1-2. Molingana na Salimo 40:5, kansi Yehova watipasa mphaso zotyani, ndipo ndaŵa yanji tilaŵizhyane za mphaso zamene izi?

YEHOVA ni Mulungu wopasa. Ganizilani za mphaso ziyakine zawatipasa monga: malo yaweme yonkhalamo yamene ni calo, mwecipangila tomfwe na Mau ŵake Baibo. Cifukwa cakuti Yehova watipasa mphaso izi, tili na malo onkhalamo, tukwanisha kuganiza nolaŵizhyana na ayakine, ndipo tupeza mayankho pa makonsho yofunika ngako yatunkhala nayo.​—Ŵelengani Salimo 40:5.

² M’nkhani ino, tilaŵizhyane mwacidule za mphaso zitatu zamene izi. Ngati tusinkhasinkha ngako pa mphaso izi, tikomuyamikila Yehova, Nyamalenga wasu nofuna kumukondwelesha. (Chiv. 4:11) Tinkhale soti okonzeka kuyavya ayakine amene asoŵeshewa na ciphunziso cawenye cakuti vinthu vecitoyaluka.

3. Ndaŵa yanji calo n’capadela?

³ Nzelu za Mulungu zuonekela luweme tikaona mwecikonzela malo yasu yonkhalamo, yamene ni calo. (Aro. 1:20; Aheb. 3:4) Kuyangizhyila pa pulaneti yasu, pali mapulaneti ayakine ozunguluka zuŵa. Koma calo n’capadela cifukwa cili na zonse zofunikila kuti zicilikize moyo.

4. Kansi nzelu za Yehova zuonekela tyani tikaona mwecipangila calo? Fotokozani.

⁴ Calo tingacilinganizhye na boti yamene yuyenda pa nyanja. Koma pali kusiyana ngako pakati pa boti na calo. Mwacisanzo, kansi ŵanthu ali m’boti angankhalemo nthawi itali tyani ngati angazipangile ŵeka oxygen, vakulya, manzi koma soti ngati otaya lini vinyanswa? Ŵanthu angafwe  pakaliyopita nthawi itali. Mosiyana na izi, calo cucilikiza miyoyo mabiliyoni ya zolengewa. Cupanga oxygen, vakulya na manzi, ndipo vinthu vofunika ngako ivi vusila lini. Olo kuti mphepo iipa yukuya lini m’mlengalenga, calo cupitilizhya kunkhala cokongola koma soti malo aweme onkhalamo. Kansi izi zukwanishika tyani? Yehova epanga calo kuti cikokwanisha kuzikonza ceka poseŵenzesha vinthu vili m’calo. Mwacidule tilaŵizhyane nzelu za Yehova pankhani yokhuza kayendedwe ka oxygen na kayendedwe ka manzi.

5. Kansi mphepo ya oxygen yukata nchito yanji, ndipo izi zusimikizhyila cinji?

⁵ Mphepo ya oxygen yucilikiza moyo wa ŵanthu na volengewa viyakine. Volengewa va moyo vupema m’mphuye wa oxygen pafupifupi handiledi biliyoni caka ciliconse. Volengewa vamene ivi vucosa m’mphuye uipa (carbon dioxide). Nangu n’tetyo, m’mphuye uweme wa oxygen usila lini, ndipo m’mphuye uipa (carbon dioxide) uzula lini m’mlengalenga. Kansi izi zukwanishika tyani? Cifukwa Yehova elenga soti vomela vikulu-vikulu na vitontho-vitontho vupema carbon dioxide nocosa oxygen. Kayendedwe ka m’mphuye wa oxygen kosimikizhyila mau opezeka pa Machitidwe 17:24, 25 akuti, “Mulungu . . . opasa ŵanthu moyo na m’mphuye.”

6. Kansi manzi yoyenda tyani, ndipo izi zuonesha cinji? (Onani bokosi yakuti “ Mphaso ya Yehova Yokhuza Kayendedwe ka Manzi.”)

⁶ Cifukwa cakuti calo cili pa msenga wabwino na zuŵa, zucitisha kuti manzi osati yakonkhala yokosa, koma yakonkhala yosambuluka. Ngati calo cingavwendeleko pafupi nazuŵa , manzi angapwile ndipo pacalo pangankhale pakupya cakuti pangankhale lini camoyo ciliconse. Ngati calo cingavwendeleko pataliko na zuŵa, manzi yangakose ndipo calo conse cingankhale aisi. Cifukwa cakuti Yehova eika calo pa malo aweme, zucitisha kuti kayendedwe ka manzi pacalo kakocilikiza moyo. Caka ciliconse malitazi mamiliyoni na mamiliyoni ya manzi yonyamuka noluta mululu kuyopanga mikumbi. Manzi aya yonkhala mululu kwa masiku 10 kuti yapangike mvula. Pavuli pake mvula yulokwa nowelela soti m’nyanja. Yehova ecita zamene izi kuti pacalo pakonkhala manzi. Izi zuonesha kuti Yehova ni wanzelu koma soti wamphamvu.​—Yobu 36:27, 28; Mla. 1:7.

