Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 21

Lá nuxnáa núma̱aʼ rí nimináanʼ Dios ráʼ.

Lá nuxnáa núma̱aʼ rí nimináanʼ Dios ráʼ.

“¡Nguáthá mbaʼa rí nitani̱, oh Jeobá, Dios ndrígóʼ! Ra̱ʼkhá tháán mbaʼa rí mitsaanʼ nitani ga̱jma̱a̱ rí natatsaʼwáá edxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuxu” (SAL. 40:5).

AJMÚÚ 5 Mitsaan rí niʼni Dios

RÍ MUʼNIGAJMAA *

1, 2. a) Xó má naʼthí náa Salmo 40:5, ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí nimináanʼlú Jeobá rá. b) Náa numuu rí mbuʼyáá ajtsú eni rígi̱ rá.

JEOBÁ nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ naxná rí gíʼdoo. Gundxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu tikhu rí nimináanʼlú: Nixnulu náa ma̱ndoo makuwáanʼ, niniñulú rí ma̱ndoo mundxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ rí muʼtámíjná. Ma̱ngaa rí mbuʼyáá xóo extiʼña̱a̱ graxe̱ rí gíʼdoo itháan numuu (atraxnuu Salmo 40:5). *

2 Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá ajtsú eni rí nimináanʼlú Jeobá. Índo̱ gudxaʼwamíjna̱lú ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, mangajulú itháan ga̱jma̱a̱ maʼndulú muʼni rí naniguuʼ Jeobá bi̱ nandoo kaʼyulú (Apoc. 4:11). Ma̱ngaa majmañulúʼ mumbañún xa̱bu̱ bi̱ niguma nduwiinʼ ga̱jma̱a̱ numuu kiʼsngáá rí naguwáʼ náa xujkhú.

NUMBAAʼ NDRÍGÚLÚ NINDXU̱U̱ MITSAANʼ WÉÑUʼ

3. Náa numuu rí Ku̱ba̱ʼ nindxu̱u̱ kiejunʼ rá.

3 Á mu nduʼyáá xóo niʼni Ku̱ba̱ʼ Jeobá, muʼguanú mbuʼyáá ku̱ma̱ ndrígóo (Rom. 1:20; Heb. 3:4). Gajkhun má dí rígá i̱ʼwáʼ planeta dí na̱jkha̱ mbájndi náa Ajkha̱ʼ, mú Ku̱ba̱ʼ nindxu̱u̱ kiejunʼ numuu rí i̱ndó ikhí rígá rí ma̱ndoo makuwíin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱.

4. Arathá mbá xkri̱da rí xú kaʼnii ki̱ʼni̱ Ku̱ba̱ʼ nakujmaa rí Dios gíʼdoo wéñuʼ ku̱ma̱.

4 Ma̱ndoo muʼthá rí Ku̱ba̱ʼ nindxu̱u̱ xóo mbá barco náa kajtiin mbaʼin xa̱bu̱. Mú tsembríguii mbá barco ga̱jma̱a̱ numbaaʼ ndrígúlú. Mbá xkri̱da, nguáthá mbayuuʼ gáʼnguun gakúwi̱i̱n xa̱bu̱ náa awúu̱n barco á mu ikhiin gáʼyoo muniku̱ma̱a̱ rí mbu̱ya̱ ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ, ganitsu, iyaʼ ga̱jma̱a̱ rí xuxidi̱i̱ náska náa iyaʼ xá. Mbáa xájyúuʼ gakhañún. Mú mixtiʼkhu nindxu̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, kúwi̱i̱n mbaʼin mendaʼkho bi̱ nduya, ikhí má nakumaa rí mbu̱ya̱ ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ, ganitsu, ma̱ngaa iyaʼ dí ndayúlú. Nditháan tsétumuu rígi̱ dí ndayóoʼ makuwáanʼ ga̱jma̱a̱. Ma̱ngaa náska naguanúu má gi̱i̱ náa Ku̱ba̱ʼ. Mú maski ajndu má xúʼko̱, Ku̱ba̱ʼ náa kuwáanʼ nindxu̱u̱ mitsaanʼ. Xú kaʼnii nandoo narígá rígi̱ rá. Numuu rí Jeobá niʼni májánʼ wéñuʼ mu xúgíʼ dí rígá mañajunʼ ikháá. Guʼyáá a̱jma̱ enii dí nañajunʼ xúgi̱ kaʼnii: Giñánʼ kaʼwu rí nduʼyá ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ ma̱ngaa iyaʼ.

