1. ?Kɛ Zoova i sufuɛ kun yaci i sulɛ m’ɔ sɛ i sin i wun’n, wafa sɛ yɛ Zoova i wun yo i-ɔ?

KƐ NGA e fa wunnin i like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ’n nun sa’n, Zoova fɛ i wun sunnzun bua tafuɛ kpa kun m’ɔ niɛn i bua’m be tinuntinun be lika’n. Kpɛkun be kwlaa nga be mlin’n, ɔ kɔ be kunndɛlɛ. Kɛ Izraɛlifuɛ’m be kacili be sin be sili i’n, ɔ seli be kɛ: “An sa amun sin ba min sin’n, n kusu ń sá min sin ḿ bá amun wun.” (Zkr. 1:3) Andɛ’n, sɛ é kwlá sé’n ndɛ kunngba’n yɛ Zoova kan kle be nga be yacili i sulɛ’n niɔn. Afin i bɔbɔ seli kɛ: “N kaci-man.” (Mal. 3:6) Zezi seli kɛ sɛ Zoova i sufuɛ kun mlin naan ɔ sɛ i sin’n, Zoova nin anzi’m be di aklunjuɛ.​—Lik. 15:10, 32.

2. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

² Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán Zezi i sunnzun ase’m be nun nsan be ndɛ. Sunnzun ase sɔ’m bé wá klé e like nga e kwla yo fa uka be nga b’a yaci Zoova i sulɛ’n. Kpɛkun é wá kán nzuɛn wie mɔ be kwla uka e naan y’a uka be nga be mlinnin naan b’a sa be sin Zoova wun’n, i ndɛ. Asa ekun’n, kɛ e mian e ɲin e uka be nga be yacili Zoova sulɛ mɔ be sa be sin be su i ekun’n, i su aklunjuɛ nga e di’n, é wá kɛ́n i ndɛ wie.

3-4. ?Ngue ti yɛ bla nga be kɛn i ndɛ Liki 15:8-10 nun’n, ɔ miɛnnin i ɲin kunndɛli i draki ng’ɔ mlinnin’n niɔn?

³ Sɛ e waan é wún Zoova i sufuɛ nga be mlinnin mɔ be kunndɛ kɛ bé sá be sin i wun’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin kpa e kunndɛ be. Zezi fali sunnzun kun naan e si like ng’ɔ fata kɛ e yo’n. Sunnzun ase sɔ’n wo Liki fluwa’n nun. Sunnzun ase sɔ nun’n Zezi seli kɛ bla kun i sika mlinnin. Be flɛ sika mma sɔ’n kɛ draki. Wafa nga bla’n miɛnnin i ɲin kunndɛli i sika ng’ɔ mlinnin’n, i su yɛ sunnzun ase sɔ’n fa e ɲin sie-ɔ.​—An kanngan Liki 15:8-10 nun.

⁴ Kɛ bla’n wunnin i draki ng’ɔ mlinnin’n wafa nga i wun yoli i’n, Zezi kɛnnin i ndɛ. Zezi blɛ su’n, kɛ Izraɛli lɔ talua kun kɔ́ bian jalɛ’n, wie liɛ’n i nin mɛn i draki blu i aja cɛn’n nun. Atrɛkpa’n, kɛ bla sɔ’n kɔ́ bian jalɛ’n draki blu nga i nin fa mɛnnin i’n,  be nun kun yɛ ɔ mlinnin-ɔn. Bla’n si kɛ i sika’n tɔli. I sɔ’n ti’n, ɔ sɔli kannin kun nuan fa nianniannin lika nun’n, sanngɛ w’a wunman like fi. Atrɛkpa’n i kannin’n kpajaman dan ti yɛ w’a wunmɛn i-ɔ. Ɔ maan ɔ cuannin sua i wunmuan’n nun. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ wunnin i sika’n wla’n nun. Ɔ maan i wla guali ase. I sɔ’n ti’n, ɔ flɛli i janvuɛ nin i tranfuɛ mun kpɛkun ɔ kannin ndɛ sɔ’n kleli be.

5. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin kpa naan y’a wun be nga be yacili Zoova sulɛ’n niɔn?

⁵ Zezi i sunnzun ase sɔ’n kle e kɛ kɛ e like kun mlin’n, e mian e ɲin e kunndɛ i kpa ka naan y’a wun i. I wafa kunngba’n, sɛ e kunndɛ kɛ é wún be nga be yacili Zoova sulɛ’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin e kunndɛ be. Atrɛkpa’n, i afuɛ kpanngban yɛ be boman jasin fɛ yɛ be kɔman aɲia’m be bo kun. Annzɛ kusu be tuli ajalɛ be ɔli lika kun yɛ aniaan nga be o lika sɔ’n nun lɔ’n be siman be. Sanngɛ i kwlaa yoli-o, e kwla lafi su kɛ be nun wie’m be kunndɛ kpa bé sá be sin Zoova wun. Be kunndɛ kɛ be nin be niaan’m bé sú Zoova kɛ laa’n sa. Sanngɛ ɔ fata kɛ e uka be naan b’a kwlɛ i sɔ’n yo.

6. ?Wafa sɛ yɛ asɔnunfuɛ’m be kwlaa be kwla kunndɛ be nga b’a yaci Zoova i sulɛ’n niɔn?

⁶ ?Wan mun yɛ ɔ fata kɛ be kunndɛ be nga be yacili Zoova sulɛ’n niɔn? Jasin bofuɛ kwlaa nga be o asɔnun’n nun’n, be kwla kunndɛ aniaan sɔ mun. I wie yɛle asɔnun kpɛnngbɛn mun, nin Atin bofuɛ mun, ɔ nin awlobo nga i osufuɛ kun yɛ ɔ suman Zoova kun’n, i nunfuɛ mun. ?Sɛ e le e janvuɛ kun annzɛ e osufuɛ kun m’ɔ suman Zoova kun’n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ? ?Annzɛ kɛ é bó jasin fɛ’n awloawlo’m be nun’n annzɛ nzra nun’n, sɛ e wun sran kun m’ɔ yacili Zoova sulɛ’n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ? E kwla se aniaan sɔ’n kɛ sɛ ɔ klo kɛ aniaan kun ko niɛn i osu’n, é bó su klé asɔnun kpɛnngbɛn mun.

7. ?Ngue yɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun m’ɔ suan Toma’n i ndɛ ng’ɔ kannin’n kle e-ɔ?

⁷ ?Like trele benin wie mun yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla yo fa kunndɛ be nga be kunndɛ kɛ bé sá be sin Zoova wun’n niɔn? Maan e fa e ɲin e sie ndɛ nga asɔnun kpɛnngbɛn kun m’ɔ suan Toma’n * ɔ kannin’n su. Aniaan bian sɔ’n tran Ɛspaɲin. Ɔ ukali aniaan 40 tra su naan b’a sa be sin Zoova wun. Ɔ seli kɛ: “N dun mmua n usa aniaan wie mun sɛ be si lika nga aniaan nga be yacili Zoova sulɛ’n, be nun wie’m be tran siɛn’n nin-o. Annzɛ kusu n usa sɛ be wla kpɛn aniaan wie m’ɔ yacili aɲia’m be bo kɔlɛ w’a cɛ’n, i su-o. Kɛ n yo sɔ’n, aniaan’m be wun blibli be kɛ bé úka min. Afin be wun i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ be bɔbɔ be kunndɛ aniaan sɔ mun wie. I sin’n, kɛ n kɔ aniaan sɔ’m be nun kun i osu nianlɛ’n, n usɛ i mma mun nin i sran wie ekun be osu. Afin be nga be yacili Zoova sulɛ’n, laa’n be nun wie’m be nin be mma’m be kɔ aɲia’m be bo. Ɔ maan atrɛkpa’n ba sɔ’m be nun wie’m be kacili jasin bofuɛ. Ɔ fata kɛ e uka be naan be sa be sin Zoova wun wie.

