Skip to content

Skip to table of contents

IKPƐYI ƐLĀ Ō KLƆCƐ ƆMƐ 21

Aɔdā Olɔhi Nɛ Ɔwɔico Ya Gā Uwɔ A Jɛ Uwɔ Eyī?

Aɔdā Olɔhi Nɛ Ɔwɔico Ya Gā Uwɔ A Jɛ Uwɔ Eyī?

“Óndú, Ɔwɔicō kú um, a le ɔdā idáagó alɛwa yá lɛ alɔ ɛɛ́.”—AÍJĒ 40:5.

IJÉ ƆMƐ 5 Uklɔ Idaago ku Ɔwɔico

ƆDĀ NƐ ALƆ GÁĀ NWU A *

1-2. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíjē 40:5 a, ɛhi nyá nɛ Ujehofa je lɛ alɔ, nɛ alɔ géē kɛla lɛyikwu uwa ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

UJEHOFA wɛ Ɔwɔico nōo gē nwulabɔ. Má ɔdā ōhī nōó je lɛ alɔ a ɛ: ɛcɛ nōo heyifuu nɛhi, nōo wɛ ɔlɛ nōo cika lɛ alɔ, ɔkɔtɔ ku alɔ nɛ ó ya ɔwɛ ohidaago, mla ɛlā ku nu nōo wɛ Ubáyíbu a. Ohigbu ɛhi ɛta nɛ Ujehofa je lɛ alɔ nyā a, alɔ lɛ ɛga ō lā, alɔ lɔfu gbɛla klla kɔka mla ācɛ ɔhá, alɔ klla lɛ ohi ku aɔka ō cɛgbá nɛhi fiyɛ duu nɛ alɔ lɔfu da a.—Aíjē Kú Ɛ̄gbā 40:5.

2 Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē kɛla lɛyikwu ɛhi ɛta nyā. Ɔdaŋ ku alɔ gē gbɛla lɛyikwu uwa, é géē jɛ alɔ eyī fiyɛ, alɔ klla géē yɔ i dɔka ō ya aɔdā nōo géē cɛ lɛ Ɔwɔico ku alɔ Ujehofa nōo yihɔtu alɔ nɛhi a gweeye. (Mafú 4:11) Alɔ klla géē lɔfu gbo ojuju lɔɔlɔhi fiyɛ, mla ācɛ néē pla uwa, nōo klla kpɔtuce ku alɔ wa ŋma ɔbagwu a.

ƐCƐ KU ALƆ NŌO HEYIFUU NƐHI

3. Ɔdiya nɛ ɛcɛ a wɛ ɛyɛɛyi gwu auplanet ohile a ta a?

3 Ɔdaŋ ku alɔ leyi yɛ ɛgɛ nɛ Ɔwɔico ya ɛcɛ nyā a ba, alɔ géē wa i má ka ó jijeeyi nɛhi. (Uróm 1:20; Uhíb. 3:4) Ó lɛ auplanet ɔhá nōo gē yɛ jila ɛnɔ ta biili, amáŋ ɛcɛ a wɛ ɛyɛɛyi gwu auplanet ohile a ta, ohigbu ka ó lɛ ɛjɛɛji aɔdā nɛ alɛɛcɛ cɛgbá nōo géē ta uwa abɔ kéē lɔfu yeeyi gla.

4. Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka ka ɛcɛ a lɔhi nɛɛnɛhi fiyɛ ugbeenyi duuma nɛ alɛɛcɛ ya a?

