Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 26

“Bɛzia Bɛrɛla Me Ɛkɛ”

“Bɛzia Bɛrɛla Me Ɛkɛ”

“Bɛzia bɛrɛla me ɛkɛ na mebazia meara bɛ ɛkɛ.”​—MAL. 3:7.

EDWƐNE 102 “Boa Bɛdabɛ Mɔɔ Bɛle Bɛtɛɛ La”

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Saa Gyihova mboane ne mɔ ko sia ba ye ɛkɛ a, kɛzi ɔte nganeɛ ɛ?

KƐ MƆƆ yɛnwunle ye wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu anu la, Gyihova fa ɔ nwo toto mboaneneavolɛ kpalɛ mɔɔ dwenle ye boane ko biala anwo la anwo. Na ɔkpondɛ nuhua ne mɔɔ kɛminli la. Gyihova zele Yizilayɛma mɔɔ hwenle bɛ nwo vile ɔ nwo la kɛ: “Bɛzia bɛrɛla me ɛkɛ na mebazia meara bɛ ɛkɛ.” Yɛze kɛ zɔhane ala a ɔte nganeɛ ɛnɛ a, ɔluakɛ ɔka kɛ: “Mengakyi.” (Mal. 3:6, 7) Gyisɛse hanle kɛ Gyihova nee anwumabɔvolɛ ne mɔ anye die kpalɛ saa Ye azonvolɛ ne mɔ anu ko mɔɔ hwenle ɔ nwo la sia ba Ye ɛkɛ a.​—Luku 15:10, 32.

2. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

2 Bɛmaa yɛzuzu Gyisɛse ndonwo ne mɔ anu nsa mɔɔ twe adwenle kɔ kɛzi yɛbaboa bɛdabɛ mɔɔ bɛhwe bɛ nwo bɛvi Gyihova anwo la azo la anwo. Yɛbazuzu subane titili bie mɔ mɔɔ yɛhyia nwo amaa yɛahola yɛaboa bɛdabɛ mɔɔ bɛhwe bɛ nwo bɛvi Gyihova anwo yɛamaa bɛazia bɛara ye ɛkɛ la anwo. Eza yɛbanwu deɛmɔti ɔhyia kɛ yɛboa menli mɔɔ bɛyɛ bɛtɛɛ la.

KPONDƐ DELAKEMA KO NE

3-4. Kɛmɔti a raalɛ ne mɔɔ bɛha ɔ nwo edwɛkɛ wɔ Luku 15:8-10 la dɔle alagye kpondɛle ye delakema ne mɔɔ minlinle la ɛ?

3 Ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛkpondɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo kɛ bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ la. Wɔ Gyisɛse ndonwo bie mɔɔ wɔ Luku Edwɛkpa ne anu la anu, ɔhanle kɛzi raalɛ bie kpondɛle ye delakema ko mɔɔ sonle bolɛ mɔɔ minlinle la anwo edwɛkɛ. Ndonwo ɛhye twe yɛ adwenle kɔ kɛzi raalɛ ne bɔle mɔdenle kpondɛle ye ezukoa ne la azo.​—Kenga Luku 15:8-10.

4 Gyisɛse hanle kɛzi raalɛ ne dele nganeɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔnwunle ye delakema ko ne la anwo edwɛkɛ. Wɔ Gyisɛse mekɛ zo, ɔbayɛ kɛ ɛnee Dwuu mraalɛ bie mɔ maa bɛ mra mraalɛ delakema bulu wɔ bɛ atɔfolɛlielɛ kenle. Ɔbayɛ kɛ delakema ko zɔhane boka mɔɔ ye mame vale maanle ye la anwo. Ɛnee raalɛ ne adwenle yɛ ye kɛ delakema ko ne ɛdɔ aze. Yemɔti ɔzɔle kɛnlaneɛ ɔkpondɛle noko yeannwu ye. Kɛmɔ bie a, ɛnee ye kɛnlaneɛ ne ɛnda kpalɛ la ati, yeannwu ye dwɛtɛ fufule ezukoa bulalɛ ekyi ne. Awieleɛ bɔkɔɔ ne, ɔdɔle ɔ rɛle aze ɔkpoanle sua ne anu amuala. Akee ye kɛnlaneɛ ne wienyi ne hɔdɔle ye delakema ko ne mɔɔ sonle bolɛ maa ye mɔɔ la ewula ne anu la azo. Nea kɛzi ɔ nye liele a! Ɔvɛlɛvɛlɛle ɔ gɔnwo mɔ nee ye kpalɛzoamra na ɔbɔle bɛ amaneɛ.

