1-2. ?Ngue ndɛ yɛ ɔ ti Zoova i Lalofuɛ’m be cinnjin kpa-ɔ?

ANDƐ’N, ɔ fata kɛ ndɛ kun yo e kwlaa e cinnjin. Ndɛ sɔ’n yɛle atin mɔ Zoova le i sie nglo nin asiɛ’n, ɔ nin i dunman’n i sanwun yolɛ’n. Kɛ mɔ e ti Zoova i Lalofuɛ’n ti’n e klo ndɛ sɔ’m be su yalɛ kokolɛ kpa. ?Sanngɛ atin mɔ Zoova le i sie nglo nin asiɛ’n ɔ nin i dunman’n m’ɔ fata kɛ ɔ yo sanwun’n be kɔ likawlɛ? Ɛɛn.

² E kwlaa e si kɛ ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn i dunman’n yo sanwun. Asa ekun’n, e wunnin i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ e kle kɛ wafa nga Zoova sie nglo nin asiɛ’n yɛ ɔ ti kpa-ɔ. Ndɛ nɲɔn sɔ’m be ti cinnjin kpa. Ɔ maan ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie be su.

3. ?Kɛ e ti Ɲanmiɛn i dunman Zoova’n ngue yɛ e bu i akunndan-ɔn?

³ Kɛ e ti Ɲanmiɛn i dunman Zoova’n, e bu sran wafa ng’ɔ ti’n, ɔ nin wafa ng’ɔ sie nglo nin asiɛ’n, be akunndan. Ɔ maan sɛ e se kɛ ɔ fata kɛ Zoova i dunman’n yo sanwun’n, nn e su se kɛ Zoova i Sielɛ liɛ’n yɛ ɔ ti kpa-ɔ. Zoova i dunman’n nin wafa ng’ɔ sie nglo nin asiɛ’n be kɔ likawlɛ sɛsɛsɛ.​—An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Ndɛ cinnjin kpa kun i ngbɛsungbɛsu mun” nun.

4. (1) ?Ngue ndɛ yɛ Jue Mun 135:13 kɛn i Ɲanmiɛn i dunman’n su-ɔ? (2) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

⁴ Zoova i dunman’n ti i liɛ ngunmin kun. (An kanngan Jue Mun 135:13 nun ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n nun.) * ?Ngue ti yɛ i dunman sɔ’n ti cinnjin-ɔn? ?I bo bolɛ nun’n, wafa sɛ yɛ be sacili i dunman’n niɔn? ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn wá yó naan i dunman’n w’a yo sanwun ekun-ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla ukɛ i naan w’a yo i dunman’n i sanwun-ɔn? Like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

5. ?Kɛ be kan Ɲanmiɛn i dunman’n i sanwun yolɛ’n i ndɛ’n kosan benin yɛ sran wie’m be fa usa be wun-ɔn?

⁵ Cɛn kun’n, Zezi seli kɛ: “Maan ɔ dunman’n yo sanwun.” (Mat. 6:9) I sin’n ɔ seli kɛ, kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn’n i sɔ ndɛ’n yɛ ɔ  fata kɛ ɔ yo e cinnjin kpa-ɔ. ?Zezi i ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin? Kɛ be yo like kun sanwun’n, yɛle kɛ be yo like kwlaa nga be kwla yo naan fiɛn kaan sa w’a tranman like sɔ’n i wun’n. Sran wie’m be kwla usa be wun kɛ: ‘?Zoova i dunman’n timan sanwun laa? ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ be yo i sanwun ekun-ɔn?’ Kɛ ɔ ko yo naan y’a kwla tɛ kosan sɔ’m be su’n, maan e fa e ɲin e sie i dunman nga be fa man sran kun’n i su.

6. ?Ngue ti yɛ sran kun i dunman’n ti cinnjin-ɔn?

⁶ Sran kun i dunman’n timan like kun mɔ be klɛ i fluwa su annzɛ be bo i sa ngbɛn-ɔn. Biblu’n se kɛ: “Sɛ be bo ɔ dunman kpa’n, ɔ ti kpa tra aɲanbeun ninnge’n kwlaa.” (Nya. 22:1; Aku. 7:1) ?Ngue ti yɛ sran kun i dunman’n ti cinnjin-ɔn? Afin kɛ be bo sran sɔ’n i dunman’n, sran’m be bu i nzuɛn’n, nin i ayeliɛ’n be akunndan. Ɔ maan wafa nga be klɛ sran sɔ’n i dunman fluwa su annzɛ wafa nga be bo dunman sɔ’n, ɔ timan cinnjin sɔ liɛ. Sanngɛ kɛ sran’m be wun sran sɔ’n annzɛ be ti i dunman’n akunndan nga be bu’n yɛ ɔ ti cinnjin-ɔn.

