1, 2. a) Salmos 40:5 nisqan jina, ¿ima regalokunatan Jehová Dios qowanchis? b) ¿Imaynatan chaykunapi yuyaymanay yanapawasun?

JEHOVÁ Diosqa qoykukuq Diosmi, paymi qowanchis: Tiyasqanchis allpata, ñusqhonninchista, simin qelqa Bibliatapas. Chay regalokunata qowasqanchisraykun kay pachapi kausayta atinchis, rimayta atinchis, tapukuyninchiskunamanpas kutichiyta atinchis (leey Salmos 40:5).

² Kay yachachikuypin yachasunchis Jehová Diospa kinsa regalonkunamanta. Chaykunapi yuyaymanaymi yanapawasun Jehová Diosta astawan munakunanchispaq, kamachikuyninkunatapas kasukunanchispaq (Apo. 4:11). Yanapawallasuntaqmi Diospi mana creeq runakunaman Diosmanta willananchispaq, paykunamanta wakinninkuqa pantasqa yachachikuykunawanmi engañasqa kashanku.

3. ¿Imaraykun tiyasqanchis allpa jujniray juj planetakunamanta?

³ Jehová Diosninchisqa ancha yachayniyoqmi, chaytan reparanchis kay pacha kamasqanpi (Rom. 1:20; Heb. 3:4). Askha planetakunaña kan chaypas, allpallanchispin kausayqa kan. ¿Imarayku? Allpallanchispi tukuy imaymana kausananchispaq kasqanrayku.

4. ¿Imaynapin yachanchis ancha yachayniyoq Jehová Dios kasqanta?

⁴ Kaypi yuyaykuy, allpanchisqa pasajeroyoq phawashaq avionwanmi tupanman. Juj avionqa altontan phawan, chhaynallataqmi allpanchispas intiq qayllanta muyushan. Ichaqa allpa pachanchisqa aswan allinpunin juj avionmantaqa. ¿Imaynapi? Phawashallaq avionpi viajaq  runakunaqa pisi tiempollapin wañupunkuman, ununkupas mijunankupas tukukapuqtin. Allpanchispin ichaqa kashallanpuni, samananchis wayra, ujananchispaq unu, imaymana mijuykuna ima. Arí, rikusqanchis jina allpanchispiqa millonninpi runakunan kausashanchis, jinallataq animalkunapas. Jinaspapas mayninpiqa basurakunatan wijch’unchis, chaywanpas allpanchisqa sapallanmi ch’uyanchakun. Kunanmi yachasun imaynatan samasqanchis wayra, jinallataq unupas ch’uyanchakun chayta.

5. a) ¿Imaynatan samasqanchis wayra ch’uyanchakun? b) ¿Imatan chay yachachiwanchis?

⁵ Samasqanchis wayra mana kaqtinqa manan runakunapas animalkunapas kausaytaqa atisunmanchu. Llapanchispas samananchispunin kausananchispaqqa. Ichaqa “dióxido de carbono” nisqatan samayninchispi wijch’umunchis, chay wijch’umusqanchisqa manañan allinchu jujmanta samananchispaq. Chaywanpas wijch’umusqanchis samayqa ch’uyanchakunmi. ¿Imaynata? Jehová Diosmi kamaran allpapi lamar-qochapipas imaymana plantakunata, chay plantakunan wijch’umusqanchis samayta ch’uyanchanku. Chaychá Hechos 17:24, 25 qelqapiqa nin: Diosmi “runakunaman qon kausayta, samayta, tukuy imaymanatawan”, nispa.

6. a) ¿Imaraykun ununchis mana tukukunchu? b) ¿Imatan chay yachachiwanchis? (Qhaway “ Unuqa Jehová Diospa sumaq regalonmi”, nisqata).

⁶ Kay allpanchisqa manan nishu karupichu nitaq nishu qayllapichu intimanta kashan, chaymi ununchisqa mana tukukunchu. ¿Imarayku?, sichus allpa pachanchis nishu qayllallapi intimanta kanman chayqa unutan waqsirachipunman jinaspa allpanchis ch’akipunman. Ichaqa, nishu karupitaqchus kanman chayqa lliu allpanchismi qasarapunman. Jehová Diosqa allintan kay pachataqa kamaran, chaymi unuqa mana waqsirapunchu nitaq qasarapunpaschu, aswanmi unuqa kashallan kausananchispaq. Kay pachaman inti chayamuqtinmi lamar-qochata q’oñirichispa waqsichin janaq pachapi phuyuchakunanpaq, chaymantaqa yaqa chunka p’unchaymanta jinan paramun unu kananpaq. Chhaynapin sapa kutilla unuqa ch’uyalla kashan. Chaymi rikuchiwanchis Jehová Dios ancha yachayniyoq tukuy atiyniyoq kasqanta (Job 36:27, 28; Ecl. 1:7).