8. ?Kɛ ba wannzofuɛ’n nga be kɛn i ndɛ Liki 15:17-24 nun kacili i ayeliɛ’n, wafa sɛ yɛ i si’n sɔli i nun-ɔn?

⁸ ?Nzuɛn benin wie mun yɛ ɔ fata kɛ e yi be nglo naan y’a kwla uka be nga be waan bé sá be sin Zoova wun’n niɔn? Maan e fa e ɲin e sie i ba wannzofuɛ’n i su sunnzun ase nga Zezi fali’n su naan e wun like ng’ɔ kle e’n. (An kanngan Liki 15:17-24 nun.) Zezi seli kɛ ba’n wunnin i wlɛ kɛ ɔ dili sinnzin yɛ ɔ fali ajalɛ kɛ ɔ́ sɛ́ i sin awlo. Kɛ siɛ’n wunnin i wa’n, ɔ wanndili ko tɔli i nun naan i wa’n si kɛ ɔ te klo i. Ba’n i akunndan’n buli i fɔ dan ti’n ɔ seli kɛ, ɔ fataman kɛ be se kɛ ɔ ti i si’n i wa kun. Afin ɔ nin i sɔ’n fataman kun. Kɛ ba’n kɛnnin i klun ndɛ kleli i si’n, ba’n yoli i si’n i annvɔ. I sin’n, siɛ’n yoli ninnge wie mun naan i wa’n si kɛ i balɛ’n yo i fɛ. Siɛ’n w’a fɛmɛn i kɛ i kanga sa, sanngɛ ɔ fɛli i kɛ i wa m’ɔ klo i’n sa. Kɛ ɔ ko yo naan i wa’n w’a wun i wlɛ kɛ ɔ klo i’n,  siɛ’n yoli maan be dili cɛn. Kpɛkun ɔ seli kɛ be mɛn i wa’n i tralɛ klanman kun naan ɔ wla.

9. ?Sɛ e waan é úka be nga be yacili Zoova sulɛ naan be sa be sin’n, nzuɛn benin yɛ ɔ fata kɛ e yi be nglo-ɔ? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ ?Wafa sɛ yɛ e kwla uka be nga be yacili Zoova sulɛ naan b’a su i ekun-ɔn?” nun.)

⁹ E kwla fa Zoova e sunnzun siɛ nga be kɛn i ndɛ ba wannzofuɛ’n i su sunnzun ase’n nun’n. Zoova te klo aniaan nga be yacili i sulɛ’n yɛ ɔ kunndɛ kɛ be sa be sin i wun. Maan e nian Zoova i ajalɛ’n su naan e uka e niaan sɔ mun naan be sa be sin i wun. Sɛ e waan é yó sɔ kusu’n, ɔ fata kɛ e tra e awlɛn, e si be aunnvuɛ yɛ e klo be. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yi nzuɛn sɔ’m be nglo-ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla yi be nglo-o?

10. ?Ngue ti yɛ sɛ e waan é úka aniaan kun naan ɔ sɛ i sin Zoova wun’n, ɔ fata kɛ e tra e awlɛn-ɔn?

