Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 21

A Nɔ Pa Balika Melaa le Nyɛm Mɛlɛka Ke Num Ndoŋ?

A Nɔ Pa Balika Melaa le Nyɛm Mɛlɛka Ke Num Ndoŋ?

“Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka naa, . . . sɔɔŋ kɔndɔfiliŋ ŋ tosa woŋ ŋ cho ŋ bɔɔ. Nduyɛ sɔɔŋ ŋ kɛɛsiaa le tosaa le naa woŋ ŋ cho ŋ bɔɔ.”—SAM 40:​5.

CHONDII 5 Walta Kɔndɔfilta Mɛlɛkalaŋ

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1-2. A mɛɛ Sam 40:​5 dimi yɛ, nyɛm kuɛɛ Chɛhowa ke yɛ naa nduyɛ, le yɛɛ naŋ cho yɛ muŋ yaasiaa?

CHƐHOWA Mɛlɛka nɔ bɔɔ kɛndɛi. Yiyaŋndɔ a nyɛm o ke naa woŋ ŋtiŋ mɛɛ chieeŋ naa kɛndɛ o toosiaa hoo wo cho naa yɛ, hulma naŋ, a Baabuiyo. O nyɛm sala yaa woŋ muŋ niŋ, Chɛhowa ke naa fonda naŋ nɔ miŋ wa wo, kɔl kaloo le yiyaŋndo a suukaŋndo a waŋnda, a naa naŋ sɔla mulilaŋ le nyunala sɔvɛlaŋ nda.—Nuawɔ Sam 40:​5.

2 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa nyɛm sala yaa o ke naa muŋ ndoŋ nyɛɛmbɔ. Te ŋ chua pɛ teleŋndo le yiyaŋndo o nyɔɔŋ muŋ choo, ŋ cho balika melaa nɔ nduyɛ miŋ nɔ vɛlɛ yeemɛi le hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa. Kanifuule, ndu cho Wana Toosiaa naa wo ni. (Sɔɔŋ. 4:​11) Hei mala naa vɛlɛ miŋ sina mɛɛ naŋ mala waŋnda ma laalaŋ o Mɛlɛka niŋ yɛ, taama taama a nda dimul maa o cho Mɛlɛka le toosiaa nyɔɔŋ te wa.

MƐLƐKA TOOSIAA BƆƆ CHIEEŊNDO TEŊGEŊ

3. Le yɛɛ chieeŋndo cho yɛ teŋgeŋ?

3 Te ŋ nua pɛ mɛɛ Mɛlɛka toosiaa chieeŋ naa hoo yɛ, miŋ che kpendekele maa o nɔ bɔɔ taasioo. (Luomaŋ. 1:​20; Hibu. 3:​4) O cho ko chieeŋ naa hoo le balu paaleŋ te. Kɛ mɛɛ Mɛlɛka toosiaa ndu yɛ cho bɔɔ teŋgeŋ. Kanifuule, nyɛm waŋchieeya yeema le waa yoomu woŋ cho o chieeŋndo hoo choo kpou.