5. Kɛmɔti a ɔbahola yɛayɛ se kɛ yɛbanwu bɛdabɛ mɔɔ bɛhwe bɛ nwo bɛvi asafo ne anwo la ɛ?

5 Kɛ mɔɔ yɛnwu ye wɔ Gyisɛse ndonwo ne anu la, ɔhyia mɔdenlebɔlɛ na yɛanwu debie mɔɔ ɛminli la. Zɔhane ala a ɔhyia gyima ɛsesebɛ amaa yɛanwu menli mɔɔ bɛhwe bɛ nwo bɛvi asafo ne anwo la a. Bie a bɛgyakyile kɛ bɛ nee yɛ tu la, mekɛ dɔɔnwo ɛgua nu. Bie bɔbɔ a bɛdu bɛhɔ ɛleka mɔɔ mediema mɔɔ wɔ ɛkɛ ne ɛnze bɛ la. Noko kɛkala, bie a menli ɛhye mɔ kulo kɛ bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ. Bɛkulo kɛ bɛ nee Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ bɔ nu sonle ye, noko bɛhyia yɛ moalɛ.

6. Kɛzi asafo ne anu amra amuala bahola aboa amaa bɛakpondɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la ɛ?

6 Nwane a ɔle ye gyima kɛ ɔbakpondɛ menli mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la ɛ? Yɛ muala​—asafo nu mgbanyima, adekpakyelɛma, mbusuafoɔ yɛɛ nolobɔlɛma mɔɔ wɔ asafo ne anu la. Ɛ gɔnwo anzɛɛ wɔ busuanli bie ɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ ɔ? Wɔyia menli ɛhye mɔ bie wɔ azua nu anzɛɛ bagua nu daselɛlilɛ nu ɔ? Maa ɔnwu ye kɛ saa ɔkulo kɛ asafo nu mgbanyima ne mɔ bakpɔla ye a, ɛ nye balie nwo kɛ ɛbava ye adelɛse anzɛɛ ye moba nɔma wɔahɔmaa bɛ.

7. Duzu a ɛsukoa ɛfi asafo nu kpanyinli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Thomas la edwɛkɛ ne anu a?

7 Duzu a asafo nu mgbanyima titili bahola ayɛ amaa bɛanwu bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo kɛ bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ la ɛ? Yɛ mɔɔ asafo nu kpanyinli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Thomas * mɔɔ ɔvi Spain hanle la nzonlɛ. Yeboa Alasevolɛ mɔɔ bo 40 la yemaa bɛzia bɛra asafo ne anu. Thomas ka kɛ, “Medimoa mebiza mediema mrenyia nee mraalɛ saa bɛze ɛleka mɔɔ menli ɛhye mɔ bie de la a. Anzɛɛ mebiza nolobɔlɛma saa bɛkakye awie mɔɔ kɛkala ɔmba debiezukoalɛ la a. Bɛ nuhua dɔɔnwo anye die kɛ bɛbaboa ɔluakɛ bɛte nganeɛ kɛ ɔfale bɛ nwo. Saa nzinlii mekɔkpɔla mediema ɛhye mɔ bie a, mebiza bɛ saa bɛ mra anzɛɛ bɛ mbusuafoɔ bie mɔ noko ɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ a. Bie a ɛnee mediema ɛhye mɔ nee bɛ mra kɔ debiezukoalɛ, bie bɔbɔ a ɛnee ngakula ɛhye mɔ le nolobɔlɛma. Yɛbahola yɛaboa bɛdabɛ noko yɛamaa bɛazia bɛara Gyihova ɛkɛ.”