4 Alɔ lɔfu lɛ ɛcɛ a gbla ugbeenyi nōo yɔ ipu isu a. Amáŋ, ó lɛ ɔdā ɛyɛɛyɛyi kpɔcii nōo ya nɛ ɛcɛ a wɛ ɛyɛɛyi gwu ugbeenyi nɛ alɛɛcɛ ya a ta. Ocabɔ mafu, ihayi ɛmula nɛ ācɛ nōo yɔ ipu ugbeenyi a géē yeeyi gáā kwu, ɔdaŋ kē gē ya owu, ɔdole, mla eŋkpɔ abɔyi uwa a? Ɔdaŋ kē lɔfu kpo imu amāŋ aɔdobɔbi ɔhá ŋma ugbeenyi a gɛɛcɛ ŋ bɛ? Gbɔbu ɛɛ ku a jé, ɛjɛɛji ācɛ nōo yɔ ipu ugbeenyi ɔɔma géē kwū. Amáŋ ɛcɛ a i lɛ a ŋ. Ɛcɛ a bi ubiliyɔn ku ācɛ mla aɛ́bɛ́ klla gē ta uwa abɔ kéē lɔfu yeeyi. Ó gē je owu, ɔdole, mla eŋkpɔ nɛ alɔ cɛgbá a lɛ alɔ. Aɔdā nōo ba nyā i kē i mɛ ŋ, é yɔ caba cabɔ eko doodu. Naana nɛ alɔ gē kpo imu mla aɔdobɔbi ɔhá bonu ipu ɛcɛ nyā a, ɛcɛ a heyifuu klla cika nɛ ācɛ i lā anu kpɔ. Abɔ ó ya ɛɛ nɛ ɛnyā tɔɔtɛ gla a? Ujehofa ya ɛcɛ a ɔwɛ nɛ imu mla aɔdobɔbi ɔhá nɛ alɔ gē kpo bonu a, lɔfu je piyabɔ tu aɔdā olɔhi néē lɔfu bi le yuklɔ kpɔ ɛ. Alɔ géē kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ géē má ijeeyi ku Ujehofa ɛgiyi opiyabɔ ku owu mla eŋkpɔ a.

5. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gē fu owu a, ɔdi nɛ ɛnyā kē mafu a?

5 Owu wɛ ɔdā nɛ alɛɛcɛ mla aɛ́bɛ́ cɛgbá, o ya ɛɛ kéē lɔfu yeeyi. É jila ɛlā klla gáā má ka ipu ihayi doodu, aɔdā oyeeyi gē fu owu olɔhi tu ipu nōo nwune nɛɛnɛhi. Ó klla lɛ ɛdɔ owu ɔhá nɛ aɔdā ō yeeyi gē fu wɛɛcɛ. Amáŋ, aɔdā oyeeyi i gē fu ɛjɛɛji owu nōo yɔ a tu ipu ŋ. Ɛ̄nɛ̄ é kē i fu wɛɛcɛ a, i kē yɔ fiyɛ ɔfu ŋ. Ɔdiya a? Ohigbu ka Ujehofa ya aɔcí ɛyɛɛyɛyi, nōo gē fu owu nɛ aɔdā oyeeyi gē fu wɛɛcɛ a tu ipu, ɛ̄nɛ̄ aɔcí nyā kē i fu wɛɛcɛ a, nɛ aɔdā oyeeyi gē fu tu ipu a. Ɔwɛ ɛgɛnyá nɛ alɔ gē lɛ owu nɛ alɔ gē fu tu ipu klla fu wɛɛcɛ a. Ohigbu ɛnyā a, alɔ cɛ mla ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 17:24, 25 a: “Ɔwɔicō . . . gē je oyēeyī mɛ́mla owu nɛ̄ ɔ̄cɛ ī fu . . . lɛ ācɛ dóódu á.”

6. Ɛgɛnyá nɛ eŋkpɔ gē yɛ lɛ a, ɔdi nɛ ɛnyā kē mafu a? (Má ikpati nōo kahinii: “ Ɛgɛ Nɛ Eŋkpɔ Gē Yɛ Lɛ A Wɛ Ɛhi Ŋma Ɛgiyi Ujehofa.”)

