Umo ndumbuetu ua lizina Sara ngueni, * “ange fumeko nja pua nji muekulu kaha ka nja li kulahelele cikuma ange ivene. Ngeci mukemuo, ka nje ku livua ku zituka nga njili na vantu va ku kaluka cikuma. Vunoni nje ku livua ku zituka nga njili na muntu ua ku konkama kaha ua ku likehesa. Muntu ua cifua eci nji hasa ku mu lekako vize ka nje ku leka vantu veka. Ngeci mua, cifua ci nje ku livuilamo na visoti vi nje ku lihita navio. Ngeci mukemuo, vavusamba vange va kama va pua va ku likehesa na ku konkama.”

Mezi a Sara a tu muesa ngecize ku konkama ce ku lingisa vakuetu va leme ku likata netu. Kaha ce kuya naua Yehova ku mutima. Mbimbiliya ya tu mamuna nguayo: “Ngoco vene zalenu ku konkama.” (Kolo. 3:12) Vuno ku konkama ca pua vika? Vati Yesu ua muesele ku konkama? Kaha vati eci cifua caco ci hasa ku vueza ku ndzolela yetu?

Ku konkama ca pua ku pua, mukua ciyulo mu kati ketu. Muntu ua ku konkama ue ku yoya na vakuavo mu civuovuo na ku simutuila navo na ngozi kaha naua a hasa ku hita mu visoti via mu muono na mutima ua ku lembama na ku lipokuesa.

Vutuhu vamo ve ku handeka nguavo mukua ku konkama uapua ua ku zeya. Vunoni houe mukua ku konkama ua kaniamena mu kati, lizi lia ciNgelengu li va pangesa ha “ku konkama” va kele na ku lipangesa mu ku tumbula kavalu ua mu musenge uze u va pitile vantu. Kavalu uaco ua kele na ndzili ize ya laza vunoni vutenu vueni vua kokolokele omo lia ku mu pita ku vantu. Na vuno vene, ku muesa ku konkama ca pua ku ononuesa vuntu vua ku vihia vu tue ku kola navuo linga tu yoye na vakuetu mu ciyulo.

Halumo tu hasa ku singanieka nguetu, ange ka nja puile ua ku konkama fumeko. Kaha naua tua yoyela mu mavu a ku linga vantu va pua vakua vukenia, kaha ka vakele na lukakatela ngeci mukemuo ci hasa ku tu puila ca cikalu ku pua vakua ku konkama. (Loma 7:19) Mua vusunga ku pua vakua ku konkama ca tondeka ku lihakela ka kapandi ka kama, kaha sipilitu santu ya Yehova i ka tu kuasa ku kapandi ka tue ku lihakela mu ku muesa cifua caco. (Ngal. 5:22, 23) Omo lia vika honi tua pande ku lihakela kapandi ka ku pua vakua ku konkama?

Ku konkama ca pua cifua ce ku koka vantu. Ngue mua na handekele Sara, u tu na tumbuile ku vuputukilo tue ku lembama nga tuli ha kati ka vakua ku konkama. Yesu ua sile lungano lua ku komouesa mu ku muesa ku konkama na ngozi. (2 Kol. 10:1) Cipue vanike vaze ka va mu tantekeyele vali vuile ku zituka ku kala neni, ku konkama ce ku tu niunga na ku niunga vaze vali netu.—Mako 10:13-16.

 Ku pua va ku konkama ce ku tu kuasa cikuma na ku kuasa vakuetu. Nga tua pua vakua ku konkama, ci ka tu niunga ku ku futuka vuasi ku mutima ni ku niengua vuasi. (Visi. 16:32) Ngeci mukemuo, eci ce ku tu niunga ku ku livua mulonga mu nima ya ku vuisa mua ku vihia ku mutima ua muntu u tua lema. Ku konkama ce ku niunga naua vaze vali netu muomu ka tue ku pua vantu va ku tenuka cikuma.

Yesu vutuhu ua kele na viteli via vingi kaha naua ka kele na ntsimbu ya ingi, vunoni ua muesele ku konkama ku vose. Vantu va vengi ku matangua aze va kele na ku fuitangana na ku lemuua, ngeci va tondekele ku va lembamesa. Mua vusunga va vuile ku lembama ca kama omo Yesu ua va lekele ngueni: “Tuayenu kuli ange, . . . muomu nja konkama, nji mukua ku likehesa mu mutima”!—Mat. 11:28, 29.