4. Chɔmndɔ taamaseliiyo le sinaa maa Mɛlɛka nɔ bɔɔ taasioo a mɛɛ o toosiaa chieeŋndo yɛ.

4 Chieeŋndo hoo cho ko maa dɛndɛ bɛndu cho kɔlaŋ o mɛŋma ihɛllaŋ choo a waŋnda a piaa cha wo. Kɛ teŋgeŋndo cho dɛndɔɔ hoo tɛɛŋ a chieeŋndo. Le taamaseliiyo, yiyaŋndɔ mɛɛ yoomula wanaa cho o dɛndɔɔ hoo niŋ nda wa yɛ te o yɔŋ pɛ aa hueiyii cho o dɛndɛ koŋ niŋnde kinɛi nda tiindaŋ ni. Nduyɛ maa o dɛndɛ koŋ niŋ koni nda sɔla nyɛdiaa a mɛŋndaŋ ni a luei a maŋ te. Yondo niŋ ndaa bɛɛ, a soli ndu ma viou ndu o bɛɛ le. Nyɔɔ viu bɛɛ le ma kandu wuoo. Kɛ chieeŋndo cho lende le. Nyɛm cho leniŋ ndoŋ waŋchieeya a visiaa o biiliɔŋndaŋ niŋ tiindaŋ ni le waa yoomu. O chieeŋndo choo nda sɔla hueiye ni, nyɛdiaa, mɛŋndaŋ a nyɛ o nyɛ nda yeema nduyɛ, nyɔɔŋ muŋ chuu le. Mi che bɛɛ lechoo koni naŋ viau nyɛm nɔɔlɛiyoŋ ni, kɛ o cho wɔ o kɛndɛ nduyɛ mi waŋchieeya wa leniŋ. Le yɛɛ? Kanifuule, nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ nɔla miŋ siŋga nyɛm nɔɔlɛiyoŋ ŋ kɛndɛ, nduyɛ miŋ soliŋ muŋ vɛlɛ kpeku. Ŋ yaasiaŋndɔ mɛɛ siŋgaŋndo hoo yɔŋnuŋ a hueiye vɛlɛ a mɛŋndaŋ yɛ miŋ che mɛɛ Chɛhowa nɔ taasioo yɛ.

5. Vɛɛ hueiye hiŋnuŋ yɛ nduyɛ, yɛɛ hei chɔm yɛ?

5 Hueiyii kɛndɛi waŋchieeya a nyaa yoomaa bɔɔbɔɔ tiindaŋ ni le waa yoomu. Te o yɔŋ pɛ aa wana nɔla ma chɔm hueiyii kɛndɛi nda yoomu ve, i nda yoomu o wɔsioo niŋnde i wa bɔɔ. Te waŋchieeya a nyaa yoomaa haa wa pɛ yoomoo, hueiyii kɛndɛi nda miŋgiŋ niŋ ni ma soli i wɔɔŋnde. Kɛ a koŋ kpou, hueiyii kɛndɛi hei chuu le. Nduyɛ hueiyii wɔɔŋii nda soli hei ve nɔla mii hɛlu hueiyii kɛndɛi le. Le yɛɛ? Kanifuule, hueiyii wɔɔŋnde hei yɔmii Chɛhowa toosiaa ve a tɔlɔɔlaŋ la yeema ni. Okoŋ, mi ndi ke waŋchieeya a nyaa yoomaa cheleŋ nda hueiyii kɛndɛi. Walta Wanaa Chiisuaa 17:​24, 25 dimi maa “Mɛlɛka ndu ke waŋnda chieeya kpede yoomoo . . . ni.” Hiŋnɔŋ hueiye hiŋnuŋ hoo wo chɔm kpendekele maa hei cho tonya.

6. Nɛila kuɛɛ mɛŋndaŋ ma kei yɛ malaŋ naŋ sɔla maŋ nduyɛ, yɛɛ hei chɔm yɛ? (Tofa vɛlɛ kɔfoo hoo “ Chɛhowa Ke Naa Mɛŋndaŋ Ni.”)

