ gártumuu mbiʼi, rey ndrígóo sur maxmínaʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa. Ikhú rey ndrígóo norte mata̱nga̱a̱ náa ikhaa ga̱jma̱a̱ mbaʼa carro ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kudrámiúnʼ wáyú ga̱jma̱a̱ mbaʼa barco. Mato̱ʼo̱o̱ náa xuajen mba̱ʼu̱ xóo índo̱ nato̱ʼo̱o̱ iyambo̱o̱. Ma̱ngaa mato̱ʼo̱o̱ náa Ku̱ba̱ʼ Mitsaanʼ ma̱ngaa náa mbaʼa xuajen mba̱ʼu̱. Mú xuajen rígi̱ rí xáʼngo̱o̱ gáto̱ʼo̱o̱: Edom, Moab ga̱jma̱a̱ náa phú kúwá ammonitas. Ikhaa maʼga̱ rato̱ʼo̱o̱ má xúʼko̱ náa xuajen mba̱ʼu̱, ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto xákriya̱a̱ʼ. Magruigú rí gíʼdoo numuu dí rígá ngo̱ʼo̱o̱, xóo oro, plata ma̱ngaa xúgíʼ rí gíʼdoo numuu dí rígá náa Egipto. Ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ libios ma̱ngaa bi̱ etíopes muni xóo má ikhaa eʼni.”

^ párr. 11 Daniel 2:43-45: “Xó má nitayáá dí ajua̱nʼ kanda̱wo̱o̱ʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ jmañu̱u̱ʼ, xúʼko̱ mandawi̱i̱nʼ xa̱bu̱ numbaaʼ; mu kaníkhiin xákuwa mboʼ jnduʼ xó má ajua̱nʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ xándoo mandawooʼ. Índo̱ gakuwa rutañajunʼ reyes buʼko̱, Dios bi̱ xtáa mekhuíí magíiʼ mbá reino rí xáʼganú mambáa, ni má xánújnga̱a̱ náa eʼwíinʼ xa̱bu̱. Reino bugi̱ maʼni̱i̱ yujndaʼ xúgínʼ reino buʼko̱, ga̱jma̱a̱ i̱ndó ikhaa maxtáa asndu kámuu mbiʼi, xó má nitayáá dí nirígá índo̱ nigajtaa mbá itsí náa mbá kúbá, dí raʼkháa xa̱bu̱ nirígú, ga̱jma̱a̱ itsí rígi̱ nikumigu̱u̱ ajua̱nʼ, ku̱ba̱ʼ, cobre, plata ga̱jma̱a̱ oro. Dios bi̱ itháan Mba̱a̱ nisngájmuu rey dí marigá nda̱wa̱á. Xnuʼndaa gajkhun nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ rí nandoo gáʼthúu̱n mambanúu tsiakii.”

^ párr. 12 Náa La Atalaya 15 ñajunʼ gu̱nʼ junio tsiguʼ 2012 náa kayá edxu̱u̱ “Jehová es ‘un Revelador de secretos’”, “Los ocho reyes”, “Jehová revela ‘las cosas que tienen que suceder dentro de poco’” ga̱jma̱a̱ “¿Cuándo se convirtió la potencia mundial angloamericana en la séptima potencia de las profecías bíblicas?” ikhí mataxkamaa itháan ga̱jma̱a̱ numuu rí naʼthí náa Daniel 2:36-45 ga̱jma̱a̱ náa Apocalipsis 13:1, 2.

^ párr. 15 Daniel 11:44, 45: “Ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa norte maʼni rí maxkájkiu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ makiʼnáa wéñuʼ índo̱ gagájnuu mu maʼni gámbíin mbaʼin wéñuʼ. Ga̱jma̱a̱ matsi̱ji̱ palacio náa majñuʼ lamáa ga̱jma̱a̱ kúbá rí nigumaratáá; ga̱jma̱a̱ ikhaa mambáa, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱a̱ tsáa gámbáyúu.”

^ párr. 17 Daniel 12:1: “Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ Miguel mawiji̱, Xa̱bu̱ Ñajunʼ wíji̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñanʼ. Ga̱jma̱a̱ marigá mbiʼi rí marigá wéñuʼ gamiéjunʼ dí nimbá miʼtsú xóó tsírígá, asndu nákha nigi̱ʼdu̱u̱ nirígá xuajen. Ga̱jma̱a̱ ikhú xa̱bu̱ xuajñanʼ makáwíin, xúgínʼ bi̱ nigumaraʼmáʼ mbiʼñún náa libro.”