7. ?Wafa sɛ yɛ sran’m be sacili Zoova i dunman’n niɔn?

⁷ Kɛ sran’m be kpɛ Zoova su gblɛ’n, be waan bé yó naan sran’m be bu i wun akunndan tɛ. I sɔ’n ti’n, kɛ sran’m be wun ninnge tɛtɛ nga be o mɛn nun’n, be fa guɛ i Ɲanmiɛn su kpɛkun be saci i dunman. Edɛnin fie’n nun lɔ yɛ Zoova i dunman’n i sacilɛ’n boli i bo-ɔ. Siɛn’n, maan e fa e ɲin e sie i sa ng’ɔ juli Edɛnin fie’n nun lɔ’n i su.

8. (1) ?Ngue yɛ Adan nin Ɛvu be si i-ɔ? (2) ?Kosan benin wie mun yɛ e kwla fa usa e wun-ɔn?

⁸ Adan nin Ɛvu be si kɛ Ɲanmiɛn i dunman’n yɛle Zoova. Kpɛkun be si i su ninnge kpanngban kpa wie mun ekun. I wie yɛle kɛ be si kɛ i yɛ ɔ yili like kwlaa-ɔ, naan i yɛ ɔ mannin be nguan ɔ nin lika klanman nga be o nun’n niɔn. Asa ekun’n, ɔ mannin Adan i bla kpa yɛ ɔ mannin Ɛvu i bian kpa wie. (Bob. 1:26-28; 2:18) ?Sanngɛ, bé bú ninnge nga Zoova fa mannin be’n be su akunndan titi? ?Bé yó like kwlaa nga be kwla yo naan b’a klo Zoova naan b’a si i ye titi? Kɛ Ɲanmiɛn i kpɔfuɛ’n sali be niannin’n, yɛ e wunnin kosan sɔ’m be su tɛlɛ’n niɔn.

9. (1) ?Kɛ nga Bo Bolɛ 2:16, 17 nin 3:1-5 be fa kan’n sa’n, ndɛ benin yɛ Zoova kan kleli Adan nin Ɛvu-ɔ? (2) ?Ngue yɛ Satan yoli naan Adan nin Ɛvu be bu Zoova i wun akunndan tɛ-ɔ?

 ⁹ An kanngan Bo Bolɛ 2:16, 17; 3:1-5 nun. Satan sinnin wuo kun lika usali Ɛvu kɛ: “?Naan Nyanmiɛn seli amun sakpa kɛ nán amun di fie’n su waka’m be mma’n wie fi?” Kosan nga Satan usali Ɛvu lɛ’n, Ɲanmiɛn i su ato ndɛ kun o nun. I sɔ’n ti’n, Ɛvu wa boli Ɲanmiɛn i wun akunndan tɛ bulɛ bo. Ɲanmiɛn seli be kɛ be kwla di fie’n nun waka mma kwlaa naan kunngba cɛ yɛ ɔ fataman kɛ be di-ɔ. Ndɛ sɔ’n kle kɛ waka mma fanunfanun nga Adan nin Ɛvu be kwla di’n, be diman be yalɛ. (Bob. 2:9) Nanwlɛ, e wun kɛ Zoova i klun ti ufue dan. Sanngɛ kɛ Satan usali kosan sɔ’n, i waan ɔ́ yó naan be bu i kɛ Ɲanmiɛn i klun yo wi. Ɔ maan atrɛkpa’n, Ɛvu seli i wun kɛ like kpa kun o lɛ mɔ Ɲanmiɛn kunndɛman kɛ ɔ ɲɛn i-ɔ.

10. (1) ?Wafa sɛ yɛ Satan sacili Ɲanmiɛn i dunman’n niɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ i bo guali-ɔ?