5. a) Xú kaʼnii ñajunʼ giñánʼ rí nduʼyá ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ rá. b) Ndiéjunʼ eʼni mbuʼyáá rígi̱ rá.

5 Oxígeno nindxu̱u̱ giñánʼ kaʼwu rí nduʼyá ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ á mu nda̱a̱ giñánʼ rígi̱ ikháanʼ xándoo makuwáanʼ, ni má xujkhúʼ. Xó má nithi tikhun xa̱bu̱ bi̱ najmañún, rí xúgíinʼ bi̱ nduya bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ nuxmatraʼa mba̱ji̱nʼ wéñuʼ giñánʼ kaʼwu rí mbá tsiguʼ. Mú índo̱ nuriya̱a̱ʼ giñánʼ rígi̱ ikhú naguajtha̱a̱ mbá giñánʼ tsaga rí na̱gu̱ mbiʼyuu dióxido de carbono. Maski má xúʼko̱, giñánʼ kaʼwu nditháan tsétumuu ga̱jma̱a̱ náa mekhu nditháan tséjnííʼ giñánʼ rí mitsaga. Xú káʼnii endoo erígá rígi̱ rá. Narígá numuu rí Jeobá niniñuuʼ rí giñánʼ mañajunʼ ikháá, Jeobá niʼni iná rí itháán ma̱jkha̱ʼ asndu ixi̱ rí itháán mba̱ʼu̱ mu maʼga̱ ñu̱u̱ dióxido de carbono ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á maʼni marigá oxígeno. Rí xóo nañajunʼ ikháá giñánʼ rígi̱ nambánii ga̱jma̱a̱ rí naʼthí náa Hechos 17:24, 25: “Dios [...] naxnún xúgínʼ xa̱bu̱ rí mbuya ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ ma̱ngaa xúgíʼ dí rígá”.

6. a) Xú kaʼnii ñajunʼ ikháá iyaʼ rá. b) Ndiéjunʼ esngájma rígi̱ rá. ( Atayáá kúgumaʼá “Iyaʼ nindxu̱u̱ mbá rí Jeobá nimináanʼlú”.)

6 Náa Ku̱ba̱ʼ rí kuwáanʼ rígá iyaʼ numuu rí na̱nguá gíʼ mitsínguánʼ wéñuʼ náa a̱jkha̱ʼ ni má mijngii wéñuʼ, numuu rí á mu gíʼ mijngii wéñuʼ, xúgíʼ iyaʼ dí rígá mujndo̱o̱ʼ ga̱jma̱a̱ Ku̱ba̱ʼ maʼni mixooʼ ga̱jma̱a̱ maʼni mijkha wéñuʼ, mú á mu gíʼ wáá kayuuʼ mitsínguánʼ xúgíʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ numbaaʼ maʼni̱i̱ hielo. Numuu rí Jeobá ndiʼyoo májánʼ náa magíʼ Ku̱ba̱ʼ, ikhaa rúʼko̱ nayambáá wéñuʼ mu ma̱ndoo mañajunʼ ikháá iyaʼ ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ ma̱ndoo makuwáanʼ. Mú xú kaʼnii eñajunʼ rígi̱ rá. A̱jkha̱ʼ natsígóo xúgíʼ iyaʼ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, ikhú iyu̱u̱ iyaʼ najkha̱a̱ rijma̱a̱ ga̱jma̱a̱ nagua̱jtha̱a̱ du̱u̱n. Xúgíʼ tsiguʼ a̱jkha̱ʼ naʼni rí iyu̱u̱ iyaʼ maʼga̱a̱ rijma̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí xóo mba̱ji̱nʼ iyaʼ rí natsi̱ma̱a̱ rijma̱a̱ naʼni xóo xúgíʼ iyaʼ rí kajnuma̱ʼa̱n dí rígá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ. Ga̱jma̱a̱ iyaʼ rígi̱ naguanúu náa mekhuíí mbá gu̱wa̱ʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nagajta̱a̱ xóo ruʼwa o idiʼ, ikhú natanga̱a̱ náa lamáa o náa mañu. Nda̱wa̱á natanga̱a̱ naʼni xúgi̱ kaʼnii mbu̱júu̱ʼ. Rí xóo Jeobá niniñuuʼ rí iyaʼ mañajunʼ ikháá, nasngájmulúʼ rí ikhaa najmañuu wéñuʼ ga̱jma̱a̱ gíʼdoo tsiakii (Job 36:27, 28; Ecl. 1:7).

