1, 2. 1) Jich bitʼil ya yal Salmos 40:5, ¿bintik majtanil yakʼojbotik te Jehovae? 2) ¿Bin yuʼun ya kilbeytik skʼoplal te oxeb majtanil-abi?

TE Jehová jaʼ jun Dios te bayal slekil yoʼtane. Nopa awaʼiy cheʼoxebuk te majtaniletik yakʼojbotike, jich bitʼil te tʼujbil Balumilal te banti nainemotik, te jchinamtik te kʼax lek pasbil soknix te Biblia te kʼax mukʼ skʼoplale. Jaʼ yuʼun ay banti ya xjuʼ ya xkuxinotik, ay bintik ya jnoptik sok ya xjuʼ ya xkʼopojotik, jaʼnix jich yakʼoj jnaʼtik te bintik mukʼ skʼoplale (kʼopona Salmo 40:5).

² Ta artikulo ini ya jnopbeytik skʼoplal te oxeb majtanil-abi. Kʼalal ya jnopbeytikxan skʼoplal ta leke, ayxan skʼoplal ya xkʼot ta koʼtantik sok jaʼ ya jkʼan ya jpastikxan te bin ya smulan te Jpaswanej kuʼuntik te bayal skʼuxul yoʼtane (Apoc. 4:11). Jaʼnix jich chapalotikxan ta skoltayel te machʼatik loʼlaybilik yuʼun te lotil nojptesel ta swenta te ebolusione.

3. ¿Bin yuʼun ma pajaluk sok yantik planetaetik te Balumilale?

³ Te spʼijil te Dios jamal chikan ta ilel ta swenta te bitʼil la spas te Balumilale (Rom. 1:20; Heb. 3:4). Ay yantik planetaetik te yakik ta yakʼel buelta ta sjoyobal te Kʼajkʼale, pero jaʼnax ta Balumilal ay te bintik ya xtuun yuʼun te ants winiketik swenta ya xkuxinik.

4. ¿Bin-utʼil ya jtatik ta ilel te spʼijil te Dios ta swenta te bitʼil la spas te Balumilale? Cholbeya skʼoplal sok jun ejemplo.

⁴ Te Balumilal ya xjuʼ ya jpajtik sok jun barko te nojel ta ants winiketik te ay ta yolil mar. Pero te barko sok te Balumilal ay te banti maba pajalike. Jnop kaʼiytik ini, ¿jayeb tiempo ya xjuʼ ya xkuxinik te machʼatik ayik ta yutil te barko teme jaʼiknix  ya spasik te ikʼ ya yichʼik, te sweʼelik, te jaʼ sok teme ma xjuʼ ya schʼojik lokʼel te skʼaʼpalike ? ¿Mabal jichuk te ora ya xlajike? Pero ma jichuk stukel te Balumilale, melel kuxulik bayal miyon ants winiketik sok chambalametik tey-a. Te Balumilal ya spas te ikʼ, te jaʼ sok te weʼelil ya xtuun kuʼuntik sok maʼyuk bin-ora ya xlaj. Te kʼaʼpal liʼnix ya xjil ta Balumilal, maba kʼejel ya yichʼ chʼojel lokʼel, manchukme jich-abi, spisil-ora tʼujbil ta ilel te Balumilal sok ya xjuʼ ya xkuxinotik tey-a. ¿Pero bin yuʼun te ya xjuʼe? Jaʼ ta swenta te bitʼil la spas te Balumilal te Jehovae, ya xjuʼ ya schaʼtuuntes te bintik maba ya xtuunixe. Kilbeytik skʼoplal cheb te bin ya spas te Balumilale, jaʼ te bitʼil ya x-aʼtej te ikʼ sok te jaʼe.

5. ¿Bin-utʼil ya x-aʼtej te ikʼ sok bin ya yakʼ jnaʼtik?

⁵ Te ikʼ ya kichʼtike, ya xtuun yuʼun te ants winiketik sok te chambalametik swenta ya xkuxajik. Tabil ta ilel te ayniwan 100 mil miyon tonelada te ikʼ ya yichʼik ta jujun jaʼbil te bintik kuxajtike. Pero te ikʼ ya yichʼike, ta patil ya slokʼesik tal jich bitʼil ikʼ te ma lekukixe. Manchukme jich-abi, maʼyuk bin-ora ya xlaj te ikʼ ya kichʼtike. ¿Bin yuʼun? Melel te Jehová ya yakʼ chʼiuk teʼetik sok jaʼmaletik te jaʼ ya yichʼik te ikʼ ya jlokʼestik te ma lekukixe swenta ya skʼatpʼunik ta ikʼ te ya xtuun kuʼuntik sok ya xtuun yuʼun te chambalametike. Te bitʼil ya x-aʼtej te ikʼe ya yakʼ jnaʼtik te mero smelelil te bin ya yal Hechos 17:24, 25 te jich ya yal: «Te Dios [...] ha nix te ya yaʼbe scuxlejal ants-winiquetic soc te ya yaʼbe yichʼic icʼ».