6 Mɛŋma cho o chieeŋndo choo waŋ kpou nɔla mi ma simnuŋ kpuŋgbɛi le. Le yɛɛ? Kanifuule, Chɛhowa kɛsi bɔɔ paaleŋ o fondaŋ kɛndɛ. Te ndoo tusi leŋ pɛ tiŋ chobe, mɛŋma cho o chieeŋndo choo waŋ kpou ma wa ŋolɔɔ mi maa vesa nduyɛ mi nyɔɔŋ kpou muŋ ŋuɛ. Te ndoo heelu vɛlɛ pɛ leŋ tiŋ chobe, mɛŋndaŋ kpou ma wa nyulul haaa mi maa simnuŋ kpuŋgbɛi nduyɛ mi chieeŋndo ndoo liimaŋ. Kɛ le mɛɛ chieeŋndo cho o fonda bɛnda wo yɛ, waŋchieeya a nyaa yoomaa cheleŋ nɔla ma soliŋ mɛŋndaŋ kpeku. Mi mɛŋndaŋ maŋ ma kei o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ malaŋ naŋ sɔla maŋ. Le taamaseliiyo, te paaleŋ le fula pɛ, mi mɛŋma cho o peelo waŋ ma tuulu. Okoŋ, mi ma hel o halaa niŋ o haŋgul. Iwɔsi o iwɔsi, mɛŋma hel maŋ o halaa niŋ ndaŋ ma hiou mɛŋma cho o peela pɔmbɔla cho o chieeŋndo choo laŋ kpou. Mi ma chii suɛi palɛi tɔ o halaa niŋ tuupa mi ma hiŋ vɛlɛ o piɔɔ ɔɔ o mɔm. Te piɔɔ hoo sia pɛ, mɛŋndaŋ maŋ ma miiŋgu vɛlɛ pila o peelaŋ niŋ okoŋ, ma kandu vɛlɛ hiŋnɔŋndo o nɛi pilɔɔ hoo choo. Le hei, fɛŋ bɛɛ mɛŋma cho o chieeŋndo choo waŋ ma chuu le. Hei chɔm kɛsɛ maa Chɛhowa nɔ bɔɔ taasioo a kpaayaa.​—Choobu 36:​27, 28; Ikili. 1:​7.

7. A mɛɛ Sam 115:​16 dimi yɛ, yɛɛ Chɛhowa ke yɛ naa nduyɛ, vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le kioo hoo?

7 Vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le chieeŋ kɛndɛ Mɛlɛka toosial naa hoo wo a nyɛm cho lechoo woŋ? (Nuawɔ Sam 115:​16.) Nɛi naŋ tosa heiyo opilɛ cho yiyaŋndo a nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ okɔɔ ni. Te ŋ tosa pɛ hei, ŋ cho wa ndu balikaa mello lepaa o lepaa le nyɛm kɛndɛŋ o ke naa woŋ. Ŋ chɔm vɛlɛ maa ŋ nɔ balika melaa le chieeŋ o toosial naa wo te ŋ kɛsi pɛ fonda naŋ cho wo o diandaa.

MƐLƐKA TOOSIAA BƆƆ HULMA NAŊ O NƐI KƆNDƆFILI NIŊ

8. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa hulma wanachioo ma cho bɔɔ nyɛ kɔndɔfili bɛndu?

8 Hulma wanachioo ma cho bɔɔ vɛlɛ nyɛ kɔndɔfili bɛndu. Teleŋ wanachioo wa kala ndɔ o dembe wo, mɛɛ Mɛlɛka kila hulma nduaŋ yɛ ma hindu ni. Nduyɛ mi nyɛm taaniŋ taŋgul hullaŋ ndoŋ kandu chuuŋgiaŋndo o waalaŋ niŋ! Wanaa pɛɛku a hulma wanachioo okɔɔ wa dimi maa nyɛsuma mui muima cho o hulma kaasoŋnɔɔ niŋ ndaŋ ma wa le biiliɔŋndaŋ kɛmɛ. Nyɛsuaŋ maŋ a nyɛm taaniŋndoŋ muŋ Mɛlɛka chuuŋgiaa o kpokpo wanachioo niŋ ni mi ma simnuŋ hullaŋ. Nduyɛ lusul hulma wanachioo ma wa le kiloo opilɛ a tala. Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ kɔndɔfiliŋ hullaŋ ma mala naa le tosaa woŋ.