Vati tu hasa ku muesa ku konkama ngeci cize ca muesele Yesu? Tue ku lilongesa lizi lia Njambi linga tu mone vati Yesu ua yoyele na vantu, kaha vati ua kele na ku linga ha vintsimbu via vikalu. Kaha netu nga tu ka hita mu visoti via vikalu vize vi keseka ku konkama cetu, tu ka tambuluisa Yesu. (1 Pet. 2:21) Tu talenu viuma vitatu via kuasele Yesu ku pua ua ku konkama.

Yesu ua puile ua ku likehesa mu mutima. Yesu ua handekele ngueni ua puile ua ku “konkama, mukua ku likehesa mu mutima.” (Mat. 11:29) Mbimbiliya ya tumbuila evi vifua hamo lika muomu ku konkama ca likuata na ku likehesa. (Efe. 4:1-3) Omo lia vika?

Ku likehesa ce ku tu lingisa linga kati tu niengue vuasi nga vakuetu va na tu vulumuina. Vati Yesu ua lingile omo vantu va mu tsopele nguavo, “ua tsa-ha kulia na mukua ku nua viniu”? Uecele lungano lueni lu mu handekeleko, kaha na ku konkama cose ua handekele ngueni, “mangana a sambua ha vipanga viao.”—Mat. 11:19.

Nga muntu a handeka vimo vi muesa kahangu omo lia cisemua cenu, vuntu vuenu ni ku cihela ci mua tunda, lihakelenu kapandi ka ku mu kumbulula na ku konkama. Muanetu Peter, umo mukuluntu mu cikungulukilo ku Afrika do Sul ua handekele ngueni: “Mu nje ku ivua matoto nga muntu na nji handeka vimo, nje ku lihula nguange, ‘vati ue ku lingile Yesu?’” Kaha ua vuezeleko naua ngueni: “nja lilongesa ngecize ka nja pandele ku kaluuisa viuma ambe nga via vindende.”

Yesu uevuisisile vuzeye vua vantu. Vintsimbu vimo vandongesi va Yesu va kele na vutumbe vua cili, vunoni ku hona ku tantuluka ca va lingisile ku hona ku puisamo vutumbe vuaco. Ca ku muenako, mukua lisupile vutsiki vumo lika tele Yesu kanda va mu tsihe, Petulu Tiango na Yoano, ka va hasele ku kuasa Yesu mu visinganieka vutuhu ua va pingile ku lingamo. Vunoni Yesu uevuisisile cifua cavo ngeci ua handekele ngueni, “cimbembesi ci zanga vunoni vusitu vu na zeye.” (Mat. 26:40, 41) Omo lia ku nongonona evi, Yesu ka nienguele na vapostolo veni.

Umo ndumbuetu ua lizina Mandy, ua puile mukua ku paya cikuma vakuavo, vunoni hano ue ku kava lungano lua Yesu mu ku muesa ku konkama. Ivene ngueni, “Nje ku seteka ku lihakela kapandi ka ku mona ku hona ku tantuluka mu vifua viaco viose kaha na ku seteka ku mona via cili mu vakuetu, mua vusunga Yehova neni ue ku lingamo.” Vuno nenu mu tonda ku tambuluisa ngozi ya kele na ku muesa Yesu ku vi sevuka via vantu va ku hona ku tantuluka ni?

Yesu ua kele na ku seza vimo vimpande mu mavoko a Yehova. Yesu ua tavesele ku mu muesa vuhenge mua kele ha mavu. Vantu va kele na ku mu ivuisisa mua ku vihia, ku mu sembulula na ku mu pupa vene. Vutuhu ngoco, ua tualeleleho ku konkama muomu “ua likundikile kuli uze a sompela na vuviuke.” (1 Pet. 2:23) Yesu ua tantekeyele ngecize Ise ua muilu a ka mu niunga, kaha na ku sungamesa vuhenge vuose ha ntsimbu i vua pande.

Nga tu niengua na ku seteka ku sungamesa vuhenge yetu vavene, tu hasa ku hianesamo, na ku vueza ku cisoti caco. Ngeci Mbimbiliya ya tu vuluisa nguayo: “Vutenu vua yala ka vu lingi vuviuke vua Njambi.” (Tia. 1:20) Ambe nga tu li na vusunga vua ku niengua, ku hona ku tantuluka ci hasa ku tu lingisa ku niengua mu cifua cize kati cikeco vuino.