6 Eŋkpɔ yɔ ipu ɛcɛ a ohigbu ka oligbo ku ɛnɔ ŋma ɛgiyi ɛcɛ a le kpaakpa. Ɔdaŋ ka ɛnɔ a géē yɛ i tu wa ɛgiyi ɛcɛ a ligii nɛɛ, ɛjɛɛji eŋkpɔ nōo yɔ ipu ɛcɛ a géē je ŋmo ŋma ajɛ. Ɛcɛ a géē kwɔla nɛɛnɛhi, ajɛ géē je ŋmokoko, ɔdā duuma i kē gáā yeeyi ŋ. Ɔdaŋ ka ɛnɔ a kē yɔ ligbo fiyɛ ɛgɛ nōo yɔ a ŋma ɛgiyi ɛcɛ a nɛɛ, ɛjɛɛji eŋkpɔ nōo yɔ ɛcɛ a géē je hilaŋdɔ kinii, usuno géē yɔ ɛbɛɛbɛ. Amáŋ abɔ Ujehofa lɛ ɛcɛ a ta ɛga okpaakpa a, ɛgɛ nɛ eŋkpɔ gē yɛ lɛ a gē ta alɔ abɔ ku alɔ yeeyi. Ɔdaŋ ka ɛnɔ gbɔɔ ō fiyaajɛ, eŋkpɔ nōo yɔ ipu isu mla ɛcɛ a, géē gbɔɔ ō ŋmo ŋma ajɛ gā ico, é géē je piya ojuja. Ipu ihayi doodu, eŋkpɔ nɛ ɛnɔ gē ŋmo ŋma ajɛ a, fiyɛ eŋkpɔ nōo yɔ ipu ɛjɛɛji okpoo nōo yɔ ipu ɛcɛ a. Eŋkpɔ nōo ŋmo ŋma ajɛ gā ico a, géē yɔ ico bɛɛka ɛ̄cī igwo, cɛɛ ó gbɔɔ ō ya waajɛ. Anu wɛ ɔwɔ mla usuno nōo gē ya a. Igbihaajɛ a, eŋkpɔ ku ɔwɔ nōo ya a géē pɛ cigbihi gā ipu isu, amāŋ ipu aɔkpa nɛ̄ŋcɛ́ nɛ̄ŋcɛ́. O ŋma ɔɔma a, ó géē gbɔɔ ō yɛ ɔwɛ aflɛyi ɔɔma kpɔ. Ujehofa lɛ ɔwɛ nɛ eŋkpɔ gē yɛ nyā a ya, o ya ɛɛ ku eŋkpɔ kóō bēē yɔ ɛcɛ a eko doodu. Ɛnyā mafu peee ku Ujehofa jijeeyi klla lɔfu nɛɛnɛhi.—Ujób. 36:27, 28; Ɔ̄cok. 1:7.

7. Ɔdi wɛ ɔwɛ ōhī nɛ alɔ lɔfu mafu, ku ɛhi néē kɛla lɛyikwu ɔ ipu Aíjē Kú Ɛ̄gbā 115:16 a jɛ alɔ eyī a?

7 Ɔdi gáā ta alɔ abɔ ku ɛnɛɛnɛ uplanet ku alɔ nyā mɛmla ɛjɛɛji aɔdā nōo ba anu a kóō jɛ alɔ eyī fiyɛ a? (Jé Aíjē Kú Ɛ̄gbā 115:16.) Ɔwɛ éyi wɛ ō gbɛla tu aɔdā nɛ Ujehofa ya a. Ɛnyā géē lɛ abɔ kwu alɔ ɔtu ku alɔ bēē ta Ujehofa ahinya ɛ̄cī doodu lɛyikwu aɔdā olɔhi nɛ ó je lɛ alɔ a. Alɔ klla géē mafu ku ɛcɛ a jɛ alɔ eyī, ɔdaŋ ku alɔ gē lɛ ɛga nɛ alɔ lā a tu yeŋee, ɛgɛ duuma nɛ alɔ jé ku alɔ ya gla.

