Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 20

Ngwani “Mwami Wakunyika” Mazubaano?

Ngwani “Mwami Wakunyika” Mazubaano?

“Uyoosika kumamanino aakwe, eelyo kunyina uuyoomugwasya.”—DAN. 11:45.

LWIIMBO 95 Mumuni Uyaabumwekesya

ZITAYIIGWE *

1-2. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

MAZUBAANO kuli bumboni bwiingi loko butondeezya kuti mazuba aakumamanino aba aafwiifwi kumana. Lino-lino Jehova aJesu Kristu bazoonyonyoona mfulumende zikazyania aBwaami bwaLeza. Pesi mfulumende kazitananyonyoonwa, mwaami wakunyika amwaami wakumusanza balayinkilila kunembo kabatamvwanani akupenzya bakombi baLeza.

2 Muchiiyo eechi tulalanga-langa bupolofita bujanika muli Daniele 11:40–12:1. Alubo tulabona kuti ngwani mwaami wakunyika mazubaano akuti nkamboonzi nituteelede kuyoowa buyumu-yumu mbutukonzya kuswaana kunembo.

NGWANI MWAAMI WAKUNYIKA MUPYA?

3-4. Ngwani wakaba mwaami wakunyika? Pandulula.

3 Niyakamana manguzu Soviet Union mu1991 bakombi baLeza bakali kweendelezegwa amfulumende eeyi bakaangunuka. Daniele wakaamba lwaangunuko oolu kuti ‘nkugwasyigwa asyoonto.’ (Dan. 11:34) Eezi zyakapa kuti bakambawuke kabaangunukide alubo kakutanayinda chiindi kwakaba basikupupulula biingi loko. Mukuya kwachiindi Russia anyika nzimvwanana aazyo zyakaba mwaami wakunyika. Mbuli mbutwakabona muchiiyo chakayinda, kuti mfulumende yaambwe kuti mwaami wakunyika naakuti wakumusanza, yeelede: (1) kupenzya bakombi baJehova, (2) kutondeezya kuti tayimulemeki pe Jehova munzila njijataayo bakombi bakwe alubo (3) kulwanina bupati.

4 tubone kuti nkamboonzi nitwaamba kuti Russia anyika nzimvwanana aazyo mwaami wakunyika. (1) Kuli zintu nzibachita kubakombi baJehova mbibeendelezya, ziswaanizya kubakasya kukambawuka akubapenzya. (2) Nzibachita zitondeezya kuti balamuzonda Jehova abakombi bakwe. (3) Balikubeleka changuzu kuti babe amanguzu kwiinda mwaami wakumusanza chaamba Britain aAmerica. Atubone zintu zyakachitwa aRussia anyika nzimvwanana aazyo zyakapa kuti zibe mwaami wakunyika.

MWAAMI WAKUNYIKA AMWAAMI WAKUMUSANZA BAZUMANANA KUTAMVWANANA

5. Lugwalo lwa Daniele 11:40-43 lupandulula zintu zyeelede kuchitika lili alubo niinzi zintu eezyo?

5 Bala Daniele 11:40-43. Chipanzi chabupolofita oobu chitondeezya zyakachitika kuzwa naakatalika mazuba aakumamanino. Alubo bupandulula kutamvwanana kuliwo akati kamwaami wakunyika amwaami wakumusanza. Daniele wakaamba kuti kuchiindi chamamanino mwaami wakumusanza ‘uyotontana’ [kuchundaana] amwaami wakunyika.—Dan. 11:40.

6. Niinzi chitondeezya kuti kuli kutamvwanana akati kamwaami wakunyika amwaami wakumusanza?

6 Mwaami wakunyika uyanda kuba amanguzu kwiinda mwaami wakumusanza, alakwe wakumusanza uyanda kuba amanguzu. Muchikozyano, atubone zyakachitika niyakamana Nkondo Yabili Yanyika Yoonse chiindi Soviet Union anyika nzimvwanana aazyo nizyakatalika kweendelezya zimwi nyika zili muEurope. Eezi zyakapa kuti mwaami wakumusanza apange kabunga kali amanguzu muli zyankondo kategwa North Atlantic Treaty Organization (NATO). Mwaami wakunyika uli belekela kuba azilwanisyo zyiingi kwiinda wakumusanza, alakwe wakumusanza uyanda kwiinda wakunyika. Mwaami wakunyika wakatondeezya kutamvwanana amwaami wakumusanza kwiinda mukugwasilizya munkondo zyakali kulwanwa akati kazisi zyakali kusapotwa amaami aaya aabili. Zisi eezi ziswaanizya zyakali kuAfrica, Asia, akuLatin America. Muminyaka miche yayinda, Russia anyika nzimvwanana aazyo zili kuba amanguzu. Alubo zyakalwana amwaami wakumusanza kwiinda mukubelesya mapulogilamu amumakkompiyuta kuchitila kuti banyonyoone lubono amfulumende yasinkondonyina. Alubo mbuli mbakaamba Daniele, mwaami wakunyika wazumanana kupenzya bakombi baLeza.—Dan. 11:41.

