1-2. Arake ty Salamo 40:5, inogne iaby ty agnisa ty fagnomezagne nimey i Jehovah antika, le nagnino tika ro mila mandineke ireo?

ANDRIANAGNAHARE matarike ty Jehovah. Mampiseho izay ty fagnomezagne fanjaka nimei’e antikagne retoa: ty tane misy antikagne toy, ty betrontikagne naho ty Saontsi’e ndra ty Baiboly. Ino ty soa azontikagne noho o fagnomezagne telo rehoe? Managne toeragne itobohagne tikagne, afake mieretseretse naho mifandrambe amy ty hafa vaho afake mahatrea ty vale ty fagnonteneagne lahibey va’e hampivali-doha antikagne.—Vakio ty Salamo 40:5.

² Handineke ty miomba o fagnomezagne telo rehoe tikagne amy ty lahatsoratse toy. Naho misaintsaigne laleke o fagnomezagne rehoe tika, le hitombo ty fankasitrahantikagne i Mpamorogney, le i Jehovah. Manjare te hanao ze raha mampifale aze ka tika. (Apok. 4:11) Hagnampe antika hahay handrese lahatse o ndaty tsy mino ty fisia ty Mpamorogne ndra mino ty evolisionao ka zay.

3. Nagnino ty tane toy ro miambake?

³ Naho henteagne ty fomba namboara i Jehovah ty tane toy, le trea tie mahilala reke. (Rom. 1:20; Heb. 3:4) Miambake ty tane toy naho ampiraegne amy ty planeta hafa mihodigne magnodidigne i masoandroy. Ty anto’e, eto avao ro misy ze raha iaby ilaegne mba hahavelogne antika.

4. Nagnino ty fomba nagnamboara i Jehovah ty tane toy ro mampiseho tie mahihitse reke? Hazavao amy ty alala ty ohatse.

⁴ Azo oharegne amy ty sambo raike feno ndaty ambone riakey ty tane misy antikagne toy. Faie misy raha lahibey tsy mampitovy iareo roe. Ino ohatse ty raha va’e hiseho naho tsy ampe ndra tsy misy oksizena naho rano vaho hanegne ty agnate i samboy ao? Azo antoke fa ho mate iaby ze ndaty agnate’e ao. Tsy ho afake hiaigne ao maharetse ka iareo naho engà iareo agnate i samboy  ao avao ka ty fako iareo. Faie tsy hoe izay ty tane misy antikagne toy. Ndra tie agnarivo’e tapetrisa’e ty ndaty naho biby miaigne ambone tane etoy, le lava ampe antika soa avao ty oksizena naho ty rano vaho ty hanegne etoy. Ndra tie tsy ariagne ivela’e agne ka ty fako ambone tane etoy, le mbe azo iaignagne soa avao ty eto. Ino ty anto’e? Natao i Jehovah ho afake mamalike ty fako naho ze raha boake nampiasaegne mba hanjare ho raha ilaegne indraike ty tane toy. Mahihitse ka reke satria natao’e tsy mete lany ty rano naho ty oksizena ambone tane etoy. Andao tika handineke ty miomba ireo.

5. Nagnino ro tsy mete lany ty oksizena an-tane etoy? Maniahy antikagne inogne zay?

⁵ Tsy afake ho velogne an-tane etoy tikagne naho ze raha miaigne ila’e naho tsy misy oksizena. Mifoke oksizena tena tsiefa ze raha miaigne isan-taogne isan-taogne. Magnakatse gazy atao tihoe gazy karbonika ka iareo iaby. Faie tsy mete lany ty oksizena ambone tane etoy sady tsy manjare maro loatse ka ty gazy karbonika. Ino ty mahavy izay? Natao i Jehovah ho afake hifoke gazy karbonika naho hagnakatse oksizena o raha mitiry isan-karaza’e finoro’eo. Tsy mete lany areke o oksizenao, le maniahy antika zay fa maregne ty raha rehafe ty Asan’ny Apostoly 17:24, 25 toy tie: ‘I Andrianagnahare ... magnomey aigne naho fofognaigne hoahy ze kila o ndaty.’