7. Xú káʼnii gándoo muxnáa núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nikhánulú dí naʼthí náa Salmo 115:16 rá.

7 Mu maʼndulú kuʼyáá numbaaʼ náa kuwáanʼ, ndayóoʼ mundxa̱ʼwa̱míjna̱ náa xúgíʼ rí Jeobá niʼniwíi (atraxnuu Salmo 115:16). * Á mu nuʼni xúgi̱ kaʼnii, maxkaxáánʼ rí muxnáa numaaʼ mámbá mbiʼi rí ganújngoo ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí májánʼ rí naxnúlú. Ma̱ngaa nusngajmá rí nuxnáa numaaʼ índo̱ nuʼni kaʼwii náa kuwáanʼ.

NGÁÑULÚ NINDXU̱U̱ MITSAANʼ WÉÑUʼ

8. Ndíjkha rí ma̱ndoo muʼthá rí ngáñulú ki̱ʼni̱ májánʼ wéñuʼ rá.

8 Ngañúuʼ mbáa xa̱bu̱ ki̱ʼni̱ májánʼ wéñuʼ. Nákha mbáa ada̱ kaʼnííʼ kua̱ʼa̱a̱n náa awúu̱n ru̱dúu̱, ngañúuʼ naruʼwamínáaʼ xó má katsíñanʼ marigá. ¡Ga̱jma̱a̱ mámbá minuto rí nanújngoo naruwaminaaʼ mbaʼa wéñuʼ nijthu náa ngáñúuʼ! Bi̱ nunigajmaa numuu rígi̱ nuthi rí náa ngañúuʼ mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ rígá xóo mbá 100 mil millones neuronas náa ngañúuʼ, rí nindxu̱u̱ mbaʼa célula gajunʼ. Ga̱jma̱a̱ rígi̱ ki̱ʼni̱ májánʼ wéñuʼ mu maʼngo̱o̱ marigá náa ngáñulú rí káaʼ ki̱ñu̱ mbá kilo tikhu. Guʼyáá tikhu ndiéjunʼ naʼngo̱o̱ naʼni ngáñulú.

9. Ndiéjunʼ eʼni matayaa ikháán rí nandoo nuʼthá nindxu̱u̱ mbá rí Jeobá nimináanʼlú rá.

9 Rí nandoo nuʼthá nindxu̱u̱ mbá milagro. Gundxa̱ʼwa̱míjna̱ mbá chíʼgíʼ xú kaʼnii eñajunʼ xuyulúʼ índo̱ nuʼthá. Mu ma̱ndoo muʼthá mbá ajngáa, ngáñulú naʼni rí mañajunʼ májánʼ wéñuʼ mbá cien músculos dí rígá náa rajunlú náa rawunlú náa xkarayulú ga̱jma̱a̱ náa tsuxthulú. Xúgíʼ músculos rígi̱ ndayóoʼ maʼmba̱a̱n májánʼ wéñuʼ mú xúʼko̱ ma̱ndoo magriya̱ʼ ajngáa rí muʼthá. Náa mbá estudio dí nirígá nákha 2019 nisngájma rí e̱ji̱n bi̱ ndiʼkhún egumii naʼngu̱u̱n nduyáá ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n mámbá ajngáa. Rígi̱ nambánii ga̱jma̱a̱ rí nuthi eʼwíinʼ bi̱ nunigajmaa ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱: Rí ikháanʼ nigumánʼ mu majmañulúʼ muʼthá mbaʼa ajngáa. Rí nuʼthá nindxu̱u̱ mbá rí Jeobá nimináanʼlú (Éx. 4:11).