6. ¿Bin-utʼil ya x-aʼtej te jaʼe sok bin ya yakʼ ta ilel? (Ilawil-euk te rekuadro « Te bitʼil ya x-aʼtej te jaʼe, jaʼ jmajtantik yuʼun Jehová»).

⁶ Ay jaʼ ta Balumilal ta skaj te leknax snamalil yiloj sba sok te Kʼajkʼale. Te yakuk xnoptsajxan bael jtebuk ta stojol te Kʼajkʼale, ya xtakij spisil te jaʼe, jich ya xjil bitʼil jwol ton te kʼax kʼajkʼe. Pero te yakuk xnamaj bael jtebuk te Balumilal ta stojol te Kʼajkʼale, ya xkʼatpʼuj ta ielo te jichuke. Ta skaj te leknax banti la yakʼ te Balumilal te Jehovae, ya xjuʼ leknax ya x-aʼtej te jaʼe sok ya yakʼ te ayuk kuxlejalil. Te Kʼajkʼal ya skʼixnajtes te mar, te mukʼul jaʼ sok te lagoetik, jich ya xmo bael te sabe sok ya xkʼatpʼuj ta tokal. Ta jujun jaʼbil te Kʼajkʼal ya yuchʼ moel bayal miyon ta litro jaʼ. Te jaʼ-abi ya xjil lajuneb kʼajkʼal ta tokal, ta patil ya xchaʼko tal bitʼil jaʼal o toib (niebe). Jich ya sujt yan buelta ta mar, ta mukʼul jaʼ sok ta lagoetik, jich ya spasulan ta spisil-ora. Te bitʼil leknax ya x-aʼtej te jaʼe sok te ya yakʼ jkuxlejaltike, ya yakʼ ta ilel te ay yuʼel sok spʼijil te Jehovae (Job 36:27, 28; Ecl. 1:7).

7. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te majtanil ya yalbey skʼoplal Salmo 115:16?

⁷ ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun mukʼxan skʼoplal ya xkʼot ta koʼtantik te tʼujbil Balumilal sok te bintik ay tey-ae? Jaʼ teme ya jnopilan ta koʼtantik te bintik spasoj te Jehovae (kʼopona Salmo 115:16). Jaʼme ya stij koʼtantik ta yalbeyel wokol ta jujun kʼajkʼal yuʼun te bintik lek yakʼojbotike. Jaʼnix jich ya kakʼtik ta ilel te ay skʼoplal ta koʼtantik te Balumilal teme maʼyuk yabakul kuʼuntik te chʼin jsejp kʼinal te banti nainemotike.

8. ¿Bin yuʼun ya kaltik te kʼax lek pasbil te jchinamtike?

⁸ Te schinam jtul ants winik kʼax lek te bitʼil pasbile. Jaʼto te kʼalal ayotik ta schʼujt-a te jmamatike, kʼunkʼun kaj ta chiknajel te jchinamtik te bitʼil chajpanbilix yuʼun-a te Diose, ta jujun minuto kaj ta esmajel bayal ta mil selulaetik. Te inbestigadoretik ya yalik te ta schinam jtul ants winik ayniwan 100 mil miyon selula te neurona sbiil. Spisil te selulaetik-abi jaʼme te jchinamtik te jun kilo sok olil yalale. Kiltik bintik ya xjuʼ ya jpastik ta swenta te kʼax lek pasbil te jchinamtike.

9. ¿Bin yuʼun schʼuunej awoʼtan te jaʼ jun majtanil te ya xjuʼ ya xkʼopojotike?

