1-2. Waut haft Jehova ons no Psalm 40:6 no jejäft, un wuarom woa wie nu von dise Sachen räden?

JEHOVA GOTT es sea friejäwrich. Hee haft ons sea väl goodet jejäft, biejlikj dän schmocken Ieedbaul, wua wie bowen wonen, un ons butajeweeneljet Vestaunt un sien Wuat, waut sea väl wieet es. Wäajen Jehova ons dise dree Sachen jejäft haft, kjenn wie wua wonen un wie kjennen uk denkjen un räden un de Auntwuaten finjen fa de wichtichste Froagen, waut et jeft (läs Psalm 40:6).

² En disen Artikjel woa wie een bät von dise dree Sachen räden. Wan wie ons met dee aufjäwen, dan woa wie onsen leeftoljen Schepfa Jehova noch dankboara sennen un wie woaren am wellen schaftich moaken (Opb. 4:11). Un wie woaren uk soone bäta halpen kjennen, waut aun de faulsche Lia von de Ewoluzion jleewen.

3. Wuarom es de Ieedbaul soo besonda?

³ Wan wie ons unjastonen, woo Gott dän Ieedbaul jemoakt haft, dan woa wie en, woo väl Weisheit hee haft (Reem. 1:20; Heb. 3:4). Daut jeft uk noch aundre Planeeten, waut romme Sonn dreien, aus bloos de Ieed. Oba de Ieedbaul es sea besonda, wäajen bloos doa es aules soo enjerecht, daut doa Menschen läwen kjennen.

4. En waut fa Stekjen es de Ieedbaul bäta enjerecht aus een Schepp?

⁴ En jewesse Stekjen es de Ieedbaul soo aus een Schepp opp een grootet Mäa. Oba waut es bie onsen Ieedbaul aundasch aus bie een Schepp, waut Menschen jemoakt haben? Na, woo lang wudden biejlikj de Menschen en een Schepp läwen bliewen, wan dee nich von buten Äten ooda Wota ooda Loft kjrieen wudden, un wan dee nich mol wisten, wua see  met äa Mell bliewen sullen? Dee wudden daut nich lang derchsaten. Oba opp dän Ieedbaul kjennen onbejrieplich väl Menschen un Tieren läwen bliewen. Daut es soo enjerecht, daut dee nich gaunz unja Mell schett, oba schmock sitt, un daut doa emma jenuach Loft, Äten un Wota es. Woo schauft daut? Jehova haft dän Ieedbaul soo jemoakt, daut et von daut, waut nuscht mea daucht, wada waut goodet jäwen kaun. Well wie doatoo mol een bät seenen, woo hee daut met daut Suastoff un met daut Wota enjerecht haft.

5. Woo es daut met de Loft enjerecht, un waut lia wie doavon?

⁵ De Loft haft waut aun sikj, waut Suastoff (oxígeno, oxygen) heet. De Menschen un Tieren holen sikj jieda Joa sea väl Suastoff en, daut dee läwen kjennen. Oba wan dee de Loft wada utpusten, dan haft dee waut aundret aun sikj, waut Kolendioxid heet. Un doch woat daut Suastoff en de Loft kjeenmol aula, un doa es uk kjeenmol too väl Kolendioxid bennen. Woo schauft daut? Jehova haft een deel veschiedne Plaunten jemoakt. De Plaunten nämen Kolendioxid opp un jäwen Suastoff ut. Wan wie ons daut unjastonen, woo daut met de Loft schauft, dan lia wie, daut et krakjt soo es, aus Aposteljeschicht 17:24-25 sajcht. Doa steit: “Gott . . . jeft aule Menschen Läwen un Odem”.

6. Woo es daut met daut Wota enjerecht, un waut bewiest daut? (See uk dän Kausten “Woo kjemt ons daut Wota togood, waut Jehova ons jeft?”)

⁶ Wäajen de Ieedbaul krakjt wiet jenuach auf es von de Sonn, jeft et doa Wota. Wan de Ieedbaul bloos een bät dichta bie bie de Sonn wia, dan wudd daut Wota aula vekoaken un daut wudd doa soo heet un drieech sennen, daut doa nuscht bowen läwen kunn. Un wan de Ieedbaul bloos een bät wieda auf wia, dan wudd doa aul daut Wota enfrieren un de gaunze Ieed wudd unja Schnee un Ies sennen. Oba Jehova haft dän Ieedbaul krakjt opp de rajchte Städ hanjesat. Woo haft Jehova daut met daut Wota enjerecht, daut doa emma jenuach es, daut aules läwen blift? Wan de Sonn opp daut Mäa un oppe Ieed noppschient, dan woamt dee daut Wota doa opp un daut vedonst. Daut jeit no Hecht un von daut jeft et Wolkjen. Jieda Joa deit de Sonn mea Wota vedonsten, aus doa Wota en aule Likjen oppe Welt es. Jeweenlich dieet daut ojjefäa tieen Doag, bat daut Wota, waut vedonst es, aus Räajen ooda Schnee wada trigj raufkjemt. Soo kjemt daut Wota tolatst wada en de Riefasch, en de Likjen un em Mäa nenn, wua daut dan wada vedonsten deit. Jehova haft dit aules soo enjerecht, daut et oppe Ieed emma jenuach Wota jeft. Dit bewiest, woo väl Weisheit un Macht hee haft (Hiob 36:27-28; Liera 1:7).