MWAAMI WAKUNYIKA WANJILA “MU CISI CIBOTU KAPATI”

7. “Cisi Cibotu Kapati” niinzi?

7 Lugwalo lwa Daniele 11:41 lwaamba kuti mwaami wakunyika uyoonjila “mu Cisi Cibotu Kapati.” Niinzi chisi eechi? Chiindi, nyika yakali kukkala maIsrayeli njiyo yakali kwaambwa kuti ‘ncisi cibotu kapati kwiinda zisi zimbi zyoonse.’ (Ezk. 20:6) Pesi chintu chakali kupa kuti nyika eeyi iyandikane loko kwiinda nyika zyoonse nkuti nkwaakali kuchitilwa bukombi bwakasimpe. Kuzwa muPentekkoste yamu 33 C.E., “Cisi Cibotu Kapati” teendawu iili anyika pe nkaambo bakombi baJehova balajanika munyika yoonse. Pesi “Cisi Cibotu Kapati” mazubaano chaamba milimu yabukombi iichitwa abakombi baJehova iswaanizya kukambawuka akunjila miswaangano.

8. Mwaami wakunyika wakanjila biyeni “mu Cisi Cibotu Kapati”?

8 Mumazuba aakumamanino mwaami wakunyika wakazumanana kunjila “mu Cisi Cibotu Kapati.” Muchikozyano, chiindi Germany niyakali kweendelezegwa amaNazi yakaba mwaami wakunyika. Alubo yakanjila “mu Cisi Cibotu Kapati” kwiinda mukupenzya akujeya bakombi baLeza munkondo yabili yanyika yoonse. Niyakamana nkondo eeyi, Soviet Union njiyo yakaba mwaami wakunyika. Alubo yakanjila “mu Cisi Cibotu Kapati” kwiinda mukupenzya bakombi baLeza akubatola mubuzike.

9. Muminyaka miche yayinda, Russia anyika nzimvwanana aazyo zyakanjila biyeni “mu Cisi Cibotu Kapati”?

9 Muminyaka miche yayinda, Russia anyika nzimvwanana aazyo zyakanjila “mu Cisi Cibotu Kapati.” Biyeni? Mu2017, mwaami wakunyika ooyu mupya wakakasya mulimu wabakombi baJehova alubo bamwi bakabikkwa mujele. Alubo wakakasya mabbuku eesu kuswaanizya aBbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya. Kwiinda zyoonse bakabweza wofesi yamutabi yakuRussia, Maanda aBwaami aMaanda Aachitilwa Miswaangano Mipati. Akaambo kazeezi mu2018 Kabunga Keendelezya kakaamba kuti Russia anyika nzimvwanana aazyo mwaami wakunyika. Nikuba kuti bakombi baJehova bali kupenzegwa chalunya bali kuzumanana kutatola lubazu munkondo amukuvoota kuti kuchinchwe mfulumende. Pesi batobelezya malayilile ali muBbayibbele akuti bakombele “boonse ibali muzyuuno zyabweendelezi” kapati chiindi nibayanda kusala zyakachita muzintu zilachakuchita abukombi.—1 Tim. 2:1, 2.

MWAAMI WAKUNYIKA UZOOMUNYONYOONA NA MWAAMI WAKUMUSANZA?

10. Mwaami wakunyika uzoomunyonyoona na mwaami wakumusanza? Pandulula.

10 Bupolofita bujanika muli Daniele 11:40-45 bwaambuula atala azintu zichitwa amwaami wakunyika. Eezi zyaamba kuti uzoonyonyoona mwaami wakumusanza na? Peepe. Mwaami wakumusanza uchinooli ‘muumi’ chiindi Jehova aJesu nibazoonyonyoona mfulumende zyoonse munkondo yaArmagedoni. (Ciy. 19:20) Nkamboonzi nitwaamba oobu? Atulange-lange nzibwaamba bupolofita bwaDaniele abwaCiyubunuzyo.

