Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 25

“Ya Pila I Cho Saa Niaa Nuuviaa”

“Ya Pila I Cho Saa Niaa Nuuviaa”

“Ya pila I cho saa niaa nuuviaa, mi chuuŋgiaa nda kpou naa pilɛ, nduyɛ mi ya pila I manda nda.”—ISI. 34:​11.

CHONDII 105 “Mɛlɛka Nɔ Kaalaa”

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Le yɛɛ Chɛhowa tuu yɛ ndupila a komsaa?

“KOMSA kuɛɛnɛ o puɛɛnuŋ yɛ a chɛlɛkpɛ ndɔ o cho wuɛsioo wo?” O palɛi Aisaya ve niŋ Chɛhowa nyuna Isɔluɛiya nyunaa hoo ni. Mbo hiau lachi a nda dimullo aa: “A yɔŋ bɛɛ mi komsaa o nɔla mbo puɛɛnuŋ a chɛlɛkpɛ ndɔ o velu wo, kɛ ya I puɛɛnuŋ a nya le.” (Aisaya 49:​15) Chɛhowa tuu ko ndupila a komsaa le. Kɛ mbo tosa hei mɛɛ o wa suɛi o wanaa nduaa lo a teleŋ koŋ. Mbo soliŋ kaala cho komsaa tɛɛŋ nda chɛlɛkpɛ ndɔɔ wo kpeku le chɔmndo mɛɛ kpɛ o kaala buɛiyaa nduaa yɛ. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chasimiŋ dimi aa, “Te a wuɛsi chɛlɛkpɛ numndo pɛ, kaala luɛi nya tɛɛŋ nya ndu wo cho kaala nɔ lamɛɛlu le.” Kalaŋ chuauwaa bɔɔbɔɔ nɔla ma chɛl maa hei cho tonya.

2. Vɛɛ kɔllo wa yɛ Chɛhowa te buɛiyaa nduaa opilɛ bɛɛ mal ndu pɛ piɛiyo?

2 Te buɛiyaa Chɛhowaa opilɛ bɛɛ kpe kelu pɛ kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ a o wali pollo niŋ, mi Chɛhowa sina. Le hei, mi kɔllo tambu ndu tau te o che pɛ mi buɛiyaa nduaa wa dialloŋ wuoo * o waalaŋ niŋ iwɔsi o iwɔsi le ndu piɛiyo.

3. Yɛɛ cho yɛ yeemɛi Chɛhowɛi?

3 Mi puaapiliaa a ndepiliaa naa haa a bɔɔbɔɔ miiŋgu o kundaa niŋ, nduyɛ miŋ naŋ kɔl tau le nda chɔɔ! Chɛhowa yeema nda ma miiŋgu o kundaa niŋ nduyɛ, yeemɛi keŋ naa bɛɛ nɔ ni. (1 Pitɛ 2:​25) Vɛɛ naŋ mala yɛ nda ma tosa hei? Tuupa miŋ muli nyunaa hoo, o bɛnda miŋ sina nyɛ tosa mi apum kelu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ a o wali pollo niŋndo.

LE YƐƐ WAŊNDA APUM MALLƐ CHƐHOWA PIƐIYO?

4. Vɛɛ wallo cho yɛ hau puaapiliaa a ndepiliaa apum paaliaŋndo?

4 Puaapiliaa a ndepiliaa apum lo kɔllo dɔwɔɔ o walta ndalaŋ haaa mi la simnuŋ nyɛ tase o yoomu ndaa niŋ. Mi Hɔɔŋ * puaapilɛnɔ cho Eesiaa wo dimi aa, “Yaa handu bɔɔ kɔllo o wali nuu choo. Mi yiyaŋ maa te I nɔ pɛ kanioŋ a nyɛm kiɔɔŋ tau, i cho wa tɛtɛlɛ le mi piɛi Chɛhowa nyɛkɛndɛi. Kɛ huinɔŋndo ko ya wa ni. Mi chɔɔlu yɔŋgɔŋ tau o wali nuu niŋ nduyɛ, mi hei tosa mi chɔɔlu vɛlɛ bɔŋaŋndaŋ biondɔɔ tau. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi kialu niko kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ. Wana che pɛ aa chieeŋndo hoo Setana cho soliŋndo kpeku ni le waŋnda faŋaa Mɛlɛka o ibuŋ o pɔmpɔmbɔ.”

