1, 2. Сарын 40:5-те айдылганыла, Иегова биске кандый сыйлар берген? Бу сыйлар керегинде шӱӱп сананганыстаҥ кандый туза болот?

ИЕГОВА — кысканбас Кудай. Оныҥ биске берген сыйларын сананып кӧрӱгер: бистиҥ сӱреен јараш Јерди, кижиниҥ кайкамчылу меезин ле Кудайдыҥ баалу сӧзин, Агару Бичикти. Иегова биске кайкамчылу планета сыйлаган, шӱӱп сананар ла куучындажар арга берген, анайда ок эҥ учурлу сурактардыҥ карууларын ачкан. (Сарын 40:5 кычырыгар *.)

² Бу јӧрмӧлдӧ баштапкы абзацта айдылган ӱч сый керегинде кыскарта шӱӱп кӧрӧрис. Бис бу сыйлар керегинде канча ла кире кӧп шӱӱп сананзаас, олорды ончо ло кире тыҥ баалаарыс ла сӱӱштӱ Јайаачыбысты, Иегованы, оноҥ тыҥ сӱӱндирерге кӱӱнзеерис (Ачыл. 4:11). Анайда ок эволюцияныҥ тӧгӱнине бӱдӱп калган улуска болужарга, олорло канайып куучындажарын билер болорыс.

3. Јер незиле аҥыланат?

³ Бистиҥ јадып турган айылыстыҥ, Јердиҥ, јайалганын кӧрзӧ, Кудайдыҥ ойгоры кӧрӱнет (Рим. 1:20; Евр. 3:4). Солнечный системада Јердеҥ башка ӧскӧ дӧ планеталар бар. Је кижиниҥ јӱрӱмине керектӱ немелер јӱк ле Јерде бар.

4. Нениҥ учун Кудайдыҥ јайаган Јери улустыҥ эткенинеҥ канча киреге артык?

⁴ Јерди космический корабльга тӱҥейлеерге јараар. Је кижи эткен космический корабльды Јерле тӱҥдештирзе,  олордо јаан башказы бар. Темдектезе, космонавттарды кислородло, суула, курсак-тамакла јеткилдебей турза, анайда ок олорго сӱрезин космоско таштаарга јарабас болзо, олор канча кире јӱрер эди? Кийнинде, кислороды, суузы ла курсагы божоп калар, а сӱрези дезе, корабльдыҥ ичине толуп калар. Учы-учында корабльдагы улус божоп калар эди. Је Јерде дезе, миллиардтар тоолу улустыҥ ла тындулардыҥ јӱрӱмине керектӱ неме ӱзе бар. Бистиҥ планетада кислород, суу ла курсак-тамак божобой јат. Анайда ок Јердеҥ сӱре-чӧп космоско ташталбай, Јерде ле артып турган да болзо, Јер тӱҥей ле јараш ла ару артат. Бу ӱзе неме канайып болот? Иегова Јерди ар-бӱткенниҥ ресурстарын јаҥыртылар аргалу эдип јайаган. Эмди, ар-бӱткенде сууныҥ ла кислородтыҥ айланыжы (круговорот) керегинде кыскарта кӧрӱп ийектер. Мынайып Иегованыҥ ойгорын база катап кӧрӧрис.

5. Кислородтыҥ айланыжы ол не? Бу Иегова керегинде нени кӧргӱзет?

⁵ Кислород — ол газ. Ол јокко улус ла тындулар јӱрӱп болбос. Јердеги тирӱ јайаандар бир јылга јӱс миллиард кире тонна кислородты тынып салат, бу ла ок ӧйдӧ углекислый газ чыгарат. Је андый да болзо, кислород божобой јат, а углекислый газ атмосферага ӧйинеҥ ӧткӱре кӧп јуулбай јат. Нениҥ учун дезе Иегованыҥ сӱрекей кӧп јайаган ӧзӱмдериниҥ ончозы — микроскопло кӧрӱнип турган сууныҥ ӧзӱмдери де, коркышту јаан агаштары да — углекислый газты кислород эдип салат. Кислородтыҥ айланыжын кӧрзӧ, Иегова ончо јайаандарга тыныш ла јӱрӱм берип јат (Ап. ижи 17:24, 25).

