Asara * aḅẹm mọ, “mị oye umugholoor, kụ mị u/moọgh oḅio odạ emhụ bịn oḍighi iyaạr. Loor esi iduọn phọ, mem dị mị odi igbo awe dị omhoọgh oḅio, dị rokaạph ghan bịn kemhinheen, oḅio amhị ra/pọ ghan. Kuolọ aloor amhị repọ ghan mem dị mị odi r’oye dị ayoghoyoghọ aḅilhẹ asooromhi loor. Mị katue ni akaạph iiḅaghamhị amhị ḅilhẹ r’idị mị alhoghoma aḅenhị odọ oye dị arọl iduọn phọ. Awe dị orọl idiọn phọ kụ roḍighi ghan igbogh Arighirị amhị.”

Iphẹn aSara aghaạph bọ eḍeenhaan mọ eegharạ phọ ephẹn phọ reḍur ghan we kitumeriom iyira. Oyoghoyoghọ olhoghi aḅeraạn aZihova. Ekpo Onhụ phọ odị iromha iyira mọ: ‘Imoọgh . . . oyoghoyoghọ olhoghi.’ (Kọl. 3:12) Oyoghoyoghọ phọ p’eeghe? Ika kụ idị aZizọs aḍeenhaan oyoghoyoghọ olhoghi? Kụ ika kụ idị eegharạ phọ ephẹn phọ k’engọ oḅaạl olhoghi ghuḍum mọ ayira?

Oyoghoyoghọ olhoghi, pọ amem dị oye phọ aḍighi oye eephọ. Oye dị aḍighi oyoghoyoghọ oye ramiigha ghan loor kụ azoọm bunhọn eten igbiririph, kụ ratue ghan kaphoomhị aḅilhẹ aphamhaghạn loor mem dị abunhọn oḍighi raraạr dị repin olhoghi odị.

Oyoghoyoghọ phọ eḍeenhaan inyaạm dị oye phọ amhoọgh. Ekpo onhụ aGrik phọ ogbạ bọ mọ ‘oyoghoyoghọ’ phọ, uḍighinhom ghan oghaaphọm ilọ asụ dị amhoọgh iikpọ kụ molhọgh igbaḅiri. Iikpọ asụ phọ edi ni, kuolọ motughemhị asụ phọ ilọ ophamhaghạn iikpọ phọ odị. Iniin phọ kẹn, mem dị yira omhoọgh oyoghoyoghọ olhoghi, yira ropamhaghạn ghan e”munughan phọ ayira kozoọm eephọ bunhọn awe.

Eeni yira otue ni oḅẹm mọ, ‘imhị i/lhemọm eegharạ oyoghoyoghọ.’ Yira odi aḅirinhi e/moọgh okparạm ḅilhẹ ibadị roḅẹm ghan mọ ipẹ abunọ bịn, kụ iḍighi kụ rikparanhaạn ghan ni iyira oḍighi iyoghoyoghọ awe. (Rom. 7:19) Esi iduọn phọ, emoghi ni olhọgh ikuph orue oḍighi oyoghoyoghọ oye, kuolọ uwaloor iigbia phọ aZihova kalhoghonhaạn ni nyinạ ḍighaạgh orue omhoọgh eegharạ phọ ephẹn phọ. (Gal. 5:22, 23) Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ dị nạ kalọgh inyaạm dị emhanhạm orue oḍighi oyoghoyoghọ oye?

Oyoghoyoghọ phọ aḍighi eegharạ dị reḍạ ghan we. Idiphọ aSara aghaạph bọ epẹ omhạn, aloor ayira repọ ghan mem dị yira odi igbo iyoghoyoghọ awe. Eḍeenhaan oye dị egbatanhaạn mem dị rokaạph ilọ amhoọgh oyoghoyoghọ olhoghi r’onmạ ighirigiir pọ AZizọs. (2 Kọr. 10:1) Ghalhamọ r’ibạm anmụny dị u/kạr ulegheri nyodị bịn uwạ ghan ni otuman odị.—Mạk 10:13-16.