MAA GYIHOVA AMRA MƆƆ ƐMINLI LA ƐZIA ƐRƐLA YE ƐKƐ

8. Wɔ kakula ɛkobɔfo ne anwo ndonwo mɔɔ wɔ Luku 15:17-24 la anu, kɛzi selɛ ne nee ɔ ra ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo la lile ɛ?

8 Duzu subane a ɔwɔ kɛ yɛnyia na yɛahola yɛaboa bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo kɛ bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ la ɛ? Nea ɛzukoalɛdeɛ bie mɔ mɔɔ yɛbahola yɛanyia yɛavi kakula ɛkobɔfo ne anwo ndonwo mɔɔ Gyisɛse yɛle anu la. (Kenga Luku 15:17-24.) Gyisɛse hanle kɛ, nzinlii kakula ne adwenle rale ɔ nwo zo na ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔbazia yeahɔ sua nu. Ye papa nriandinle hɔyɛle ye atuu na ɔmaanle ɔnwunle kɛ ɔkulo ye. Kakula ne adwenle buale ye fɔlɛ na ɔdele nganeɛ kɛ ɔnfɛta kɛ ɔfɛlɛ ye kɛ ɔ ra. Mɔɔ kakula ne ɛlɛka kɛzi ɔte nganeɛ anwo edwɛkɛ yeahile ye papa la, ɔ nwo yɛle ye alɔbɔlɛ. Nrenyia ne yɛle debie maanle ɔ ra ne nwunle kɛ ɔ nye ɛlie kɛ yezia yera la, tɛ kɛ ɛkpafo emomu kɛ busuanli mɔɔ bɛkulo ye edwɛkɛ. Ɔdole ɛkponle ɔmaanle ɔ ra ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo la na ɔwulale ye tɛladeɛ kpalɛ.

9. Subane boni mɔ a ɔwɔ kɛ yɛnyia amaa yɛahola yɛaboa menli mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la yɛamaa bɛazia bɛara Gyihova ɛkɛ a? (Nea ɛlɛka “ Kɛzi Yɛbaboa Menli Mɔɔ Bɛkulo Kɛ Bɛsia Bɛba La.”)

9 Gyihova le kɛ selɛ ne mɔɔ wɔ ndonwo ne anu la. Ɔkulo yɛ mediema mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la na ɔkulo kɛ bɛsia bɛba ye ɛkɛ. Saa yɛsukoa Gyihova a, yɛbahola yɛaboa bɛ yɛamaa bɛazia bɛara. Ɛhye kile kɛ ɔwɔ kɛ yɛnyia abotane, yɛte bɛ edwɛkɛ bo na yɛkulo bɛ. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛda subane titili ɛhye mɔ ali a, na kɛzi yɛbahola yɛayɛ zɔ ɛ?

10. Kɛzi abotane nwo hyia na yɛahola yɛaboa awie yɛamaa yeazia yeara Gyihova ɛkɛ ɛ?

10 Ɔwɔ kɛ yɛnyia abotane ɔluakɛ ɔdie mekɛ na awie azia ara Gyihova ɛkɛ. Menli mɔɔ hwenle bɛ nwo vile asafo ne anwo mekɛ bie la ka kɛ, asafo nu mgbanyima nee nolobɔlɛma gyɛne kpɔlale bɛ fane dɔɔnwo kolaa na bɛabɔ ɔ bo kɛ bɛsonle Gyihova bieko. Adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Nancy mɔɔ ɔvi Asia la hɛlɛle kɛ: “Me gɔnwo bie mɔɔ wɔ asafo ne anu la boale me kpole kpalɛ. Ɔhulole me kɛ ɔ diema raalɛ kpanyinli. Ɔhakyele me kɛzi mekɛ bie ɛnee yɛ nye die la. Ɔnyianle abotane ɔdiele me kpalɛ wɔ mekɛ mɔɔ melɛda me nganeɛdelɛ ali la yɛɛ ɔdule me folɛ mɔɔ fɛta la. Ɔyɛle agɔnwolɛ kpalɛ ɔmaanle me, ɛnee yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbaboa me mekɛ biala.”