10. Xú káʼnii gándoo gusngajmá rí nuxnáa núma̱aʼ numuu rí nandoo nuʼthá rá.

10 Mbá rí xóo ma̱ndoo musngajmá rí nuxnáa núma̱aʼ numuu rí nuʼthá nindxu̱u̱ rí muʼthúún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numuu Dios bi̱ nakumu̱ún rí xúgíʼ dí rígá ni̱ʼkha̱ gáku̱mu̱u̱ ikháá (Sal. 9:1; 1 Ped. 3:15). Bi̱ nusngáa ku̱ma̱ rígi̱ nandún rí ikháanʼ makumulúʼ rí nda̱wa̱a̱ tsáa niʼni Ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí xóo kuwáanʼ. Ma̱ndoo majmulú Biblia ga̱jma̱a̱ tikhu rí ndiʼyáá náa artículo rígi̱ mu muʼthá rí gajkhun ga̱jma̱a̱ numuu Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí ga̱jma̱a̱ muʼthúún bi̱ nandún mudxawíín náá numuu rí ikháanʼ kuwáanʼ gajkhun rí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ Ku̱ba̱ʼ (Sal. 102:25; Is. 40:25, 26).

11. Xú káʼnii i̱mba̱ numuu rí ma̱ndoo muʼthá rí ngáñulú nindxu̱u̱ mitsaanʼ wéñuʼ rá.

11 Dí naʼni narmáʼáan a̱jkiu̱lú mitsaanʼ nindxu̱u̱. Ninújngoo má tsiguʼ rí mbáa científico ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí ngañúuʼ mbáa xa̱bu̱ maʼngo̱o̱ marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí naʼthí náa mbá 20 millones ndrígóo libros. Mú rí mbiʼi xúgi̱ nuthi rí ku̱ma̱ ndrígúlú maʼngo̱o̱ magida̱ʼ itháan ki xóo rúʼko̱. Guʼyáá itháan rí mitsaanʼ dí naʼngo̱o̱ naʼni ku̱ma̱ ndrígúlú.

12. Núma̱aʼ má dí nandoo narmáʼáan a̱jkiu̱lú dí nirígá, ndiéjunʼ rí ma̱ndoo muʼni rá.

12 Xúgíinʼ bi̱ nduya bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ numbaaʼ, i̱ndó xa̱bu̱ nandoo narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n dí nirígá o dí nigíʼnuu nákha ginii mu xúʼko̱ maʼsngóo xóo maxtáa. Dí marmáʼáan a̱jkiu̱lú dí nirígá nambáyulúʼ muriʼkhu̱u̱ xóo nundxa̱ʼwa̱míjna̱ʼ, xóo makuwáanʼ ga̱jma̱a̱ maʼgánú manindxu̱lúʼ itháan májánʼ xa̱bu̱ (1 Cor. 6:9-11; Col. 3:9, 10). Ma̱ngaa ma̱ndoo muʼsngáá ku̱ma̱ ndrígúlú mu mbaʼyoo ndiéjunʼ nindxu̱u̱ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ (Heb. 5:14). Nandoo nusngajmá ngajua, nagáʼwíinʼ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ dí nuʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱lú, ma̱ngaa na̱ndoo nduʼyáá awáán dí nindxu̱u̱ jmbu.