5. Vɛɛ bahawɛila komal ndepilɛnɔ naa pilɛ laŋ la paaliaŋ yɛ ndu?

5 Bahawɛila puaapiliaa a ndepiliaa naa apum nɔlaŋ la hiou nda mayoomu. Le taamaseliiyo, chuauwa a ŋuɛɛnu Anɛɛ ndepilɛnɔ cho Bilitiŋ ndo nɔ ni. Mbo dimi aa, “Mi vialu po ni mɛɛlaa a namtaleŋ. Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi chua nuu opilɔɔ sɔla solioo nduyɛ, mi po ni bana banaa bɛɛ sɔla bahawɛi mahullo. Mi hei tɛɛmbuu ya kɔl tau nduyɛ, mi kialu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ a o wali pollo niŋ. Mɛɛ nyɔɔ viou tiŋ, mi wu ŋdial le Chɛhowa piɛiyo.” Mɔnɛi cho naa tau le ndepilɛnɔ naa hoo Anɛɛ a yɔŋgu ndɔɔ. Nduyɛ, mɔnɛi cho naa vɛlɛ le nya cho o bahawɛila waa naa niŋ nda.

6. Te waŋndo kɛɛ pɛ le Kolosiaŋnda 3:​13 dɔwɔɔ o wali niŋ, le yɛɛ i wa yɛ tɛtɛlɛ le mbo mal Chɛhowa piɛiyo?

6 Nuawɔ Kolosiaŋnda 3:​13. Waŋnda apum mal niŋ hau Chɛhowa piɛiyo le mɛɛ nda pilaŋ nda tana o kundaa niŋ yɛ. Mi Pɔɔl dimi pɛŋ maa lepum mi puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔɔ tosal naa ‘suɛi wɔɔŋnde’ nduyɛ miŋ nɔ ndu di. Ɔɔ naapum waŋndo tosal naa niŋ pɛŋ kafalaŋ. Te ŋ mandaŋ te, ŋ cho tuulu kɔl nduyɛ miŋ bii wana koŋ o kɔl. Kɔl tuuwo nɔla mbo tosa mi waŋndo kelu wanaa Chɛhowaa holnɔŋndo. Tofawɔ taamasi Pabulo puaapilɛnɔ cho Amɛlika Batouwo wo. Ma nyiinduu ndu choolaŋ maa o tosa suɛi wɔɔŋnde nduyɛ mi hei tosa mi wali o wa tosaa o kundaa niŋndo hialuŋ ndu. Vɛɛ kɔllo wa yɛ ndu? Mi Pabulo dimi aa, “Mi tuulu kɔl nduyɛ, mi kialu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ o pɔmpɔmbɔ.”

7. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ a waŋndo te kɔl ndɔ iyamaa wa ndu pɛ paaliaŋndo?

7 Te waŋndo tosa pɛ hakioo o paandoo niŋ, mi kɔl ndɔ iyamaa paaliaŋ ndɔ ndu. Nduyɛ mbo yiyaŋ maa o cho lɛ wana sɔvɛ Mɛlɛka o hɔl te. O yɔŋ bɛɛ aa o mulul niŋ yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo kɔɔ nduyɛ ma miŋgi ndu o kundaa niŋ, lepum mbo yiyaŋndɔ maa o cho lɛ wana sɔvɛ wanaa Mɛlɛkaa tɛɛŋ te. Lende Filaŋsiko puaapilɛnɔ pilɛ ndoo yiyaŋ ni. Mbo dimi aa, “Mɛɛ ya tosa kaa ihini nɔɔlɛiyo, ma ke ya sila kala kalaa. Mi che bɛɛ I wa kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ o tasela ndɔ, kɛ siɔmbulaŋ pila la wa ya ni. Nduyɛ, mi yiyaŋ maa I cho lɛ wana sɔvɛ wanaa Chɛhowaa tɛɛŋ te. Kɔl ni iyamaa wa ya paaliaŋndo teleŋ o teleŋ. Le hei, mi dimi maa Chɛhowa mel lɔ ya haki le. Mɛɛ nyɔɔ viou tiŋ, mi kialu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ.” Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a puaapiliaa a ndepiliaa cho o bahawɛila naŋ yaasiaa laŋ ndaŋ niŋ nda? Baa nyɛiyii ndɛi cho num pa? Vɛɛ Chɛhowa pila bɛɛ yiyaŋ yɛ a nda okɔɔ?

