Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Memakana​—Naa wahɔ wakondjaso oma lɔkɔ?

Memakana​—Naa wahɔ wakondjaso oma lɔkɔ?

Sara * mbutaka ate: “Lakotɔ diki ndo dimi ndjaokaka dia dimi bu l’akoka w’efula. Diakɔ diele, hayaoke dimɛna etena kemi lale anto wele l’akoka w’efula ndo akanga wa ngala. Koko dimi ndjaokaka dimɛna etena kemi kaamɛ l’anto wele la memakana ndo l’okitshakitsha. Dimi kokaka mbitɛ anto wa ngasɔ woho wayaokami ndo ekakatanu ami. Anto wa ngasɔ mbele angɛnyi ami w’eshika.”

Ɛtɛkɛta wa Sara mɛnyaka dia naka tekɔ la memakana, kete anto akina wayolanga monga angɛnyi aso. Ndo nto, memakana ngɛnyangɛnyaka Jehowa. Ɔtɛkɛta ande totɛka ɔnɛ: “Nyɔlɔtɛ . . . memakana.” (Kɔl. 3:12) Memakana kɛdikɛdi na? Ngande wakakɛnɛmɔla Yeso memakana? Ndo ngande wakoka dionga sɔ ndeka tofudiyɛ ɔngɛnɔngɛnɔ lo nsɛnɔ yaso?

MEMAKANA KƐDIKƐDI NA?

Memakana ekɔ eongelo ka l’etei k’otema k’onto lele ki. Onto lele la memakana salɛka anto akambo lo yoho ya dimɛna ndo y’ɔlɔlɔ ndo ekɔ l’akoka wa ntokomɛ akambo wa lo lɔsɛnɔ washa nkɛlɛ la wɔladi ndo la ndjakimɛ.

Memakana ekɔ djembetelo y’onto lele la wolo l’etei k’otema. Wakakambe la tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ “memakana” dia ntɛkɛta dikambo dia mfalasa ka l’okonda kambowekiya. Mfalasa kokongaka tena tshɛ la wolo, koko tɔ mbekiyamaka dia mbahemɛ wolo atɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, etena kakɛnɛmɔlaso memakana, sho ndjaekiyaka dia mbahemɛ eongelo kaso kele keema kokele ndo salɛka anto akina akambo lo wɔladi.

Sho koka mbita ɔnɛ: ‘Dimi kombotɔ la memakana.’ Tekɔ lo nsɛna l’andja wambololanɛ l’anto wa ngala ndo wele bu la solo dia lotutsha, diakɔ diele sho koka monga l’okakatanu dia nkɛnɛmɔla memakana. (Rɔmɔ 7:19) Mbokɛmaka dia nɔmbamaka mbidja welo dia monga la memakana, koko nyuma k’ekila ka Jehowa kayotokimanyiya dia nkeketsha yɛdikɔ yaso dia nkotsha oyango aso. (Ngal. 5:22, 23) Lande na kahombaso mbidja welo dia nkɛnɛmɔla memakana?

Memakana ekɔ dionga diakotola anto. L’ɛnyɛlɔ ka Sara, sho nangaka monga kaamɛ l’anto wele la memakana. Yeso ekɔ ɛnyɛlɔ ka laande k’onto lele la memakana ndo ɔlɔlɔ. (2 Kɔr. 10:1) Kaanga ana waki kombeeyaka dimɛna wakalangaka monga suke la nde.​—Makɔ 10:13-16.

Memakana tokokɛka sho ndo anto wotodingi. Naka tekɔ la memakana, hatotomala esadi kana nsala akambo la nkɛlɛ. (Tok. 16:32) Hatotonyangiya anto akina, mbidja ndo anto walangaso ndo hatotoyaɛndja onongo. Ndo memakana kokɛka anto wotodingi diaha vɔ diɛnɛ l’ɔtɛ weso bu la ndjakimɛ.

ƐNYƐLƆ KA KOKELE KA MEMAKANA

Kaanga mbakinde l’ɛkɛndɛ efula ndo l’awui efula wa nsala, Yeso aki la memakana otsha le anto tshɛ. Anto efula wa lo nshi yande wakadiɛnɛka ndo waki la wetsho ndo waki l’ohomba w’ekeketshelo. Vɔ wakakondja ekeketshelo mɛtɛ etena kakawatɛ Yeso ɔnɛ: “Nyoye le mi, . . . nɛ dia dimi lekɔ la memakana ndo la otema w’okitshakitsha”!​—Mat. 11:28, 29.