6. Сууныҥ айланыжы ол не? Бу Иегова керегинде нени кӧргӱзет? (« Сууныҥ айланыжы — Иегованыҥ сыйы» деген рамканы кӧрӱгер.)

⁶ Јер Кӱннеҥ эҥ керектӱ ыраагында турган, оныҥ учун Јердиҥ ӱстинде суу бар. Јер Кӱнге бир ле эмеш јуук болгон болзо, оныҥ бастыра суузы соолып, јӱрӱм јок чӧл болуп кургап калар эди. Эмезе Јер Кӱннеҥ бир ле эмеш ыраак болгон болзо, бистиҥ планета коркышту јаан болчок тош болуп, тоҥып калар эди. Је Иегова Јерди Кӱннеҥ эҥ керектӱ ыраагында тургусканы учун, Јерде сууныҥ айланыжы бар. Кӱнниҥ чогы сууга тийип баштаза, ол Јердиҥ ӱстинеҥ ле теҥистердеҥ ӧрӧ кӧдӱрилип, булуттар болуп калат. Бир јылдыҥ туркунына 500 000 кубический километр кире суу јердеҥ кӧдӱрилип јат, бу дезе, јердиҥ ӱстиндеги бастыра кӧлдӧрдиҥ сууларынаҥ канча киреге кӧп. Суу ӧрӧ кӧдӱрилип, 10 кӱн кире атмосферада болот, кийнинде ойто јерге тӱжӱп јат. Анайып, суу теҥистерге ле ӧскӧ дӧ сууларга кайра келип турат. Бу сӱреен кайкамчылу айланыш Иегованыҥ јаан ийде-кӱчин ле ойгорын кӧргӱзет (Иов 36:27, 28; Эккл. 1:7).

7. Сарын 115:16-да айдылган Иегованыҥ сыйы учун бис быйанысты канайып кӧргӱзерис?

⁷ Иеговага кайкамчылу Јер учун ла ондогы ончо бар неме учун оноҥ тыҥ быйанду болорго не болужар? (Сарын 115:16 кычырыгар *.) Темдектезе, Иегованыҥ јайаандарын шӱӱп сананганы болужар. Мынайып шӱӱп сананганы бисти Иеговага ончо сыйлары учун быйанысты айдып турарга кӱӱнзедер. Анайда ок бистиҥ планета учун быйанду болгонысты, јаткан јеристи ару-чек тутканысла кӧргӱзерис.

8. Нениҥ учун кижиниҥ меези сӱрекей јилбилӱ јайалган деп айдарга јараар?

⁸ Кижиниҥ меези сӱрекей јилбилӱ јайалган. Энениҥ ичиндеги баланыҥ меези Иегованыҥ  тургузып салган планыла ӧзӱп јат. Оныҥ меезинде кажы ла минутка канча јӱс муҥ јаҥы клеткалар бӱдет. Ученыйлардыҥ айтканыла, јаан кижиниҥ меезинде 100 миллиард кире клеткалар бар. Оны нейрондор деп адап јат. Андый кӧп клеткалар бӱдӱн јарым ла килограмм кире мееге бадып калат. Је бис меениҥ јӱк ле тоолу аргазын кӧрӱп ийерис.

9. Куучынданар арга — Кудайдыҥ сыйы деп, слерди не бӱдӱмјилейт?

