Skip to content

Skip to table of contents

STADI ATIKOL 21

Dirava ese Ia Henia Harihari Gaudia Dainai Oi Tanikiu Henia, A?

Dirava ese Ia Henia Harihari Gaudia Dainai Oi Tanikiu Henia, A?

“[Iehova] e, lauegu Dirava, oiemu durua karadia ai dekenai be momo herea.”​SAL. 40:5.

ANE 5 Dirava Ena Hoa Karadia

INAI ATIKOL ENA POINT BADANA *

1-2. Salamo 40:5 ena hereva bamona, Iehova ese dahaka harihari gaudia ia henia, bona dahaka dainai unai do ita herevalaia?

IEHOVA be hariharibada Diravana. Ita dekenai ia henia harihari gaudia haida mani oi laloa: iseda noho gabuna namona, tanobada; iseda harana; bona iena Hereva, Baibel. Iehova ese unai harihari gaudia toi ia henia dainai ita be mai iseda noho gabuna, ita lalohadai bona ma haida ida ita herevahereva diba, bona mauri lalonai idia vara henanadai badadia edia haere ita davaria.​—Salamo 40:5 duahia.

2 Inai atikol ai, ita ese unai harihari gaudia toi do ita herevalaia. Hanaihanai unai gaudia ita laloa dobu neganai, tanikiu karana do ita hahedinaraia bona do ita ura iseda Havaraia Tauna lalokauna, Iehova, ita hamoalea. (Apok. 4:11) Danu, unai ese ita do ia durua evolusen hahediba herevana ese ia hakaua kerere taudia ita durua totona.

ISEDA TANOBADA BE NAMO HEREA

3. Dahaka dainai tanobada be idau?

3 Dirava ese iseda noho gabuna, tanobada, ia karaia dalana amo iena aonega ita itaia diba. (Roma 1:20; Heb. 3:4) Iseda tanobada sibona lasi, to planet ma haida danu be dina idia hagegea noho, to tanobada be idau badina unuseniai taunimanima idia mauri diba.

4. Dahaka dainai ita gwau diba tanobada be bouti amo ia idau?

4 Ita gwau diba, tanobada be davara dekenai ia hure noho bouti ta bamona. To, taunimanima ese idia hahonua bouti bona iseda tanobada be mai edia idau. Hegeregere, oi laloa bouti lalonai idia noho taudia be do idia mauri daudau diba, bema sibona edia oksijen, aniani, bona ranu idia hegaegaelaia, a? Danu, bema bouti lalonai idia noho momoru idia negea lasi be edena bamona? Bouti lalonai idia noho taudia be do idia mase haraga. To tanobada be idau, badina ia lalonai taunimanima bilioni bona mauri gaudia momo herea idia mauri diba. Tanobada ai oksijen, aniani, bona ranu ia noho bona unai mai anina bada gaudia idia ore diba lasi. Herevana tanobada ai momoru idia noho, to ia be mai ena hairai bona taunimanima ese idia noholaia diba. Edena dala ai unai ia vara? Iehova ese tanobada ia karaia dalana amo ita itaia, momoru be gau namodia ai idia lao bona idia gaukaralaia lou diba. Hari unai gaudia rua, oksijen bona ranu edia gaukara dalana do ita herevalaia.

5. Oksijen ena gaukara dalana be edena bamona, bona unai ese dahaka ia hamomokania?

5 Oksijen be taunimanima bona animal edia mauri ia durua hodahoda ta. Lagani ta ta lalonai, mauri gaudia be hodahoda namona eiava oksijen momo idia gaukaralaia. Unai mauri gaudia be hodahoda ma ta ladana kabon daioksaid idia halasia. Ena be hanaihanai unai ia vara, to oksijen ia ore lasi, bona atmosphere be gasi dikana, kabon daioksaid ese ia hamiroa lasi. Dahaka dainai? Badina Iehova ese tubutubu gaudia idauidau ia karaia, bona idia be kabon daioksaid amo heduru idia abia bona oksijen idia halasia. Oksijen ena gaukara dalana ese Kara 17:24, 25 ena hereva ia hamomokania, ‘Dirava ese taunimanima ibounai dekenai mauri bona laga ia henia.’

6. Ranu ena gaukara dalana be edena bamona, bona dahaka ia hahedinaraia? (Maua ladana “ Iehova Ena Harihari Gauna Ranu Ena Gaukara Dalana” itaia.)