 ⁹ Te ya xjuʼ ya xkʼopojotike jaʼ jun milagro. Nopa awaʼiy te bin ya xkʼot ta pasel te kʼalal ya xkʼopojotike. Te jujunpʼal kʼop ya kaltike, te jchinamtik yaniwan stij sien jchialtik te ay ta kakʼtik, jnukʼtik, ketik, stiʼil ketik sok jtantik. Te jchialtik-abi ya skʼan te pajalnax ya stij sbaik swenta lek ya xlokʼ ta alel kuʼuntik-a te kʼope. Ta swenta te bitʼil ya xjuʼ ya xkʼopojotik ta yantik kʼopiletike, jun estudio te lokʼ ta 2019 la yakʼ ta ilel te unin alaletik ya yaʼiyikix te jujunpʼal kʼop ya yichʼ alele. Te bin la yichʼ ilel ya yakʼ ta naʼel te smelelil te bin staojik ta ilel bayal inbestigadoretik, jaʼ te kʼalal ya x-ayinotik ya kaʼiytikix sok ya jnoptikix kʼopiletik-a. Ta melel, te bitʼil ya xjuʼ ya xkʼopojotik jaʼ jun majtanil te la yakʼbotik te Diose (Éx. 4:11).

10. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te ay skʼoplal ta koʼtantik te ya xjuʼ ya xkʼopojotike?

¹⁰ Jun te bitʼil ya kakʼtik ta ilel te ay skʼoplal ta koʼtantik te ya xjuʼ ya xkʼopojotike, jaʼ te ya jcholtik bin yuʼun jchʼuunejtik te jaʼ la spas Dios spisil te bintik ay kʼalal ay machʼa ya sjojkʼoybotik bin swentail te ma jchʼuuntik te ebolusione (Sal. 9:1; 1 Ped. 3:15). Te machʼatik ya yakʼik ta nopel te ebolusion, ya skʼan ya yakʼ jchʼuuntik te maba la yichʼ pasel te Balumilal sok te kuxlejale. Teme ya jtuuntestik te Biblia sok te bin ya kiltik ta artikulo ini, ya xjuʼ ya jkoltaybeytik skʼoplal te jTatik ta chʼulchan sok ya xjuʼ ya jcholbeytik yaʼiy te machʼatik ya skʼan ya snaʼik bin yuʼun jchʼuunejtik te jaʼ Jpaswanej yuʼun chʼulchan sok Balumilal te Jehovae (Sal. 102:25; Is. 40:25, 26).

11. ¿Binxan yuʼun ya kaltik te kʼax lek pasbil te jchinamtike?

¹¹ Te ay bin ya xjuʼ ya xjul ta koʼtantik. Ta namey, jtul sientifiko la spas inbestigar te bayal te bin ya xjuʼ ya sjultes ta koʼtantik te jchinamtike, ta spisil yalaj x-och ta 20 miyon ta pajk libro. Pero ta ora ini albil skʼoplal te kʼaxtoxan bin ya xjuʼ ya sjultes ta koʼtantik te jchinamtike. ¿Binxan ya xjuʼ ya jpastik ta swenta te jchinamtike? Kiltik.

12. ¿Bin yuʼun maba pajalotik sok te chambalametike?

¹² Ta spisil te bintik kuxajtik ta Balumilal, joʼotiknax ya xjuʼ ya jnoptik te bin lek sok ma lek ta pasel ta swenta te bin ya xjul ta koʼtantik sok te ya jnopbeytik skʼoplal te bin kʼax ta jkuxlejaltike. Ta swenta-abi ya xjuʼ ya jnoptik lekil talelil sok ya xjuʼ ya jeltaytik te jpensartik sok te jkuxlejaltike (1 Cor. 6:9-11; Col. 3:9, 10). Jaʼnix jich ya xjuʼ ya jpʼijubtestik te koʼtantik swenta ya jnaʼtik te bin lek sok te bin ma leke (Heb. 5:14). Ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel skʼuxul koʼtantik, ya xjuʼ ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba yantik sok ya xjuʼ ya xkʼuxultaywanotik. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya jnoptik spasel te bin toje.

13. Jich bitʼil ya yal Salmo 77:11, 12, ¿bin-a te ya skʼan ya jultes ta koʼtantike?

¹³ Jun te bitʼil ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te ay bin ya xjul ta koʼtantike, jaʼ te jaʼuk ya jultes ta koʼtantik te jayeb buelta skoltayojotik sok yakʼoj yip  koʼtantik te Jehovae. Teme jich ya jpastike, yame smukʼulinxan koʼtantik te jaʼnix jich ya skoltayotik ta pajel chaʼbej (kʼopona Salmo 77:11, 12; 78:4, 7). Yanxan te bin ya xjuʼ ya jpastike, jaʼ te ya jultes ta koʼtantik te bin lek spasoj ta jtojoltik te yantik sok te yakuk kaltik wokol yuʼune. Te inbestigadoretik yilojik te jaʼ ayxan stseʼelil yoʼtanik te machʼatik ya yalik wokole. Te kʼalal ay bin ya jultes ta koʼtantike, jaʼ lek te ya jnopbeytik stalel te Jehovae. Te Jehová ya xjuʼ ya xjul ta yoʼtan spisil, pero teme ay la jta jmultik ta stojol, ya spasbotik perdon teme ya jsujtes koʼtantik sok maʼyuk bin-ora ya xjulix ta yoʼtan (Sal. 25:7; 130:3, 4). Te Jehová ya skʼan te jichuk ya jpastik-euk ta stojol te machʼatik ay bin chopol ya spasbotike (Mat. 6:14; Luc. 17:3, 4).

14. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te jchinamtike?

¹⁴ Teme ya jtuuntestik ta yichʼel ta mukʼ te Machʼa la yakʼbotik te jchinamtike, jich ya kakʼtik ta ilel te ya kaltik wokol yuʼun te majtanil-abi. Ay machʼatik ya stuuntesik yuʼun ya spasik te bin ya skʼan yoʼtanik, ta stukeliknax ya snopik te bin lek sok te bin maba lek ya yilike. Pero te bitʼil jaʼ la spasotik te Jehovae, jaʼ lek te mantaliletik yuʼune, ma jaʼuk te bin ya jnoptik te joʼotike (Rom. 12:1, 2). Kʼalal ya jpas ta jkuxlejaltik te smantale, ay lamalkʼinal ta jkuxlejaltik (Is. 48:17, 18). Jaʼnix jich jnaʼojtik bin swentail te kuxulotike, jaʼ te ya kichʼtik ta mukʼ te Jehová te jaʼ jTatik sok Jpaswanej kuʼuntik sok te ya kakʼbeytik stseʼelil yoʼtane (Prov. 27:11).

15. ¿Bin-utʼil chikan ta ilel te skʼuxul yoʼtan te Jehová ta swenta te Bibliae?

¹⁵ Te Biblia jaʼ majtanil te la yakʼbotik sok skʼuxul yoʼtan te Dios kuʼuntike. Ta swenta te kʼuxotik ta yoʼtan sok te ya skʼan te lek ayotike, te jTatik Jehová la yakʼ ta tsʼibayel te Bibliae. Ta swenta te majtanil-abi te Jehová ya yakʼbotik sujtib te bin mukʼ skʼoplal ya jkʼan ya jnaʼtik jich bitʼil te ¿banti talemotik? ¿Bin swentail te kuxulotik? Sok ¿bin  ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbej? Te Jehová ya skʼan te jpisiltik ya jnaʼbeytik sujtib te jojkʼoyeletik-abi, jaʼ yuʼun bayalix tal jaʼbil stijojbey yoʼtan bayal ants winiketik ta skʼasesel ta bayal kʼopiletik te Bibliae. Ta ora ini kʼaxem ta 3,000 kʼopiletik kʼasesbil spajkal o jun-nax parte. Maʼyuk yan libro te jich pujkem sok te ay ta bayal kʼopiletike. Chikan banti kuxinemik o bin kʼopil ya xkʼopoj te ants winiketike, ya xjuʼ ya snaʼik te bin ya yal te Biblia ta kʼopil te ya xkʼopojike (ilawil te rekuadro « Te Biblia kʼasesbil ta yantik kʼopiletik te ay ta África»).

16. Ta swenta te bin ya yal Mateo 28:19, 20 sok te bin ya yal te parrafo, ¿bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te Bibliae?

¹⁶ Ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te Biblia teme ya jkʼopontik ta jujun kʼajkʼal, ya jnopilan ta koʼtantik te bin ya yakʼ jnoptik sok te ya jpastik tulan ta spasel ta jkuxlejaltik. Jaʼnix jich ya kakʼtik ta ilel te ya kaltik wokol yuʼun te Biblia teme ya jpastik tulan ta scholel te bin ya yal ta stojol spisil te ants winiketik ya jtatike (Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; kʼopona Mateo 28:19, 20).

17. ¿Bintik majtanil la kilbeytik skʼoplal ta artikulo ini sok bin ya kilbeytik skʼoplal ta yan artikulo?

¹⁷ La kiltikix oxeb majtanil te yakʼojbotik te Diose, jich bitʼil te Balumilal te banti kuxulotike, te jchinamtik te kʼax lek pasbil sok te Biblia te kʼax mukʼ skʼoplale. Pero ay yakʼojbotik yantik majtanil te ma chikanuk ta ilele. Ta yan artikulo ya jnopbeytik skʼoplal te tʼujbil majtanil-abi.