CHƐHOWA KAALA SAA NDUAA

Te wana mandaa lasaa wa Isɔluɛiyo ndoo saaluŋ pɛ saa laasiaŋ ndo, mi ndoo bii ndu nyɛkɛndɛi (Tofa pɛlta 8-9) *

8. Tɛɛsiaawɔ te mi Chɛhowa puɛɛnuŋ a buɛiyaa nduaa kelu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ nda.

8 Chɛhowa puɛɛnuŋ a buɛiyaa nduaa kelu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ nda le. Nduyɛ, o puɛɛnuŋ vɛlɛ a wali nda tosal ndu wo le. (Hibu. 6:​10) Mi Aisaya soliŋ taamasi kɛndɔɔ pum kpeku le chɔmndo mɛɛ kpɛ Chɛhowa buulaŋ a wanaa nduaa yɛ. Mbo dimi aa: “O cho hunɔɔ wanaa nduaa manda mɛɛ wana mandaa lasaa o manda nuaa saa nduaa yɛ. A cho maa saa fɔŋndɔ wa, o cho nda hunɔɔ chuuŋgiaa naa pilɛ, nduyɛ mbo naŋnuŋ nda ikɛi, kalaa ndaa mbo bii nda nyɛ kɛndɛ kɛndɛ.” (Aisaya 40:​11) Vɛɛ kɔllo wa yɛ Chɛhowa, Wana Manda Lasaa Bɛndoo te saa nduaa opilɛ laasiaŋ pɛ? Nyɛ Chiisu ndoo dimul hoo buɛiyaa nduaa wo nɔla mbo mala naa le hei sinaa. Mbo dimi aa: “Te waŋndo nɔ pɛ saa kɛmɛ, kɛ nduyɛ, mi o pilɛ laasiaŋ pɛ, nyɛ o tosa wo cho hoo ni. Mɛiyo o mɛi a bele-ŋɔmahiɔɔlu a a ŋɔmahiɔɔluaa haa diolaŋ o fondaŋ nda manda chɔluaa wo ni mbo kɔ nuuviaa saa laasiaŋ ndo. Mi dimul nya, te o saaluŋ ndu pɛ, o naŋ kɔl le saa pilɔɔ hoo mbo hiou bɛɛ mɛɛ o naŋ kɔl le a bele-ŋɔmahiɔɔlu a a ŋɔmahiɔɔluaa laasiaŋ te wa yɛ.”​—Maa. 18:​12, 13.

9. Vɛɛ wanaa mandaa lasaa kɛndiaa ndaa bii yɛ saa ndaa o sindɔɔ niŋ? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

9 Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ tuu Chɛhowa a wana mandaa lasaa? Kanifuule, o teleŋ masindɔɔ niŋ, buulaŋndo pila wana mandaa lasaa kɛndɔɔ ndoo buulaŋ le saa nduaa ni. Le taamaseliiyo, mi Deeve chɔulaba a kpɔkuŋndo vɛlɛ a sulukoo le nda puuwo saa nduaa o ba. (1 Saam. 17:​34, 35) Wana mandaa lasaa kɛndɔɔ nɔla mbo sina te saa nduaa opilɛ bɛɛ laasiaŋ pɛ. (Chɔŋ 10:​3, 14) Nduyɛ, te o nɔ pɛ saa 100 mi opilɛ laasiaŋ, mbo mɛi a 99 a chaaŋaa nduaa ɔɔ o kpakioo niŋ le kɔlaŋ o laasiaŋ ndo nuuviaa. Mi Chiisu soliŋ taamaseliiyo hoo kpeku le naa pɛɛkoo aa: “Mɛlɛka finya nya o cho hoo o fondaŋ ndɔɔ wo . . . hɛnaŋ mi chuaambuaa pɔmbuaa haa mi o pilɛ bɛɛ laasiaŋ te.”—Maa. 18:​14.