6 Ranu be tanobada dekenai ia noho badina iseda tanobada ena daudau dina amo be gabu maorona ai ia noho. Bema ia be dina kahirakahira ia noho, ranu ibounai do ia ore, unai amo tanobada do ia siahu momokani bona gau ta ia mauri diba lasi. Eiava bema tanobada be dina amo ia daudau momokani, ranu ibounai do ia aisi, bona tanobada be snow bona aisi ese do ia koua. Iehova ese tanobada be gabu maorona ai ia atoa dainai, tanobada ai ranu ena gaukara dalana ese mauri ia durua diba. Dina ena siahu ese davara bona tanobada amo ranu ia veria daekau neganai unai ranu be ori ai idia lao. Lagani ta ta ai, dina ese ranu ena lita milioni momo ia veria daekau. Unai ranu be atmosphere lalonai dina ten bamona ia noho murinai medu eiava snow bamona do ia diho. Gabeai ranu be davara bona ranu idia noho gabudia dekenai ia giroa lou, bona ranu ena gaukara dalana ia hamatamaia lou. Ranu ena gaukara dalana ese ia hahedinaraia Iehova ena aonega bona siahu be bada herea.​—Iobu 36:27, 28; Had. 1:7.

7. Edena dala haida ai ita hahedinaraia Salamo 115:16 ese ia herevalaia harihari gauna ita laloa bada?

7 Edena dala ai iseda tanobada bona ia lalonai idia noho gau namodia dainai tanikiu karana ita hahedinaraia diba? (Salamo 115:16 duahia.) Dala ta be Iehova ese ia karaia gaudia ita laloa dobu. Unai ese ita do ia hagoadaia Iehova ese dina ta ta ai ita dekenai ia henia gau namodia dainai ia ita tanikiu henia. Bona ita hahedinaraia iseda tanobada ita laloa bada bema iseda noho gabuna ita hagoevaia.

ISEDA HARANA

8. Dahaka dainai ita gwau iseda harana be namo herea?

8 Iehova ese iseda harana ia karaia dalana be namo herea. Emu sinana ena bogana lalonai oi noho neganai, Iehova be emu harana ena gaukara dalana ia palanilaia vadaeni, bona sel matamata tausen momo be miniti ta ta lalonai idia hedinarai! Tahua gaukara idia karaia taudia idia laloa, taunimanima badadia edia harana ai kahirakahira sel 100 bilioni eiava neurons idia noho. Unai sel ta ta amo iseda harana ia hedinarai bona ena metau be 1.5 kilogram bamona. Mani iseda harana ia gaukara dalana haida ita laloa.

9. Dahaka ese ia hamomokania iseda hereva karana be Dirava ena harihari gauna?

9 Iseda hereva karana be hoa gauna ta. Ita hereva neganai ia vara gauna mani oi laloa. Hereva ta oi gwauraia neganai, emu harana be emu malana, gadona, udu bibina, aukina bona kemena ena masolo 100 bamona ida ia gaukara hebou. Oi gwauraia hereva ia hedinarai goevagoeva totona unai masolo ibounai idia gaukara be namo. Gado ta dibaia karana dekenai, lagani 2019 ena ripoti ta ese ia hahedinaraia, idia vara beibi matamata be hereva haida idia lalopararalaia diba bona kara ta idia karaia. Unai ripoti ese tahua gaukara idia karaia taudia momo idia abia dae gauna ia durua​—ita vara neganai gado ita lalopararalaia bona ita dibaia. Momokani, iseda hereva karana be Dirava ena harihari gauna.​—Eso. 4:11.

10. Edena dala ai ita hahedinaraia Dirava ena harihari gauna hereva karana ita laloa bada?

10 Iseda hereva karana ena namo ita laloa bada dalana ta be evolution idia abia dae taudia dekenai Dirava ita abidadama henia ena badina ita gwauraia hedinarai. (Sal. 9:1; 1 Pet. 3:15) Unai hahediba hereva koikoi idia halasia taudia idia ura ita abia dae, inai tanobada bona mauri gaudia ibounai be sibona idia vara kava. Baibel bona inai atikol ai ita herevalaia point haida ita gaukaralaia diba, iseda guba Tamana ita herevalaia bona idia ura kamonai taudia dekenai ita hahedinaraia Iehova be guba bona tanobada ia Havaraia Tauna.​—Sal. 102:25; Isa. 40:25, 26.

11. Dahaka badina ta dainai iseda harana be hoa gauna?

11 Iseda laloatao karana be hoa gauna. Idaunegai, toretore tauna ta ia gwau taunimanima edia harana ese buka badadia 20 milioni lalonai idia noho infomeisen ia laloatao diba. To, hari gau momo herea ita laloatao diba. Iseda laloatao karana dainai dahaka ita karaia diba?

12. Edena dala ai taunimanima be mauri gaudia amo idia idau?

12 Tanobada ai idia noho mauri gaudia ibounai amo, taunimanima be maoro bona kerere idia dibaia badina guna idia vara gaudia idia laloatao bona laloa namonamo. Unai dainai kara namodia ita hahedinaraia bona iseda lalohadai bona mauri dalana do ita haidaua diba. (1 Kor. 6:9-11; Kol. 3:9, 10) Oibe, iseda lalomamina ita hadibaia unai amo maoro bona kerere edia idau ita lalopararalaia. (Heb. 5:14) Ma haida dekenai lalokau bona hebogahisi karana ita hahedinaraia diba. Bona Iehova ena hahemaoro maoromaoro karana do ita tohotohoa.

