တၢ်မၤလိ ၂၁
ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ယွၤဟ့ၣ်နၤတဖၣ်
“ယွၤကစၢ်ဧၢ, နမၤလီၤလးတၢ်, ဒီးနဆိကမိၣ်တၢ်လၢ ပဂီၢ်အါမံၤလီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၀:၅.
တၢ်သးဝံၣ် ၅ ယွၤအတၢ်မၤလၢ အလီၤလိၢ်လီၤလး
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁-၂. ဒ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၀:၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် ကစၢ်လၢ အသးအိၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ညီတဂၤလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်ဟ့ၣ်တနီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤန့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲဟ့ၣ်လီၤပှၤ ဟီၣ်ခိၣ်လၢအဃံအလၤ လၢအမ့ၢ် ပတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ် လၢအဂ့ၤကတၢၢ်, တ့လီၤန့ၢ်ပှၤ ခိၣ်နူာ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ် ဒီးဟ့ၣ်လီၤပှၤ အကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လီၤ. အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်, ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကဆိကမိၣ်တၢ်ဒီးတဲတၢ် ဒီးမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဘၣ် တၢ်သံကွၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ် အတၢ်စံးဆၢလီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၀:၅ တက့ၢ်.
၂ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဟ့ၣ်သၢမံၤအံၤအဂ့ၢ်လီၤ. ပဆိကမိၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂ့ၢ် ဒံးအါန့ၣ် ပတၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဒံးဒိၣ်ထီၣ် ဒီးပကအဲၣ်ဒိးမၤသးခု တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ယဟိဝၤယွၤသး ဒံးအါထီၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၄:၁၁) တကးဒံးဘၣ် ပတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်လံၣ်န့ၢ်လီန့ၢ်အီၤ လၢတၢ်သိၣ်လိကမၣ် လၢအမ့ၢ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသး တဆီဘၣ်တဆီ ကသ့အါထီၣ်လီၤ.
ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်လၢ အလီၤဆီတဖျၢၣ်
၃. ဟီၣ်ခိၣ်လၢ ပအိၣ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အလီၤဆီန့ၢ်ဒံး ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ် လၢအဂၤတဖၣ်လဲၣ်.
၃ ပမ့ၢ်ကွၢ် ကစၢ်ယွၤတ့လီၤဃာ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ အိၣ်ဒီးအတၢ်ကူၣ်သ့ ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁:၂၀; ဧ့ၤဘြံၤ ၃:၄) မူဖျၢၣ်လၢ အလဲၤတရံးမုၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါမး ဘၣ်ဆၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ ပအိၣ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အိၣ်မူဝဲသ့အဃိ အလီၤဆီန့ၢ်ဒံး ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်အဂၤတဖၣ်လီၤ.
၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် အဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ကဘီလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ တ့ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လဲၣ်.
၄ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤန့ၣ် ပထိၣ်သတြီၤအီၤဒီး ကဘီတဘ့ၣ် လၢအအိၣ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ပူၤသ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကဘီတဘ့ၣ်လၢ အအိၣ်ပှဲၤဒီးပှၤကညီန့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤလီၤ. အဒိ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ ကဘီပူၤတဖၣ် မ့ၢ်ဘၣ်ထုးထီၣ်ဝဲ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်, တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးထံလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီးအဝဲသ့ၣ် တၢၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်အၢတဖၣ် လၢကဘီအချၢ မ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်မူဝဲ ကသ့ယံာ်ထဲလဲၣ်. တမ့ၢ်လၢ ကအိၣ်မူဘၣ်ဝဲ ယံာ်ယံာ်ထၢထၢဘၣ်. မ့မ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် တၢ်သးသမူတဖၣ် အိၣ်ဝဲလၢ အကကွဲၢ်လၢအကထိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်, တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးထံတဖၣ် အိၣ်ဝဲလၢလၢလီၢ်လီၢ် ထီဘိလီၤ. ဒီးတၢ်ဘၣ်အၢတဖၣ်န့ၣ် အအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်ဆၣ် ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် ဖျါဃံဖျါလၤ ဒီးပှၤအိၣ်ဝဲသ့ ထီဘိလီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ကဲထီၣ်အသး သ့ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ် ဃုာ်ဒီးန့ဆၢၣ် အတၢ်လဲၤတရံးလၢ အကမၤကဆှီထီၣ်က့ၤတၢ်လီၤ. ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး န့ဆၢၣ်အတၢ်လဲၤတရံး လၢအဂ့ၤဒိၣ်မးခံခါ လၢအမ့ၢ် အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်ဒီးထံ အတၢ်လဲၤတရံး အဂ့ၢ်လီၤ.