Wana mandaa lasaa wa sindɛ Isɔluɛiyo cho saa ndoo laasiaŋndo pauve yiiyo (Tofa pɛl 9)

MI CHƐHOWA NUUVIAA SAA NDUAA

10. A mɛɛ Isikiaa 34:​11-16 dimi yɛ, yɛɛ Chɛhowa dimi yɛ maa o cho tosa le saa nduaa laasiaŋ nda?

10 Chɛhowa kaala naa pilɛŋ pilɛŋ nda kpou. Nduyɛ, kaalaa pila o kaala vɛlɛ saa nduaa “pɔmbuaa” laasiaŋ o wanaa nduaa tɛɛŋ nda ni. Mbo dimul Isikiaa le poonyiaa maa o cho saa nduaa laasiaŋ nda nuuviaa nduyɛ mbo tosa ma miiŋgu ndu o ibuŋ. Okoŋ, mbo chɔm mɛɛ o wa nda nuuviaa le nda piŋioo yɛ. Nyɛ o dimi wo Isɔluɛiyaa ndaa manda saa wa ndaa tosa ni le saa laasiaŋndo nuuviaa. (Nuawɔ Isikiaa 34:​11-16.) Te saa ndoo laasiaŋ pɛ, nyɛ tase wana mandaa lasaa tosa wo wa kɔlaŋ ndu nuuviaa ni nduyɛ, wallo pila hei wa ni. Te ndoo saaluŋ ndu pɛ, o miiŋgu a ndu pila o a tuaa choo. Te o yɔŋ pɛ mi saa laasiaŋ koŋ ndo yɔŋuluŋ ɔɔ mbo wa a yiaŋ, mi wana mandaa lasaa ndoo yiu yiu ndu pauve. Okoŋ, mbo chua ndu le kɔlaŋ nduyɛ mbo nuuvial ndu billo le dioo. Mɛlɛka ke bɛnduaa kundaa wallo le “kunda wanaa laalaŋnda” mandaa. Lelaŋ, te o yɔŋ pɛ mi waŋndo kelu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ, a nɔ ma soliŋ nɛilaŋ ndaŋ kpeku le ndu malaa. (1 Pitɛ 5:​2, 3) Bɛnduaa nɔ ma nuuviaa wanaa waa ndoo, ma mala nda ma miiŋgu o kundaa niŋ nduyɛ, ma tosa mi chaŋyɛi miiŋgu nda tɛɛŋ a Chɛhowa. *

11. Yɛɛ wana mandaa lasaa kɛndɔɔ sina yɛ?

11 Wana mandaa lasaa kɛndɔɔ sina maa saa nduaa nɔla ma laasiaŋ te o faŋa nda hɔlteŋ kɔɔli pɛ. Nduyɛ te opilɛ laasiaŋ pɛ, o bii ndu mbo saaŋ ndu lɔɔ le. O sindɔɔ niŋ, mi buɛiyaa Chɛhowaa apum wu ŋdial le ndu piɛiyo nduyɛ ma mal ndu le teleŋ biŋgi. Ŋ yaasiaŋndɔ miŋ che taamasi Mɛlɛka kɛsul naa le nda malaa wo.

12. Vɛɛ Chɛhowa ndoo bii yɛ Chona?

12 Mi Chona wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo kɛɛ le wali Mɛlɛka ke ndu wo tosaa. Kɛ a koŋ kpou, Chɛhowa saŋga mbo kɛɛ le ndu soliŋndo kpeku le. Mi Chɛhowa piŋi ndu mɛɛ wana mandaa lasaa kɛndɔɔ piŋi saa nduaa yɛ. Nduyɛ, mbo luei ndu vɛlɛ yoomuaŋ le wali o ke ndu wo tosaa. (Chona 2:​7; 3:​1, 2) Okoŋ kɔɔli, mi Chɛhowa soliŋ tɔlɔɔ opum kpeku le Chona malaa mbo sina maa yoomu wanachiee kɛ kɛ cho o sɔvɛ Mɛlɛka o hɔl. (Chona 4:​10, 11) Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa? Bɛnduaa nɔ ma keleŋa dɔɔ saŋga a wanaa vi ŋdial o Mɛlɛka piɛiyo niŋnda malaa le. Kɛ a nɔ ma kindiŋ ma sina nyɛ tosa mi waŋndo kialu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ ndo. Nduyɛ te o yɔŋ pɛ mi wana koŋ miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ, bɛnduaa nɔ ma hiou lachi a ndu kaalaa chɔmndo.

13. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ Chɛhowa o ba a mɛɛ ndoo bii wana poonyiaa Sam 73 wo yɛ?