Umo ndumbuetu ua ku Alemanha ua lizina Cathy, ua kele na ku singanieka ngueni, nga ka u lihakuila ove ivene, nou a ku hakuila vene uahi. Vunoni mua lilongesele ku kulahele muli Yehova, ua aluluile visinganieka vieni. Kaha ivene ngueni, “ka nje ku tonda naua ku lihakuila ange ivene ntsimbu yose.” Kaha naua ngueni “nje ku livua ku zituka mu ku muesa ku konkama muomu nja tantekeya  ngecize Yehova ue ku mona viose.” Nga nenu va mi muesaho laza vuhenge, ku kava lungano lua Yesu lua ku kulahela muli Yehova ci hasa ku mi kuasa ku pua va ku konkama.

Yesu ua muesele ngecize, ku pua ua ku konkama ca pua ca seho, kaha ca kuata ku ndzolela ya muntu, mua handekele ngueni: “Va vezika vakua ku konkama.” (Mat. 5:5) Talenu vati ku konkama ce ku tu kuasa mu visoti vi na hatako.

Ku konkama ci hasa ku tepulula hoi-hoi mu malo. Muanetu Robert ua ku Australia ngueni, “vintsimbu via vingi nje ku handeka mpueyange mezi a ku pihia aze ka nja tondele ku handeka. Vunoni mezi a ku vihia ka ci tava ku a zima mu matuitui a muntu na evu. Ngeci nja kele na ku livua cikuma ku vihia ku mutima, mu nja kele na ku mona ku vavala ca kele na ku ivua mpueyange ku mutima, omo lia mezi a nja kele na ku mu handeka.”

“Etu vose tue ku suntsuka na viuma via vingi” mu vihandeka vietu, kaha ku handeka ca ku hona ku singanieka ci hasa ku neha visoti mu vulo. (Tia. 3:2) Ha vintsimbu viaco evi ku konkama ce ku tu kuasa ku kuata mutima kaha na ku niunga lilimi lietu.—Visi. 17:27.

Muanetu Robert, ua lihakelele kapandi ka kama ka ku lilongesa ku kuata mutima na ku pua ua ku lipokuesa. Vika honi ua uanamo? Ivene ngueni: “Matangua ano nga ha kati kange na mpueyange ha katuka hoi-hoi, nje ku lihakele kapandi ka ku halakana vuino, ku handeka na lizi lia ku konkama na ku liniunga ku vutenu.” Kaha ua vuezeleko naua ngueni: “Ngeci lelo lino muono uetu mu vulo u na vuaha cikuma ku tuvakana laza.”

Ku konkama ce ku tu kuasa ku yoya vuino na vakuetu. Vakua mateko-teko va kala na vavusamba va vandende. Vunoni ku konkama ce ku tu kuasa ku niunga “lizitiko lia ciyulo.” (Efe. 4:2, 3) Ndumbuetu Cathy u tua tumbula ha katete ngueni: “Ku konkama ca nji hana vuhasi vua ku yoya vuino na nkala muntu, vutuhu vantu vamo va pua va va kalu.”

Ku konkama ce ku lingisa muntu ku kala na ciyulo mu mutima. Mbimbiliya ya tokakana ku-konkama na ciyulo ku mangana a ku “fuma muilu.” (Tia. 3:13, 17) Mukua ku konkama ua kala na “mutima ua kulu.” (Visi. 14:30) Muanetu Martin ua lihakela kapandi ka ku pua ua ku konkama ngueni, “lelo lino nja pua honi ua ku votsika, kaha ka nje ku kaluuisa naua viuma, ngeci nja kala na ciyulo mu mutima na ku yoya mu ndzolela.”

Mua vusunga, ci hasa ku tu puila ca cikalu ku pua va ku konkama. Umo muanetu ngueni: “Ku handeka vusunga, na lelo lino kasi nje ku seta na matoto mu kati kange.” Vunoni Yehova, uze ue ku tu kaniamesa tu pue va ku konkama, a ka tu kuasa tu lue neci citanga. (Isaya 41:10; 1 Tim. 6:11) Yehova a ka tu tantuluisa na ku ‘tu kolesa.’ (1 Pet. 5:10) Ngeci mua kapostolo Paulu, mu nima ya ntsimbu tu ka hasa ku muesa “ku-likehesa na ku-konkama via Kilistu.”—2 Kol. 10:1.