Hi ntumbuluku ni mhunu lweyi a nga ni tingana. Xileswo, a ni titwi ha hombe loko ni li ka vhanu lava ku lebya, lava kazrataka. Kambe ni titwa ha hombe loko ni li ka vhanu lava nabyalaka ni ku tlhela va titsrongahata. Na ntsrhunxeka ku va byela matitwela yanga ni leswi swi ni kazrataka. Vanghanu vanga lavakulu va tsrhamisise xiswoswo.​—Sara. *

Mazritu ya Sara ma kombisa leswaku loko hi nabyala vambeni va ta djula ku va vanghanu vezru. Handle ka leswo, ku nabyala ku nyonxisa Yehovha. Xileswo, a Zritu dzrakwe dzri li: “Yambalani . . . a ku nabyala.” (Kl 3:12) Kambe i yini ku nabyala? Xana Yesu a ku kombisise kuyini ku nabyala? Nakone wumhunu lebyo byi hi pfunisa kuyini leswaku hi va ni wutomi lebyi nyonxisaka?

Ku nabyala i wumhunu lebyi pfaka hi le ndzreni; ku pfa ka ku tiyimisela ku va lweyi a zruliki. Mhunu lweyi a nabyaliki a tizrisana ni vambeni hi ndlela leyinene, nakone loko a kwatisiwa awa swi kota ku tama a zrula ni ku tlhela a tikhoma.

Ku nabyala a swi hlayi swone leswaku u tsranile, kambe swi kombisa leswaku u ni tamu. A zritu dzra xigriki ledzri liki ku nabyala a dzri tizriseliwa ku tlhamuxela a hanxi ya nhova leyi dondzrisiwaka. A hanxi a yi nga tsrhike ku va ni ntamu hi mhaka ya leswi yi dondzrisiwiki, kambe a yi dondzra ku lawula ntamu wa yone. Hi ndlela leyi fanaka, ku nabyala ku hi pfuna ku lawula a wumhunu byezru lebyi kazrataka ni ku tlhela hi tizrisana ni vambeni hi ku zrula.

U nga ha yanakanya leswaku a wu mhunu wa ku nabyala. Namunhla wa siku, leswi hi hanyisanaka ni vhanu lava nga ni tihanyi ni lava nga lehisiki mbilu, swi nga ha kazrata ku kombisa ku nabyala. (Ro 7:19) Nakunene, ku va lweyi a nabyaliki swi djula a ku tikazrata, kambe moya wa ku xwenga wa Yehovha wu ta hi pfuna kuva hi nga godoli ku tlhaselela mahanyela lawo. (Ga 5:22, 23) Kambe, ha yini swi pfuna ku tikazratela ku va lava nabyaliki?

Ku nabyala ku koka vhanu. Ku fana ni leswi Sara a swi hlayiki, na hine hi titwa na hi ntsrhunxekile loko hi li ni vhanu va ku nabyala. Yesu i xikombiso lexikulu xa mhunu lweyi a nga ni wunene ni lweyi a nabyaliki. (2Ko 10:1) Nambi vatsrongwana lava a va nga mu tivi ha hombe a va djula ku va kusuhi na yene.​—Mr 10:13-16.

A ku nabyala ka hi sizrelela ku tlhela ku sizrelela ni lava nga kusuhi na hine. Loko hi nabyala, a hi nge ti kahlulela ku kwata kumbe ku hlamula hi ku  hlundzruka. (Pr 16:32) Xileswo, hi ta tingawula ni ku titwa nandzru loku pfaka hi ka ku khunguvanyisa vambeni, ngopfungopfu lava hi va zrandzraka. Swanga hi leswi ku nabyala ku hi pfunaka ku lawula matitwela ni swiyentxo swezru, a hi nge ti yentxa van’wana va kazrateka.

Yesu a a khomeke ngopfu nakone a a ni wutiyanguleli byinyingi. Nambitanu, a a hanyisana ni hinkwavu hi ku nabyala. A minkameni ya Yesu vhanu vanyingi a va tizra ngopfu nakone a va titwa va bindzreliwa. A va djula ku wisisiwa. Nakone va nga ha va va txhaveleleke ngopfu loko Yesu a te: ‘Tanani ku mine, . . . hikusa ndzri mbulwa, wa mbilu ya ku titsrongahata!’​—Mt 11:28, 29.

