Sara * nih hitin a ti: “Kei cu a ningzah a pangmi le mahle mah zumhnak a ngei lomi ka si. Cucaah mahle mah aa zum tukmi le a puarhrangmi hna he kan umṭi ahcun kaa nuam lo. Asinain a nun a nemmi le aa toidormi hna he kan umṭi ahcun kaa nuam. Cu bantuk mi hna sinah cun ka intuarnak le ka buaibainak kong kha ka chimh khawh hna. Ka hawikomṭha pawl cu a nun a nemmi le aa toidormi an si.”

Nunnemmi kan si ahcun midang nih komh a kan duh lai ti kha Sara chimmi bia nih a langhter. Nemnak nih Jehovah lung zong a lawmhter. Baibal nih hitin a kan forh: “Nemnak . . . nan i aih awk a si.” * (Kol. 3:12) Nemnak cu zeidah a si? Jesuh nih nemnak kha zeitindah a langhter? Mah ziaza nih kan nunnak kha zeitindah a nuamhter khawh?

Nemnak nih chunglei daihnak a chuahter khawh. A lung a nemmi pakhat nih cun midang kha nem tein a pehtlaih hna, a thin a hunter khomi thil sining a ton hmanhah zaangfahnak a langhter i lungdai tein a um peng.

Nemnak cu chunglei ṭhawnnak a si. Baibal ah a hmanmi “nemnak” timi Greek biafang cu a hrangmi rang ngamter ti sullam a ngei. Rang cu a ṭhawng peng ko, asinain a ṭhawnnak kha ningcang tein a hman khawh nakhnga cawnpiak a si. Cu bantukin kannih zong nemnak kan langhter ahcun a ṭha lomi kan ziaza kha kan uk khawh lai i midang he dai tein kan um kho lai.

‘Kei cu nun a nemmi ka si lo’ tiah kan i ruah men lai. Mi tampi cu a puarhrangmi le a lung a sau lomi an si. Cucaah nemnak langhter cu kan caah a har tuk men lai. (Rom 7:19) Cucaah nemnak langhter khawh awkah i zuam a hau. Asinain nemnak kan langhter peng khawh nakhnga Jehovah thiang thlarau nih a kan bawmh lai. (Gal. 5:22, 23) Nemnak langhter awkah zeicah kan i zuam awk a si?

Nemnak timi cu mi lungthin a la khomi ziaza a si. A hmasa ah langhtermi Sara bantukin kannih zong lung a nemmi hna he hawikom si kan duh. Jesuh cu nemnak le zaangfahnak langhternak ah zohchunh awk a ṭha bikmi a si. (2 Kor. 10:1) A kong ṭha tein a hngal lomi ngakchia hmanh nih amah he naih tein um an duh.—Marka 10:13-16.

Nemnak kan langhter tikah kanmah le midang caah a ṭha. Lung a nemmi kan si ahcun fawi tein kan thin a hung lai lo asiloah thinhung in kan lehrulh hna lai lo. (Ptb. 16:32) Kan dawtmi hna i telin midang kha  an lung kan fahter hna lai lo, cucaah kan sual timi ruahnak zong kan ngei lai lo. Kan intuarnak le kan tuahsernak kha kan uk khawh lai caah midang zong ṭhatnak an hmu lai, cun an lung zong kan fahter hna lai lo.

Rian nganpi le ṭuan awk tampi a ngei ko nain Jesuh nih mi kip sinah nemnak a rak langhter zungzal. A chan i mi tampi cu rian aa zuammi le a thil a rit mi an si i hrimhnak an herh. Jesuh nih hitin a ti hna tikah zeitlukin dah hnemhnak an hmuh lai: “Ka sinah ra tuah u . . . kei cu nunnem le toidornak lungthin a ngeimi ka si.”—Matt. 11:28, 29.

Jesuh nih nemnak a langhter bantukin zeitindah kan langhter khawh ve? Baibal in Jesuh nih a harmi thil sining a tawnghtham ning le mipawl a pehtlaih hna ning kong kan hlathlainak thawngin a si. Cun kan tonmi thil sining ruangah kan i toidornak hneksak a si tikah Jesuh bantukin tuah awkah fakpi in kan i zuam a hau. (1 Pet. 2:21) Jesuh bantukin nun a nemmi kan si khawh nakhnga a kan bawm khomi thil pathum kong kha i ruah hna hmanh u sih.