ƐNƐƐNƐ ƆKƆTƆ KU ALƆ

8. Ɔwɛ ɛnɛɛnɛ nyá nɛ Ɔwɔico ya ɔkɔtɔ ku alɔ a?

8 Ɔwɔico ya ɔkɔtɔ ku alɔ ɔwɛ ɛnɛɛnɛ. Eko nɛ a yɔ ipu ku ɛ́nɛ́ uwɔ a, ɔkɔtɔ ku uwɔ gbɔɔ ō ya ɔwɛ nɛ Ɔwɔico miya ɔ lɛ a, usɛlu alɛwa nōo gē yɔ ipu ɔkɔtɔ a gáā gbɔɔ ō bɛɛcɛ ipu uminiti doodu! Ācɛ ō bɔkwu ɛlā ka ku ɔkɔtɔ ku ācɛ nōó wɛ ayipɛ gɛ ŋ ma, lɛ aɛnɛɛnɛ usɛlu nōo lɔfu faajɛ ubiliyɔn ofu ɛhɔ (100) a. É gē hi aɛnɛɛnɛ usɛlu nyā ku neurons. Ō gwotu ku ausɛlu nyā wɛ ɔkɔtɔ ku alɔ á. Ō colo ka ɔkɔtɔ ku alɔ kē lɛbɛɛka ukilogram éyi ce ɛhɔ (1.5 kg) a. Leyi yɛ aɔdā ō hidaago ōhī nɛ ɔkɔtɔ ku alɔ gē ya a.

9. Ɔdi mafu gā uwɔ ka ɛlā ō ka wɛ ɛhi ŋma ɛgiyi Ɔwɔico a?

9 Ɛhi ku ɛlā ō ka wɛ ɔdā idaago. Alɔ kɛla ligii lɛyikwu ɔdā nōo gē ya eko nɛ alɔ gē kɛla ɛ. Ɔdaŋ ku alɔ lɛ ɛlā duuma ka ŋma okonu, ɔkɔtɔ ku alɔ gē ya nɛ ili ofu ɛhɔ (100) nōo yɔ ipu igblɛnyi, ɔkɔ, akpokonu, abaa, mla ɔtu ku alɔ kóō yuklɔ ɛgɛ néē gē ya lɛ a. O ya ɛɛ ku a kɛla tɛɛcɛ lɔhi a, ikpokwu nōo ba nyā cika ō yɔ i yɛ ɔwɛ éyi. Lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔcɛ gē lɔfu ka uce ɛyɛɛyɛyi a, ɛlā éyi néē jila má ipu ihayi ku 2019 a, mafu ku ayipɛ olugwu lugwu lɔfu jé ɛyi ku ikpɛla eyeeye klla yuklɔ mla uwa. Ɛlā nyā kē cɛtɔha mla ɔdā nɛ ācɛ alɛwa nōo gē bɔkwu ɛlā kpɔtuce a. É kpɔtuce ka é ma alɔ mla ijeeyi ō jé auce ɛyɛɛyɛyi klla nwu uwa. Ó lɛ aafu ŋ, ɛlā ō ka wɛ ɛhi ŋma ɛgiyi Ɔwɔico.—Oyɛb. 4:11.

10. Ɔwɛ nyá nɛ alɔ géē mafu ku ɛhi ku ɛlā ō ka nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico jɛ alɔ eyī a?

10 Ɔwɛ éyi nɛ alɔ géē mafu ku ɛhi ku ɛlā ō ka jɛ alɔ eyī nɛhi a, wɛ ō da ācɛ nōo kpɔtuce ku ɛjɛɛji odee ya abɔyi uwa a, lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ alɔ a kpɔtuce ka Ɔwɔico ya ɛjɛɛji odee a. (Aíjē 9:1; 1 Upít. 3:15) Ācɛ nōo kpɔtuce ɛlā ɔɔma gē dɔka ku alɔ a kóō kpɔtuce ku ɛcɛ a, mɛmla ɛjɛɛji aɔdā oyeeyi nōo yɔ ipu nu a wa acigili. Alɔ lɔfu bi Ubáyíbu mla aɛlā ōhī nɛ alɔ géē kɛla lɛyikwu uwa ipu ikpɛyi ɛlā nyā, le da uwa lɛyikwu Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a. Alɔ klla lɔfu bi ɔ le mafu lɛ aɛ̄nɛ̄ ō dɔka ō jahɔ lɛ alɔ a, lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ alɔ kpɔtuce lɔfu lɔfu ka Ujehofa wɛ Ɔwɔico nōo ya ɔkpanco mla ɛcɛ a.—Aíjē 102:25; Ayis. 40:25, 26.