¹⁰ Sɛ e waan é úka aniaan kun naan ɔ sɛ i sin Zoova wun’n, ɔ fata kɛ e tra e awlɛn. Afin i sɔ yolɛ’n fa blɛ. Be nga be yacili Zoova sulɛ’n, be nun kpanngban be dili i nanwlɛ kɛ ka naan b’a bo Zoova i sulɛ bo ekun’n, asɔnun kpɛnngbɛn mun nin aniaan wie’m be niannin be osu kpɛ sunman. Be flɛ aniaan bla kun kɛ Nansi. Ɔ fin Azi mɛn’n nun. Ɔ seli kɛ: “Min janvuɛ kun m’ɔ o asɔnun’n nun’n, ɔ ukali min kpa. Ɔ fali min kɛ i ɲrun kpɛnngbɛn wie sa. Ɔ kannin ninnge nga e yoli be likawlɛ laa’n i ndɛ kleli min. Kɛ ń kán min klun ndɛ’n, ɔ sie i su min nuan bo. Kpɛkun ɔ sisimɛn i bo naan w’a man min afɔtuɛ. Ɔ yili i nglo kɛ ɔ ti janvuɛ kpa kun m’ɔ be kwla lafi i su blɛ kwlaa nun-ɔn.”

11. ?Ngue ti yɛ sɛ e waan é úka sran kun m’ɔ ndɛ o i klun’n, ɔ fata kɛ e si i aunnvuɛ-ɔ?

¹¹ Kɛ ndɛ o sran kun klun’n, ɔ ti kɛ kannin wie yɛ ɔ o i wun sa. Ɔ maan kɛ e si sran sɔ’n i aunnvuɛ’n, ɔ ti kɛ y’a mɛn i ayre sa. I sɔ’n ti’n, i wla gua ase. Aniaan nga be yacili Zoova sulɛ’n, be nun wie’m be liɛ’n, aniaan wie yɛ ɔ loli be ngasi-ɔ. Ɔ maan i sɔ’n ya’n te o be klun.  I sɔ’n ti’n, be kunndɛman kɛ bé sá be sin Zoova wun. Wie’m be kusu be bu i kɛ be buli be lufle. Atrɛkpa’n, aniaan sɔ’m be kunndɛ kɛ sran kun fɛ i su sie be nuan bo naan ɔ wun wafa nga be wun yo be’n, i wlɛ. (Zak. 1:19) Aniaan bla Maria mɔ blɛ wie nun’n, ɔ yacili Zoova sulɛ’n, ɔ seli kɛ: “N kunndɛli kɛ sran kun fɛ i su sie min nuan bo naan ɔ fɔnvɔ min yɛ ɔ uka min kpɛkun ɔ man min afɔtuɛ.”

12. ?Ngue ti yɛ e kwla fa Ɲanmiɛn i sran klolɛ’n e sunnzun ɲanman-ɔn? An fa sunnzun ase kun be yiyi nun.

¹² Biblu’n fa klolɛ mɔ Zoova klo sran mun’n sunnzun ɲanman. ?Ngue ti yɛ e kwla fa Ɲanmiɛn i sran klolɛ’n e sunnzun ɲanman-ɔn? Maan e fa sunnzun ase kun e fa yiyi nun. Maan e se kɛ y’a tɔ jenvie’n nun yɛ e su mlɔn. Jenvie’n kusu boman aɔwi yɛ nzue’n jɔ dan. Kɛ ɔ ko yo naan y’a mlɔnman’n sran kun m’ɔ o mmeli kun nun’n, ɔ to like kun man e naan e tra nun. I sɔ’n yo e fɛ. Sanngɛ like sɔ’n i ngunmin kwlá deman e. Ɔ fata kɛ e fin nzue’n nun e fite. I sɔ’n ti’n, be nga be o mmeli nun’n, be to ɲanman be man e. Kpɛkun be cuɛn e bla mmeli’n i wun koko naan y’a kwla fu nun. I wafa kunngba’n, Zoova seli Izraɛlifuɛ nga be kacili be sin be sili i’n, be kɛ: “N cuɛnnin amun nin klolɛ ɲanman’n.” (Oze 11:4; NWT) Andɛ’n, sɛ é kwlá sé’n, like kunngba’n yɛ Ɲanmiɛn yo i be nga be yacili i sulɛ mɔ sa fanunfanun o be su’n, be lika-ɔ. Ɔ kunndɛ kɛ aniaan sɔ’m be si kɛ ɔ klo be naan ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ úka be naan be fa be wun be mɛntɛn i ekun. Ɔ maan Zoova kwla sin e lika yi i nglo kɛ ɔ klo aniaan sɔ mun.