13. Xó má naʼthí náa Salmo 77:11, 12, xú káʼnii gíʼmaa majmulú ku̱ma̱ ndrígúlú rá.

13 Mbá dí ma̱ndoo muʼni mu muxnáa núma̱aʼ Jeobá numuu dí nixnúlú ku̱ma̱, nindxu̱u̱ rí muʼnimijna marmáʼáan a̱jkiu̱lú náa xúgíʼ nuthu rí ikhaa nixtáa ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú mu mambáyulú ga̱jma̱a̱ niʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú. Rúʼko̱ gáʼni rí makumulúʼ kuʼyáá itháan ikhaa ga̱jma̱a̱ mbuʼyáá gajkhun dí ikhaa má gambáyulú nda̱wa̱á mbu̱júu̱ʼ (atraxnuu Salmo 77:11, 12; * 78:4, 7). I̱mba̱ dí ma̱ndoo muʼni nindxu̱u̱ dí marmáʼáan a̱jkiu̱lú xúgíʼ rí májánʼ dí niniulú eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ muxníinlú núma̱aʼ. Xa̱bu̱ bi̱ najmañún niguánu ndiyáá dí bi̱ nuthi ga̱jma̱a̱ nusngajmaa dí nuxna̱a̱ núma̱aʼ kuwa itháan gagi. Índo̱ gajmulú ku̱ma̱; májánʼ gáʼni dí mbuʼyaridáá Jeobá. Rígá tikhu dí ikhaa naʼni dí mambumuu. Mbá xkri̱da maski ajndu ikhaa nditháan tsémbumuu, naʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nambumuu xúgíʼ dí raʼkhí dí niʼni á mu natanga̱a̱ a̱jkiu̱lú (Sal. 25:7; 130:3, 4). Ga̱jma̱a̱ ikhaa nandoo dí muʼni xúʼko̱ gajmiúlú bi̱ niniulú dí raʼkhí (Mat. 6:14; Luc. 17:3, 4).

Nusngajmá dí nuxnáa núma̱aʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu ngáñulú índo̱ najmulú mu muʼni mba̱a̱. (Atayáá kutriga̱ 14). *

14. Xú káʼnii gusngajmá dí nuxnáaʼlu núma̱aʼ rí xóo naʼngo̱o̱ naʼni ngáñulú rá.

14 Ma̱ndoo musngajmá dí nuxnáa núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu ngáñulú índo̱ najmulú mu muʼni mba̱a̱ bi̱ niʼniriyaʼ. Tikhun xa̱bu̱ najmún mu mundxa̱ʼwa̱mijna̱ i̱ndó ga̱jma̱a̱ numún ikhiin ma̱ngaa nuraʼwíí ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ. Mú, Jeobá niʼniáanʼ, itháan májánʼ nindxu̱u̱ ikha ndrígóo ikhaa ki xóo dí muʼni ikháanʼlu (Rom. 12:1, 2). Nakuwáanʼ tsímáá índo̱ nuniʼñáánʼ dí ikhaa maxnúlúʼ ikha (Is. 48:17, 18). Ga̱jma̱a̱ kuwáanʼlu mu mbuʼyamajkuíí, muʼni dí maxtáa gagi bi̱ Niʼniáanʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ ni̱ndxu̱u̱ Anu̱lú (Prov. 27:11).

BIBLIA NINDXU̱U̱ RÍ GÍʼDOO WÉÑUʼ NUMUU

15. Xú káʼnii esngájma Jeobá dí nandoo kaʼñúún xa̱bu̱ índo̱ nixna Biblia rá.

15 Nasngájma ngajua ndrígóo Dios índo̱ nimináanʼlú Biblia. Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí naxmiéjunʼ kaʼñúún e̱ji̱i̱n bi̱ kuwa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, ikha jngó niʼni dí xa̱bu̱ bi̱ nikuwa nákha wajyúúʼ muniraʼmáʼ ajngóo. Náa Ajngá Rawunʼ, Jeobá nariʼña̱a̱ graxe̱ dí gíʼdoo wéñuʼ numuu. Tikhu dí ikhaa nindxu̱u̱: Náá eguwáʼlu, náá numuu dí kuwáánʼlu, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gárígá nda̱wa̱á. Numuu rí Jeobá nandoo dí xúgínʼ e̱ji̱i̱n mbuyáá xú káʼnii extiʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱, xó má ejkha̱ ranújngoo tsiguʼ niʼni dí mutajuíí Biblia náa mbaʼa ajngáa. Rí mbiʼi xúgi̱, rígá tikhu Biblia kañiʼ o tapha náa itháan dí mbá 3,000 ajngáa. Biblia nindxu̱u̱ libro dí itháan nitajuíí ga̱jma̱a̱ dí nijuixnaráʼa náa mbaʼa ajngáa ki xóo náa xúgíʼ tsiguʼ dí ninújngoo. Tséʼniuu má náá kuwa xa̱bu̱ o xú káʼnii ajngáa ethi, mbaʼin xa̱bu̱ nuniʼnuuʼ náa ajngún dí naʼthí náa Biblia (atayáá kúgu̱maʼá “ Nijuiʼtájuíi Biblia ajngáa dí rígá náa África”).