11. Duzu ati a yɛhyia anwunvɔnezelɛ na yɛahola yɛaboa awie ɛ?

11 Anwunvɔnezelɛ le kɛ ayile mɔɔ yɛ nla la, ɔkola ɔmaa awie anwo tɔ ye. Bɛdabɛ mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la bie mɔ ɛva asafo ne anu amra bie mɔ anwo ɛya ɛzie bɛ nu mekɛ tendenle. Nganeɛdelɛ zɛhae maa ɔyɛ se kɛ bɛbazia bɛara Gyihova ɛkɛ. Bie mɔ te nganeɛ kɛ bɛ nee bɛ anli ye boɛ. Bɛhyia awie mɔɔ ɔbadie bɛ edwɛkɛ na yeade bɛ nganeɛdelɛ bo la. (Gye. 1:19) María mɔɔ gyakyile debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ mekɛ bie la ka kɛ, “Ɛnee mehyia awie mɔɔ ɔbadie me, yeade me nganeɛdelɛ bo na yeaboa me la.”

12. Yɛ ndonwo fa kilehile kɛzi Gyihova ɛlɔlɛ ne twe bɛdabɛ mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ bikye ye menli la anu.

12 Baebolo ne ka ɛlɔlɛ mɔɔ Gyihova lɛ maa ye menli la anwo edwɛkɛ kɛ ɔle kɛ nyɛma. Wɔ adenle boni azo? Suzu ndonwo ɛhye anwo: Fa ye kɛ ɛlɛnoma nzule nu na awie ɛvuandi life jacket ɛmaa wɔ. Ɛ nye balie nwo ɔluakɛ ɔnrɛmaa ɛnrɛnloma. Noko saa ɛbanyia ngoane a, life jacket ne angome ɛnrɛboa wɔ. Bie a nzule ne le weɛlɛkɔkɔ kpalɛ na saa wɔannyia ɛlɛne wɔanvo a, ɛbawu. Ɛbahyia awie mɔɔ ɔbavuandi nyɛma yeamaa wɔ na yeahwe wɔ yeahɔ ɛlɛne ne anu la. Gyihova hanle Yizilayɛma mɔɔ ɛde atua la anwo edwɛkɛ kɛ: ‘Menvale ɛlɔlɛ nyɛma mendwenle bɛ.’ (Hozia 11:4) Zɔhane ala a Nyamenle te nganeɛ maa bɛdabɛ mɔɔ bɛgyakyi ye ɛzonlenlɛ na ngyegyelɛ nee adwenleadwenle ɛlɛbu bɛ kɔme la a. Ɔkulo kɛ bɛnwu kɛ ɔkulo bɛ yɛɛ ɔkulo kɛ ɔtwe bɛ ɔbikye ɔ nwo. Na Gyihova bahola alua ɛ nwo zo ayɛ ɛhye.

13. Maa neazo mɔɔ maa yɛnwu kɛzi mediema ɛlɔlɛ boa kpalɛ la.

13 Ɔwɔ kɛ yɛmaa menli ɛhye mɔ nwu kɛ Gyihova kulo bɛ na yɛdayɛ noko yɛkulo bɛ. Pablo mɔɔ bɛha ɔ nwo edwɛkɛ wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu la gyakyile debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ wɔ ɛvolɛ mɔɔ bo 30 la anu. Ɔka kɛ: “Kenle ko nwonlomɔ bie mɔɔ melɛfi sua nu la, adiema raalɛ kpanyinli bie mɔɔ ɔle atiakunlukɛnlɛma la yiale me na ɔ nee me dendɛle wɔ adenle kɛnlɛma zo. Menzunle kɛ kakula. Menzele ye kɛ, ɔbayɛ kɛ Gyihova a ɛzoa wɔ wɔ me ɛkɛ a. Mekɛ zɔhane a menzile kpɔkɛ kɛ mesia meara Gyihova ɛkɛ a.”

