တၢ်မၤလိ ၂၆
ဟဲက့ၤကဒါဆူယအိၣ်
“ဟဲကဒါက့ၤဆူယအိၣ်တက့ၢ်. ဒီးယကဟဲကဒါက့ၤဆူ သုအိၣ်” လီၤ.—မၤလကံ ၃:၇.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၀၂ “မၤစၢၤပှၤအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်”
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ပှၤလၢအပတုာ်မၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤတဂၤ မ့ၢ်စးထီၣ်မၤကဒါက့ၤ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤ ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
ဒ်ပမၤလိဘၣ် လၢတၢ်မၤလိလၢ အပူၤကွံာ်တခါအသိး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ထိၣ်သတြီၤလီၤအသး ဒ်ပှၤကွၢ်သိလၢအဂ့ၤတဂၤ လၢအကွၢ်ထွဲ အသိတဒုစုာ်စုာ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. ဒီးအဝဲဟးဃုဝဲ ပှၤတဂၤဂ့ၤတဂၤဂ့ၤ လၢအလဲၤကျဲကမၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ တဲဘၣ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ လၢအပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်လၢ “ဟဲကဒါက့ၤ ဆူယအိၣ်တက့ၢ်. ဒီးယကဟဲကဒါက့ၤဆူ သုအိၣ်” လီၤ. တုၤခဲအံၤဒၣ်လဲာ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးအံၤ တဆီတလဲဒံးဘၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲတဲဝဲလၢ “ယတကဒံကဒါဘၣ်” အဃိလီၤ. (မၤလကံ ၃:၆, ၇) ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ ဖဲကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤလၢ အဟးဖျိးကျဲတဂၤ ဟဲက့ၤကဒါက့ၤအခါ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမူခိၣ်ကလူးတဖၣ် သးခုဝဲဒိၣ်မးလီၤ.—လူၤကၣ် ၁၅:၁၀, ၃၂.
၂. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂ ပကတဲသကိး တၢ်အဒိသၢခါလၢ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်အဒိတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်မၤလိအရ့ဒိၣ် လၢဘၣ်ဃးဒီး ပမၤစၢၤ ပှၤလၢယံၤထီၣ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ဒ်သိးပမၤစၢၤ သိလၢအလီၤမၢ်တဖၣ် ကသ့အဂီၢ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအရ့ဒိၣ်တနီၤလီၤ. ဒီးပမ့ၢ်မၤစၢၤ ပှၤလၢအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ် ဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးခုအါမးလီၤ.
ဟးဃု စ့လၢအလီၤမၢ်
၃-၄. ဒ် လူၤကၣ် ၁၅:၈-၁၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ ပိာ်မုၣ်တဂၤ ဟးဃုဝဲအစ့ဒြးမူး လၢအလီၤမၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလဲၣ်.
၃ ဒ်သိးပကထံၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိး ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဆူၣ်ဆူၣ်လီၤ. လၢလံာ်လူၤကၣ်အပူၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲ တၢ်အဒိလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပိာ်မုၣ်တဂၤ ဟးဃုဝဲ အစ့ဒြးမူးလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် လၢအလီၤမၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အဒိအံၤအပူၤ ယ့ၣ်ၡူးအဲၣ်ဒိး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်လၢအမ့ၢ် ဒ်သိးပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ ကထံၣ်န့ၢ်က့ၤအစ့အဂီၢ် အဝဲဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဃုဝဲ ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—ဖး လူၤကၣ် ၁၅:၈-၁၀ တက့ၢ်.
၄ ယ့ၣ်ၡူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ ထံၣ်န့ၢ်က့ၤအစ့ဒြးမူး လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဘ့ၣ်အခါ အသးခုဝဲ ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ် ဖဲပှၤယူဒၤမုၣ်တဖၣ် ဖျီအသးအခါ တဘျီတခီၣ် အမိဟ့ၣ်အီၤ စ့ဒြးမူးအဘ့ၣ်တဆံလီၤ. လၢတၢ်အဒိအပူၤ စ့လၢအလီၤမၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲ စ့လၢအမိဟ့ၣ်အီၤ အဘ့ၣ်တဆံအကျါ တဘ့ၣ်ဘ့ၣ်အဃိ အဝဲပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အစ့န့ၣ် ကလီၤမၢ်လၢ အဟံၣ်ပူၤ တတီၤတီၤလီၤ. အဃိ အဝဲဒွဲၣ်ထီၣ်မ့ၣ်အူ ဒီးဟးဃုဝဲဘၣ်ဆၣ် တထံၣ်ဝဲဘၣ်. ခီဖျိလၢ အမ့ၣ်အူဒၢ တကပီၤဒိၣ်ဒိၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲတထံၣ်န့ၢ် အစ့တဘ့ၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲဆဲးခွဲပျီအဟံၣ်ဒီဖျၢၣ် ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ်လၢ အဝဲခွဲဖှိၣ်ဝဲအကျါန့ၣ် အဝဲထံၣ်န့ၢ်က့ၤဝဲ အစ့ဒြးမူးလၢ မ့ၣ်အူဒၢ ဆဲးကပီၤဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် အသးခုဒိၣ်မးအဃိ အဝဲကိးဖှိၣ် အသကိး ဒီးပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤတဖၣ် ဒီးတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အလီၤသးခုတဖၣ်အံၤလီၤ.