13 Mɛɛ wana poonyiaa Sam 73 wo che mɛɛ wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda wa batiuwaa sɔlaa yɛ, mbo tambu kɔl tau. Mbo yiyaŋ maa tɔnɔ o tɔnɔ cho o Mɛlɛka piɛiyo niŋ te. (Sam 73:​12, 13, 16) Vɛɛ Chɛhowa ndoo bii yɛ laŋunɔɔ hoo? O pɛɛsa ndu le. Mbo tosa ma poonyiaa pɛŋ nyɛ poo hoo dimi wo o Baabuiyo niŋ. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi wana ŋchondoo hoo sina maa nyɛ o nyɛ cho o sɔvɛ o yoomoo niŋ mbo hiau chaŋyɛi kɛndɛi nɔɔ a Chɛhowa le. (Sam 73:​23, 24, 26, 28) Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa? Te waŋndo kandu pɛ yiyaŋndo maa tɔnɔ o tɔnɔ cho o Chɛhowa piɛiyo niŋ te, bɛnduaa kundaa nɔ ma kelu ndu iyama le. Nduyɛ, a nɔ vɛlɛ ma pɛɛsa ndu kposoŋ te. A nɔ ma kindiŋ le sinaa nyɛ ke ndu yiyaŋ koŋ ndo a nyɛ tosa mi kaa ndɔɔ wa siŋgaŋndo wo. Keŋ mala nda ni ma soliŋ Baabuiyo kpeku nyɛkɛndɛi le ndu kɔllo dɛɛniaa.

14. Le yɛɛ Ilaacha ndoo yeema yɛ kɔl dɛɛniaa nduyɛ, vɛɛ Chɛhowa dɛɛniaa yɛ ndu?

14 Mi Ilaacha wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo nyaanuŋ Chɛsibɛɛ. (1 Masaa. 19:​1-3) Ndoo che ko maa ndupilɛ kpe wa niŋ wana suaa le Chɛhowa wo ni. Nduyɛ, mbo yiyaŋ maa wali o tosa wo kpou simnuŋ nyɛ fondoo fuu. Mi Ilaacha tambu kɔl tau okoŋ, mbo yeema pɛŋ piɔmndo. (1 Masaa. 19:​4, 10) Chɛhowa ndoo pɛɛsa Ilaacha le. Mbo mala ndu le sinaa maa o cho ndupilɛ le cho le, nduyɛ maa o cho ndu piŋi. Mi Chɛhowa dimul ndu vɛlɛ maa o nɔ wɔ wallo tau le ndu. Mbo yaŋ Ilaacha nilaŋ nyɛkɛndɛi nduyɛ mbo ke ndu walta cheleŋ le tosaa. (1 Masaa. 19:​11-16, 18) Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa? Naa kpou nɔ miŋ bii saa Chɛhowaa nyɛkɛndɛi. Nduyɛ, bɛnduaa kpeekpei nɔ ni ma kɛsi taamasi kɛndɔɔ o hei niŋ. Te wana mal Chɛhowa wo wa pɛ bɛnduaa bahawɛi ndɔɔ chɔmndo a kɔl tuu ɔɔ mbo dimul nda maa Chɛhowa mel lɛ ndu haki le, a nɔ ma yaŋ ndu nilaŋ nyɛkɛndɛi. Okoŋ, ma mala ndu le sinaa maa Chɛhowa che wɔ ndu wana sɔvɛ.

TE SAA MƐLƐKAA LAASIAŊ PƐ, VƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ BII NDA?

15. A mɛɛ Chɔŋ 6:​39 dimi yɛ, vɛɛ Chiisu ndoo bii yɛ saa Finya ndɔ wa?

15 Vɛɛ Chɛhowa yeema yɛ naa miŋ bii saa nduaa laasiaŋ nda? Mi Chiisu kɛsul naa taamaseliiyo o hei niŋ. Ndoo sina maa Chɛhowa che saa nduaa kpou a sɔvɛ. Le hei, mi Chiisu kindiŋ kpoke le waŋnda Isɔluɛi a wa “maa saa laasiaŋ nda” malaa ma miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ. (Maa. 15:​24; Luku 19:​9, 10) Wana mandaa lasaa kɛndɔɔ pila Chiisu wa ni. Mɛɛ o chuuŋgiaa saa Chɛhowaa, mbo kɛsi nda hɔlteŋ choo yɔŋi o pilɛ bɛɛ laasiaŋ.—Nuawɔ Chɔŋ 6:​39.