၅. အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ် အတၢ်လဲၤတရံးန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးခီဖျိလၢ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ် တၢ်လဲၤတရံးအံၤအဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၅ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ကလံၤလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အကအိၣ်မူအဂီၢ်လီၤ. ပှၤတယာ်ဝဲလၢ လၢတနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ဘၣ်တ့လၢ အအိၣ်ဒီးသးသမူတဖၣ် ကသါနုာ်ဝဲ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်အါမးလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ကသါထီၣ်က့ၤဝဲ ခၣ်ဘိၣ်ဒဲၣ်အီးစဲး လၢအမ့ၢ် ကလံၤဘၣ်အၢန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်န့ၣ် တလၢာ်ဝဲ နီတဘျီဘၣ် ဒီးခၣ်ဘိၣ်ဒဲၣ်အီးစဲး လၢအမ့ၢ်ကလံၤ “ဘၣ်အၢ” န့ၣ်တအိၣ်အါတလၢ နီတဘျီဘၣ်. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်အသး သ့ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိ အကလုာ်ကလုာ် ဒ်သိးအကဟံးန့ၢ်ဝဲ ခၣ်ဘိၣ်ဒဲၣ်အီးစဲး ဒီးထုးထီၣ်ဝဲ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ် လၢပက ကသါအီၤအဂီၢ်လီၤ. အဃိဖဲ မၤတၢ် ၁၇:၂၄, ၂၅ န့ၣ်တဲဝဲလၢ “ယွၤ . . . ဟ့ၣ်ပှၤခဲလၢာ်အသးသမူ, ဒီးအသါ” လီၤ.
၆. ထံအတၢ်လဲၤတရံးန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးထံအတၢ်လဲၤတရံးတခါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဟ့ၣ် လၢအမ့ၢ်ထံအတၢ်လဲၤတရံး” တက့ၢ်.)
၆ မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲတယံၤတဘူး ဒီးမုၢ်အဃိ ထံတဖၣ် တလီၤသံးကွံာ် မ့တမ့ၢ် တကဲထီၣ် ထံခုၣ်ကိၣ်လိၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဟီၣ်ခိၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဘူးအါထီၣ် ဒီးမုၢ်တစဲးန့ၣ် ထံတဖၣ် ကကလာ်ထီၣ်, ကကိၢ်သွး ဒီးတၢ်သးသမူတဖၣ် အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်. ဒီးဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်အိၣ်ယံၤထီၣ်ဒီး မုၢ်တစဲးန့ၣ် ထံတဖၣ် ကကဲထီၣ် ထံခုၣ်ကိၣ်လိၣ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ် ကပှဲၤဒီး ထံခုၣ်ကိၣ်လိၣ် ဒီးမူခိၣ်ဖီတဖၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ပာ်လီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်အလီၢ် ဘၣ်ဘၣ်အဃိ ထံအတၢ်လဲၤတရံး မၤတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် ဒီးကဲဘျုးလၢ တၢ်သးသမူအဂီၢ်လီၤ. မုၢ်န့ၣ်မၤကိၢ်ထီၣ်ဝဲ ထံလၢပီၣ်လဲၣ်ပူၤ ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်အမဲာ်ဖံးခိၣ်အဃိ ထံသဝံထီၣ် ဒီးကဲထီၣ်ဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤ. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ် မုၢ်မၤသဝံထီၣ်ဝဲထံန့ၣ် ကအိၣ်အါန့ၢ်ဒံး ထံလၢနိၣ်ပူၤ ခဲလၢာ်လီၤ. ထံတဖၣ်အံၤ သဝံထီၣ် ဒီးတချုးလၢ အစူၤလီၤကဒါက့ၤဒ်ထံ မ့တမ့ၢ် မူခိၣ်ဖီအသိးဒံးဘၣ်န့ၣ် အအိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဖးဖီ အသီတဆံဃၣ်ဃၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ် ထံတဖၣ်ယွၤလီၤက့ၤဝဲလၢ ထံကျိဒီးပီၣ်လဲၣ်ပူၤလီၤ. ဒီးထံလဲၤတရံး လၢကျဲဒ်န့ၣ်ထီဘိလီၤ. မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲ ထံအတၢ်လဲၤတရံးဒ်အံၤအဃိ လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် ထံအိၣ်ဝဲထီဘိလီၤ. အဃိ ထံအတၢ်လဲၤတရံးတခါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤ.—ယိၤဘး ၃၆:၂၇, ၂၈; စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁:၇.
