Sara * udi muzuela egi: “ Ngakhala muenya musonyi, nganago gudihagela mutshima. Ngana gudivua ndo muabonga gula ngudi mukatshi dia athu ana gudishimana nga enya lulendo. Uvi ngana gudivua kiawaha gila ngudi nu muthu watuluga nu wana gudibulumuisa. Ngajiya guta maga muabonga n’enji, nu gumuwambela luholo ngudi gudivua nga milonga yami. Ngana zumba mafuta a luholo elu.”

Ndaga jiazuela Sara jidi mumonesa egi, gula tudi nu khadilo dia gutuluga, athu ako mbaatshigina gukuata ufuta nu esue. Khadilo diene diana suanguluisa nji Yehowa. Biblia idi gutuwambela egi: ‘Sudigienu . . . gutuluga.’ (Kol. 3:12) Gutuluga gudi itshi? Luholo lutshi Yesu gamonesele khadilo dia gutuluga? Luholo lutshi khadilo edi diajiya gutusuanguluisa?

Gutuluga gudi khadilo diana gukhala nadio muthu wahuima. Muthu wa tuluga wana monesela athu ako gisemo, gula muthu wamuhana khabu, muene wana gudikanda nu wana hena tedie.

Gutuluga guana gumonesa ngolo. Mbimbi ya Greki yabalumuiwe egi “gutuluga”, akhalele guyikalegela ha guzuelela gabalu ga gishitu ganyi akhalele mufuga hembo. Ngolo jia gabalu gene jiana guhua ndo, uvi ana gugahana formasio ha gujitulumuna. Esue nji, gula tudi athu a gudibulumuisa, mbatudikanda ngatshima tushigo athu atagana, nu mbatubamba guhuima nu athu ako.

Tuajiya gutangiza egi: ‘tuakhalago athu atuluga’. Tudi mujinga ha mavu adi mukalegewa ndaga jiabola, athu avula ashigo nu guhuiminyina. Hene yajiya gukhala lamba gudi esue ha gukhala athu atuluga. (Lomo 7:19) Yana toga ngolo ha gukudisa khadilo diene, uvi nyuma ya Yehowa mbayitukuatesa ha gukhala athu atuluga. (Gal. 5:22, 23) Mukunda natshi tudi naye gutshita ngolo ha gukudisa khadilo dia gutuluga?

Khadilo dia gutuluga diana gusuanguluisa athu. Tuana suanguluga gukhala nu athu atuluga gifua muazuedi Sara yonu tuamonyi gu thunda. Yesu wakhala gifezegeselo giabonga giatadila khadilo dia gutuluga nu dia gisemo. (2 Kol. 10:1) Ikhale ana a zonda nji akhalele musuanguluga gukhala nenji hehi.—Mako 10:13-16.

Khadilo dia gutuluga diana gutubatela gubonga nu diana batela athu ako nji gubonga. Gula tudi athu atuluga, mbatushigo muvua khabu muphushi nga gukalagala ndaga nu gisegela. (Ish. 16:32) Tushigo naye gukalagala ndaga jiabola gudi athu, nga anyi tuana guzumba, hagula tuvuigo gikenene gungima. Athu tudi mujinga nawo mbaaheta gubonga gula tudi nu khadilo dia gutuluga nu tushigo guasagesa.

Ngatshima Yesu wakhalele nu inemo yavula nu ndaga jiavula jia gutshita, muene wakhalele mumonesa khadilo dia gutuluga gudi athu agasue. Hakhalele muene ha mavu, athu avula akhalele nu malamba avula, nu inemo yavula, nu akhalele nu funu ya guhanewa gikhesa. Ahetele diago gikhesa (ngolo) tangua Yesu gaawambelele egi: ‘Izenu gudi ame, . . . handaga ngudi nu mutshima watuluga nu wagudibulumuisa’!—Mat. 11:28, 29.

Luholo lutshi tuajiya gukudisa khadilo dia gutuluga gifua Yesu? Tudi naye gulonguga Mbimbi ya Nzambi ha gujiya luholo Yesu gakhalele mukalegela athu ndaga, nu luholo gakhalele mutshita ndaga mu tangua dia lamba. Ngenyi, gula tuatagana nu ndaga ya lamba, mbatumonesa khadilo dia gutuluga gifua Yesu. (1 Phet. 2:21) Tutadilenu ndaga eji thathu jiakuatesele Yesu ha gukhala nu khadilo dia gutuluga.