Oyoghoyoghọ rughoph ghan iyira ḅilhẹ r’abuphẹ utuman bọ iyira. Eḍighi maạr dị yira oḍighi buyoghoyoghọ awe, yira ko/nuụn ghan okạgh olhoghi ḅilhẹ  oḅonyonhu ozuan. (Prov. 16:32) Yira kẹn ko/loghoma apum mọ ratọl ghan bọ mem lọ yira opiomạn oye—ekạr ekpaariọm buọ ephomhoghiạn ayira. Oyoghoyoghọ phọ rakoph ghan buẹn utuman bọ iyira dị ko/miinhọm loor esi e/tue epamaghạn ighạgh ilhoghi ayira.

Etigheri iboom arukumuan phọ odị, aZizọs amhoọgh ni eephọ oIhoghi aghị esi oomo awe. Mem mọ odị arọl bọ siẹn ade phọ, ibadị ukumuan ghan iikparạ arukumuan ḅilhẹ orool dool eemọr, kụ bidị ukạr kụ owạ ophooghian. P’eeghe idị eedereghị bidị mem mọ aZizọs aḅenhị bọ bidị mọ: ‘itu, . . . mị oye eephọ oIoghi r’osooromi aIoor’!—Mat. 11:28, 29.

Idiphọ aZizọs, ika kụ idị yira kotue oḍighi iyoghoyoghọ awe? Yira kotuughạ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn olegheri ipẹ aZizọs azoọm ghan bọ we ḅilhẹ r’ipẹ odị aḍighi ghan bọ mem igbagarạ asidọl. Okparaghạ ghan otuughaạny aZizọs mem dị yira osoman sidọl dị redẹgh oyoghoyoghọ olhoghi phọ ayira. (1 Pit. 2:21) Uguạ ooḅeghiọn iraạr araraạr dị elhoghonhaạn Zizọs ḍighaạgh oḍighi oyoghoyoghọ oye.

AZizọs asooromhi loor k’ekpom. AZizọs aḅẹm mọ odị ‘oye eephọ oIoghi r’osooromi aIoor.’ (Mat. 11:29) ABaibul phọ aḅạr iyạl phọ araagharạ phọ iphẹn phọ kụ akol, loor esi dị oyoghoyoghọ phọ aḅọph r’osooromhi aloor. (Efẹ. 4:1-3) Eeghe kụ iḍighi kụ koḅẹm bọ iduọn phọ?

Osooromhi aloor kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh dị yira ko/nuụn ghan okạgh olhoghi mem dị oye aghaạph obobọ aḍighi iyaạr dị ephin esi ayira. AZizọs amhegheron ika kụ aghị esi awe phọ abuphẹ ogbaaghiọm bọ nyodị mọ odị “oye ekpooko r’ookọ miim”? Eten phọ epẹ odị azọ bọ kụ iḍeenhaan mọ ipẹ bidị oghaạph bọ okpẹ ni, kụ amhiigha loor amạ amiteom mọ “Ipẹ romiịn bọ kụ keḍeenaan mọ oIegheri iyaạr phọ [Ehnaạn] igey ni.”—Mat. 11:19.

Eḍighi maạr dị oye aghaạph ikarạph ilọ ekpisi anyinha, ilọ anạ idiphọ olhephiri oọny obobọ anhịr ephoph, obobọ emitenhom anạ, pọ lọgh ikuph dị emhanhạm ni omhiịn mọ nạ amegheron ni eten dị eyoghoyoghọ akị esi oye phọ. Okumor oye ookpomhoghan dị oghol mọ Peter, epẹ South Africa, aḅẹm mọ: “Mem dị oye uḅenhị yogh imhị kụ eghạgh olhoghi amhị, mị rapuruan ghan loor mọ, ‘aZizọs mumegheron ika?’” Odị aḅilhẹ aḅẹm mọ: “Mị matuughạ idị mị ka/nuụn ghan akạgh olhoghi.”