7. Kansi tingaoneshe tyani kuti tuyamikila mphaso yufotokozewa pa Salimo 115:16?

⁷ Kansi n’cinji cingatiyavye kuyamikila ngako pulaneti yasu na vonse viweme vilimo? (Ŵelengani Salimo 115:16.) Njila imozi ni kusinkhasinkha pa vinthu vecilenga Yehova. Kucita izi, kutiyavye kuyamikila ngako Yehova siku iliyonse pa vinthu viweme vecitipasa. Ndipo tingaoneshe kuti tuyamikila calo mwa kusunga malo yatunkhalapo kunkhala yatuŵa.

8. Ndaŵa yanji tingalaŵile kuti tomfwe wasu wepangiwa mwapadela?

⁸ Tomfwe wa munthu wepangiwa m’njila yapadela. Pemwenze m’mala, tomfwe wanu weyamba kupangika kulingana na mwaufunikila kunkhalila, ndipo maselo masauzande yeyamba kupangika pa mineti iliyonse. Ofufuza oganizila kuti tomfwe wa munthu mkulu uli na maselo (neurons) pafupifupi 100 biliyoni. Maselo amene aya  opanga tomfwe wamene ulemela makilogilamu 1.5. Ganizilani mbali zaukwanisha kucita tomfwe.

9. N’cinji cuonesha kuti kulaŵila ni mphaso yofumila kwa Mulungu?

⁹ Mphaso yolaŵila ni yodabwisa. Ganizilani cucitika ngati tulaŵila. Kuti mau yasu yamvwike luweme, tomfwe ufunika kukatizhyana na kuyenda kwa masozi okwanila 100 yali mulilime, pamkosi, m’milomo, m’nzanganda na m’cifuŵa. Ponena za mphaso yolaŵila vilaŵilo vosiyanasiyana, buku yamene yefalisiwa mu 2019 yeonesha kuti malucece okwanisha kuzindikila mau ayakine yakulaŵila munthu. Umboni wamene wepezeka m’buku iyi, ugwilizana na zakukhulupilila ofufuza anyinji kuti tevyalika na mphaso yozindikila na kuphunzila vilaŵilo. Kulaŵila cendi, kulaŵila ni mphaso yofumila kwa Mulungu.​—Eks. 4:11.

10. Tingaoneshe tyani kuti tuyamikila mphaso yolaŵila yecitipasa Mulungu?

¹⁰ Njila imozi yatingaoneshele kuti tuyamikila mphaso yolaŵila, ni mwa kufotokozelako ayakine cifukwa cake tukhulupilila lini kuti vinthu vecitoyaluka. (Sal. 9:1; 1 Pet. 3:15) Ŵanthu amene okhulupilila ciphunziso ici, olaŵila kuti calo na moyo venkhalapo mwangozi. Ngati tingaseŵenzeshe Baibo na mfundo zatalaŵizhyana m’nkhani ino, tingacilikize Ausuwasu akululu. Tikokwanisha kufotokozelako ŵanthu amene ofunishisha kumvwishila cifukwa cake tukhulupilila kuti Yehova niye elenga kululu na calo.​—Sal. 102:25; Yes. 40:25, 26.

11. N’cifukwa cimozi cotyani cuonesha kuti tomfwe wasu ni wodabwisa?

¹¹ Mphaso yokumbukila ni yodabwisa. M’nthawi zakuvuli, munthu muyakine elemba kuti tomfwe wa munthu ukwanisha kukumbukila vinthu vamene vingapezeke m’mabuku pafupifupi 20 miliyoni. Koma lomba zuonesha kuti tingakwanishe kukumbukila vinthu vopitilila apa. Cifukwa cakuti tili na mphaso yokumbukila, kansi tukwanisha kucita cinji?

12. Kansi mphaso yophunzila vinthu yutisiyanisha tyani na vinyama?

¹² Pa volengewa vonse pacalo, ni ŵanthu tyala okwanisha kuphunzila vinthu mwa kukumbukila noganizila vinthu vecitika kuvuli. Cifukwa ca izi, tingakwanishe kunkhala na minkhalidwe iweme nocinja kaganizidwe kasu. (1 Akor. 6:9-11; Akol. 3:9, 10) Tetyo, tingaphunzise cikumbumtima casu kusiyanisha ciweme na ciipa. (Aheb. 5:14) Tingaphunzile soti kuonesha cikondi, cifundo, na kucita vinthu mwacilungamo.