6. Nagnino ro tsy mete lany ty rano an-tane etoy, le ino ty trea boake amy izay? (Henteo ka ty efajoro tihoe “ Fagnomezagne Boake amy i Jehovah o Ranò”

⁶ Mete soa ty elagnela ty tane toy naho i masoandroy, le tsy manjare mivongagne ndra manjare maike ty rano amy ty tanentika toy. Voka’e, afake ho velogne etoy avao tika. Naho ohatse zao asìtse kedekede magnarine i masoandroy ty tane toy, le ho maike sady hafana bey ty eto. Naho ampagnalaviregne kedekede i masoandroy ka ty tane toy, le hanjare hivongagne iaby ze rano etoy sady ho feno lanezy ka ty eto. Misy raha natao i Jehovah ka mba ho lava ampe avao ty rano eto. Natao’e miherenkeregne avao ty dingagne maromaro retoa: Naho fa tratse ty hafana i masoandroy o riakeo naho ty rano ila’e ambone tane etoy, le manjare gazy. Le i gazỳ manjare rahogne. Isan-taogne, le an-tapetrisa’e an-tapetrisa’e litatse ty rano manjare gazy. Afara izay, le mijanogne amy i atmosferay ey agnate ty folo andro hey i rahogney, vaho izay manjare oragne ndra lanezy. Miheregne an-driake agne indraike naho amy ty rano hafa ambone tane etoy i ranoy naho fa avy eo. Trea boake amy izay fa mahihitse naho mahery ty Jehovah.—Joba 36:27, 28; Mpito. 1:7.

7. Akore ty ampisehoantika fa mankasitrake i Jehovah tika noho ty fagnomezagne nimei’e rehafegne amy Salamo 115:16 ao?

⁷ Ino ty hagnampe antika hampitombo ty fankasitrahantika i Jehovah noho ireke nagnomey ty tane toy naho ty raha soa iaby misy etoy? (Vakio ty Salamo 115:16.) Misaintsaigne ze kila raha namboare i Jehovah. Handrisike antika hankasitrake aze isan’andro zay noho ty raha soa maro mei’e antika. Atorontikagne ka fa mankasitrake i Jehovah tikagne, naho mikezake magnalio avao ze toeragne misy antikagne.

8. Nagnino tika ro mirehake tie tena mahalatse ty fomba namboaragne o betrontikagneo?

⁸ Tena mahalatsa ty fomba namboaragne o betrontikagneo. Akore ty fomba fiforogna’e? Tsy le avy le miforogne amy izao avao io fa magnorike plan fa voalamigne soa. Tamy itika mbe tan-troke ao ohatse, le sela agnarivo’e ty miforogne agnate ty minitra raike. Irey mitambatambatse ro manjare betro. Sela mpinday hafatse ty irehafagne o sela rehoe. Rehafe o mpikarokeo tie ray hetse tapetrisa eo ho eo ty isa i sela rey amy ty betro  o ndaty beio, le eo ho eo amy ty kilo’e raike sy sasa’e ty lanja’e. Andao tika handineke raha miambake tsiampeampe vita o betrontikagneo.