7. Woo kjenn wie wiesen, daut wie daut väl räakjnen, wua Psalm 115:16 von rät?

⁷ Waut woat ons halpen, daut wie noch dankboara sent fa dän wundascheenen Ieedbaul un aul daut goode doa bowen? (Läs Psalm 115:16.) Wie wudden biejlikj kjennen äwa daut nodenkjen, waut Jehova jemoakt haft. Daut woat ons bat doa brinjen, daut wie am jieda Dach fa aul daut goode danken, waut hee ons jejäft haft. Un wie bewiesen onse Dankboakjeit, wan wie daut doa, wua wie wonen, soo reinhoolen aus daut jeit.

8. Wuarom kjenn wie sajen, daut ons Vestaunt besonda fein jemoakt es?

⁸ De Menschen äa Vestaunt es besonda fein jemoakt. De Forscha jleewen, daut en eenen utjewosnen Mensch sien Vestaunt soo bie hundatdusent Millionen besondre Zellen bennen sent, waut Narfenzellen heeten.  Un doch es ons Vestaunt mau ojjefäa eentunhaulf Kilo (3,3 Punt) schwoa. Gott haft daut soo enjerecht, daut een Bäbe sien Vestaunt aul em Muttalief waust un daut doa jieda Minut dusende fresche Zellen tookomen. Well wie mol een bät seenen, waut ons Vestaunt aules kaun.

9. Wuarom best du die secha, daut et een Jeschenkj von Gott es, daut wie räden kjennen?

⁹ Daut wie räden kjennen es een Wunda. Waut jeit doa aun, wan wie räden? Bie jieda Wuat, waut wie sajen, mott ons Vestaunt doano seenen, daut ojjefäa 100 Musklen aunholen ooda noloten, waut en de Tung, em Hauls, enne Leppen, enne Baken un enne Brost sent. Dee motten sikj aula krakjt to de rajchte Tiet mowen, daut de Wieed to vestonen sent, waut wie sajen. Väl Forscha jleewen, daut Menschen aul von Jeburt aun Wieed erkjanen un Sproaken lieren kjennen. Un aune 2019 schreewen waut Forscha, daut see eenen Bewies jefungen hauden, daut Bäbes, waut jroz jebuaren wieren, sikj aul eenselne Wieed moakjen kunnen. Daut wie räden kjennen es opp iernst een Jeschenkj von Gott! (2. Mo. 4:11).

10. Woo bewies wie, daut wie dankboa sent, daut wie räden kjennen?

¹⁰ Woo kjenn wie bewiesen, daut wie dankboa sent, daut wie räden kjennen? Wie kjennen biejlikj deejanje, waut aun de Ewoluzion jleewen, utlajen, wuarom wie jleewen, daut Gott aules jemoakt haft (Psa. 9:2; 1. Pet. 3:15). Dee, waut fa de Ewoluzion enstonen, sajen je, daut de Ieed un aules, waut doa bowen es, von veselfst häakjemt. Wie kjennen fa onsen himlischen Voda enstonen, wan wie de Schreft brucken un uk eenjet, waut wie en disen Artikjel jelieet haben. Dan kjenn wie deejanje, waut no ons horchen, utlajen, wuarom wie ons secha sent, daut Jehova dän Himmel un de Ieed jemoakt haft (Psa. 102:26; Jes. 40:25-26).

11. Waut es eent, wuarom ons Vestaunt soo butajeweenlich es?

¹¹ Daut es toom bewundren, woo väl wie em Denkj hoolen kjennen. Een Schriewa säd mol, daut en ons Vestaunt soo väl nenn kaun, aus en 20 Millionen Bieekja bennen steit. Oba nu jleewen de Forscha, daut wie noch väl mea em Denkj hoolen kjennen. Un wie kjennen noch waut aundret.

12. En waut fa een Stekj sent wie aundasch aus de Tieren?

¹² Wie Menschen kjennen waut, waut kjeen Tia doonen kaun. Wie kjennen von daut lieren, waut wie beläwen, wan wie ons daut moakjen un doaräwa nodenkjen. Daut halpt ons, daut wie ons denkjen un ons Läwen endren un bätre Menschen woaren (1. Kor. 6:9-11; Kol. 3:9-10). Wie kjennen mau rajcht ons Jewessen oppschoapen, daut wie weeten, waut goot un schlajcht es (Heb. 5:14). Wie kjennen daut lieren, aundre to leewen, Metjefeel to haben un dee to halpen un soo äwa Jerajchtichkjeit to denkjen aus Jehova.