13. Molingana na Salimo 77:11, 12, kansi tufunika kuiseŵenzesha tyani mphaso yokumbukila?

¹³ Njila imozi yatuoneshela kuti  tuyamikila mphaso yokumbukila, ni mwa kuyesayesa kukumbukila mwecitiyavyila Yehova. Kucita izi kutiyavye kukulisha cidalilo cakuti akatiyavye soti msogolo. (Ŵelengani Salimo 77:11, 12; 78:4, 7) Njila iyakine ni mwa kukumbukila noyamikila vinthu viweme veciticitila ayakine. A zacipatala epeza kuti ŵanthu amene oyamikila onkhala osangalala. Tingacite luweme kutolela cisanzo ca Yehova cosankha kuluŵa vinthu viyakine. Mwacisanzo, Yehova okwanisha kukumbukila bwino vinthu vonse, koma ngati nise olapa, yove otikhululukila noluŵako vinthu vetelakwisa. (Sal. 25:7; 130:3, 4) Ndipo ofuna kuti nase tikocita teti ngati ayakine atilakwila.​—Mat. 6:14; Luka 17:3, 4. 

14. Kansi tingaoneshe tyani kuti tuyamikila mphaso yodabwisa ya tomfwe?

¹⁴ Tingaoneshe soti kuyamikila mphaso yodabwisa ya tomfwe, mwa kuiseŵenzesha polemekeza Yehova. Ayakine oseŵenzesha mphaso iyi na zolinga zadyela mwa kuziikila malamulo pankhani ya ciweme na ciipa. Cifukwa cakuti Yehova etilenga, tili na vifukwa vomvwika voonesha kuti malamulo ŵake ni aweme ngako kupambana yatingaziikile seka. (Aro. 12:1, 2) Ngati tukonkha malamulo ŵake, tunkhala na umoyo wamtendele. (Yes. 48:17, 18) Ngati tucita zakufuna Yehova, tikondweleshe mtima wake.​—Miy. 27:11.

15. Kansi mphaso ya Baibo yuonesha tyani cikondi ca Yehova ku ŵanthu?

¹⁵ Baibo ni mphaso yacikondi yofumila kwa Mulungu. Ausuwasu akululu euzhyila ŵanthu kuti ailembe cifukwa cakuti otikonda ngako. Kupitila m’Mau ŵake Baibo, Yehova oyankha makonsho ofunika ngako yatunkhala nayo monga yakuti: Kansi tefumila kuni? Kansi colinga ca moyo n’cinji? Ko msogolo muli zotyani? Yehova ofuna  kuti ŵana ŵake apeze mayankho pa makonsho amene aŵa. Tetyo, eyavya ŵanthu ayakine kumasulila Baibo m’vilaŵilo vinyinji. Masiku ŵano, Baibo yonse olo mbali yake yupezeka m’vilaŵilo vopitilila 3,000. Baibo ni buku yamene yamasuliliwa, nofalisiwa ngako m’mbili yonse ya ŵanthu. Mosasamala kanthu kuti ŵanthu onkhala kuni olo olaŵila cilaŵilo cotyani, onse ali na mwai wophunzila uthenga wa m’Baibo m’cilaŵilo cao.​—Onani bokosi yakuti “ Makonzedwe Akuti Baibo Ikopezeka m’Vilaŵilo va mu Africa.”

16. Molingana na Mateyu 28:19, 20, kansi tingaoneshe tyani kuti tuyamikila Baibo?

¹⁶ Tingaoneshe kuti tuyamikila Baibo mwa kuiŵelenga siku iliyonse, kusinkhasinkha pa zatuphunzila noyesayesa kuseŵenzesha zataphunzila. Kuyangizhyila apo, tingaoneshe kuyamikila Mulungu mwa kuuzhyako ayakine uthenga uweme wopezeka m’Baibo.​—Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; ŵelengani Mateyu 28:19, 20.

17. Kansi talaŵizhyana za mphaso zotyani m’nkhani ino, ndipo tikalaŵizhyane cinji m’nkhani yokonkhapo?

¹⁷ M’nkhani ino taona mphaso zecitipasa Mulungu monga calo, tomfwe na buku yake youzhyiliwa Baibo. Koma pali soti mphaso ziyakine zawatipasa Yehova zamene tingazione lini na menso yasu. Mphaso zamene izi niye zati tikalaŵizhyane m’nkhani yokonkhapo.