11. Ɔdi wɛ ɔdā éyi nōo ya nɛ ɔkɔtɔ ku alɔ wɛ ɔdā ō hidaago a?

11 Ɛgɛ nɛ alɔ gē lɔfu blakwu odee a wɛ ɔdā ō hidaago. Eko igble a, adā éyi ka ka ɔdā nɛ ɔkɔtɔ ku ɔlɛɛcɛ gē lɔfu blakwu ɔ a, lɛwa bɛɛka ɔdā néē lɔfu ta ipu umiliyɔn ofu (20) ku aɔkpá. Amáŋ, icɛ ācɛ gbɛla ku alɔ lɔfu blakwu ɔdā lɛwa lɛwa fiyɛ ɔɔma. Ɔdi wɛ ɔdā ɛnɛɛnɛ éyi nɛ alɔ lɛ, ohigbu ɛgɛ nɛ alɔ gē lɔfu blakwu odee a?

12. Ɛgɛnyá nɛ alɔ wɛ ɛyɛɛyi gwu aɛ́bɛ́ ta, oŋma lɛ ɛgɛ nɛ alɔ gē lɔfu nwu ɔwɛ nɛ alɔ cika ō lā oyeeyi ku alɔ a?

12 Ŋma ipu ɛjɛɛji aɔdā nōo yɔ ipu ɛcɛ a, alɛɛcɛ foofunu lɔfu nwu ɛlā gla a. Alɔ kē i ya ɛnyā ŋma lɛ ō blakwu ɔdā nōo ya alɔ gbɔbu a. Cɛɛ, ɔɔma géē ta alɔ abɔ ku alɔ nwu ɔdā olɔhi ō ya fiyɛ, klla piya ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla klla lā oyeeyi ku alɔ abɔ. (1 Ukɔ́r. 6:9-11; Ukól. 3:9, 10) Alɔ kóō lɔfu lɛ ɔtu ku alɔ nwu jé, o ya ɛɛ ku alɔ lɔfu jé ɛyɛɛyɛyi ku ɔdā olɔhi mɛmla ɔdobɔbi. (Uhíb. 5:14) Alɔ lɔfu nwu ɛgɛ nɛ alɔ géē mafu ihɔtu, ogbonɛnɛ, mɛmla enyinyi. Alɔ kē lɔfu nwu ɛgɛ nɛ alɔ géē gbla Ujehofa ya lɛyikwu ɛgɛ nɛ ó dɔka ɔdā ō kpaakpa lɛ a.

13. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 77:11, 12 mafu a, ɔwɛ nyá nɛ alɔ cika ō bi ɛhi ku ɛgɛ nɛ alɔ gē lɔfu blakwu odee a le yuklɔ a?