I yini leswi taka hi pfuna ku va lava nabyalaka ku fana na Yesu? Ku sungula, hi fanela ku dondzra Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba akuva hi tiva ndlela leyi Yesu a a hanyisana ha yone ni vhanu ni leswi a a langutanisa xiswone ni swiyimu swa ku kazrata. Xileswo, loko hi kumana ni swiyimu leswi vilelaka kuva hi kombisa ku nabyala, hi fanela ku tikazratela ku yetisela Yesu. (1Pe 2:21) Vona mintxhumu yizrazru leyi pfuniki Yesu leswaku a va lweyi a nabyaliki.

Yesu a a ni mbilu ya ku titsrongahata. Yesu a nga hlayanga ntsena leswaku awa nabyala, kambe a hlaye ni leswaku a ni ‘mbilu ya ku titsrongahata’. (Mt 11:29) Bibele dzri khanela hi ku nabyala ni ku titsrongahata swanga mintxhumu leyi fambisanaka. (Ef 4:1-3) Ha yini?

A ku titsrongahata ku hi pfuna kuva loko hi khunguvanyisiwa hi nga swi tekeli nhlokweni ni ku tlhela hi nga vi na ximbilwambilwana. Loko vhanu van’wana va vitane Yesu leswaku yene i ‘gugu ni mpopswi’, xana ke Yesu a yangulise kuyini ka ku lumbetiwa koloko? A va hlamule hi swiyentxo nakone hi ndlela leyi nabyaliki a te ‘a wutlhazri byi kombisiwa a ku lulama ka byone hi mintizro ya byone’.​—Mt 11:19.

Loko mhunu a ku poyila hi mhaka ya lixaka dzraku, hi mhaka ya leswi u nga wansati kumbe wanuna kumbe hi mhaka ya ntumbuluku waku, swi ngo yini u mu hlamula hi ndlela leyi nabyaliki? Pedro, lweyi a tizraka swanga nkulu a África do Sul a li: “Loko mhunu a hlaya ntxhumu lowu ni hlundzrulaka ni tivutisa leswi; ‘Xana Yesu a a ta hlamulisa kuyini?’” A tlhele a ku: “Ni dondzre ku kala ni nga swi tekeli nhlokweni swikhunguvanyiso swa van’wana.”

Yesu a a swi twisisa leswaku vhanu a va hetisekanga. Vadondzrisiwa va vakwe a va djula ku yentxa leswinene, kambe leswi a va nga hetisekanga, a va nga swi koti ku yentxa leswinene minkama hinkwayu. Hi xikombiso, ka wusiku lebyi Yesu a a ta dlayiwa ha byone, Petro, Yakobe na Yohane a va nyikanga nseketelo lowu a a va kombele wone. Kambe Yesu a a pfumela leswaku ‘a moya, wone, wu ni nkhinkhi, kambe nyama, yone, yini gome.’ (Mt 26:40, 41) Leswi a a swi tiva leswaku vhanu a va hetisekanga, Yesu a nga va hlundzrukelanga vapostola vakwe.

Makwezru lweyi a vitaniwaka Mandy a a tolovele ku yimela swinyingi ka van’wana. Kambe namunhla a tikazrata ngopfu akuva a nabyala ku fana na Yesu. A li: “Ni dzringeta ku pfumela leswaku vhanu hinkwavu a va hetisekanga nakone ni xiyisisisa wumhunu lebyinene ka vhanu, hi ku yetisela Yehovha.” Loko u twisisa ku tsrana ka van’wana ku fana na Yesu, u ta kota ku tizrisana navone hi ndlela leyi nabyaliki.

Yesu a a dumba Yehovha ku hinkwaswu. Loko a ha li lani misaveni, Yesu a khomiwe hi ndlela leyi nga liki yinene. Va mu vone swanga mubihi, va mu dzrela ni ku tlhela va mu xanisa. Nambitasu a a tama a va khoma hi ndlela leyi nabyaliki hikusa a a tinyiketa ku lwe a ‘tsremaka hi ku lulama’. (1Pe 2:23) Yesu a a swi tiva leswaku Tatana wakwe a a ta mu hlayisa ni ku tlhela a lulamisa wusomboloki hi nkama lowu bekisiwiki.

Loko hi hlundzruka loko hi khomiwa hi ndlela leyi nga liki yinene, hi nga ha navela ku tlhelisela ha byezru. Kambe loko hi yentxa leswo hi to kazratisa xiyimu ku tlula mpimu. Hi mhaka yoleyo Bibele dzri hi dzrimuxa leswi: ‘A mahlundzru ya mhunu a ma yentxi ku lulama ka Xikwembu Nkulukumba’. (Yk 1:20) Nambiloko hi ni xivangelo xa kuva hi hlundzruka, ku kala ku hetiseka ku nga ha hi yentxa hi tikhoma hi ndlela leyi nga liki yone.