Yesu wakhalele muthu wa gudibulumuisa. Yesu wazuelele egi wakhalele muthu wa ‘mutshima wa tuluga nu wa gudibulumuisa.’ (Mat. 11:29) Biblia yana tanga makalegelo awa mbadi fundo dimoshi handaga gutuluga guana wenda hamoshi nu gudibulumuisa. (Ef. 4:1-3) mukunda natshi yakhala ngenyi?

Gudibulumuisa guana gutukuatesa ha gutuna gudizula nu ndando yavula, nga gutuna guvua khabu muphushi gula atukalegela ndaga yabola. Luholo lutshi Yesu gakhalele muhana mvutu gudi athu akhalele gumushinga egi wakhalele “muenya lushigo” nu “munui wa matombe”? Makalegelo enji abonga amonesele egi yakhalelego ngenyi, nu wamonesele nu gutuluga guagasue egi ‘gutema guana gumonega mu midimo.’—Mat. 11:19.

Gula muthu wazuela ndaga jiabola mukunda nu gilema giaye, dimbo diaye nga mbimbi yaye, wajiya gutshita ngolo ha gumuhana mvutu nu gutuluga guagasue. Mukulu mumoshi gu Afrique du Sud mu jina dia Peter, udi muzuela egi: “Gula ngavua khabu mukunda nu ndaga yabola yazuedi muthu mumoshi, ngana gudihula egi, ‘Itshi Yesu gakhadi naye gutshita gula nga muene watagana nu ndaga ya luholo elu?’” Udi muzuela luko egi: “Ngazudile longo egi, ngajiyilego gudizula nu ndando yavula gubalega.”

Yesu wakhalele mujiya egi tushigo athu atagana. Alandudi a Yesu akhalele nu funu ya gutshita ndaga jiabonga, uvi matangua ako akhalelego gujikalagala handaga akhalelego athu atagana. Ha gufezegesa, mu phipha gutuama egi Yesu ashiyiwe, Phetelo, Yakoba nu Yone asalelego gikole-kole luholo Yesu gakhalele mutshigina. Yesu wakhalele guakotelesa hene gazuelele egi ‘yadiago, nyuma idi yakola uvi muila udi waleba.’ (Mat. 26:40, 41) Wakotelesele egi apostolo enji akhalelego athu atagana hene gatunyile guavuila khabu.

Phangi wa mukhetu mu jina dia Mandy wakhalele thomo nu khadilo dia gusegulula athu, uvi mangino wana landula gifezegeselo gia Yesu gia gutuluga. Phangi muene udi muzuela egi “Ngana jiya egi mukut’etu agasue tushigo athu atagana, hene ngana kamba gumona thomo makalegelo abonga a aphangi gifua luholo Yehowa gana guamona.” Khadilo dia khenda diakhalele mumonesa Yesu gudi athu aguleba diajiyilego gugutuma ha gukalegela athu ako ndaga nu gutuluga ba?

Yesu wakhalele mubemba ndaga jiagasue ha mago a Nzambi. Yesu wakolesele mu malamba agasue gakhalele mutagana nawo tangua gakhalele ha mavu. Athu akhalelego gumukotelesa, akhalele gumusegelula nu gumumonesa lamba. Ikhale ngenyi, muene wamonesele khadilo dia gutuluga handaga ‘wazegemene gudi yago wana sophesa athu nu nduedi.’ (1 Phet. 2:23) Yesu wakhalele mujiya egi Sh’enji wa mu dilu mbawumubamba nu mbawukatula ndaga jiagasue jiabola mu tangua dia tagana.

Gula muthu watukalegela gubola, nu tuazula desizio mu khabu, tuajiya gubolesa luko ndaga muavula. Hene Biblia idi muzuela egi: “Muthu udi nu khabu gashigo mutshita ndaga yabonga gu meso a Nzambi.” (Yak. 1:20) Gula muthu watukalegela gubola, tuajiya guvua khabu, uvi luholo tushigo athu atagana, khabu jiajiya gututuma ha gukalagala ndaga yabola.