13 Ɔwɛ éyi nɛ alɔ géē mafu ku ɛhi ku ɛgɛ nɛ alɔ gē lɔfu blakwu odee jɛ alɔ eyī nɛhi a, wɛ ō ceyitikwu ku alɔ blakwu ɛjɛɛji eko nɛ Ujehofa ta alɔ abɔ klla ta alɔ ɔtule gbɔbu a. Ɛnyā géē ya ku alɔ lɛ ɔtooce ka ó géē ta alɔ abɔ ɛcɔbu duu. (Jé Aíjē Kú Ɛ̄gbā 77:11, 12; 78:4, 7) Ɔwɛ ɔhá wɛ ō blakwu aɔdā olɔhi nɛ ācɛ ɔhá ya lɛ alɔ a, mɛmla ō mafu ku ɔdā néē ya a jɛ alɔ eyī nɛhi. Ācɛ ō bɔkwu ɛlā ka ka ācɛ nɛ odee gē jɛ uwa eyī a gē lɛ eeye fiyɛ a. Ó klla géē lɔhi ku alɔ gbla Ujehofa ya, klla bēē je aɔdā ōhī mlanyi. Ocabɔ mafu, Ujehofa gē blakwu odee lɔɔlɔhi, amáŋ ɔdaŋ ku alɔ le piyabɔ, ó gē je ya alɔ ɛhi ŋma ɔtu klla kwu ɔdobɔbi nɛ alɔ ya a u mlanyi. (Aíjē 25:7; 130:3, 4) Ó kē dɔka ku alɔ ya ɛgɔɔma mla ācɛ ɔhá duu, eko duuma néē ta alɔ ŋŋma ku ɔdā néē ya nōo kwu alɔ iyē a.—Umát. 6:14; Ulúk. 17:3, 4.

Alɔ gē mafu ku ɛhi ku ɔkɔtɔ ku alɔ jɛ alɔ eyī, ŋma lɛ ō bi ɔ le je owoofu lɛ Ujehofa (Má ogwotu ɔmɛ 14) *

14. Ɛgɛnyá nɛ alɔ géē mafu ku ɛhi ku ɔkɔtɔ ku alɔ jɛ alɔ eyī a?

14 Alɔ klla lɔfu mafu ku ɛhi ku ɔkɔtɔ ku alɔ jɛ alɔ eyī, ŋma lɛ ō bi ɔ le je owoofu lɛ ɔcɛ nōo je ɔkɔtɔ a lɛ alɔ a. Ācɛ ōhī gē bi ɔkɔtɔ ku uwa le miya ɔdā olɔhi mɛmla ɔdobɔbi abɔyi uwa. Amáŋ, ó lɛ ɛyi i bi, ō leyice ku ɔwɛ nɛ Ujehofa gē ya odee a, lɔhi fiyɛ ɔwɛ duuma nɛ alɔ lɔfu je kwaajɛ lɛ iyi alɔ á, ohigbu ka Ujehofa ya alɔ a. (Uróm 12:1, 2) Ɔdaŋ ku alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa, alɔ géē lɛ ɛbɔ ipu oyeeyi ku alɔ. (Ayis. 48:17, 18) Alɔ klla géē nwu ɔdā nɛ Ujehofa dɔka ku alɔ ya, abɔ alɔ yeeyi a, ɔɔma kē wɛ ō bi owoofu gē lɛ Ɔwɔico mla Adā alɔ Ujehofa, mɛmla ō ya kóō gweeye a.—Aíit. 27:11.

UBÁYÍBU WƐ ƐNƐƐNƐ ƐHI

15. Ɛgɛnyá nɛ ɛhi ku Ubáyíbu mafu ku Ujehofa yihɔtu alɔ a?