13. Amun kan sa kun m’ɔ kle kɛ e niaan’m be klolɛ’n ti cinnjin kpa’n i ndɛ.

¹³ Ɔ fata kɛ e se be nga b’a yaci Zoova i sulɛ’n be kɛ Zoova klo be naan e kusu e klo be wie. I sɔ’n ti cinnjin kpa. Aniaan bian Pablo mɔ e kɛnnin i ndɛ like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ’n nun’n,  ɔ dili afuɛ 30 ɔ kɔman aɲia’m be bo yɛ ɔ boman jasin fɛ. Ɔ seli kɛ: “ Cɛn kun nglɛmun’n, kɛ n fin min awlo lɔ n fiteli’n, e nin aniaan bla kpɛnngbɛn kun e yiali. Wafa ng’ɔ nin min kokoli yalɛ ti’n, n wunnin i wlɛ kɛ ɔ klo min. Blɛ sɔ’n nun’n, n sunnin kɛ bakan wie yɛle min sa. N seli i kɛ kɔlɛ’n, Zoova yɛ ɔ sunmɛnnin i kɛ ɔ w’a kan ndɛ kle min-ɔn. Cɛn sɔ’n nun yɛ n fali ajalɛ kɛ ń sá min sin Zoova wun-ɔn.”

14. ?Kɛ nga Liki 15:4, 5 fa kan’n sa’n, kɛ bua tafuɛ’n wunnin i bua ng’ɔ mlinnin’n ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

¹⁴ Kɛ e ko wun be nga be yacili Zoova sulɛ’n be nun kun’n, maan e wlɛ i fanngan yɛ e ukɛ i titi. Kɛ ba wannzofuɛ’n i liɛ’n sa’n, atrɛkpa’n aniaan sɔ’m be akunndan’n kwla bu be fɔ cɛ kpa. Kpɛkun kɛ mɔ be cɛli Satan i mɛn’n nun lɔ dan’n ti’n, be nin Zoova be afiɛn mantanman kun. Ɔ maan ɔ fata kɛ e uka be naan be lafi Zoova su kpa ekun. Bua ng’ɔ mlinnin’n i su sunnzun ase nun’n, Zezi kannin wafa nga bua tafuɛ’n fɛli i bua’n boli i kɔmin su naan w’a fɛ i w’a sɛ i sin i bua fa nun’n i ndɛ. Kɛ ɔ ko yo naan w’a wun bua sɔ’n, ɔ miɛnnin i ɲin kunndɛli i lele. Kɛ ɔ wunnin bua’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ bua’n i ngunmin kwlá sɛmɛn i sin bua fa’n nun. Afin ɔ leman wunmiɛn kun. I sɔ’n ti yɛ ɔ mɛnnin i su-ɔ.​—An kanngan Liki 15:4, 5 nun.

15. ?Wafa sɛ yɛ e kwla uka be nga be yacili Zoova sulɛ’n naan b’a sa be sin Zoova wun-ɔn? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Fluwa kun m’ɔ kwla uka be nga be yacili Zoova sulɛ’n be kpa’n” nun.)