AZizọs alegheri ni mọ yira u/munughan. Abumatuạn phọ aZizọs uwạ ghan ni oḍighi ipẹ enhighẹ bọ, kuolọ eeni amem e/munughan phọ abidị ikikima ghan ni bidị oḍighi omiteom. Esi omaạm, ḍughul aḍio phọ kokiigh bọ nyodị, aPita, Jems, r’aJọn u/tue uumhanham ukori nyodị idiphọ odị awạ bọ. AZizọs alhegheri ni mọ “edi ni iloghi [abidị], kụ asiIoor phọ kụ idugh.” (Mat. 26:40, 41) Loor esi iduọn odị alhegheri bọ mọ bidị u/munughan, aZizọs o/ghaghạm olhoghi butelhedom mọ odị.

AMandy, onyọ umarani dị aphogh ghan sipiomạn abunhọn, kuolọ nyiidiphọ rakparaghạ ghan otuughaạny eḍeenhaan oyoghoyoghọ phọ aZizọs, aḅẹm mọ: “Mị rakparaghạ ghan omhiịn mọ oomo awe u/munughan, kụ ogbon ghan imạ aroozọ abunọn idiphọ aZihova raḍighi ghan bọ.” Eten phọ epẹ aZizọs aphogh ghan bọ ḍidugh abunọn r’igbiririph ketue ni eloghonhaạn aani nyinhạ ḍighaạgh ozoọm ghan abunọn eyoghoyoghọ eten ḍughum?

AZizọs aḅọgh ghan oomo araraạr alhọgh ḍighaạgh Enhaạn. Uzoọm ghan ni Zizọs ekarạph eten mem mọ odị arọl bọ siẹn ade phọ. U/naghanhạn nyodị, uphogh ni nyodị osooromhi, oḅilhẹ omhiinhẹ nyodị. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị aphoomhị ni loor, loor esi dị odị “asighẹ ghụn oḍuom ologhi phọ odị akpasị esi opọ raagbo ghan bọ eelenyan iiruẹn phọ.” (1 Pit. 2:23) AZizọs alhegheri ni mọ Odẹ k’akẹ phọ kapogh ni nyodị aḅilhẹ asoph ooruẹn dị aaleeny angọ buphẹ rozoọm bọ nyodị ekarạph eten mem mọ amuphẹ ekpeanhaạn bọ.

Eḍighi maạr dị iyaạr eghạgh olhoghi ayira kụ yira omhiigh owạ elhiom, ipẹ phọ ketue ni ekọm idị yira koḍighi raraạr bịn opeele bịn elegheri eloghorị. Pọ kụ iyaạr phọ aḍinyạ iigbia phọ iitughianhạm bọ iyira mọ: “oghạgh ologhi ra/loghonaạn ghan ḍighaạgh mọ oye aḍighi ipẹ [Enhaạn] rewạ bọ.” (Jems. 1:20) Ghalhamọ yira kụ odi ni elhiom, e/munughan phọ eeni etue ni ekọm idị yira koḍighi raraạr eten dị eeph.

Onyọ umarani dị oghol mọ Cathy epẹ Germany aatughiạn ghan mọ, ‘Eḍighi maạr dị nạ u/kị owạ elhiom anạ, pọ oye nyinhạ ka/waanhaạn.’ Kuolọ mem dị odị akaraghị atuughạ ilọ oḍuom olhoghi aZihova, eegharạ phọ odị inmia ni. Odị aḅẹm mọ: “Nyiidiphọ i/moghi mun mọ mị uwạ elhiom amhị. Mị amoọgh ni eereẹgh ozọ eyoghoyoghọ eten, loor esi dị mị alegheri mọ aZihova kaalemi ni raraạr.” Eḍighi maạr dị nạ masoman ghan ni ekeeny ooruẹn, pọ odaphạn aani eḍeenhaan phọ aZizọs oḍuom ghan olhoghi Enhaạn kelhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh ophoomhị olhoghi.

AZizọs amạ ni amiteom mọ omoọgh oyoghoyoghọ olhoghi raloghonaạn ghan ni ḍighaạgh ongọ ayira oḅaạl olhoghi. Odị aḅẹm mọ: “Ibo [k’Enaạn] edianaan ni buọ [iyoghoyoghọ] iloghi phọ.” (Mat. 5:5) Lọgh elhegh ipẹ oyoghoyoghọ olhoghi kaloghonaạn bọ ḍighaạgh sidọl phọ iphẹn edaphạn bọ siẹn.