Bwaami bwaLeza bukozyanisigwa abbwe, buzoonyonyoona bweendelezi bwabantu bwiimininwa aachibumbwa alubo eezi ziyoochitika muchiindi chaArmagedoni (Langa fuka 11)

11. Lugwalo lwa Daniele 2:43-45 lutondeezyaanzi? (Langa chifanikisyo chili achivumbyo.)

11 Bala Daniele 2:43-45. Mupolofita Daniele wakaamba atala amfulumende zyakali kuzoochita zimwi zintu kubakombi baLeza. Wakazipandulula kabelesya zipanzi zisiyene-siyene zyachibumbwa. Mfulumende yamamanino yakaambwa aDaniele wakayikozyanisya amawulu aachibumbwa apangidwe ansimbi abulongo. Mawulu aaya ayiminina bweendelezi bwaBritain aAmerica. Bupolofita oobu butondeezya kuti bweendelezi bwaBritain aAmerica buchinooliwo chiindi Bwaami bwaLeza nibuzoonyonyoona mfulumende zyoonse.

12. Ngwani wiimininwa amutwe wachi 7 wamunyama alubo nkamboonzi nikuyandikana kuziba eezi?

12 Mwaapostolo Johane wakaamba atala anyika zili amanguzu zyakali kuyoochita zimwi zintu kubakombi baJehova. Johane wakakozyanisya mfulumende eezi kumunyama ulaamitwe iili 7. Mutwe wachi 7 wamunyama ooyu wiiminina bweendelezi bwaBritain aAmerica. Makani aaya alayandikana nkaambo takwe nikuzooba mutwe uumbi. Mutwe wachi 7 wamunyama ooyu uchinooli amanguzu chiindi Kristu abangelo nibazoonyonyoona munyama ooyu. *Ciy. 13:1, 2; 17:13, 14.

NIINZI CHIZOOCHITWA AMWAAMI WAKUNYIKA LINO-LINO?

13-14. Ngwani “Gogo wakucisi ca Magogo,” alubo kubonekaanga niinzi chitazoope kuti ayande kulwana bakombi baLeza?

13 Bupolofita bujanika muli Ezekiele butondeezya zintu zikonzya kuzoochitika mwaami wakunyika amwaami wakumusanza kabatananyonyoonwa. Kuti bupolofita buli muli Ezekieli 38:10-23; Daniele 2:43-45; 11:44–12:1; abuli muli Ciyubunuzyo 16:13-16, 21 kabwaamba chiindi chimwi achintu chimwi, tulangilila kuti zimwi zintu zitobela zizoochitika.

14 Kwazooyinda chiindi chiche mapenzi mapati katalikide ‘baami bamunyika yoonse’ bazoojatana kuti bapange nkamu yazisi. (Ciy. 16:13, 14; 19:19) Nkamu eeyi yaambwa kuti “Gogo wakucisi ca Magogo” muMagwalo. (Ezk. 38:2) Nkamu eeyi izoolwana bakombi baLeza kayiyanda kubanyonyoona boonse. Niinzi chitazoope kuti iyande kubalwana? Mubupolofita bwaambuula atala achiindi eechi, mwaapostolo Johane wakabona chivulamabwe chipati chakawida basinkondonyina baLeza. Chivulamabwe eechi chilakonzya kwiiminina mulumbe walubeta uyoowambilizigwa abakombi baJehova. Kulakonzeka kuti mulumbe ooyu uzoomunyemya Gogo wakuma Magogo akupa kuti ayande kunyonyoona bakombi baLeza boonse bali anyika.—Ciy. 16:21.

15-16. (a) Kweelede kuti lugwalo lwa Daniele 11:44, 45 lwaambaanzi? (b) Niinzi chitazoochitikile mwaami wakunyika azimwi zisi zipanga Gogo wakuMagogo?

15 Mulumbe ooyu walubeta akulwanwa kwabakombi baLeza kulakonzeka kuti nkuko kwaambwa muli Daniele 11:44, 45. (Bala.) Mubupolofita oobu, Daniele wakaamba kuti mwaami wakunyika “uyoomvwa makani kuzwa kujwe alimwi akuzwa kunyika,” alubo ‘ayoomunyemya.’ Mwaami wakunyika uzooyanda ‘kujaya bantu banji.’ Kweelede kuti bantu “banji” baambwa aawa mbakombi baJehova. * Kulakonzeka kuti Daniele wakali kwaamba kulwanwa kwabakombi baLeza kutazoochitike kumamanino.