၅. ဒ်သိးပကဃုထံၣ်န့ၢ် ပှၤလၢအပတုာ်အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်အဂီၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုက့ၤအဝဲသ့ၣ် သပှၢ်ပှၢ်လဲၣ်.
၅ ပမ့ၢ်ကွၢ် တၢ်အဒိလၢ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးထံၣ်န့ၢ်က့ၤ ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢအလီၤမၢ်ကွံာ် တမံၤမံၤအဂီၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုက့ၤအီၤသပှၢ်ပှၢ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် အိၣ်ဖဲလဲၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဃု အဝဲသ့ၣ်ဆူၣ်ဆူၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ပတုာ်ရ့ဒီးပှၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကအိၣ်လံ အနံၣ်အါမးလံ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကလဲၤသုးလီၢ်သုးကျဲဆူ တၢ်လီၢ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအအိၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ် တသ့ၣ်ညါ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ် သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ဒိးမၤကဒါက့ၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဃုာ်ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ် ပတၢ်မၤစၢၤလီၤ.
၆. ပှၤလၢအအိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ ကိးဂၤဒဲးန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်ဟးဃု ပှၤလၢအပတုာ်အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၆ မတၤတဖၣ် ဟးဃုဝဲ ပှၤလၢအပတုာ်အဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် သ့လဲၣ်. ပမ့မ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤလဲၤလၢညါမ့ၢ်ဂ့ၤ, အဝဲသ့ၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိမ့ၢ်ဂ့ၤ ပဝဲခဲလၢာ် ပဟးဃုအဝဲသ့ၣ်သ့လီၤ. နသကိး မ့တမ့ၢ် နဘူးနတံၢ်တဂၤဂၤန့ၣ် မ့ၢ်အကဲထီၣ် ပှၤလၢအပတုာ်အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဧါ. ဖဲနလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ် ဒီးမၤတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အမဲာ်ညါအခါ နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် နကြၢးမၤမနုၤလဲၣ်. တဲပၠးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်လၢ မ့ၢ်အသးအိၣ်လၢ ပှၤကဟဲက့ၤ ဟးကဒါက့ၤလၢအဝဲသ့ၣ်အအိၣ်ဧါတက့ၢ်. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်သးအိၣ်ဝဲန့ၣ် နကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤက့ၤ အဝဲသ့ၣ်လီၢ်အိၣ်ဆိး ဒီးအလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် လၢနတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် အအိၣ်လီၤ.
၇. ပမ့ၢ်ကွၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါထီမၢၣ်(စ်) အတၢ်ကတိၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၇ လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ကဃုဝဲ ပှၤလၢအပတုာ်အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် လၢအအဲၣ်ဒိး ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲကသ့ ဒ်လဲၣ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ထီမၢၣ်(စ်) * လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤ အတၢ်ကတိၤတက့ၢ်. အဝဲအိၣ်လၢ ကီၢ်စပ့ၣ် ဒီးအဝဲမၤစၢၤဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဂၤ ၄၀ ဘျဲၣ်လၢကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ယသံကွၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအါဂၤလၢ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် ကသ့ၣ်ညါဝဲ ပှၤလၢအပတုာ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် အိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ် ယသံကွၢ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပှၤလၢအတထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ယံာ်တ့ၢ်မးလံန့ၣ် အိၣ်ဝဲတဂၤဂၤဧါ. အဝဲသ့ၣ်အါဂၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢအအဲၣ်ဒိးပၣ်ဃုာ်လၢ ပှၤဟးဃုတၢ်အကျါအဃိ အဝဲသ့ၣ် စံးဆၢက့ၤဝဲလၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်အပူၤလီၤ. လၢခံဖဲယလဲၤအိၣ်သကိး ပှၤလၢအပတုာ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်အခါ ယသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ် လၢအဖိတဖၣ်အဂ့ၢ် ဒီးအဘူးအတံၢ်တဖၣ် အဂ့ၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ် လၢညါခါ အဟဲကိးဝဲအဖိတဖၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးအဖိတဖၣ်အံၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်တ့ၢ်ဝဲ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလီၤ. ပမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးအကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ.”