¹⁰ I nun mɔ Satan úsa Ɛvu i kosan’n, nn Ɛvu i ɲin te yi Zoova. Ɔ kannin ndɛ nga Zoova kan kleli i’n i weiin kleli Satan. Ɔ kan guali su kɛ ɔ fataman kɛ be kan waka nga Ɲanmiɛn seli be kɛ nán be di’n. Afin Ɛvu si kɛ sɛ b’a faman ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin’n su’n bé wú. Sanngɛ Satan tɛli i su kɛ: “Amun su wuman.” (Bob. 3:2-4) Ndɛ nga Satan kannin’n kle weiin kɛ ɔ su saci Ɲanmiɛn i dunman’n. Yɛle kɛ ɔ su se Ɛvu kɛ Zoova ti ato buafuɛ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Satan kacili suɛn tɔnfuɛ annzɛ dunman sacifuɛ. Satan lakali Ɛvu naan ɔ fa ndɛ ng’ɔ kannin’n su. (1 Tim. 2:14) Ɛvu lafili Satan su trali Zoova. I sɔ’n ti’n, Ɛvu fali ajalɛ tɛ. Yɛle kɛ i ɲin w’a yiman Zoova. Ɔ maan ɔ dili waka mma nga Zoova seli i kɛ nán ɔ di’n. I sin’n ɔ fali wie mannin Adan.​—Bob. 3:6.

11. (1) ?Ngue yɛ sɛ ɔ ti kɛ Adan nin Ɛvu be yoli’n nn ɔ yoli kpa-ɔ? (2) ?Sanngɛ ngue yɛ b’a yoman-ɔn?

¹¹ Maan e bu ndɛ nga blɛ sɔ’n nun’n, Ɛvu kwla kan kle Satan’n i akunndan kan e nian. Atrɛkpa’n ɔ kwla se Satan kɛ: “N siman wɔ, sanngɛ n si min Si Zoova. N klo i yɛ n lafi i su. Like kwlaa nga e nin Adan e le i’n, i yɛ ɔ fa mannin e-ɔ. ?Nzu ti yɛ a kɛn i wun ndɛ tɛtɛ-ɔ? Fa kɔ lɔ!” Sɛ ɔ ti kɛ Ɛvu kannin sɔ sakpa’n, nn Zoova i klun jɔli i wa bla sɔ’n i wun dan. (Nya. 27:11) Sanngɛ Ɛvu w’a kloman Zoova tankaan kpa. Adan kusu w’a kloman Zoova wie. I sɔ’n ti’n, kɛ be sacili Zoova i dunman’n b’a jrɛnmɛn i sin.

12. (1) ?Ngue yɛ Satan yoli naan Ɛvu i akunndan’n yo nɲɔnnɲɔn Zoova su-ɔ? (2) ?Sanngɛ ngue yɛ Adan nin Ɛvu be yoli-ɔ?

¹² Kɛ nga e fa wunnin i sa’n, Satan yoli maan Ɛvu wa usɛli i wun sɛ Zoova ti Siɛ kpa sakpa-o. I sɔ’n ti’n, kɛ Satan buali Zoova i su ato m’ɔ sacili i dunman’n, Adan nin Ɛvu b’a kwlá jrɛnmɛn i sin. Be fali ndɛ nga Satan kannin’n su yɛ be yoli ɲin kekle be Si’n su. Andɛ’n, like kunngba’n yɛ Satan yo-ɔ. Ɔ bua Zoova su ato fa saci i dunman’n. Be nga be fa  Satan i ato ndɛ’m be su’n, be kpalo Zoova i mmla mun.

13. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o Ezekiɛl 36:23 nun’n fa e ɲin sie i ndɛ nga Biblu’n nun ndɛ wunmuan’n taka su’n, i su-ɔ?

¹³ ?Zoova kplín su kɛ be saci i dunman’n sa titi? Ɔ si’ɛ! Biblu’n kan ninnge nga Zoova yoli naan w’a kle kɛ i wun ndɛ nga be kɛnnin i Edɛnin fie’n nun lɔ’n ti ato’n, be ndɛ. (Bob. 3:15) Ɔ maan e kwla bo Biblu’n nun ndɛ’n i kpɔlɛ e se kɛ: Zoova sin i Wa’n m’ɔ sieli i famiɛn’n i lika yo maan i dunman’n yo sanwun. Kpɛkun ɔ́ yó maan sa nuan su sɛsɛ yolɛ nin fɔundi bé trán asiɛ’n su. Biblu’n uka e naan y’a si wafa nga Zoova wá yó naan i dunman’n w’a yo sanwun’n.​—An kanngan Ezekiɛl 36:23 nun.