Ngande wakokaso monga la memakana oko Yeso? Ekɔ ohomba sho mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia mbeya woho wakasalɛka Yeso anto akambo ndo wakandakandolaka ekakatanu. Oma laasɔ, etena kahomanaso la akambo wadja memakana kaso l’ohemba, sho salaka la wolo dia nsala akambo oko Yeso. (1 Pe. 2:21) Tɔsɛdingole akambo asato wakakimanyiya Yeso dia monga la memakana.

Yeso aki l’otema w’okitshakitsha. Yeso akate dia nde aki la “memakana ndo la otema w’okitshakitsha.” (Mat. 11:29) Bible shilaka waonga ahende asɔ kaamɛ nɛ dia memakana mbɔtɔnɛka efula la okitshakitsha. (Ɛf. 4:1-3) Lande na kediɔ ngasɔ?

Okitshakitsha tokimanyiyaka diaha ndjaɔsa la nɛmɔ amboleka kana monga yomalomala. Ngande wakakadimola Yeso anto wakawɔnyɔla ɔnɛ nde ekɔ “kanga lɔtɔmɔ ndo ɔnɔshi a wanu”? Nde akɛnya di’akambo asɔ waki kashi oma lo yoho yande ya lɔsɛnɔ ndo la memakana tshɛ nde akate ɔnɛ “lomba lamboyindjama oma l’etsha alɔ.”​—Mat. 11:19.

Naka onto ɔmɔtshi ambɔtɛkɛta kɔlɔ lo kɛnɛ kendana la lokoho layɛ la demba, woho weyɛ pami kana womoto kana mbekelo yayɛ, ayonga ohomba nkadimola onto ɔsɔ la memakana. Peter, ekumanyi k’Okristo kele l’Afrique du Sud mbutaka ate: “Etena komalami l’ɔtɛ wa kɛnɛ kambota onto ɔmɔtshi, dimi ndjambolaka ɔnɛ: ‘Ngande wotosala Yeso?’” Nde kotshaka ate: “Dimi mbekaka diaha ndjaɔsa la nɛmɔ amboleka.”

Yeso akashihodiaka wɛɔdu w’anto. Ambeki wa Yeso wakalangaka nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, koko oko wakiwɔ bu kokele, vɔ kokokaka nsala akambo lo yoho shɔ. Ɛnyɛlɔ, l’otsho wa la ntondo ka Yeso mvɔ, Petero, Jakɔba ndo Joani kombosukɛ oko wakandalɔmbɛ. Yeso akeyaka dia “otema nangaka, koko demba mbele wɔdu.” (Mat. 26:40, 41) Lam’ele nde akeyaka dia vɔ komonga kokele, Yeso komomalɛ apɔstɔlɔ ande.

Mandy ekɔ kadiyɛso kaki la diɔnyɔ efula, koko kakianɛ nde ambosala la wolo dia mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso ka memakana. Nde mbitaka ate: “Dimi salaka la wolo dia mbohɔ di’anto tshɛ bu kokele ndo mbika washo lo waonga w’ɛlɔlɔ w’anto oko wasala Jehowa.” Onde kɛtshi kele la Yeso lo woho wɔsande wɛɔdu w’anto hakoke kokimanyiya dia wɛ lawɔ salɛ anto akina akambo la memakana?

Yeso akatshikaka awui l’anya wa Nzambi. Lam’akinde la nkɛtɛ, Yeso akakikɛ akambo waha la losembwe wakawosalɛka. Wakokaka kɛnɛ kakandataka lo kɔlɔ, wakohetsha ndo wakɔhɛnyahɛnya. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, nde akatetemala monga la memakana nɛ dia nde “akayakimɔ le Ɔnɛ lalombosha la losembwe.” (1 Pe. 2:23) Yeso akeyaka dia She lele l’olongo ayowokimanyiya dia mbikikɛ ndo ayosha wanɛ wakosalɛka akambo wa kɔlɔ dilanya.

Naka wambotosalɛ akambo aha la losembwe, ko sho nsala akambo la nkɛlɛ, sho koka ndeka ntɔla akambo lo kɔlɔ. Diakɔ diele Afundelo toholaka ɔnɛ: “Nkɛlɛ k’onto hela losembwe laki Nzambi.” (Jak. 1:20) Kaanga naka tekɔ l’ɛkɔkɔ wa momala, lam’ele sho bu kokele sho koka ndjosala akambo lo yoho ya kɔlɔ.

Kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’Allemagne kelɛwɔ Cathy akataka ɔnɛ: ‘Osekayɛ ambokɔtɛta lokaa, ko wɛ mbɔtɛta evudu.’ Koko etena kakandayeka dia ndjaɛkɛ le Jehowa, lɔkɛwɔ lande lakayotshikitana. Nde mbitaka ate: “Nshi nyɛ handjoyamɛ. Dimi salaka akambo la memakana, leya dia Jehowa mbeyaka akambo tshɛ.” Naka wekɔ lo kosalɛ akambo aha la losembwe, ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso kendana la ndjaɛkɛ le Nzambi ayokokimanyiya dia ntetemala monga la memakana.

“ƆNGƐNƆNGƐNƆ LE AKANGA WA LOTUTSHA”

Ngande wakoka memakana tokimanyiya etena keso l’ekakatanu?

Yeso akate ɔnɛ naka sho nangaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, sho pombaka monga la memakana. Nde akate ate: “Ɔngɛnɔngɛnɔ le akanga wa lotutsha.” (Mat. 5:5) Lembetɛ woho wakoka memakana nkimanyiya l’akambo wayela anɛ.

Memakana kitshakitshaka ekiyanu lo diwala. Robert, lele l’Australie mbitaka ate: “Lakatɛka wadɛmi awui wa kɔlɔ efula wakimi konangaka mbita. Koko l’ɔkɔngɔ wa wɛ mbita awui la nkɛlɛ, vɔ hawotokalola nto. Lakokaka kɔlɔ etena kakamɛnaka dia lakonyangiya.”

“Sho tshɛ takanaka mbala efula” lo ɛtɛkɛta, ndo ɛtɛkɛta wa kɔlɔ koka mbela ekakatanu lo diwala. (Jak. 3:2) Lo waaso wa ngasɔ, memakana tokimanyiyaka dia ntshikala ki ndo nama lolemi laso.​—Tok. 17:27.

Robert akasalaka la wolo dia monga ki ndo ndjakimɛ. Naa etombelo wakonge la dui sɔ? Nde mbitaka ate: “Nshi nyɛ, etena kongami l’okakatanu la wadɛmi, dimi salaka la wolo dia mpokamɛ la yambalo, ntɛkɛta la memakana ndo aha momala. Diɔtɔnganelo diasami la wadɛmi diaya dimɛna efula.”

Memakana tokimanyiyaka dia mbokana dimɛna l’anto akina. Anto efula womala esadi hawonge l’angɛnyi efula. Koko memakana tokimanyiyaka “dia nkokɛ . . . dimama dia wɔladi.” (Ɛf. 4:2, 3) Cathy, lakatatɛkɛtshi la diko mbitaka ate: “Etena kongami la memakana dimi koka mbokana l’anto akina kaanga mbele mbokana l’anto amɔtshi ekɔ okakatanu.”

Memakana mbelaka wɔladi wa l’etei k’otema. Bible kakatanyaka “lomba l’oma la diko” la memakana ndo wɔladi. (Jak. 3:13, 17) Onto lele la memakana ekɔ la “otema wele ki.” (Tok. 14:30) Martin, lakasale la wolo dia nkɛnɛmɔla dionga dia memakana mbitaka ate: “Nshi nyɛ, handjɔtɛtɛ di’akambo salema lo yoho yalangami ndo lamboleka monga la wɔladi wa l’etei k’otema ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.”

Lo mɛtɛ, sho koka nsala la wolo dia monga la memakana. Ɔnangɛso ɔmɔtshi mbitaka ate: “Lo mbuta mɛtɛ, kaanga polo ɛlɔ kɛnɛ dimi mbudunganɛka la nkɛlɛ lo waaso amɔtshi.” Koko Jehowa latokeketsha dia monga la memakana, ayotokimanyiya lo dui sɔ. (Isa. 41:10; 1 Tim. 6:11) Nde koka ‘nshidiya olowanyelo aso’ ndo nde koka ‘tokeketsha.’ (1 Pe. 5:10) L’edjedja ka wonya, l’ɛnyɛlɔ k’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, sho koka mbokoya “memakana ndo ɔlɔlɔ w’otema wa Kristo.”​—2 Kɔr. 10:1.

^ od. 2 Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.