၇. ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ပထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၅:၁၆ အပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၇ ဒ်သိးပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအါထီၣ် ပဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်လၢ အဃံအလၤ ဒီးတၢ်အဂ့ၤလၢ အအိၣ်လၢအပူၤ ကိးမံၤဒဲးအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၅:၁၆ တက့ၢ်.) ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲတဖၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပကအဲၣ်ဒိး စံးဘျုးစံးဖှိၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကိးနံၤဒဲး ခီဖျိလၢ တၢ်လၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤတဖၣ်အဃိလီၤ. ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ပဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်အံၤ သ့ခီဖျိ တသ့ဖဲအသ့ ပမၤကဆှဲကဆှီ တၢ်လီၢ်လၢပအိၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပခိၣ်နူာ် လၢအလီၤကမၢကမၣ်
၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ် လီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလဲၣ်.
၈ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်တ့လီၤဃာ်အီၤ လီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲနအိၣ်လၢ နမိၢ်အဟၢဖၢပူၤအခါ နခိၣ်နူာ်န့ၣ် ဟဲဒိၣ်ထီၣ် ဒ်အဘၣ်တၢ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤပာ်အီၤအသိး ဒီးကိးမံးနံးဒဲးန့ၣ် နခိၣ်နူာ်အစဲ(လ်)အသီ လၢအကထိတဖၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ် တယာ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ် အခိၣ်နူာ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးစဲ(လ်) လီၤဆီလၢအမ့ၢ် နူရိၣ်(န်) (neurons) အကကွဲၢ် ၁၀၀,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်လီၤ. စဲ(လ်)သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီး ကဲထီၣ်ဝဲပခိၣ်နူာ် လၢအတယၢၢ်ဃၢဝဲ ၃.၃ ဖီ(န်) (၁.၅ ကံလိကြဲၢ်) လီၤ. ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပခိၣ်နူာ်မၤတၢ်လၢ ကျဲလၢအလီၤကမၢကမၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကကတိၤတၢ်န့ၣ် အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်လဲၣ်.
၉ ပအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပတဲတၢ်သ့န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ် ဒိၣ်မးလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဖဲပတဲတၢ်အခါ တၢ်မၤအသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဖဲနတဲတၢ်ကတိၤ တဖျၢၣ်ဂ့ၤတဖျၢၣ်ဂ့ၤအခါ နခိၣ်နူာ်န့ၣ် ကဘၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး နညၣ်ထူၣ်အခါ ၁၀၀ ဃၣ်ဃၣ် လၢအအိၣ်လၢ နပျ့ၤ, နကိာ်ယူၢ်, နနိးဖံး, နခၣ် ဒီးနသးနါပှၢ်အပူၤလီၤ. ဒီးဒ်သိး နတဲတၢ်ကတိၤအဖျၢၣ် ကသီၣ်ၡဲၡဲအဂီၢ် နညၣ်ထူၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ကဘၣ်ဟူးဝဲ အဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဘၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၉ န့ၣ်ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိတဖၣ် တဲဝဲလၢ ပှၤဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်သီတဖၣ်န့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူ တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်စုာ်စုာ်အခါ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါ ဒီးမၤဆၢက့ၤဝဲသ့လီၤ. ဒီးပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိအါဂၤ တူၢ်လိာ်ဝဲလၢ ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် ဃုာ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကသ့ၣ်ညါ ဒီးမၤလိသ့သးလၢ ကျိာ်တဖၣ်လီၤ. အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကကတိၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်လီၤ.—၂ မိၤၡ့ ၄:၁၁.
၁၀. ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်သ့တဲတၢ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၀ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပတဲတၢ်သ့န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ခီဖျိ ပတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢအနာ်ဝဲ တၢ်သိၣ်လိလၢအမ့ၢ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသး တဆီဘၣ်တဆီ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤ တၢ်ခဲလၢာ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉:၁; ၁ ပ့းတရူး ၃:၁၅) ပှၤလၢအဆီၣ်ထွဲဝဲ တၢ်သိၣ်လိလၢအမ့ၢ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် တဲဝဲလၢ တၢ်သးသမူ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် ဟဲကဲထီၣ်အသး လၢအကစၢ်ဒၣ်ဝဲလီၤ. ပသူလံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢ တၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ဒီးပတဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂၤလၢ ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်သ့လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်လၢ အတ့လီၤမူခိၣ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်လဲၣ်န့ၣ် ပတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢအသးအိၣ် သ့ၣ်ညါဝဲတဖၣ်သ့လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၂:၂၅; ယၡါယၤ ၄၀:၂၅, ၂၆.