15 Ubáyíbu wɛ ɛhi ku ihɔtu ŋma ɛgiyi Ɔwɔico. Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a, bi Alelekwu Ihɔ le ta ācɛ abɔ kéē ta Ubáyíbu, ohigbu ka ó yihɔtu alɔ nɛɛnɛhi. Ujehofa gē cila ohi ku aɔka ō cɛgbá nɛhi nɛ alɔ lɔfu da a o bu ipu Ubáyíbu, aɔka bɛɛka: Imi nɛ alɔ wa ŋma a? Ɔdiya ɛɛ nɛ Ɔwɔico ya ɛcɛ a? Mɛmla ɔdi gáā ya da alɔ ɛcɔbu a? Ujehofa dɔka ku ɛjɛɛji ayipɛ ɔlɛ nu kéē nwu ohi ku aɔka nyā, ɔɔma ya ɛɛ nɛ ó humayi lɛ abɔ kwu ācɛ ɔtu kéē cɔwɔ ku Ubáyíbu gā ipu uce alɛwa a. Icɛ, ɛjɛɛji aɔkpá ku Ubáyíbu amāŋ aya ku nu, yɔ ipu uce nōo fiyɛ ula ahaapa ce ofu igwo (3,000) a! Ubáyíbu wɛ ɔkpá néē cɔwɔ klla kɔ lɛ ācɛ fiyɛ ɔkpá duuma ɔhá a. Ɛga duuma nɛ ācɛ lā, amāŋ uce duuma néē gē ka naana, ɛyinɛhi ku uwa gē lɛ ɛga ō jé Ubáyíbu ipu uce ku ɔlɛ uwa.—Má ikpati nōo kahinii: “ Ō Ya Ku Ubáyíbu Kóō Yɔ Ipu Uce Ɛyɛɛyɛyi Nōo Yɔ Africa A.”

16. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Umátiyu 28:19, 20 a, ɛgɛnyá nɛ alɔ géē mafu ku Ubáyíbu jɛ alɔ eyī a?

16 Alɔ géē mafu ku Ubáyíbu jɛ alɔ eyī, ɔdaŋ ku alɔ gē jé ɔ ɛ̄cī doodu, gē gbɛla tu ɛlā nōó gē nwu a, klla ceyitikwu bi ɛlā nōó gē nwu a le yuklɔ. Ɔdā ɔhá kpɔ, alɔ géē mafu lɛ Ɔwɔico ka ó jɛ alɔ eyī, ŋma lɛ ō tɔɔna lɛ ācɛ alɛwa nɛ alɔ jé ku alɔ lɔfu tɔɔna lɛ uwa gla, lɛyikwu ɛlā nɛ Ubáyíbu gē nwu a.—Aíjē 1:1-3; Umát. 24:14; Umátiyu 28:19, 20.

17. Ɛdɔ ɛhi nyá nɛ alɔ kɛla lɛyikwu uwa ipu ikpɛyi ɛlā nyā a, ɔdi nɛ alɔ kē gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nōo gboce ɛnyā a?

17 Ipu ikpɛyi ɛlā nyā a, alɔ kɛla lɛyikwu ɛhi ōhī nɛ Ɔwɔico je lɛ alɔ a, bɛɛka ɛcɛ nōo wɛ ɔlɛ alɔ a, ɔkɔtɔ ku alɔ nɛ ó ya ɔwɛ ō hidaago, mɛmla ɛlā ku nu nōo wɛ Ubáyíbu a. Amáŋ ó lɛ aɛhi ɔhá nɛ Ujehofa je lɛ alɔ nɛ alɔ i gáā lɔfu má mla eyī gla ŋ. Alɔ géē kɛla lɛyikwu aɛnɛɛnɛ ɛhi nyā ipu ikpɛyi ɛlā nōo gboce ɛnyā a.

IJÉ ƆMƐ 12 Great God, Jehovah

^ par. 5 Ikpɛyi ɛlā nyā géē ya ku alɔ bēē ta Ujehofa ahinya, ku ɛhi ɛta nɛ ó je lɛ alɔ a kóō klla jɛ alɔ eyī fiyɛ. Ó klla géē ta alɔ abɔ jé ɛgɛ nɛ alɔ géē gbo ojuju mla ācɛ nōo gē taafu ku Ɔwɔico i yɔ ŋ ma.

^ par. 64 ƆDĀ NŌO YƆ I YA IPU IFOTO A: Ɔyinɛ alɔ nɔnya yɔ i nwu uce ɔhá, o ya ɛɛ kóō lɔfu nwu ācɛ nōo kwu ŋma ajɛ ɔlɛ uwa wa ajɛ ɔhá a, ɛlā ɔkwɛyi nōo yɔ ipu Ɛlā ku Ɔwɔico a.