မၤစၢၤယဟိဝၤယွၤ အဖိမုၣ်ဖိခွါလၢ အဟးဖျိကျဲတဖၣ် ဒ်သိးကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ
၈. ဒ်တၢ်အဒိလၢ လူၤကၣ် ၁၅:၁၇-၂၄ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပၢ်တဂၤတူၢ်လိာ်က့ၤအဖိခွါ လၢအပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤ အသးတဂၤန့ၣ်ဒ်လဲၣ်.
၈ ဒ်သိးပကမၤစၢၤ ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိး ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တၢ်အဒိလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ဖိခွါလၢ အစံၣ်လီၤကွံာ်လၢ ဟံၣ်ပူၤန့ၣ်တက့ၢ်. (ဖး လူၤကၣ် ၁၅:၁၇-၂၄ တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် ဖိခွါတဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသး ဒီးပာ်လီၤအသး လၢကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူအဟံၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဟဲက့ၤအခါ အပၢ်လဲၤဃ့ၢ်ဖိးဟုအီၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အပၢ်အဲၣ်ဒံးအီၤလီၤ. ဒီးခီဖျိလၢ တၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်အဃိ အဝဲတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ကမၣ် ဒီးအပၢ်တကြၢးပာ်အီၤဒ် ဖိတဂၤအသိးလၢၤဘၣ်. အဝဲတဲဘၣ် အပၢ်လၢ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ် ဒီးအပၢ်သးကညီၤဘၣ်အီၤလီၤ. အဃိ ဒ်သိးပၢ်တဂၤအံၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ် အဖိခွါလၢ အတူၢ်လိာ်က့ၤအီၤ ဒ်ဖိသးဘိ ဒီးတမ့ၢ်ဒ် ပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤအသိးဘၣ်အဂီၢ် အဝဲမၤဝဲ တၢ်တမံၤမံၤလီၤ. အပၢ်ရဲၣ်ကျဲၤဝဲ ဒ်သိးပှၤကကတဲာ်ကတီၤန့ၢ် ပှၤကအီၣ်သကိးအီသကိးအဂီၢ် ဒီးတၢ်ကူတၢ်သိး လၢအဖိခွါလၢ အပီၢ်ယၢ်လီၤသး တဂၤအဂီၢ်လီၤ.
၉. ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤစၢၤ ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိး ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “ ပမၤစၢၤ ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်” တက့ၢ်.)
၉ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်ပၢ်လၢ တၢ်အဒိတခါအံၤအပူၤ အသိးလီၤ. အဝဲအဲၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအပတုာ်အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် ဒီးအဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ် ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူအအိၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိး အကဟဲက့ၤကဒါက့ၤအဂီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိး မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ, တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်အံၤလဲၣ် ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၀. ဒ်သိးပကမၤစၢၤ ပှၤတဂၤလၢ ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အဂီၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤလဲၣ်.
၁၀ ဒ်သိးပှၤတဂၤ ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်အဂီၢ် အလိၣ်ဘၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အဃိ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တဲပၠးဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအဂၤတဖၣ် ဟဲဟးလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်အါဘျီ ဒီးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်စးထီၣ်မၤကဒါက့ၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်နဲစံၤ လၢအအိၣ်လၢ အ့ၡၢၣ် ကလံၤထံးမုၢ်ထီၣ် တကပၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ “ယသကိးလၢ အဘူးဒီးယၤ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဂၤန့ၣ် မၤစၢၤယၤအါမးလီၤ. အအဲၣ်ယၤဒ် အဒ့မုၣ်တဂၤအသိးလီၤ. အဝဲတဲပၠးက့ၤယၤ ပတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အလီၤသးခုတဖၣ်လီၤ. ဒီးဖဲယတဲဘၣ်အီၤ ယတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်အခါ အဝဲဒိကနၣ်ယၤ လၢတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤအပူၤ ဒီးအဝဲ တဘၣ်ယိၣ်တၢ် လၢကဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤအဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲမ့ၢ် ယသကိးနီၢ်နီၢ်တဂၤ လၢအသးအိၣ်မၤစၢၤယၤ ကိးဆၢကတီၢ်ဒဲးလီၤ.”