13. Salamo 77:11, 12 ena hereva bamona, edena dala ai iseda laloatao karana ita gaukaralaia diba?

13 Laloatao karana ita laloa bada dalana ta be guna Iehova ese ita ia durua bona hagoadaia negadia ta ta ita laloa lou. Unai amo ita abia dae momokani vaira negai ita do ia durua danu. (Salamo 77:11, 12 duahia; 78:4, 7) Dala ma ta be ma haida ese ita totona idia karaia gau namodia ita laloatao bona idia karaia gaudia dainai idia ita tanikiu henia. Tahua gaukara idia karaia taudia idia davaria tanikiu karana idia hahedinaraia taudia be idia moale. Namona be Iehova ita tohotohoa bona gau haida ita laloaboio. Hegeregere, Iehova be gau ibounai ia laloatao diba, to ita helalo-kerehai neganai iseda dika ia gwauatao bona ia laloaboio. (Sal. 25:7; 130:3, 4) Unai hegeregerena, Iehova ia ura ita idia hahisia dainai sori herevana idia gwauraia taudia edia kerere ita laloaboio.​—Mat. 6:14; Luka 17:3, 4.

Iseda harana ita gaukaralaia Iehova ita hanamoa totona unai amo ita hahedinaraia unai harihari gauna ita laloa bada (Paragraf 14 itaia) *

14. Edena dala ai ita hahedinaraia diba harihari gauna namona iseda harana ita laloa bada?

14 Iseda harana ita laloa bada totona, namona be ita gaukaralaia unai harihari gauna ia henia Tauna ita hanamoa. Haida be edia harana idia gaukaralaia edia ura gaudia hagugurua totona​—hegeregere idia sibona ese maoro bona kerere edia taravatu idia atoa. To, Iehova ese ita ia havaraia dainai, ita abia dae iena taravatu ese taunimanima edia taravatu ibounai ia hereaia. (Roma 12:1, 2) Iena taravatu ita badinaia neganai maino ai do ita noho. (Isa. 48:17, 18) Bona ita mauri ena badina ita lalopararalaia​—Iseda Havaraia Tauna bona iseda Tamana ita hanamoa bona hamoalea.​—Aon. 27:11.

BAIBEL BE HARIHARI GAUNA NAMONA

15. Edena dala ai Baibel ese Iehova ena lalokau taunimanima totona ia hahedinaraia?

15 Baibel be Dirava amo ita abia harihari gauna namona ta. Iseda guba Tamana ese iena lauma helaga amo tatau haida ia hasiahua Baibel idia torea totona, badina ita ia lalokau henia bada. Bona Baibel amo, Iehova ese mai anina bada henanadai ia haerelaia, hegeregere: Edeseni amo ita mai? Dahaka dainai ita mauri? Bona vaira negai dahaka do ia vara? Iehova ia ura iena tanobada natudia ibounai ese unai henanadai edia haere do idia dibaia, unai dainai lagani momo lalodiai ia ese tatau haida ia gaukaralaia Baibel be gado idauidau ai idia hahanaia totona. Hari, Baibel ena kahana ibounai eiava kahana haida be gado 3,000 mai kahana ai idia noho! Histori lalonai, Baibel be gado momo ai idia hahanaia bona hariharilaia bukana ta. Herevana taunimanima be edeseniai idia noho eiava edena gado dekenai idia hereva, to idia momo be edia gado korikori dekenai Baibel idia duahia.​—Maua ladana “ Baibel be Africa Ena Gado Idauidau ai Idia Hahanaia” itaia.

16. Mataio 28:19, 20 ena hereva bamona, edena dala ai ita hahedinaraia Baibel ita laloa bada?

16 Ita hahedinaraia Baibel ita laloa bada, bema dina ta ta ai ita duahia, ena hereva ita laloa dobu, bona ita gaukara goada ita dibaia gaudia ita badinaia. Danu, iseda tanikiu karana Dirava dekenai ita hahedinaraia diba bema Baibel amo taunimanima momo ita durua.​—Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; Mataio 28:19, 20 duahia.

17. Inai atikol ai dahaka harihari gaudia ita herevalaia, bona stadi atikol 22 ai dahaka do ita herevalaia?

17 Inai atikol ai, ita ese Dirava ena harihari gaudia, hegeregere iseda noho gabuna tanobada; iseda harana; bona iena Hereva, Baibel ita herevalaia. To Iehova ese ia henia harihari gaudia haida be ita itaia diba lasi. Stadi atikol 22 ai, ita itaia diba lasi dava bada gaudia do ita herevalaia.

ANE 12 Dirava Badana, Iehova

^ par. 5 Inai atikol ese ita do ia durua, Iehova bona ia henia harihari gaudia toi dainai ita tanikiu henia. Danu, ita do ia durua Dirava ia noho lalohadaina idia abia dae lasi taudia ita durua totona.

^ par. 64 LAULAU Rau 23: Taihu ta be gado ta ia dibaia unai amo idau tano amo idia mai taudia dekenai Dirava ena Hereva momokani do ia hadibaia.