⁹ Бистиҥ куучынданар аргабыс база кайкамчылу јайалган. Сананып ийзегер: бир ле сӧсти айдарга, слердиҥ мее тилдиҥ, тамактыҥ, эриндердиҥ, ээк сӧӧктиҥ (челюсть) ле грудной клетканыҥ 100 муҥ кире балтырларын иштедип јат. Сӧстӧрди јарт айдарга, бу балтырлар ээчий-деечий иштеер учурлу. 2019 јылда чыккан шиҥжӱле болзо, јаҥы чыккан балдар сӧстӧрди таныыр аргалу. Бу шиҥжӱ ученыйлардыҥ, кижи јаштаҥ ала сӧстӧрди танып, тилди ӱренер аргалу деген санаазы чын деп кӧргӱзет. Оныҥ учун куучынданар арга — Кудайдыҥ сыйы деп алаҥзыбай јадыс (Чыг. 4:11).

10. Куучынданар арга учун Иеговага быйанысты канайып кӧргӱзерис?

¹⁰ Куучынданар арга учун Иеговага быйанысты кӧргӱзетен аргалардыҥ бирӱзи — эволюцияга бӱдӱп турган улуска бис нениҥ учун Кудайга бӱдӱп турганысты јартаары (Сар. 9:1; 1 Петр 3:15). Олор бисти, Јер ле ончо тирӱ неме бойы табылган деп бӱдӱмјилеердеҥ айабас. Је бис олорго (олор бисти угарга кӱӱнзезе), Агару Бичиктиҥ ле бу јӧрмӧлдиҥ кезик шӱӱлтелериниҥ болужыла, ӱзе немени Иегова јайаган деп, нениҥ учун бӱдӱп турганысты јартап берер аргалу. Мынайып, Иегованы талдап алганысты кӧргӱзерис (Сар. 102:25; Иса. 40:25, 26).

11. Бистиҥ меегисте база кандый кайкамчылу арга бар?

¹¹ База бир кайкамчылу неме — бис немени сананып аладыс. Алдында ӧйдӧ бир ученый, кижиниҥ меези 20 миллион бичикти сананып алар аргалу деп чотогон. Је бӱгӱнги кӱнде дезе, кижиниҥ меези оноҥ кӧп немени сананып алар аргалу деп бодогылайт. Бистиҥ андый кӧп немени сананып алар аргабыстаҥ улам, бисте база да бир јилбилӱ арга бар. Кандый?

12. Бис тындулардаҥ неле башка?

¹² Јердеги јайаандардаҥ, јӱк ле кижи, болгон немени анализировать эдип, бойына ӱредӱ алар аргалу. Бу арга биске јакшы јанына солынарга, ол тоодо кӧрӱм-санаабысты ла јӱрӱмисти солыырга болужат (1 Кор. 6:9—11; Кол. 3:9, 10). Анайып бис бойыстыҥ уйадысты јакшыны ла јаманды ылгаштырарга ӱредип јадыс (Евр. 5:14). Анайда ок бис сӱӱрге, килеерге ле буурзаарга ӱренер аргалу. Бого ло коштой, справедливый болорго ӱренер аргалу.

13. Сарын 77:11, 12-ле болзо, немени сананып алатан арганы канайып тузаланар керек?

¹³ Немени сананып алар арга учун, Иеговага быйанысты кӧргӱзетен аргалардыҥ  бирӱзи — Иегованыҥ биске болушканын ла токунатканын ундыбай јӱрери. Бу дезе, Иегова келер де ӧйдӧ биске болужар деп, бисти бӱдӱмјилеп јат. (Сарын 77:11, 12 кычырыгар *; 78:4, 7.) Иеговага быйанысты кӧргӱзетен база бир арга — улустыҥ биске болушканын ундыбай, олорго быйанысты айдып турары. Ученыйлардыҥ шиҥдегениле, быйанду улус ырысту болот. Је кезик немени ундып салза, торт болор эди. Андый темди бис Иегованаҥ алар аргалу. Кудай качан да нени де ундыбай да турган болзо, бис јастырабысты алынып турзаас, ол бистиҥ јаманысты таштап, ундып салат (Сар. 25:7; 130:3, 4). Ол бисти де улуска ачынбай, олордыҥ јаманын ундып салзын деп кӱӱнзейт (Матф. 6:14; Лука 17:3, 4).