13. Waut sell wie em Denkj hoolen, soo aus Psalm 77:12-13 sajcht?

 ¹³ Woo kjenn wie bewiesen, daut wie dankboa sent, daut wie ons waut moakjen kjennen? Wan wie ons biejlikj aunstrenjen, daut em Denkj to hoolen, woo foaken Jehova ons aul jeholpen un jetreest haft, dan woa wie ons noch väl dolla doaropp veloten, daut hee ons lota uk halpen woat (läs Psalm 77:12-13; 78:4, 7). Wie wudden ons uk kjennen aunstrenjen, daut goode em Denkj to hoolen, waut aundre fa ons doonen, un doafäa dankboa sennen. De Forscha sent enjeworden, daut dankboare Menschen jeweenlich schaftja sent. Un wie wudden uk kjennen Jehova nodoonen un doaropp schaufen jewesset to vejäten. Jehova wudd je kjennen aules em Denkj hoolen. Oba hee helt ons togood un denkjt nich mea aun onse Fäla, wan wie een Leetsennen haben (Psa. 25:7; 130:3-4). Hee well, daut wie daut bie aundre krakjt soo doonen. Wan dee ons derch äare Fäla velazt haben un dee daut schod es, dan sell wie proowen doavon to vejäten (Mat. 6:14; Luk. 17:3-4).

14. Woo kjenn wie bewiesen, daut wie fa ons butajeweeneljet Vestaunt dankboa sent?

¹⁴ Wie kjennen bewiesen, daut wie dankboa sent fa ons butajeweeneljet Vestaunt, wan wie daut brucken, om dänjanjen to ieren, waut ons daut jejäft haft. Eenje brucken äa Vestaunt bloos fa daut, waut an jankat, un wellen selfst entscheiden, waut rajcht un orrajcht es. Oba wie kjennen ons doaropp veloten, daut daut, waut Jehova haben well, väl bäta es aus daut, waut wie selfst wellen, wäajen Jehova ons jemoakt haft (Reem. 12:1-2). Wan wie am jehorchen, dan woa wie Fräd haben (Jes. 48:17-18). Un wie woaren dan uk weeten, to waut wie läwen – wie sellen onsen Schepfa un himlischen Voda ieren un soo läwen, daut wie am froo moaken (Spr. 27:11).

15. Wuarom es de Schreft soo besonda, un waut wiest ons daut von Jehova?

¹⁵ De Schreft es een Jeschenkj von Gott, waut hee ons ut Leew jejäft haft. Hee leet dee oppschriewen, wiels hee sea om siene  Kjinja oppe Ieed bekjemmat wia. Doabennen finj wie de Auntwuaten fa de wichtichste Froagen, waut et jeft, biejlikj: Von wua kom wie? To waut läw wie? Un waut woat lota noch mol sennen? Jehova well, daut aul siene Kjinja daut weeten kjennen. Doawäajen kjeem hee doafäa opp, daut de Schreft met de Tiet opp een deel Sproaken äwasat wort. Vondoag dän Dach jeft et de gaunze Bibel ooda jewesse Poat doavon opp mea aus 3 000 Sproaken! Sest kjeen Buak es soo wiet vebreet un soo foaken äwasat. De mieeschte Menschen kjennen de Schreft opp äare Muttasproak läsen, endoont wua dee wonen ooda waut vonne Sproak dee räden (see dän Kausten “Woo de Bibel opp de afrikaunische Sproaken äwasat wort”).

16. Woo kjenn wie no Matäus 28:19-20 no bewiesen, daut wie fa de Schreft dankboa sent?

¹⁶ Woo kjenn wie daut bewiesen, daut wie fa de Schreft dankboa sent? Wan wie dee jieda Dach läsen un doaräwa nodenkjen un daut soo goot aus mäajlich nokomen. Un wan wie ons sea aunstrenjen, met soo väl Menschen aus mäajlich von de goode Norecht ut de Schreft to räden (Psa. 1:1-3; Mat. 24:14; läs Matäus 28:19-20).

17. Von waut hab wie en disen Artikjel jerät, un von waut woa wie en dän näakjsten räden?

¹⁷ En disen Artikjel hab wie von dreeatlei jerät, waut Gott ons jejäft haft: onsen wundascheenen Ieedbaul, ons butajeweeneljet Vestaunt un sien Wuat, de Bibel. Oba Jehova haft ons uk soont jejäft, waut wie nich seenen kjennen. Von dise wieetvolle Jeschenkja woa wie en dän näakjsten Artikjel räden.