9. Nagnino rehe ro magneke tie fagnomezagne boake aman’Andrianagnahare ty fahaiantikagne mirehake?

⁹ Tena mahalatsa ty fahaiantikagne mirehake. Isake tie mirehake raha raike ohatse rehe, le ozatse 100 eo ho eo ty miara-miasa. Ty ozatse ila’e amy ty lela’o ao, le ty ila’e amy ty tenda’o ao, fa ty ila’e amy ty sogni’o, naho ty langi’o vaho amy ty tratra’o ao. Mba hampazava ty raha rehafe’o, le tsy maintsy magnorike ze ikomandia i betro’oy aze o ozatse rehoe. Rehafe ty tatetse raike tamy 2019 fa ndra o ajaja menao aza, le fa mahay mamantatse rehake. Trea amy io fa maregne ty raha eretserete o manam-pahaizagneo tie, vaho aterake tika le fa mahay mamantatse naho mianatse firehake. Fagnomezagne boake aman’Andrianagnahare vata’e areke ty fahaiantika mirehake.—Eks. 4:11.

10. Akore ty ampisehoantikagne fa mankasitrake i Jehovah tika noho itikagne natao’e mahay mirehake?

¹⁰ Akore ty ampisehoantikagne fa mankasitrake o fagnomezagne nimein’Andrianagnahare iohoe tika? Manao izay tika naho fa magnavaza amy i ndaty mino ty evolisiona rey ty anto’e mahavy antika mino fa i Andrianagnahare ty namorogne ze kila raha naho ty tane toy. (Sal. 9:1; 1 Pet. 3:15) Va’e hikezake handrese lahatse antika iareo mba hino tie diso zay. Faie naho mampiasa Baiboly naho ze hevetse nidinehegne tato tikagne, le ho vitantika ty hiaro i Raentikagne an-dagnitse agney. Ho afake hagnazava amy ze ndaty vognogne hitsanogne ka tikagne tie nagnino tika ro rese lahatse fa i Jehovah ty namorogne i lagnitsey naho ty tane toy.—Sal. 102:25; Isaia 40:25, 26.

11. Nagnino ro tena mahaveregne o betrontikagneo?

¹¹ Tena mahaveregne ka ty fahaiantikagne mitadidy raha. Nirehake ty manam-pahaizagne raike tie vita ty betrontikagne ty mitadidy ty raha iaby agnate boke 20 tapetrisa eo ho eo. Faie nitrea tafara tatoy tie vita ty betrontikagne ty mitadidy raha mihoatse izay. Ino ty raha miambake vitantikagne noho o fahaiagne anagnantikagne iohoe?

12. Ino ty raha tsy mampitovy antikagne amo o bibio?

¹² Itika avao amy ze kila raha ambone tane etoy ty afake mitadidy naho mandineke soa ty raha niseho taloha, le afake mandrambe lesogne boake amy izay. Voka’e, afake magnova ty toe-tsaintika naho ty fomba fiaignantikagne tika, le manjare mihasoa ty toetsentikagne. (1 Kor. 6:9-11; Kol. 3:9, 10) Afake magnazatse ty feo ty fieretseretantikagne ka tika mba hahay hagnambake ty soa naho ty raty. (Heb. 5:14) Afake mianatse maneho hatea, fitretrézagne, naho famindram-po vaho hanao ty rare’e manahake i Jehovah ka tikagne.

13. Naho henteagne ty Salamo 77:11, 12, le akore ty toko’e hampiasaentikagne ty fitadidiantikagne?

¹³ Tena fagnomezagne boake amy i Jehovah ty fahaiagne mitadidy. Akore ty ampisehoantika fa mankasitrake aze tikagne noho o fagnomezagne iohoe? Azontikagne atao ohatse ty mitadidy tie ombiagne iaby  reke ty nagnampe naho nampahery antika. Hahavy antika hatoky zay tie hagnampe antikagne reke amy ty hoavy. (Vakio ty Salamo 77:11, 12; 78:4, 7) Azontikagne atao ka ty mitadidy ty raha soa natao o ndaty tamantikagne sady mankasitrake iareo. Trea o mpikarokeo tie ze ndaty mahay mankasitrake ro azo antoke fa ho sambatse. Faie mila magnaligno ty raha ila’e ka tika manahake ty atao i Jehovah. Tsy misy raha tsy ho tadidy i Jehovah zao, faie mijobogne ty hamela naho hagnaligno ty fahotantikagne reke naho mibebake tika. (Sal. 25:7; 130:3, 4) Naho fa misy ndaty nanao raha nampanahelo antika areke, le mila mamela aze tikagne.—Mat. 6:14; Lioka 17:3, 4.