16. Xó má eʼthí náa Mateo 28:19, 20, xú káʼnii gándoo musngájma dí nuxnáa núma̱aʼ numuu dí guaʼdáálú Biblia rá.

16 Numuu dí guáʼdáá Biblia, xú káʼnii gusngajmá dí nuxnáa núma̱aʼ rá. Dí muraxnuu xúgíʼ mbiʼi, dí mundxaʼwamíjna̱ ndiéjunʼ eʼsngúlú ga̱jma̱a̱ muʼni xó má eʼngo̱o̱ mu muʼni dí najmañulúʼ. Ma̱ngaa nuxnáa núma̱aʼ Dios índo̱ nuʼni xó má eʼngo̱o̱ mu muʼtáruʼún mbaʼin xa̱bu̱ (Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; atraxnuu Mateo 28:19, 20). *

17. a) Ndiéjunʼ dí nimináanʼlú Dios niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa artículo rígi̱ rá. b) Ndiéjunʼ guʼyáá náa i̱mba̱ artículo rá.

17 Náa artículo niʼthá ajtsú dí Dios nimináanʼlú: Ku̱ba̱ʼ náa kuwáanʼlu; xóo mitsaanʼ wéñuʼ ki̱ʼni̱ ngáñulú, ga̱jma̱a̱ Biblia dí nindxu̱u̱ ajngá rawuunʼ. Mú tikhu dí nimináanʼlú Jeobá na̱nguá ekujmaa. Náa imbo̱o̱ artículo mbuʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu tikhu ikhaa.

AJMÚÚ 12 Jeobá, Dios ndrígúlú bi̱ mba̱a̱

^ párr. 5 Náa artículo rígi̱ mambáyulú maʼndulú kuʼyáá itháan Jeobá ga̱jma̱a̱ maʼndulú muxnáá núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu ajtsú rí nimináanʼlú. Ma̱ngaa mambáyulú mbuʼyáá májánʼ xóo guʼtámíjná gajmiúlú bi̱ tséyáá gajkhun á mu xtáa Dios.

^ párr. 1 Salmo 40:5: “¡Nguáthá mbaʼa rí nitani̱, oh Jeobá, Dios ndrígóʼ! Ra̱ʼkhá tháán mbaʼa rí mitsaanʼ nitani ga̱jma̱a̱ rí natatsaʼwáá edxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuxu, nimbáa tsémbríguiin ga̱jma̱a̱ʼ. Á mu naʼgíʼ matha xóo nindxu̱u̱, mani̱ndxu̱u̱ mbaʼa wéñuʼ, rí asndu xáʼngo̱ʼ gáthá.”

^ párr. 7 Salmo 115:16: “Jeobá kaʼyoo mekhu, mú ku̱ba̱ʼ nixnúún mu makuwá xa̱bu̱.”

^ párr. 13 Salmo 77:11, 12: “Marmáʼáan a̱jkiu̱nʼ rí naʼni Jah; phú gajkhun rí maku̱ma̱ʼ rí mitsaan rí natani asndu nákha wajyúuʼ. Gajkhun rí mandxa̱ʼwa̱mínáʼ náa xúgíʼ rí natani, ga̱jma̱a̱ maxmiéjunʼ rí xú káʼnii etani.”

^ párr. 16 Mateo 28:19, 20: “Ikha jngó, guʼgua ga̱jma̱a̱ gusngún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajin. Guxuʼmíinʼ iyááʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Anu̱lú ga̱jma̱a̱ A̱ʼdióo ma̱ngaa xi̱ʼ kaʼwu. Gusngúnla mu munimbu̱u̱n mbá xúgíʼ rí ikhúúnʼ nitañajuanla. Ga̱jma̱a̱ garmáʼáan a̱jkia̱la rí ikhúúnʼ maxtáá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ asndu índo̱ gátumuu mbiʼi rí mambáa rí xtáa rarígá náa numbaaʼ.”

^ párr. 68 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU: Mbáa ndxájulú xtáa rajmañuu i̱mba̱ ajngáa mu maʼsngúún dí na̱ʼkha̱ náa Biblia xa̱bu̱ bi̱ naguwááʼ.