14. Иеговага биске мее сыйлаганы учун быйанысты канайып кӧргӱзерис?

¹⁴ Иегованыҥ сӱреен кайкамчылу сыйы учун быйанду болорго, меени Кудайды мактаарга тузаланар керек. Кезик улус меени јаҥыс бойына тузаланып јат — јакшыныҥ ла јаманныҥ нормаларын бойы тургузат. Је бисти Иегова јайаган, оныҥ учун ол биске нези тузалу, нези каршулу болорын бистеҥ канча киреге артык билер (Рим. 12:1, 2). Бис оныҥ нормаларыла јӱрзеес, јӱрегисте амыр болот (Иса. 48:17, 18). Анайда ок јӱрӱмниҥ учурын — теҥеридеги Јайаачы Адабысты мактаарын ла Иегова бисле оморкоп турзын деп, бастыра кӱчистеҥ албаданарын — оҥдоп јадыс (Укаа 27:11).

15. Агару Бичик Иегованыҥ сӱӱжин кӧргӱзет деп, нениҥ учун айдарга јараар?

¹⁵ Агару Бичик — теҥеридеги Адабыстыҥ сыйы. Иегова бу бичикти, бисти тыҥ сӱӱп турганы учун сыйлаган. Анда Иегова эҥ учурлу сурактардыҥ карууларын берет. Темдектезе: кижи кайдаҥ келген? Јӱрӱмниҥ учуры неде? Келер ӧйдӧ не болор? Иегова  бу сурактардыҥ карууларын бойыныҥ бастыра балдары билзин деп кӱӱнзеп јат, оныҥ учун канча чактардыҥ туркунына улусты Агару Бичикти кӧп тилдерге кӧчӱрзин деп кӱӱнзеткен. Бӱгӱнги кӱнде Агару Бичик бӱдӱнге эмезе бӧлӱктеп 3 000 кӧп тилдерге кӧчӱрилген! Агару Бичик — тӱӱкиде эҥ ле кӧп кӧчӱрилип, таркадылып турган бичик. Бу бичикти кӧп саба улус, кайда да јадып турган болзо, кандый да тилге куучындап турган болзо, бойыныҥ тӧрӧл тилине кычырар аргалу. (« Африканыҥ тилдерине Агару Бичиктиҥ кӧчӱрилгени» деген рамканы кӧрӱгер.)

16. Матфей 28:19, 20-де ле ӧскӧ дӧ ӱлгерлерде айдылганыла, Иеговага Агару Бичик учун быйанысты канайып кӧргӱзерге јараар?

¹⁶ Агару Бичик учун быйанысты кӧргӱзерге, оны кажы ла кӱн кычырып, оныҥ ӱредӱлерин шӱӱп сананып, билип алганысла јӱрерге албаданар керек. Анайда ок быйанысты кӧргӱзерге, Агару Бичиктеги јарды улуска кандый ла учуралда куучындаарга јараар (Сар. 1:1—3; Матф. 24:14; Матфей 28:19, 20 кычырыгар).

17. Бу јӧрмӧлдӧ бис кандый сыйлар керегинде шӱӱштис? Келер јӧрмӧлдӧ не кӧрӱлер?

¹⁷ Бис бу јӧрмӧлдӧ сӱреен јараш Јер керегинде, кижиниҥ кайкамчылу меези ле Кудайдыҥ баалу сӧзи, Агару Бичик, керегинде шӱӱжип кӧрдис. Је биске Иегова кӧскӧ кӧрӱнбей турган ӧскӧ дӧ сыйлар берген. Бу баалу сыйлар керегинде келер јӧрмӧлдӧ кӧрӱлер.