၁၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်ဒိသူၣ်ဒိသးလၢ ပှၤလၢအသးဘၣ်ဒိတဖၣ် အဖီခိၣ်လဲၣ်.
၁၁ တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးန့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် ကသံၣ်ဖှူတခါလၢ အမၤဘျါက့ၤတၢ်အသိး ဒီးအမၤမုာ်ထီၣ်ပသးသ့လီၤ. ပှၤလၢအပတုာ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တနီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်သးဘၣ်ဒိ ဒီးသးထီၣ်တၢ် လၢအနံၣ်အါမး ခီဖျိလၢပှၤတဂၤဂၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်အံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် တအဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤတနီၤ ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤတရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ် တီတီလိၤလိၤဘၣ်. အဃိ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤတဂၤဂၤလၢ ကဒိကနၣ်န့ၢ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ် ဒီးကနၢ်ပၢၢ်စၢၤအီၤလီၤ. (ယၤကိာ် ၁:၁၉) မရံယၤ လၢအမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဂၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ “ယလိၣ်ဘၣ် ပှၤတဂၤ လၢကဒိကနၣ်န့ၢ်ယၤ, ကမၤမုာ်ထီၣ်ယသး, ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးယၤ ဒီးမၤစၢၤယၤလီၤ.”
၁၂. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် ပျံၤတဘိအသိးဒ်လဲၣ်.
၁၂ လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢ အခ့အပှၤတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် ပျံၤတဘိအသိးလီၤ. ကစၢ်ယွၤ အတၢ်အဲၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် ပျံၤအသိး လၢကျဲဒ်လဲၣ်. အဒိ ထံၣ်တမှံကွၢ်လၢ နလီၤအုးလၢ ပီၣ်လဲၣ်ပူၤ ဒီးပှၤတဂၤ ကွံာ်စိန့ၢ်နၤ ဆ့ကၤလၢအမၤထီၣ်ဖီနၤန့ၣ်တက့ၢ်. မ့ၢ်လၢ ဆ့ကၤတဘ့ၣ်အံၤ အမၤထီၣ်ဖီနၤအဃိန့ၣ် နကစံးဘျုးစံးဖှိၣ်ဘၣ် ပှၤတဂၤန့ၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးနသးသမူ ကပူၤဖျဲးအဂီၢ် ထဲဒၣ်နအိၣ်ဒီး ဆ့ကၤတဘ့ၣ်အံၤန့ၣ် တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. ထံတဖၣ်ချံၣ်ဒိၣ်မး ဒီးနလဲၤလၢချံဖိအအိၣ် မ့ၢ်တတုၤဘၣ်န့ၣ် နကသံလီၤ. အဃိ ပှၤတဂၤဂၤ ကဘၣ်ကွံာ်န့ၢ်နၤပျံၤ ဒီးထုးဃီၤနၤဆူ ချံဖိအအိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ တဲဝဲလၢ “ယမိၤအီၤလၢ . . . တၢ်အဲၣ်အပျံၤလီၤ.” (ဟိၤၡ့ ၁၁:၄) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤလၢအပတုာ်မၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤတဖၣ် ဒီးပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတဖၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲ ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီးလီၤ. ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ် ကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အအဲၣ်အီၤ ဒီးအအဲၣ်ဒိး မိၤကဒါက့ၤအဝဲသ့ၣ် ဆူအအိၣ်လီၤ. ဒ်သိးယဟိဝၤယွၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ် အဝဲသူနၤသ့ဝဲလီၤ.