FI ƐLƆLƐ NU BOA MENLI MƆƆ ƐYƐ BƐTƐƐ LA

14. Kɛ mɔɔ ndonwo mɔɔ wɔ Luku 15:4, 5 maa yɛnwu ye la, duzu a mboaneneavolɛ ne yɛle wɔ mekɛ ɔnwunle ye boane ne la ɛ?

14 Ɔnle kɛ yɛgyakyi kɛ yɛbaboa menli mɔɔ ɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la. Le kɛ kakula ɛkobɔfo ne la, bie a ɛnee bɛli nyane mekɛ tendenle. Na bɛ sunsum nu gyinlabelɛ ɛzɛkye ɔlua ngyegyelɛ mɔɔ bɛyiale ye wɔ Seetan ewiade ne anu la ati. Ɔwɔ kɛ yɛboa bɛ yɛmaa bɛnyia Gyihova anu diedi bieko. Wɔ boane ne mɔɔ minlinle la ndonwo ne anu, Gyisɛse hanle kɛ mboaneneavolɛ ne vale boane ne dole ɔ kɔme zo na ɔvale ye ɔrabokale mboane ekpunli ne anwo. Ɛnee mboaneneavolɛ ne ɛzɛkye mekɛ nee anwosesebɛ dɔɔnwo ɛkpondɛ boane ne. Noko ɔnwunle kɛ ɔwɔ kɛ ɔmaa boane ne zo ɔluakɛ ɔ ngome ɔnrɛhola ɔnrɛhɔ.​—Kenga Luku 15:4, 5.

15. Kɛzi yɛbaboa menli mɔɔ bɛyɛ bɛtɛɛ na bɛkulo kɛ bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ la ɛ? (Nea ɛlɛka “ Buluku Mɔɔ Boa Kpalɛ.”)

15 Ɔwɔ kɛ yɛfa mekɛ nee anwosesebɛ dɔɔnwo yɛboa menli mɔɔ ɛyɛ bɛtɛɛ wɔ sunsum nu la. Ɔlua Gyihova sunsum ne, ye Edwɛkɛ yɛɛ asafo mbuluku ne mɔ azo yɛbahola yɛaboa menli mɔɔ bɛyɛ bɛtɛɛ la yɛamaa bɛ nwo ayɛ se wɔ sunsum nu bieko. (Wlo. 15:1) Kɛzi yɛbahola yɛayɛ ɛhye ɛ? Asafo nu kpanyinli ko mɔɔ lɛ anwubielɛ la ka kɛ, “Menli mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ na bɛkulo kɛ bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ la hyia Baebolo ɛzukoalɛ nwo.” * Yemɔti saa bɛka kɛ ɛ nee menli zɛhae bie ɛzukoa a, maa ɛ nye ɛlie nwo. Asafo nu kpanyinli ne toa zo kɛ, “Ɔwɔ kɛ nolobɔlɛnli mɔɔ nee ahenle bazukoa la yɛ agɔnwolɛ kpalɛ, awie mɔɔ ɔbahola yeaha ye ahonle nu edwɛkɛ yeahile ye la.”