Makwezru wa le Alemanha lweyi a vitaniwaka Cathy a a talisa ku yanakanya leswi: ‘Loko ni nga tiyimeleli, a ku na mhunu lweyi a taka swi yentxa.’ Kambe a ntxintxe mayanakanyela yakwe loko a dondzre ku dumba Yehovha. A li: “A na ha fanelanga ni tiyimelela. Ku tiva leswaku Yehovha a vonelela hinkwaswu hi ndlela leyi  hetisekiki swi ni yentxa ni va lweyi a nabyaliki.” Loko u tsrhame u khomiwa hi ndlela leyi nga liki yinene, yetisela Yesu ni ku tlhela u dumbela ka Xikwembu Nkulukumba. Leswo swi ta ku pfuna ku tama u va lweyi a nabyaliki.

Yesu a tshimisise leswaku loko hi djula ku nyonxa hi fanela ku va lava nabyaliki. A hlaye leswi: ‘Ti ni ndjombo timbulwa.’ (Mt 5:5) Vona ndlela leyi ku nabyala ku nga ka lisima ha yone ka swiyimu leswi landzrelaka.

Ku nabyala ku pumba timholova a ndangwini. Robert, makwezru wa le Austrália a hlaye leswi: “Ni khaneli mintxhumu yinyingi na ni nga yanakanyanga leyi khunguvanyisiki nkatanga. Hi ntolovelo loko u khanela mintxhumu na u hlundzrukile, a swi koteki ku tlhelela ntsrhaku. A ni vaviseka loko ni vona ndlela leyi mazritu yanga a ma mu khunguvanyisa ha yone.’’

‘Ha hoxa hinkwezru ku leswinyingi’ leswi hi swi khanelaka, nakone leswi hi swi hlayaka na hi nga yanakanyanga swi nga honetela ku zrula a ndangwini. (Yk 3:2) Loko ku humelela a timholova a ndangwini, ku nabyala ku hi pfuna ku lawula a lidzrimi dzrezru.​—Pr 17:27.

Robert a tikazrate ngopfu akuva a txutxela a ku zrula ni ku tikhoma. Dzri ve dzrini bindzru dzra kone? Robert wa tlhamuxela: “Swoswi, loko hi nga pfumelelani a mhakeni ya kukazri, ni dzringeta ku mu yingiseta hi wunyaminyami, ni khanela hi ku nabyala ni ku tlhela ni nga hlundzruki. Swoswi, wuxaka byanga ni nkatanga byi yampswe ngopfu.”

A ku nabyala ku hi pfuna ku tizrisana ha hombe ni van’wana. Ku va lweyi a kahlulaka ku kwata swi nga hi yentxa hi luza vanghanu. Hi tlhelo dzrimbeni, ku nabyala ku hi pfuna ‘ku bekisa vumun’we bya moya hi pindzra dzra ku zrula’. (Ef 4:2, 3) Cathy, lweyi hi khaneliki ha yene ku sunguleni a li: “A ku nabyala ku ni pfuna ku yentxa mukhandlu wun’wana ni wun’wana lowu ni vaka ni van’wana, wu va nkama lowu nyonxisaka nambiloko vambeni swi kazrata ku hanyisana na vone.”

A ku nabyala ku hi pfuna akuva hi va ni ku zrula a mbilwini. A Bibele dzri fananisa ‘a wutlhazri lebyi pfaka henhla’ ni ku nabyala ni ku zrula. (Yk 3:13, 17) Mhunu wa ku nabyala a ni ‘mbilu leya ku zrula’. (Pr 14:30) Martin, lweyi a tikazrateliki ku va mhunu lweyi a nabyaliki a li: “Swoswi na kahlula ku twisisa van’wana nakone ni hlwela ku hlundzruka. Ni kuma ku zrula lokukulu ni ku nyonxa loku yengetelekiki.”

I ntiyiso leswaku akuva hi va lava nabyaliki swi djula ku tikazrata ngopfu. Makwezru mumbeni a li: “Ku hlaya ntiyiso, nambi namunhla minkama yin’wana ni twa ngati yanga yi bila.” Kambe Yehovha a djula leswaku hi nabyala, nakone a ta hi pfuna leswaku hi va vhanu lava nabyaliki. (Eza 41:10; 1Tm 6:11) Nakone a nga ‘hi hetisekisa’ ni ku tlhela ‘a hi nyika ntamu’. (1Pe 5:10) Ku fana na mupostola Pawulo, hi ku famba ka nkama hi ta swi kota ku yetisela ‘ku nabyala ni wunene bya Kriste’.​—2Ko 10:1.