9. Yɛɛ chɔm yɛ maa Mɛlɛka ke naa sondoo ni le suɛi?

9 Mɛɛ naŋ suaa yɛ cho bɔɔ suɛi kɔndɔfili. Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋndo te ŋ wa pɛ suɛi. Tuupa ma soo, mɛɛ mi hullaŋ ma tosa wallo a diɔɔmuleŋ, bololaŋ, chɔchɔŋ, kpaŋndoŋ, a takpaa. Le mi waŋndo bii nyɛ ŋ cho dimioo wo bila, mɛɛ mi faloŋ muŋ tosa wallo a teleŋ pilɔɔ nyɛkɛndɛi. Wanachioo nɔla vɛlɛ mbo dimi sɔɔŋ maŋgalaa bɔɔbɔɔ. Mi yau wanaa yaasiaa ŋsɔɔ wa apum soli o wɔsi 2019 niŋndo dimi pɛŋ maa, chɛlɛkpɛ nda vialu sɛnɛiyo bɛɛ nɔla mbo bii diomndaŋ lapum bila. Nyɛ nda dimi hoo wo chɛlaŋ a nyɛ wanaa yaasiaa ŋsɔɔ wa a bɔɔbɔɔ laalaŋndo. Maa wanachioo wa o lende mbo kandu sɔɔŋ maŋgalaŋ sinaa nduyɛ maa o nɔla mbo dimi ŋ bɔɔbɔɔ. Hei chɔm kpendekele maa Mɛlɛka ke naa sondoo ni le suɛi.—Ɛsɔ. 4:​11.

10. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ balika melaa le sondo Mɛlɛka ke naa le suɛiyo?

10 Vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le sondo Mɛlɛka ke naa le suɛiyo? Wanaa bɔɔbɔɔ laalaŋ maa o cho Mɛlɛka le toosiaa nyɔɔŋ te. Ŋ nɔ miŋ soliŋ kioo hoo kpeku le waŋnda haa malaa ma sina sabu naŋ laalaŋ maa Mɛlɛka toosiaa nyɔɔŋ kpou ni wo. (Sam 9:​1; 1 Pitɛ 3:​15) Wanaa cho laalaŋndo hoo pɛŋgɛlaa wa yeema naa miŋ laalaŋ maa nyɔɔŋ kpou a ba ndɔ ŋ hiŋ ni. Ŋ nɔla miŋ soliŋ Baabuiyo kpeku a sɔɔŋ naŋ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋndoŋ le nda chɔmndo maa Mɛlɛka toosiaa nyɔɔŋ ni. Te ŋ tosa lende pɛ, wanaa cho naa nilaŋ yaŋɔɔ wa nɔla ma sina le sabu naŋ laalaŋ maa Chɛhowa cho Wana Toosiaa choo choo a lɛŋndeŋ ndo ni.—Sam 102:​25; Aisaya 40:​25, 26.

11. Yɛɛ tosa yɛ mi hulma naŋ ma wa nyɛ kɔndɔfili bɛndu?

11 Wanachioo nɔla vɛlɛ mbo loonuŋ sɔɔŋ bɔɔbɔɔ. Nɛi hullaŋ ma cho nyɛ kɔndɔfili bɛndu wo opilɛ cho vɛlɛ hoo ni. O wɔsiŋ hiou woŋ niŋ, mi wana sinaa dɛnɛ pilɛ dimi maa hulma wanachioo ma nɔla mi ma loonuŋ nyɛ nda poonyiaa o yaula bɛndaŋ miiliɔŋndaŋ 20 niŋ ndo. Kɛ yaasiaa nda tosa suŋ suŋndo chɔm maa nyɛ ma loonuŋndo hiou lende poloŋ. Vɛɛ kɔl kalu naŋ nɔ hoo le sɔɔŋ loonɔŋndo wo tosa yɛ miŋ wa teŋgeŋ?

12. Yɛɛ tosa yɛ miŋ wa teŋgeŋ a visiaa?

12 O nyaa yoomaa cho o chieeŋndo choo wa tɛɛŋ kpou, waŋchieeya koni nɔla ni ma yiyaŋ le siŋgaŋndaŋ tosaa. Kɔl kalu naŋ nɔ le loonɔŋndo a sɔɔŋ yɔŋnuŋ naa paandu woŋ mala naa le hei tosaa ni. Le hei, ŋ nɔla miŋ mal kaala wɔɔŋndaŋ, miŋ soliŋ yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ o kɔl nduyɛ miŋ bii yoomu naa o nɛi bɛnda wo choo. (1 Kɔliŋ. 6:​9-11; Kolo. 3:​9, 10) Ŋ nɔla pɛŋ miŋ pɛɛku kɔl naa iyamaa le sinaa i kɛndɛi a i wɔɔŋnde. (Hibu. 5:​14) Ŋ nɔla vɛlɛ miŋ bii waŋnda o nɛi kaalaa niŋ, miŋ tuiinuŋ nda inyiɛɛ nduyɛ miŋ tol taamasi Chɛhowaa kɔɔli le sandei chɔmndo.