16-17. Vɛɛ bɛnduaa nɔ yɛ ma che wali Chɛhowa ke nda le saa nduaa laasiaŋnda malaa wo? (Tofa kɔfoo hoo “ Mɛɛ Kɔllo Wa Saa Laasiaŋ Ndo Yɛ.”)

16 Mi Pɔɔl dɛɛniaa bɛnduaa o kundaa Ɛfisɔɔ niŋ le ma tol taamasi Chiisu wo kɔɔli. Mbo dimul nda aa, “Le mi ŋ nɔla le wanaa nɔ kpaaya tosaa nyɛ le wa malaa, mɛɛ mi ŋ tosa wallo lende o kala kala. Nduyɛ, ŋ loonuŋ diomnda Masanɔɔ Chiisu pila dimi laŋ. Mbo dimi aa, ‘Waŋndo nyɔɔ kioo ndu wana hiou salaa sɔla a waŋndo num nyɔɔ kioo.’” (Walta. 20:​17, 35) Baabuiyo chɔm kpendekele maa bɛnduaa kundaa nɔ ma chua wali Chɛhowa ke nda le saa nduaa mandaa wo o sɔvɛ. Mi Salvadɔ bɛndu kunda cho Speŋ ndo dimi aa, “Te I yiyaŋ pɛ a mɛɛ kpɛ Chɛhowa buulaŋ a saa nduaa laasiaŋ nda yɛ, mi hei nyindu ya le nɛilaŋ nuuviaa le nda malaa. Nduyɛ wali o ke ya hoo wo chɔm kɛsɛ maa o yeema ya mi wa nda hɔlteŋ choo.”

17 Mi wanaa naŋ soo a nda okɔɔ o buŋgɛi hei niŋnda apum kialu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ. Kɛ mɛɛ nda sɔla malaa, ma miiŋgu vɛlɛ Chɛhowa o ibuŋ. Mɛɛ naŋ suaa naa yɛ bɛɛ, wanaa kelu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ nda a bɔɔbɔɔ yeema ma miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ. Buŋgɛi cho lachi ve cho naa chɔɔlu chɔm nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le nda malaa ma miiŋgu ndu o ibuŋ ndo.

CHONDII 139 Nuawɔ Numpila o Chieeŋ Sɛnɛiyo Niŋ

^ pɛl. 5 Le yɛɛ wanaa piɛi niŋ Chɛhowa o laalaŋndo choo le wɔsila bɔɔbɔɔ wa wu yɛ ŋdial nduyɛ ma kelu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ? Vɛɛ Mɛlɛka che yɛ nda? Buŋgɛi hei nɔ mulioo le nyunalaŋ ndaŋ. I cho naa vɛlɛ chɔm mɛɛ Chɛhowa ndoo mala buɛiyaa nduaa vi ŋdial le ndu piɛiyo o sindɔɔ niŋ nda yɛ.

^ pɛl. 2 TƐƐSIAA LE DIOMNDO: Wana vi ŋdial le Chɛhowa piɛiyo wo cho wana yɔŋgu kona wali pollo le paŋgoŋ ŋɔmpum te wo ni. Puaapiliaa a ndepiliaa naa waŋnda haa cho wɔ ni nduyɛ ŋ kaala nda tau.

^ pɛl. 4 Diolaŋ lapum la siŋgaŋ

^ pɛl. 10 Buŋgɛi cho lachi ve cho naa chɔm mɛɛ bɛnduaa tual nɛilaŋ ndaŋ kɔɔli yɛ.

^ pɛl. 60 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Te saa ndoo laasiaŋ pɛ, mi wana mandaa lasaa Isɔluɛinɔɔ ndoo nuuviaa ndu le ndu miŋgioo o a tuaa choo. Mi bɛnduaa kundaa bɛɛ tosa hau lende.

^ pɛl. 64 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Ndepilɛnɔ vi ŋdial le Chɛhowa piɛiyo wo chal chumndo o mɔmbillo niŋ. O cho chɔɔ Seiyaa Chɛhowaa a ŋiɔɔŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a nyaale o luŋ kpendekele.