ANYELIELƐ BA ANWUMA NEE AZE

16. Kɛzi yɛnwu kɛ anwumabɔvolɛ ne mɔ boa yɛ ɛ?

16 Anwubielɛ dɔɔnwo ɛmaa yela ali kɛ, anwumabɔvolɛ ne mɔ ɛlɛboa amaa yɛakpondɛ menli mɔɔ bɛkulo kɛ bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ la. (Yek. 14:6) Silvio mɔɔ ɔvi Ecuador la yɛle asɔne ɛsesebɛ kɛ awie ɛraboa ye ɛmaa ɔzia ɔrɛla asafo ne anu bieko. Mɔɔ ɔgua zo ɔlɛyɛ asɔne la, asafo nu mgbanyima nwiɔ hɔbɔle ye anlenkɛ nu. Ɔlua zo bɛvale moalɛ mɔɔ ɔhyia la bɛmaanle ye.

17. Saa yɛboa menli mɔɔ bɛyɛ bɛtɛɛ wɔ sunsum nu la a, duzu nvasoɛ a yɛnyia a?

17 Saa yɛboa menli mɔɔ bɛyɛ bɛtɛɛ wɔ sunsum nu la yɛmaa bɛsia bɛba Gyihova ɛkɛ a, ɔmaa yɛ nye die kpalɛ. Yɛ mɔɔ Salvador, adekpakyelɛnli bie mɔɔ bɔ mɔdenle kpalɛ kɛ ɔbaboa menli zɛhae mɔ ka la nzonlɛ. Ɔka kɛ: “Ɔdwu mekɛ ne bie a anyelielɛ maa mesu. Me nye die kɛ Gyihova ɛlua me nwo zo ɛlie ye mboane ne mɔ ko ɛvi Seetan ewiade ne anu la. Ɔle nwolɛ adenle kpole.”​—Gyi. 20:35.

18. Saa wɔgyakyi daselɛlilɛ ɛhɔlɛ a, anwodozo boni a ɛbahola wɔanyia a?

18 Saa wɔhwe ɛ nwo wɔvi Gyihova menli ne anwo a, ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ ɔtɛkulo wɔ. Ɔkulo kɛ ɛsia ɛba ye ɛkɛ. Ɔwɔ kɛ ɛyɛ ninyɛne bie mɔ na wɔahola wɔazia wɔara ye ɛkɛ. Le kɛ selɛ ne mɔɔ wɔ Gyisɛse ndonwo ne anu la, Gyihova anye la kɛ ɛbazia wɔara, na ɔbava anyelielɛ yealie wɔ ɔ sa amunwiɔ.

EDWƐNE 103 Neavolɛma Le Ahyɛlɛdeɛ

^ ɛden. 5 Gyihova kulo kɛ menli mɔɔ bɛhwe bɛ nwo bɛvi asafo ne anwo la sia ba ye ɛkɛ. Yɛbahola yɛayɛ dɔɔnwo yɛaboa bɛdabɛ mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la yɛamaa bɛalie ɛsalɛdolɛ mɔɔ se, “Bɛzia bɛrɛla me ɛkɛ” la azo. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu kɛzi yɛbaboa bɛ yɛamaa bɛayɛ zɔ la anwo.

^ ɛden. 7 Bɛhakyi aluma bie mɔ.

^ ɛden. 15 Bie a ɔwɔ kɛ bɛ nee awie mɔɔ ɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la sukoa Kɛzi Bɛtɛnla Nyamenle Ɛlɔlɛ Nu La buluku ne tile bie mɔ yɛɛ bie mɔ anye die nwo kɛ bɛ nee bɛ bazuzu Draw Close to Jehovah buluku ne adile bie mɔ anwo. Asafo Ɛzonlenlɛ Kɔmatii ne a bahile nolobɔlɛnli mɔɔ ɔfɛta kɛ ɔyɛ debiezukoalɛ ɛhye a.

^ ɛden. 68 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Mediema mrenyia ngakyile nsa ɛlɛboa adiema bie mɔɔ ɔkulo kɛ ɔsia ɔba la. Bɛ nee ye di adwelie, bɛda ɛlɔlɛ ali bɛkile ye na bɛnyia abotane bɛtie ye.