၁၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ် အမ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်လဲၣ်.
၁၁ ပအိၣ်ဒီး တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် ပှၤကွဲးလံာ်ဖိတဂၤ တယာ်ဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အခိၣ်နူာ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ကတိၢ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ပှဲၤသိးဒီး လံာ်ဖးဒိၣ်အဘ့ၣ်လၢ အကကွဲၢ် ၂၀ ညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤန့ၣ် ပှၤတယာ်ဝဲလၢ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ် အတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၢ် အါန့ၢ်အန့ၣ်ဒံးလီၤ. မ့ၢ်လၢပတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၢ်အဃိ ပအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢပကမၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၂. ပလီၤဆီဒီး ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၂ လၢတၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကျါ ထဲဒၣ်ပဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ အကဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢပသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ကဲထီၣ်သး လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ် သ့အဃိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါထီၣ်တၢ်ဘျၢ လၢအဂ့ၤန့ၢ်အလီၢ် ဒီးဆီတလဲ ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်မူသ့ဝဲလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၆:၉-၁၁; ကလီးစဲ ၃:၉, ၁၀) တကးဒံးဘၣ် ပသိၣ်လိ ပသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်အဘၣ် ဒီးတၢ်အကမၣ်သ့လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄) ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်, တၢ်သးကညီၤ ဒီးတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးသ့လီၤ. ဒီးပကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်တီတၢ်လိၤသ့လီၤ.
၁၃. ဒ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၇:၁၁, ၁၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၣ် ပကြၢးသူအီၤဒ်လဲၣ်.
၁၃ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကတိၢ်န့ၢ်တၢ် သ့ခီဖျိ ပဂုာ်ကျဲးစၢး သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဆၢကတီၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤတ့ၢ်ပှၤ ဒီးမၤမုာ်ထီၣ်က့ၤပှၤ ကိးဘျီဒဲးလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပကနာ်စ့ၢ်ကီးလၢ ခါဆူညါန့ၣ် အဝဲကမၤစၢၤပှၤလီၤ. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၇:၁၁, ၁၂ တက့ၢ်; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၄, ၇) တကးဒံးဘၣ် ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်အံၤ သ့ခီဖျိ ပဂုာ်ကျဲးစၢး သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်လၢပှၤဂၤ မၤန့ၢ်လၢပဂီၢ် ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ် လၢအဝဲသ့ၣ် အဖီခိၣ်လီၤ. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိတဖၣ် တဲဝဲလၢ လီၤဂာ်လၢ ပှၤလၢအသးအိၣ် စံးဘျုးစံးဖှိၣ်တၢ်န့ၣ် အသးခုအါတစဲးလီၤ. ဒီးပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်အံၤန့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ခီဖျိ ပကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလီၤ. အဒိ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တိၢ်နီၣ်တၢ်န့ၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤပသးန့ၣ် အဝဲဃုထၢဝဲလၢ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် ဒီးသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်ဝဲလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၇; ၁၃၀:၃, ၄) ဖဲပှၤဂၤ မၤဘၣ်ဒိပှၤ ဒီးအဃ့ဝံသးစူၤပှၤအခါ ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ ပကမၤဒ်သိးဒီးအီၤလီၤ.—မးသဲ ၆:၁၄; လူၤကၣ် ၁၇:၃, ၄.
ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပခိၣ်နူာ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ ခီဖျိလၢ ပသူအီၤဒ်သိး ပကမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၄) *
၁၄. ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပခိၣ်နူာ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၄ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပခိၣ်နူာ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ခီဖျိ ပသူပခိၣ်နူာ် လၢပကမၤလၤကပီၤ ပှၤလၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤ ခိၣ်နူာ်တဂၤလီၤ. ပှၤတနီၤန့ၣ် သူအခိၣ်နူာ် လၢကပာ်လီၤ အနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ဘျၢ လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဘၣ်ဒီးတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤပှၤအဃိ ပကြၢးတူၢ်လိာ်လၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘျၢန့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဘျၢလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၂:၁, ၂) ဖဲပအိၣ်မူဒ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢအသိးအခါ ပတၢ်အိၣ်မူပှဲၤဒီး တၢ်သူၣ်ခုသးခုလီၤ. (ယၡါယၤ ၄၈:၁၇, ၁၈) တကးဒံးဘၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဒ်သိးပကမၤလၤကပီၤ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ဒီးမၤသးခုအီၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၂၇:၁၁.
လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ် လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်
၁၅. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် လံာ်စီဆှံန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အအဲၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်.
၁၅ ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ လံာ်စီဆှံလီၤ. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ အဝဲမၢဝဲ ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ် ကွဲးဝဲလံာ်စီဆှံလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ စံးဆၢဝဲ ပတၢ်သံကွၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ် ခီဖျိလၢ လံာ်စီဆှံလီၤ. အဒိ အဝဲစံးဆၢ ပတၢ်သံကွၢ် ဒ်သိးဒီး ပဟဲအိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ်, ဒ်သိးပတၢ်အိၣ်မူ ကပှဲၤဒီး တၢ်သးခုအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ် ဒီးခါဆူညါန့ၣ် ပအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ အဖိအလံၤခဲလၢာ် ကသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢလီၤ. အဃိ လၢအပူၤကွံာ်အနံၣ်လၢ အကယၤတဖၣ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် အဝဲထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ် လၢကကွဲးကျိာ်ထံဝဲ လံာ်စီဆှံလၢ ကျိာ်အါမးလီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ လံာ်စီဆှံ ဒီတဘ့ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တနီၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢ ကျိာ် ၃,၀၀၀ ဘျဲၣ်သ့လီၤ. လံာ်စီဆှံန့ၣ် မ့ၢ်လံာ်တဘ့ၣ်လၢ ပှၤကွဲးကျိာ်ထံအီၤ ဒီးပှၤထုးထီၣ်ရၤလီၤအီၤ အါကတၢၢ်လီၤ. ပှၤမ့ၢ်အိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်တပူၤဂ့ၤတပူၤဂ့ၤ, ပှၤမ့ၢ်တဲကျိာ်မနုၤဂ့ၤမနုၤဂ့ၤ ပှၤအါဂၤန့ၣ် ဖးဘၣ်လံာ်စီဆှံ လၢအနီၢ်ကစၢ်အကျိာ်သ့လီၤ.—ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “ လံာ်စီဆှံလၢ အၤဖြံၤကၤ အကျိာ်တဖၣ်” တက့ၢ်.
၁၆. ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ လံာ်စီဆှံန့ၣ် ပကမၤထွဲ မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀ ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ လံာ်စီဆှံသ့ခီဖျိ ပဖးအီၤကိးနံၤဒဲး, ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢလံာ်စီဆှံ သိၣ်လိဝဲတဖၣ် ဒီးတသ့ဖဲအသ့ ပမၤထွဲအီၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပစံးဘျုးစံးဖှိၣ် ကစၢ်ယွၤသ့ခီဖျိ တသ့ဖဲအသ့ ပတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်လိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁:၁-၃; မးသဲ ၂၄:၁၄; ဖး မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀ တက့ၢ်.
၁၇. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပတဲသကိး တၢ်ဟ့ၣ်မနုၤတဖၣ် အဂ့ၢ်လဲၣ် ဒီးလၢတၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၇ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤန့ၣ် ပတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်, ပခိၣ်နူာ် လၢအလီၤကမၢကမၣ် ဒီးကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ပထံၣ်အီၤလၢ ပမဲာ်ချံတသ့ဘၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိး တၢ်ဟ့ၣ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၂ ကစၢ်ယဟိဝၤယွၤ
^ လံာ်အဆၢ. 5 တၢ်မၤလိတခါအံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအဖီခိၣ် ကဒိၣ်ထီၣ် ဒီးပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအါထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်သၢမံၤအဂီၢ်လီၤ. ဒီးကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤဒ်သိး ပကတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢအသးဒ့ဒီလၢ ကစၢ်ယွၤအိၣ်နီၢ်ကီၢ်ဧါ, တအိၣ်ဘၣ်ဧါ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 64 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ မၤလိကျိာ်အသီ ဒ်သိးအကသိၣ်လိဝဲ ပှၤလၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤ လၢကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါလီၤ.