16 Chiindi mwaami wakunyika kalaamwi azimwi zisi nibazooyanda kulwana bakombi baLeza bazoonyemya Singuzuzyoonse mpawo bazoopa kuti kube nkondo yaArmagedoni. (Ciy. 16:14, 16) Achiindi eecho, mwaami wakunyika kalaamwi azimwi zisi zipanga Gogo wakuMagogo, uzoonyonyoonwa alubo takwe “uuyoomugwasya” pe.—Dan. 11:45.

Munkondo yaArmagedoni, Jesu Kristu abangelo bakwe bayoonyonyoona nyika yaSaatani akufutula bakombi baLeza (Langa fuka 17)

17. Ngwani Mikkayeli “silutwe mupati” waambwa mulugwalo lwa Daniele 12:1, alubo ulookuchitaanzi?

17 Vesi iitobela mubupolofita bwaDaniele yaambuula atala akuti mwaami wakunyika abeenzinyina bazoonyonyoonwa biyeni akuti tuzoofutulwa biyeni. (Bala Daniele 12:1.) Yaambaanzi vesi eeyi? Mikkayeli ndizina lyaMwaami wesu ulikweendelezya, Jesu Kristu. Kuzwa mu1914 chiindi Bwaami bwakwe nibwakatalika kweendelezya kujulu, Jesu ‘uliimvwi kuti agwasye’ bakombi baLeza. Muchiindi chifwiifwi chili kunembo, “uyakwiimikila” kuti avune bakombi baLeza munkondo yaArmagedoni. Nkondo eeyi izooba mamanino achiindi chakaambwa aDaniele kuti “ciindi camapenzi” atanachitika. Bupolofita bwaJohane bujanika muli Ciyubunuzyo bwaamba zintu zitazoochitike nkondo eeyo kiitanasika kuti nchiindi ‘chamapenzi mapati.’—Ciy. 6:2; 7:14.

ZINA LYAKO LIYOOJANIKA ‘KALILEMBEDWE NA MUBBUKU’?

18. Nkamboonzi nituteelede kuyoowa zintu zitazoochitike kunembo?

18 Tatweelede kuyoowa zitazoochitike kunembo nkaambo Daniyele aJohane bakatondeezya kuti aabo babelekela Jehova aJesu bayoofutuka mumapenzi mapati. Alubo Daniele wakatondeezya kuti bantu batazoofutuke mbaabo bali amazina ‘alembedwe mubbuku.’ (Dan. 12:1) Pesi tweelede kuchitaanzi kuti mazina eesu alembwe mubbuku eelyo? Tweelede kutondeezya kuti tulaalusyomo muli Jesu, Mwanaambelele waLeza. (Joh. 1:29) Alubo tweelede kulipeda kuli Jehova akubbabbatizigwa. (1 Pet. 3:21) Chimwi chiyandikana nkusumpula Bwaami bwaLeza kwiinda mukugwasya bamwi kuti bazibe Jehova.

19. Tweelede kuchitaanzi alubo nkamboonzi?

19 Atubeleke changuzu kuti tutondeezye kuti tulamusyoma Jehova ambunga yakwe ilaabakombi basyomeka. Alubo atusumpule Bwaami bwaLeza amoyo wesu woonse. Kuti twachita oobu, tuyoofutuka chiindi Bwaami bwaLeza nibuyoonyonyoona mwaami wakunyika amwaami wakumusanza.

LWIIMBO 149 Lwiimbo Lwakuzunda

^ par 5 Ngwani “mwami wakunyika” mazubaano, alubo uzoonyonyoonwa biyeni? Kuziba nsandulo zyamibuzyo eeyi kusimya lusyomo lwesu alubo kupa kuti tukkale katulibambilide kumapenzi ngitutazooswaane muchiindi chamapenzi mapati.

^ par 12 Kuti uzibe zyiingi atala azyaambwa alugwalo lwa Daniele 2:36-45 alwa Ciyubunuzyo 13:1, 2, langa Ngazi Yamulindizi yamuJune 15, 2012, pp. 7-19.

^ par 15 Kuti ujane makani miingi, langa Ngazi Yamulindizi yamuMay 15, 2015, pp. 29-30.