Oyoghoyoghọ rapoomị ghan iiḅaghamhị apinien. Onyọ umor dị oghol mọ aRobert epẹ Australia aḅẹm mọ “Mị maḅaanhaạn ghan ni anhịr amhị ikarạph ikpo onhụ dị olhoghi mị u/seere. Kuolọ ikpo onhụ dị oḅaạm r’ophin olhoghi ko/tue mun ooḅemhiọn. Olhoghi amhị eeph ni iboom mem mọ mị amhiịn bọ ipẹ etir bọ nyodị.”

“Oomo phọ ayira ro/gbạ ghan mem opiomạn” esi ikpo onhụ, kụ ikpo onhụ dị uu/tughiạn kụ oḅạ ketue ni eekperemhi eephọ apinien phọ. (Jems. 3:2) Sidọl dị erọl iduọn phọ, ophoomhị aloor kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḅoorian r’ophamhaghạn anem mọ ayira.—Prov. 17:27.

ARobert alhọgh ni ikuph ophoomhị ghan ḅilhẹ r’ophamhaghạn ghan aloor odị. Iphẹn phọ mekọm eeghe kụ emiteom? Odị aḅẹm mọ, “Nyiidiphọ torobọ amem lọ anhịr amhị r’amhị omhoọgh iigbaghanhaạn, mị rakparaghạ ghan ni olher arurụ onhaghanhạn odị, oḅaanhaạn odị eyoghoyoghọ eten, ḅilhẹ r’oḍighi idị mị ka/kạgh olhoghi. Ephomhoghiạn anhịr phọ amhị r’amhị menhighẹ epu ipẹ erọl ghan bọ eḅẹl amem mọ.”

Oyoghoyoghọ olhoghi rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh ooḍikuan r’abunhọn. Awe dị roogboronom ghan koghạgh olhoghi ro/moọgh ghan buboom arighirị. Toroboiperolbọ, oyoghoyoghọ olhoghi rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh ‘omaạr ophạm . . . eephọ phọ epẹ iḅạr bọ iyira eḅophoghị.’ (Efẹ. 4:2, 3) ACathy, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, aḅẹm mọ, “Oyoghoyoghọ olhoghi mungọ imhị inyaạm orue ooḍikuan abunhọn awe ghalhamọ r’abudị ogbagarạ ni.”

Oyoghoyoghọ olhoghi rangọ ghan eephọ olhoghi. ABaibul phọ akomọm “olegheri iyaạr phọ opọ aḍuạ bọ k’akẹ kụ aru” r’osooromi aloor ḅilhẹ kẹn mọ sighiton ra/wạ ghan. (Jems. 3:13, 17) Oyoghoyoghọ oye ramoọgh ghan “ekpom dị ephọ.” (Prov. 14:30) AMartin, akparaghạ bọ ni iboom oḍighi oyoghoyoghọ oye aḅẹm mọ, “Nyiidiphọ mị maḍighi oyoghoyoghọ oye ḅilhẹ mị ra/kaạph ghan bịn kemineen, kụ mị rakelhọm ghan ni eephọ olhoghi r’oḅaạl olhoghi.”

Agey ni, eeni yira kolọgh ni iboom ikuph orue oḍighi oyoghoyoghọ oye. Oniin onyọ umor aḅẹm mọ, “Ogbạ agey, ghalhamọ k’anyiidiphọ iyaạr rekiḍim ghan ni olhoghi amhị iboom eeni amem.” Kuolọ aZihova phọ uroma bọ iyira oḍighi iyoghoyoghọ awe, kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. (Isa. 41:10; 1 Tim. 6:11) Odị “kimuneni ni inyina”; aḅilhẹ “ingọ inyina inyaạm.” (1 Pit. 5:10) Amem emạn mem, idiphọ otelhedom mọ aPọl yira kotue ni otuughaạny aani “onmạ ighirigiir r’ophooph ologhi phọ aKraist.”—2 Kọr. 10:1.