၁၃. ဖျါဘျိၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အဲၣ်န့ၣ် အမၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၃ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ် တဘျီဝံၤတဘျီလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးတဲအဝဲသ့ၣ်လၢ ပအဲၣ်အဝဲသ့ၣ် စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒ်တၢ်မၤလိလၢ အပူၤကွံာ်တခါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဖါဘျိၤန့ၣ် အမ့ၢ်ပှၤလၢအပတုာ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အိၣ်လၢအနံၣ် ၃၀ ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ဘၣ်တဂီၤ ဖဲယဟးထီၣ်လၢယဟံၣ်ပူၤအခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးပှၢ် လၢအသးဂ့ၤမးတဂၤ ထံၣ်ယၤဒီးတဲတၢ်ဒီးယၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ. အဃိ ယသးလီၤဒီး ယဟီၣ်ဒ်ဖိသၣ်တဂၤအသိး. ဒီးယတဲအီၤလၢ လီၤဂာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဆှၢလီၤနၤလၢယအိၣ်. ဒီးဖဲန့ၣ် ယပာ်လီၤသးလၢ ယကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူယဟိဝၤယွၤအအိၣ်.”
မၤစၢၤပှၤဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်လၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤတက့ၢ်
၁၄. ဒ်တၢ်အဒိလၢ လူၤကၣ် ၁၅:၄, ၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲပှၤကွၢ်သိတဂၤ ထံၣ်က့ၤအသိ လၢအလီၤမၢ်တဒုအခါ အဝဲမၤဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၄ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် ပှၤလၢအပတုာ် အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဂၤဂၤန့ၣ် ပကဘၣ်ဆဲးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒီးဆဲးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်အဒိလၢ ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဃးဒီးဖိခွါလၢ အလဲၤကျဲကမၣ်တဂၤအသိး ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤလၢအပတုာ် အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် ကသူၣ်အုးသးအုးဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးဒ်သိးအတၢ်သူၣ်အုးသးအုး ကလီၤမၢ်အဂီၢ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ် ဖးယံာ်ညါလီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် မၤဘၣ်ထွဲဘၣ်အသးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်လၢ မုၢ်ကီၤလံၢ်ပၢဝဲအဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ရ့လိာ်သး ဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တဂ့ၤဒ်သိးလၢညါလၢၤဘၣ်. အဃိ ပဘၣ်မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်က့ၤ အတၢ်နာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဖီခိၣ်လီၤ. တၢ်အဒိလၢ ဘၣ်ဃးဒီး သိဖိလၢအလီၤမၢ်တဒုန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ ပှၤကွၢ်သိတဂၤ ပာ်ထီၣ်ဝဲအသိဖိတဒုလၢ အဖံဘၣ်ခိၣ် ဒီးက့ၤစိာ်ဝဲ လၢသိအဂၤတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. ပှၤကွၢ်သိတဂၤန့ၣ် ဟံးန့ၢ်အတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ အဃုက့ၤဝဲ အသိလၢအလီၤမၢ်တဒုအဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အသိန့ၣ် အဂံၢ်အဘါတအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး ကလိၣ်ဘၣ်အါထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလီၤ. အဃိ အဝဲက့ၤစိာ်က့ၤဝဲ သိဖိတဒုန့ၣ်လၢ အသကိးတဖၣ်အကျါလီၤ.—ဖး လူၤကၣ် ၁၅:၄, ၅ တက့ၢ်.
၁၅. ပှၤလၢအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ် လၢအအဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ် လၢအခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “ တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တခါ” တက့ၢ်.)
၁၅ ဒ်သိးပကမၤစၢၤ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် လၢကလဲၤခီဖျိဝဲ အတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်သူ ပတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးပဂံၢ်ပဘါအါမးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢယဟိဝၤယွၤအသးစီဆှံ အကလုၢ်ကထါ ဒီးလံာ်လဲၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်ကရၢကရိ ထုးထီၣ်ဝဲတဖၣ်အဃိ ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်သ့ ဒ်သိးအတၢ်ရ့လိာ်သး ဒီးယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤထီၣ်က့ၤအဂီၢ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၅:၁) ပမၤဒ်န့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိတဂၤ တဲဝဲလၢ “အါတက့ၢ် ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် လၢအအဲၣ်ဒိး ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ် ကဘၣ်မၤလိကဒါက့ၤလံာ်စီဆှံလီၤ.” * အဃိ ပှၤမ့ၢ်မၢ နသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်လံာ်စီဆှံန့ၣ် တူၢ်လိာ်အီၤလၢ တၢ်သးခုအပူၤတက့ၢ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤအံၤ ဆဲးတဲဝဲလၢ “ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလၢ အလဲၤမၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဂၤန့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢအနာ်န့ၢ်ဝဲသ့ ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ပျီပျီဘူၣ်လီၤ.”
တၢ်သးခုလၢမူခိၣ် ဒီးတၢ်သးခုဟီၣ်ခိၣ်
၁၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ မူခိၣ်ကလူးတဖၣ် ကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.