Phangi mumoshi wa mukhetu wa gu Allemagne mu jina dia Cathy wakhalele muzuela egi: ‘Gula waluilego, nanyi mbawuguluila giwa.’ Uvi tangua galongugile giamatshidia, wasombegesele khadilo dienji. Udi muzuela gamba: “Mangino ngana kamba ndo guvutula gubola nga gudiluila. Ngana tshita ndaga nu gutuluga guagasue handaga ngana jiya egi Yehowa mbawukatula ndaga jiagasue jiabola jia ha mavu.” Gila agukadigila ndaga  jiabola, haga mutshima gudi Yehowa gifua Yesu, handaga muene mbawugukuatesa ha gukhala muthu watuluga.

Yesu wamonesele egi khadilo dia gutuluga diana gutubatela gusuanguluga. Wazuelele egi ‘athu adi nu mitshima ya gutuluga adi nu gusuanguluga’. (Mat. 5:5) Tala luholo khadilo dia gutuluga diajiya gutukuatesa mu ndaga eji jia landula.

Khadilo dia gutuluga diana gubata guhuima mu ulo. Phangi mumoshi gu Australie mu jina dia Robert udi muzuela egi: “Ngakhalele muwambela mukaji’ami mbimbi jiabola jinyi ngajiyilego gumuwambela. Uvi gungima dia guzuela mbimbi jiene, wajiyilego gujikatula. Ngakhalele muvua gikenene gula ngajiya egi mbimbi jiami jiamusagesa.”

‘Mukut’etu agasue, tuana khakhuga matangua ako’ mu guzuela nga mu mbimbi jietu, nu yajiya gutubatela milonga mu ulo. (Yak. 3:2) Mu ndaga jia luholo elu, khadilo dia gutuluga diajiya gutukuatesa ha guhena tedie nu gujiya itshi tudi naye guzuela.—Ish. 17:27.

Robert watshitshile ngolo ha gukudisa khadilo dia guhena tedie nu dia gudikanda. Mbuto itshi yazolele? Udi muzuela egi: “Mangino, gula matululu azoga, ngana tshita ngolo ha gutegelela muabonga, nu guzuela nu gutuluga, guvua ndo khabu muphushi. Tuana gudivua gale muabonga nu mukaji’ami.”

Khadilo dia gutuluga diana gutukuatesa ha gujinga muabonga nu athu ako. Athu anyi ana guvua khabu muphushi mukunda nu gubola ana guakalegela, ana khala ndo nu mafuta avula. Khadilo dia gutuluga diana gutukuatesa ha “gubamba . . . guhuima.” (Ef. 4:2, 3) Cathy, yonu tuazuelela gu thunda udi muzuela egi: “Khadilo dia gutuluga diana gungukuatesa ha gukuata ufuta nu athu ako ngatshima yakhalago ndaga yaleba ha gujinga nawo.”

Gutuluga guana gubata guhuima gua diago. Biblia yana fuanesa “ndunge jia mu dilu” nu gutuluga nu guhuima. (Yak. 3:13, 17) Muthu watuluga wana khala nu “mutshima wa guhuiminyina.” (Ish. 14:30) Phangi Martin, yonu wakhalele mutshita ngolo ha gukudisa khadilo dia gutuluga udi muzuela egi: “Mangino ngana shinjiga ndo luko athu egi akalagale ndaga phamba gifua luholo ame ngudi mutshigina. Ngudi diago nu guhuima nu gusuanguluga”

Yadiago, tudi naye gutshita ngolo ha gukudisa khadilo dia gutuluga. Phangi mumoshi wa yala udi muzuela egi: “Mu guzuela guabonga, uu nu mangino ngana guvua khabu matangua ako.” Yehowa wana gututoga ha gumonesa khadilo dia gutuluga, nu mbawutukuatesa ha gukudisa khadilo diene. (Yesh. 41:10; 1 Tim. 6:11) Wajiya ‘gutubongesa’; wajiya ‘gutukolesa.’ (1 Phet. 5:10) Gungima dia matangua, tuajiya gulandula khadilo dia ‘gutuluga nu gisemo gia Klisto’, gifua mupostolo Phaula.—2 Kol. 10:1.