14. Akore ty ampisehoantikagne fa mankasitrake i Jehovah tika noho ireke nagnomey betro antikagne?

¹⁴ Fagnomezagne tena fanjaka boake amy i Jehovah vata’e o betrontikagneo. Trea tie mankasitrake aze tika, naho ampiasaentika mba hagnomeagne voninahitse aze o fagnomezagne iohoe. Tea tegna ty ndaty ila’e, le ireke avao ty tea’e hamaritse ty atao tihoe soa naho ty raty amy ty fiaigna’e. Mampiasa ty betro’e amy ty fomba raty ty ndaty manao hoe izay. Faie i Jehovah ty namorogne antika, le azo antoke fa ty fitsipike nimei’e avao ty fara’e soa. (Rom. 12:1, 2) Hilamigne ty fiaignantikagne naho mankatò ty fitsipi’e tikagne. (Isaia 48:17, 18) Manjare takantikagne soa ka fa ty hagnomey voninahitse naho hampifale i Mpamorogne sady Raentikagney ty anto’e namorogna’e antikagne.—Ohab. 27:11.

15. Nagnino o Baibolio ro mampiseho fa tena tea antika ty Jehovah?

¹⁵ Fagnomezagne boake amy i Raentikagne an-dagnitse agney o Baibolio. Tena tea’e tikagne kanao nimei’e fagnahy masigne ty lahilahy maromaro mba hanoratse o Baibolio. Io ty ampiasae i Jehovah mba hamaleagne ty fagnonteneagne lahibey va’e hanahiran-tsaigne antika. Ohatse: Akore ty nampisy antikagne? Ino ty anto’e namorognagne antika? Hanao akore ty fiaignagne amy ty hoavy? Tea i Jehovah hahafantatse ty  vale o fagnonteneagne rehoe tikagne iaby. Nampiasa ndaty sambe hafa areke ty Jehovah mba handika o Baibolio amy ty firehake maro. Fa misy amy ty firehake 3 000 mahery o Baibolio ndra ty ampaha’e ama’e amy hinane zao. Io avao ty boke nadika amy ty firehake maro sady fara izay ty miparitake amparake izay. Afake mamaky Baiboly amy ty fireha’e zao ty ankamaroa o ndatio, ndra aia ndra aia misy aze, ndra ino ndra ino firehake ampiasae’e. Henteo tihoe “ Nanjare Maro ty Firehake Afrikana Nandikagne o Baibolio.”

16. Akore ty anoroantikagne fa mankasitrake i Jehovah tika noho ireke nagnomey antika o Baibolio, arake ty Matio 28:19, 20?

¹⁶ Akore ty ampisehoantikagne fa mankasitrake i Jehovah tika noho ireke nagnomey o Baibolio? Mamaky aze isan’andro naho misaintsaigne ty raha ampianare’e vaho mikezake mafe mampihatse izay. Mankasitrake i Jehovah ka tika naho mirehake ty hafatse agnate Baiboly ao amy ty ndaty fara’e ze maro.—Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; vakio ty Matio 28:19, 20.

17. Inogne iaby ty fagnomezagne nianarantikagne tato? Ino ty hodinehentikagne amy ty lahatsoratse magnarake?

¹⁷ Nianarantikagne tato tie nimey i Jehovah fagnomezagne miambake tikagne. Agnisa izay ty tane toy naho ty betrontikagne vaho ty Saontsi’e ndra ty Baiboly. Faie tsy trea maso ty fagnomezagne ila’e nimey i Jehovah antikagne. Hirehake ze raha sarobily rey zay tika amy ty lahatsoratse magnarake.