Jesuh cu aa toidor taktakmi a si. Jesuh nih amah le amah kha “nunnem le toidornak lungthin a ngeimi ka si” tiah aa ti. (Matt. 11:29) Nemnak cu toidornak he aa pehtlaimi a si caah Baibal ah mah ziaza pahnih kha hmunkhat ah a langhter.—Efe. 4:1-3.

Toidornak nih mahle mah a biapi tuk ah i chiah asiloah a hleihluat tuk in intuar a hmangmi si lo awkah a kan bawmh. Mi pawl nih “misaram le mizuram” tiah a hmaan loin an soisel tikah Jesuh nih zeitindah a lehrulh hna? Mah soiselnak cu a hmaan lomi a si ti kha a tuahsernak in a rak langhter. Jesuh cu aa toidormi a si caah “Pathian fimnak cu a theitlai nih khan a hmaan tiah a langhter ko” tiah a rak ti hna.—Matt. 11:19.

Pakhatkhat nih na miphun, na chiaṭha asiloah na hnulei sining kong he aa tlaiin khuaruat loin aan ti ahcun nemnak in lehrulh awkah naa zuam kho lai maw? Thlanglei Africa i Khrihfa upa pakhat a simi Peter nih hitin a ti: “Pakhatkhat chimmi bia ruangah ka thin a hun ahcun ‘Jesuh si sehlaw zeitindah a lehrulh lai?’ tiah keimah le keimah kaa hal. Cun keimah le keimah kha a biapi tukmi in i hmuh lo awkah kaa zuam.”

Jesuh nih mitlinglo kan si kha a hngalh. Jesuh zultu pawl nih a hmaanmi thil kha tuah an duh, asinain mitlinglo an si caah cutin an tuah kho zungzal lo. Tahchunhnak ah, a thih lai zan ah Jesuh nih Peter, Jeim le Johan kha hliphlau tein um awkah a fial hna nain mah ningin an rak um kho lo. Jesuh nih “thlarau nih cun a huam ko, sihmanhsehlaw titsa cu a der” ti kha a hngalh. (Matt. 26:40, 41) Jesuh nih a zultu pawl cu mitlinglo an si ti kha a hngalh caah an cungah a thin a hung lo.

Unaunu Mandy cu mi soi a hmang tukmi a rak si, asinain a tu cu Jesuh nih nemnak a langhtermi kha i zohchunh awkah aa zuam. Hitin a ti: “Minung cu mitlinglo kan si ti kha philh lo awkah kaa zuam i Jehovah bantukin midang kha an ṭhatnak hmuhpiak awkah kaa zuam.” Jesuh nih midang derthawmnak a hngalhthiammi nih midang kha nem tein pehtlaih ve awkah aan bawm maw?

Jesuh nih Pathian kha aa bochan. Vawleicung a um lioah Jesuh cu a ding loin pehtlaihnak a rak tong. Theihthiam lonak, nautatnak le hremnak hna a rak tong. Cutin a tong ko nain “dingte in bia a ceihtu Pathian tu kha aa bochan” caah lungdaihnak a rak ngei peng. (1 Pet. 2:23) Jesuh nih vancung a Pa nih a zohkhenh i a caan a phanh tikah dingte in thil a tawnghtham lai ti kha a hngalh.

A ding loin pehtlaih kan si tikah thinhun in kan lehrulh hna ahcun thil sining cu a chia chin lai. Cucaah Baibal nih hitin ralrin a kan pek: “Minung thinhunnak nih Pathian tinhmi dinnak kha a chuahter lo.” (Jeim 1:20) Thinhun ding a ruang a um hmanhah mitlinglo kan si caah a ṭhatlonak lei in kan lehrulh men hna lai.