7. Salmos 115:16 nisqan jina, ¿imaynatan Jehová Diosta agradecekusunman allpa pacha qowasqanchismanta?

⁷ Jehová Diospa qowasqanchis allpa pachata valorananchispaqqa llapa kamasqankunapin yuyaymanananchis (leey Salmos 115:16). Chaykunapi yuyaymanaymi yanapawasun Jehová Diospa imaymana qowasqanchismanta agradecido kananchispaq, chaymantapas kallpachakunanchismi kay allpanchista cuidananchispaq ch’uyata jap’inanchispaqpas.

8. Ñusqhonninchismanta, ¿imakuna yachaymi musphanapaq jina?

⁸ Jehová Diosqa mamitanchispa wijsanmantapachan ancha allin ñusqhonniyoqta kamawaranchis. Umamanta yachaq runakunan willanku, umanchispi yaqa cien mil millones neuronakuna jina kasqanta. Chay neuronakunatan célula nikullantaq. Llapa chay celulakunaqa 1,5 kilo jinatan llasanman. Chaykunata yachayqa musphanapaq jinan. Kunan astawan yachasunchis imakunatas ñusqhonninchis kasqanrayku ruwayta atisunman chayta.

9. ¿Imaraykun rimayta atinchis?

 ⁹ Rimay atisqanchisqa ancha allinpunin. ¿Imaraykun rimayta atinchis? Ñusqhonninchis kasqanraykun rimayta atinchis. Ñusqhonninchismi kamachin, qallunchista, kunkanchista, siminchista, chhaynapi ima rimasqanchispas allinta entiendekunanpaq. Chaymantapas ñusqhonninchis kasqanraykun imaymana simikunapi rimayta atisunman. 2019 watapin chaymanta yachaq runakuna willaranku chayllaraq naceq wawakunaqa runakunaq rimasqanta entiendey atisqankuta. Chaychá wakin runakunapas ninku: “Wawakunaqa askha simikunatan yachayta atinkuman”, nispa. Chaykunan rikuchin rimay atisqanchisqa juj sumaq regalo kasqanta (Éx. 4:11).

10. ¿Imaynatan agradecekusunman Jehová Diosta rimay atisqanchismanta?

¹⁰ ¿Imaynatan rimay atisqanchismanta Jehová Diosta agradecekusunman? Diospi mana creeq runakunaman kamaqninchismanta yachachispa (Sal. 9:1; 1 Ped. 3:15). Wakin runakunaqa manan Diospi creenkuchu jinaspapas ninkun: “K’usillumantan rijurimunchis, kay allpapas kikillanmantan paqarimun”, nispa. Chhaynaqa, kallpachakunanchismi paykunata Bibliawan, juj qelqakunawanpas yanapananchispaq (Sal. 102:25; Is. 40:25, 26).

11. ¿Imaraykun ñusqhonninchis musphanapaq jina?

¹¹ Ñusqhonninchispa yuyariy atisqanqa musphanapaqmi. Ñusqhonmanta yachaq runan ñaupa tiempopi niran: “Runakunanaqa 20 millones qelqakunapi kaqtan yuyariyta atinman”, nispa. Kay tiempopin ichaqa yachakun astawanraq imakunatapas yuyariy atisqanchista. Chaymantapas ñusqhonninchiswanqa astawanraqmi imakunatapas ruwayta atinchis. ¿Iman chaykuna kanman? Chaymanta astawan yachasunchis.

12. ¿Imakunatan reparayta atinchis? ¿Imaynatan chay yanapawanchis?

¹² Runakunallan reparanchis allin kaqta mana allin kaqtapas. Chaymi yanapawanchis allin runa kananchispaq, mana allinkuna ruwasqanchista saqepunanchispaqpas (1 Cor. 6:9-11; Col. 3:9, 10). Chaymantapas runakunaqa concienciayoqmi kallanchistaq, chaymi conciencianchista yachachinanchis allin kaqta mana allin kaqmanta reparananpaq (Heb. 5:14). Jinaspapas allin kaqta mana allin kaqta reparaymi yanapawallanchistaq munakuq, khuyapayakuq, chanin runa kananchispaq.