¹⁵ Be nga be yacili Zoova sulɛ’n, be ukalɛ’n fa blɛ yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin kpa. Sanngɛ Zoova i wawɛ’n, nin i nuan Ndɛ’n, nin e fluwa’m be kwla uka e naan y’a uka be naan be nin Zoova be afin w’a mantan kpa ekun. (Rɔm. 15:1) ?Wafa sɛ yɛ e kwla uka be-ɔ? Asɔnun kpɛnngbɛn kun m’ɔ si i junman’n i di kpa’n, ɔ seli kɛ: “Ɔ fata kɛ be kle be nga be yacili Zoova i sulɛ  mɔ be kunndɛ kɛ bé sá be sin i wun’n be Biblu’n nun like ekun.” * Sɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be se wɔ kɛ a kle aniaan kun m’ɔ yacili Zoova sulɛ’n i Biblu’n nun like’n naan a kwlɛ i yo’n, sɔ junman sɔ’n nun klanman. Asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’n seli ekun kɛ: “Jasin bofuɛ nga be se i kɛ ɔ kle aniaan kun m’ɔ yacili Zoova sulɛ’n i Biblu’n nun like’n, ɔ fata kɛ ɔ yo janvuɛ kpa. Yɛ ɔ yo sran mɔ aniaan sɔ’n kwla lafi i su kpɛkun ɔ kwla kɛn i klun ndɛ kle i-ɔ.”

16. ?Be nga be yacili Zoova sulɛ’n be ukalɛ’n nun’n, ngue yɛ ɔ kle kɛ e kwla lafi su kɛ anzi’m bé úka e-ɔ?

¹⁶ Sa sunman kle kɛ anzi’m be uka e naan y’a wun be nga be yacili Zoova sulɛ mɔ be kunndɛ kɛ bé sá be sin i wun’n. (Ngl. 14:6) I wie yɛle aniaan bian Silivio m’ɔ fin Ekuatɛli’n i liɛ’n. Cɛn kun’n, ɔ srɛli Zoova tankaan kpa kɛ ɔ sunman sran naan ɔ w’a ukɛ i naan ɔ sɛ i sin i wun ekun. Kɛ ɔ o lɛ srɛ Ɲanmiɛn’n, be boboli i anuan’n. Ɔ tike-o, asɔnun kpɛnngbɛn nɲɔn yɛ be jinjin yɛ. Asɔnun kpɛnngbɛn nɲɔn sɔ’m be ukali aniaan bian’n sɔ’n kpa.

17. ?Kɛ e uka aniaan kun m’ɔ sɛ i sin Zoova wun’n, wafa sɛ yɛ e wun yo e-ɔ?

¹⁷ Kɛ e uka aniaan nga be yacili Zoova i sulɛ mɔ be sa be sin i wun’n, e di aklunjuɛ dan. Maan e fa e ɲin e sie i aniaan bian Salivadɔɔ m’ɔ ti Atin bofuɛ’n i ndɛ ng’ɔ kannin’n su. Aniaan bian sɔ’n fɛ i ɲin sie i be nga be yacili Zoova sulɛ’n be su kpa. Ɔ seli kɛ: “Kɛ n bu aniaan nga be sali be sin Zoova wun’n be akunndan’n, ɔ ju wie’n i fɛ m’ɔ yo min ti’n, min ɲinma nzue kloklo min ti’n nun. Kɛ Zoova sin min lika ukɛ i sufuɛ kpa sɔ mɔ be fin Satan i mɛn’n nun be fite kpɛkun be sa be sin i wun ekun’n, nanwlɛ, n si’a wie se.”​—Yol. 20:35.

18. ?Sɛ w’a yaci jasin fɛ bolɛ annzɛ aɲia’m be bo kɔlɛ’n, ngue yɛ a kwla lafi su-ɔ?

¹⁸ Sɛ w’a yaci jasin fɛ bolɛ annzɛ aɲia’m be bo kɔlɛ’n, nán ɔ wla fi su kɛ Zoova te klo wɔ. Ɔ kunndɛ kɛ a sa ɔ sin i wun. Sɛ a kunndɛ kɛ á sá ɔ sin’n, ɔ fata kɛ a mian ɔ ɲin yo ninnge wie mun. Sanngɛ kɛ siɛ nga Zezi kɛnnin i ndɛ i sunnzun ase’n kun nun sa’n, Zoova i ɲin o blɛ m’ɔ á sá ɔ sin’n i wun ekun’n i sin kpa. Sɛ a sa ɔ sin kusu’n, ɔ́ sɔ́ ɔ nun klanman.