၁၆ တၢ်လဲၤခီဖျိ အိၣ်ဝဲအါမးလၢ မူခိၣ်ကလူးမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကထံၣ်န့ၢ်က့ၤ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် လၢအအဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၄:၆) အဒိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါစ့ဘံယိၤ လၢအမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢအအိၣ်လၢ အဲးခွံးဒီတဂၤန့ၣ် ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤကဆှၢလီၤ ပှၤတဂၤဂၤလၢကမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးအကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဃ့ဘါထုကဖၣ် အဖၢမုၢ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ခံဂၤ ဟဲဒိတကျိာ်အတြဲၤလီၤ. ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်ခံဂၤန့ၣ် သးအိၣ်မၤစၢၤအီၤလီၤ.
၁၇. ပမ့ၢ်မၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဂၤဂၤန့ၣ် ပကတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၇ ပမ့ၢ်မၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအနီၢ်သးဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဖၣ် လၢကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ် ပကသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ စၤ(လ်)ဘ့ဒီ အဂ့ၢ်တက့ၢ်. အဝဲမ့ၢ် ပှၤလဲၤလၢညါတဂၤ လၢအဂုာ်ကျဲးစၢးမၤစၢၤဝဲ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ဖဲယဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် ဟဲက့ၤကဒါက့ၤအခါ ယသးခုဒိၣ်မးအဃိ ယပၢၤယမဲာ်ထံ တန့ၢ်ဘၣ်. ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယမၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤခီဖျိ ယမၤစၢၤဘၣ် အခ့အပှၤလၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် ဒ်သိးအကပူၤဖျဲးထီၣ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢမုၣ်ကီၤလံၢ်ပၢဝဲအံၤ ဒီးဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.”—မၤတၢ် ၂၀:၃၅.
၁၈. နမ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုး ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဂၤန့ၣ် နနာ်တၢ်မနုၤသ့လဲၣ်.
၁၈ နမ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုး ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဂၤန့ၣ် နနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်နၤဒံးလီၤ. အဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ နကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ အအိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးနကဟဲက့ၤကဒါက့ၤအဂီၢ် နကဘၣ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါသပှၢ်ပှၢ်လီၤ. ဒ်ပၢ်တဂၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တ့ၢ်ဝဲတၢ်အဒိန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်ဝဲလၢ နကဟဲက့ၤဆူအအိၣ် ဒီးနမ့ၢ်ဟဲက့ၤန့ၣ် အဝဲကတူၢ်လိာ်က့ၤနၤလၢ တၢ်သးခုအပူၤသပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၀၃ ပှၤကွၢ်သိတဖၣ်—တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်လၢပှၤကညီ
^ လံာ်အဆၢ. 5 ပှၤလၢအတဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မ့တမ့ၢ် တထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ယံာ်တ့ၢ်မးလံတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢအဝဲသ့ၣ် ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ အအိၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “ဟဲကဒါက့ၤ ဆူယအိၣ်တက့ၢ်.” ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိး ဟဲက့ၤဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်သ့လၢကျဲအါမးလီၤ. တၢ်မၤလိတခါအံၤ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤဒ်န့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 7 ပှၤမံၤတနီၤဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအီၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 15 လံာ်လၢအခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ ပအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလၢ ယွၤအတၢ်အဲၣ်တကွံအပူၤကသ့ဒ်လဲၣ် အပူၤတၢ်မၤလိတနီၤန့ၣ် ကဲဘျုးလၢ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တနီၤအဂီၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ် အဂၤတနီၤန့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးလၢ တၢ်မၤလိလၢ အအိၣ်ဖဲ လံာ်လၢအမ့ၢ် Draw Close to Jehovah အပူၤသ့လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကမံးတံာ် ကဘၣ်ဆၢတဲာ် ဒီးဃုထၢဝဲ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလၢ အတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးကတၢၢ်လၢ ကမၤလိ အဝဲသ့ၣ် လံာ်စီဆှံန့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 68 တၢ်တဲဖျါထီၣ် တၢ်ဂီၤအခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤလၢ အအဲၣ်ဒိးဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သၢဂၤအအိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤအီၤသ့ခီဖျိ ဆဲးကျိးဒီးအီၤ, ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢအဖီခိၣ် ဒီးနၢ်ပၢၢ်စၢၤအီၤလီၤ.