13. Salmos 77:11, 12 nisqan jina, ¿imakunata yuyarispan agradecido kasqanchista rikuchisunman?

¹³ Jehová Diosmi qowaranchis ñusqhonninchista. Chaymanta agradecesqa kasqanchistan rikuchisunchis Jehová Diospa tukuy imaymanapi yanapawasqanchista yuyarispa, yuyarinallanchistaqmi  sonqochawasqanchistapas. Chaykunata ruwasun chayqa astawanmi Jehová Diospi confiasun, kay tiempopi jamuq tiempopipas (leey Salmos 77:11, 12; 78:4, 7). Chaymantapas agradecesqa kasqanchistan rikuchillasunmantaq noqanchisrayku iñiqmasinchiskunaq imaymana ruwasqankuta yuyarispa, agradecekuspa ima. Allin yachaq runakunan ninku: “Agradecido runakunan aswan kusisqaqa kausanku”, nispa. Jehová Diosqa manan pantasqanchiskunatachu yuyarin, aswanpas allinkuna ruwasqanchistan. Chaymi noqanchispas Jehová Dios jina allin kaqkunallata yuyarinanchis. (Sal. 25:7; 130:3, 4). Jehová Diospas munanmi pay jina perdonaykuq kananchista chaymi kallpachakunanchis jujkunata perdonananchispaq (Mat. 6:14; Luc. 17:3, 4).

14. ¿Imaynatan ñusqhonninchismanta agradecesqa kasqanchista rikuchillasunmantaq?

¹⁴ Ñusqhonninchismanta agradecesqa kasqanchistan rikuchillasunmantaq Jehová Dios jina imatapas piensaspa. Chayta ruwaspaqa Jehová Diostan jatunchanchis. Kay pachapi runakunaqa piensasqankuman jinallan imatapas ruwanku, noqanchismi ichaqa kamawaqninchis Jehová Dios jina imatapas piensananchis ruwananchis ima. Arí, Diosllan allintaqa yachan allin kaqta mana allin kaqtapas (Rom. 12:1, 2). Chhaynaqa paypa munayninman jina imatapas ruwasunchis chayqa, thajmi kausasunchis (Is. 48:17, 18). Jinaspapas Jehová Diostan kusichisunchis jatunchasunchis ima (Prov. 27:11).

15. ¿Imaraykun Jehová Dios Bibliata qowaranchis?

¹⁵ Bibliaqa Diospa sumaq regalonmi, chaywanmi rikuchiwanchis munakuwasqanchista. Jehová Diosmi munakuwasqanchisrayku ñaupa tiempopi runakunata yuyaycharan Bibliata qelqanankupaq. Biblian runakunaq tapukusqankuman kutichishan.  Wakin tupukuykunan kaykuna: ¿Imaynatan rijurimuranchis? ¿Tukukunqachu ñak’ariykuna? ¿Iman pasanqa jamuq tiempopi? Jehová Diosmi munan chaykunata yachananchista, chaymi Bibliata askha simikunaman t’ijrachiran. Kay tiempopaqqa Bibliaqa kashan llapan otaq wakillanpas tres mil más simikunapiña. Arí, Bibliaqa llapa librokunamantapas aswan t’ijrasqan kashan. Chaymi llapa runakunapas Bibliamanta yachayta atinkuman ima simitaña rimankuman chaypas (qhaway “ África ladopi rimakuq simikunamanmi Biblia t’ijrakun”, nisqata).

16. Mateo 28:19, 20 nisqan jina, ¿imaynatan agradecekusunman Jehová Diospa Biblia qowasqanchismanta?

¹⁶ Jehová Diostan agradecekunanchis Biblia qowasqanchismanta ¿Imaynatan chayta ruwasunman? Sapa p’unchay Bibliata leespa, yuyaymanaspa, Bibliaq nisqanta kasukuspa ima. Chaymantapas agradecido kasqanchistan rikuchillasunmantaq llapa runakunaman Diosmanta willaspa (Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; leey Mateo 28:19, 20).

17. ¿Imakunamantan kay yachachikuypi yacharanchis? ¿Imamantan qatimuqpi yachasunchis?

¹⁷ Kay yachachikuypin yacharanchis Jehová Diospa kinsa regalonkunamanta: Allpa pachanchismanta, ñusqhonninchismanta, Bibliamantawan ima. Ichaqa, Jehová Diospa qowasqanchis wakin regalonkunataqa manan rikunchischu, chaymantan qatimuqpi yachasunchis.