13. A mɛɛ Sam 77:​11, 12 dimi yɛ, vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ soliŋ kɔl kalu Chɛhowa ke naa le sɔɔŋ loonɔŋndo wo kpeku?

13 Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ balika melaa le kɔl kalu Chɛhowa ke naa le sɔɔŋ loonɔŋndo wo? Nɛiyo opilɛ cho yiyaŋndo a mɛɛ kpɛ o mala naa niŋ nduyɛ mbo dɛɛniaa naa kɔllo o paandoo niŋ yɛ ni. Hei tosa miŋ nɔ tiindaŋndo maa o cho naa vɛlɛ mala o chilaŋ niŋ. (Nuawɔ Sam 77:​11, 12; 78:​4, 7) Nɛi cheleŋ cho vɛlɛ loonɔŋndo a sɔɔŋ kɛndɛŋ waŋnda tosal naa woŋ ni. Nduyɛ, ŋ nɔ miŋ chɔm balika melaa le nyɛ nda tosal naa wo. Wanaa yaasiaa ŋsɔɔ wa dimi pɛŋ maa wanaa chɔm balika melaa wa hiau wa a nyaale. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ tol taamasi Chɛhowaa kɔɔli le kɔllo faŋaa o sɔɔŋ pum choo. Le taamaseliiyo, Chɛhowa cho wana puɛɛnuŋ isɔɔ le. Kɛ te ŋ mulul pɛ yɔŋ wɔɔŋndo kɔɔ, mbo mal naa haki nduyɛ mbo faŋa kɔllo o nyɛ naŋ tosa wo choo. (Sam 25:​7; 130:​3, 4) Naa bɛɛ Chɛhowa yeema miŋ tosa nyɛ pilɛ koŋ kpe te waŋndo pilaŋ pɛ naa tana nduyɛ mbo nyɔɔlu naa.—Maa. 6:​14; Luku 17:​3, 4.

Ŋ chɔm balika melaa le hulma Chɛhowa ke naa waŋ te ŋ soliŋ maŋ pɛ kpeku le ndu saŋgalaa (Tofa pɛl 14) *

14. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le hulma Chɛhowa ke naa waŋ?

14 Ŋ chɔm balika melaa le hulma Chɛhowa ke naa waŋ te ŋ soliŋ maŋ pɛ kpeku le ndu saŋgalaa. Mi waŋnda apum soliŋ hulma ndaŋ kpeku o nɛi wɔɔŋndo choo. Ma hɛli nyɛ cho o kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo wo a ba nda. Kɛ o kpeekpei niŋ, Chɛhowa nɔ ni mbo chɔm naa nyɛ cho o kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo wo kanifuule ndu toosiaa naa ni. (Luomaŋ. 12:​1, 2) Te ŋ tol pɛ sawala Chɛhowalaŋ kɔɔli, ŋ nɔla miŋ wa a kɔl nyulu. (Aisaya 48:​17, 18) Nduyɛ hei tosa miŋ sina le sabu kpeekpei naŋ cho yoomu wo, ndu cho yɛ le Finya naa toosiaa naa wo saŋgalaa a le ndu kɔllo nɛŋioo ni.—Pulɔ. 27:​11.

KE SƆVƐ FULA MƐLƐKA O BA WO BAABUIYO CHO NI

15. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa le mɛɛ Chɛhowa kaala waŋchieeya yɛ o ke nda Baabuiyo ni?