Germany ah a ummi unaunu Cathy nih ‘kanmah tein kan i runven lo ahcun ahohmanh nih a kan runveng lai lo’ tiah a ruah. Asinain Jehovah i bochan dingin a cawn tikah a ruahnak cu aa thleng. Hitin a ti: “A tu ahcun keimah le keimah i runvennak bia chim zungzal a hau ti lo. Jehovah nih vawleicung ah a ummi ṭhatlonak vialte a remh dih lai ti kha ka hngalh caah midang kha nemnak in ka lehrulh khawh cang hna.” A ding loin pehtlaih na si peng hmanhah Jesuh nun ning naa zohchunh ahcun Pathian nih nemnak langhter peng awkah aan bawmh ve lai.

Lunglawmmi si kan duh ahcun nemnak kan langhter a hau tiah Jesuh nih a ti. Cun “nun a nemmi cu lunglawmmi nan va si dah” ti zongin a ti. (Matt. 5:5) A tanglei thil sining ah nemnak nih zeitindah a kan bawmh khawh ti kha zohhmanh hna u sih.

Nemnak nih chungkhar ah a ummi buaibainak kha a tlawmter. Australia ah a ummi unaupa Robert nih hitin a ti: “Ruat setsai loin ka chimmi bia nih ka nupi kha a lung a fahter. Asinain midang thin a huntermi bia na chim hnu ahcun zeihmanh a chim lomi bantukin naa umter kho lo. Ka nupi zeitlukin dah a lung a fah timi ka hngalh tikah ka lung a ṭha lo tuk.”

Kan biachim ah “kan dihlak hin palhnak kan tuah cio tawn.” Khuaruat loin kan chimmi bia nih kan innchungkhar ah buaibainak a chuahter khawh. (Jeim 3:2) Mah thil sining hna ah nemnak nih lungdaihnak ngeih awk le kan biachimmi i sum khawh awkah a kan bawmh lai.—Ptb. 17:27.

Robert cu lungdaihnak ngeih awk le mahle mah i uk khawh awkah fakpi in aa zuam. A phichuak cu zeidah a si? Hitin a ti: “Atu ahcun ka nupi he lung i khahlonak kan ngeih ahcun a chimmi bia kha ṭha tein ngaihpiak awk, nem tein bia chim awk le lungdongh lo awkah kaa zuam. Cucaah ka nupi he kan i pehtlaihnak cu a ṭha tuk cang.”

Nemnak nih midang he a ṭhami pehtlaihnak ngeih awkah a kan bawmh. A thinhun a fawimi mi tam deuh cu hawikom tampi an ngei lo. Asinain nemnak nih cun “daihnak hri khan fek tein i ṭem” awkah a kan bawmh. (Efe. 4:2, 3) A hmasa ah langhtermi Cathy nih hitin a ti: “Nemnak ka langhter tikah midang he komh aa harhmi hna he hmanh ṭha tein kaa kom kho.”

Nemnak nih lungdaihnak a chuahter. Baibal ah “cunglei in a rami fimnak” kha nemnak le daihnak he a pehtlaihter. (Jeim 3:13, 17) Lungnemmi cu “lungdaihnak” an ngei. (Ptb. 14:30) Nemnak ngeih awkah aa zuammi Martin nih hitin a ti: “Atu cu a tlari deuhmi ka si cang i keimah duh ning lawngin thil a can khawh nakhnga kaa zuam ti lo. Cun lungdaihnak le nuamhnak zong ka hmu deuh cang.”

Nemnak langhter khawh awkah fakpi in kan i zuam lai ti cu a fiang ko. Unaupa pakhat nih “a hmaan tein chim ahcun a caan ah thil cheukhat kong he aa tlaiin ka thin a hung tuk tawn” tiah a ti. Asinain nemnak ngeih awkah thazaang a kan petu Jehovah nih a harmi thil sining ah a kan bawmh lai. (Isa. 41:10; 1 Tim. 6:11) Pathian nih ‘tling tein a kan cawnpiak’ hnuah ‘thazaang a kan ngeihter lai.’ (1 Pet. 5:10, NW) Mah hnuah lamkaltu Paul bantukin “Khrih lungnemnak le a zaangfahnak lungthin” kha kan langhter khawh lai.—2 Kor. 10:1.