15 Mɛlɛka ke naa Baabuiyo ni. Le mɛɛ o kaala naa nduyɛ mbo buulaŋ a naa yɛ o soliŋ waŋpiaanduaa apum kpeku ni ma poonyiaa ndu le naa. O Baabuiyo niŋ Chɛhowa muli nyunala sɔvɛla naŋ nyuna lepum ndaŋ ni. Mɛɛ laŋ la cho naa yɛ: Kuɛɛ waŋchieeya fula yɛ? Le yɛɛ naŋ cho yɛ yoomu? Yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋ? Chɛhowa yeema mi chuauwaa nduaa cho o chieeŋndo choo wa kpou sɔla mulioo le nyunalaŋ ndaŋ. Lelaŋ chɔŋ o sindɔɔ niŋ mbo huŋ bii a hau, o soliŋ niŋ waŋnda kpeku le Baabuiyo hivioo o sɔɔŋ maŋgalaŋ bɔɔbɔɔ niŋ. Hau, Baabuiyo cho niŋ o sɔɔŋ maŋgalaŋ 3,000 niŋ! Sɔɔŋ maŋgalaŋ muŋ ŋpum nɔ ndu o hiviaa kpou. Kɛ ŋpum yɛ o chuu wɔ hivi le. Yau o yau cho ma hivi ndu mbo sulaŋ a Baabuiyo le, nduyɛ ndu hiou wa waŋnda o ba. Wanaa bɔɔbɔɔ nɔla hau ma pɛɛku Baabuiyo o sɔɔŋ ndaŋ maŋgalaŋ niŋ ba o ba nda wa.—Tofa kɔfoo hoo “ Mɛɛ Nda Looku Baabuiyo Hivi o Sɔɔŋ Maŋgalaŋ Afilika Niŋ Yɛ.”

16. A mɛɛ Maatiu 28:​19, 20 dimi yɛ, vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ naŋ kɔl le mɛɛ naŋ sɔla Baabuiyo yɛ?

16 Ŋ chɔm maa ŋ naŋ kɔl le Baabuiyo sɔlaa te ŋ wa pɛ diomndaŋ veeloo leniŋ lepaa o lepaa, miŋ yiyaŋ lechoo. Nduyɛ, miŋ kindiŋ vɛlɛ kpoke le nyɛ naŋ pɛɛku wo dɔwɔɔ o wali niŋ. Ŋ mel vɛlɛ Mɛlɛka balika le ke sɔviɔɔ hoo te ŋ kindiŋ pɛ kpoke le waŋnda dimullo a yooŋgu cho leniŋ ndo okɔɔ.—Sam 1:​1-3; Maa. 24:​14; nuawɔ Maatiu 28:​19, 20.

17. Yɛɛ naŋ yaasiaa yɛ o buŋgɛi hei niŋ, nduyɛ yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

17 O buŋgɛi hei niŋ, nyɔɔŋ ŋgaa naŋ yaasiaa o nyɛm Mɛlɛka ke naa woŋ tɛɛŋ ni. Muŋ cho ni, chieeŋ kɛndɛ o toosial naa wo, hulma naŋ, a Diom ndɔɔ Baabuiyo. Kɛ Chɛhowa ke naa nyɔɔŋ ŋpum ŋ naŋ nɔla miŋ che le woŋ, nduyɛ nyɛm baa kalaŋ pila nyɔɔŋ muŋ cho ni. Ŋ cho pɛɛku a muŋ okɔɔ o buŋgɛi cho lachi ve niŋ.

CHONDII 12 Chɛhowa, Mɛlɛka Bɛndoo

^ pɛl. 5 Buŋgɛi hei cho naa mala miŋ nɔ balika melaa le Chɛhowa a nyɛm o ke naa woŋ ŋgaa. I cho naa vɛlɛ chɔm mɛɛ naŋ mala wanaa laalaŋ maa Mɛlɛka cho kposoŋ te wa yɛ.

^ pɛl. 64 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Ndepilɛnɔɔ cho suɛi maŋgalɛi pɛɛkoo le mbo pɛɛku mialla tonya cho o Baabuiyo niŋndo.