14. ?Kɛ be yoli ɲin kekle Zoova su Edɛnin fie’n nun lɔ’n, wafa sɛ yɛ like ng’ɔ yoli i blɛ sɔ’n nun’n, ɔ yoli maan i dunman’n yoli sanwun-ɔn?

¹⁴ Satan yoli like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan Zoova i klun sa’n w’a kpɛnman su’n. Sanngɛ like kwlaa nga Satan yoli’n, ɔ kpili ase. Biblu’n kan like nga Zoova yoli naan w’a kle kɛ ɔ ti Siɛ kpa naan i Sielɛ’n leman wunsu’n i ndɛ. Nanwlɛ ti kpa, Satan nin be nga be suɛnnin i bo’n be ɲin kekle nga be yoli’n, ɔ yoli Zoova i ya dan. (Jue. 78:40) Sanngɛ kɛ be sacili i dunman’n like ng’ɔ yoli’n, ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ naan ɔ si i awlɛn tra kpɛkun ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ. Asa ekun’n, ɔ yili i nglo kpɛ sunman kɛ ɔ le tinmin. Sanngɛ like kwlaa ng’ɔ yoli’n nun’n, ɔ yili i nglo kɛ ɔ ti klolɛ. (1 Zan 4:8) Yɛ lele nin andɛ’n, ɔ te yo like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan i dunman’n w’a yo sanwun’n.

15. (1) ?Wafa sɛ yɛ Satan bua Zoova i su ato andɛ-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ i bo gua-ɔ?

¹⁵ Andɛ’n, Satan te saci Ɲanmiɛn i dunman. Ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó naan sran’m be usa be wun sɛ Ɲanmiɛn le tinmin, ɔ yo sa nuan su sɛsɛ, ɔ si ngwlɛlɛ yɛ ɔ ti klolɛ sakpa-o. I wie yɛle kɛ ɔ yo maan sran’m be bu i kɛ nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili like kwlaa-ɔ. Sanngɛ sɛ ɔ wun kɛ sran’m be lafi su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, ɔ yo maan be bu i kɛ i mmla’m be su nantilɛ’n ti kekle naan be kwlá yoman be wun sa ye. Asa ekun’n, ɔ kle sran’m be kɛ Ɲanmiɛn i like yolɛ yo ya naan ɔ fa sran mun yi i sin fɛtɛ kun nun.  Kɛ sran’m be fa ato ndɛ sɔ’m be su’n, be kpalo Zoova i mmla mun. Lele nin kɛ Zoova fá núnnún Satan’n, ɔ su yaciman Zoova i su ato bualɛ le. Kpɛkun ɔ́ yó like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan ɔ kusu w’a yo ɲin kekle Zoova su wie’n. ?Sanngɛ á ló ɔ wun mɛ́n i?

16. ?Ngue yɛ Adan nin Ɛvu b’a kwlá yoman mɔ e liɛ’n e kwla yo-ɔ?

¹⁶ Zoova kplin su kɛ klɔ sran mɔ fɔ o be nun’n, be ukɛ i naan ɔ yo i dunman’n i sanwun. I wie yɛle kɛ e kwla yo like nga Adan nin Ɛvu b’a kwlá yoman’n. Kannzɛ mɛn nunfuɛ’m be bua Zoova i su ato yɛ be yo i dunman’n i finfin’n, sanngɛ e kwla kɛn i su ndɛ nanwlɛ’n e kle sran mun. I wie yɛle kɛ e kwla se be kɛ Zoova ti sanwun, ɔ yo sa’n i nuan su, ɔ ti kpa kpɛkun ɔ klo sran. (Eza. 29:23) Asa ekun’n, e kwla kle kɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ sie e-ɔ. Kpɛkun e kwla uka sran mun naan b’a wun i wlɛ kɛ Zoova i Sielɛ’n kunngba cɛ yɛ ɔ ti kpa-ɔ. Asa ekun’n, i kunngba cɛ yɛ ɔ kwla yo maan ninnge kwlaa ng’ɔ yili be’n, b’a di fɔundi nin aklunjuɛ-ɔ.​—Jue. 37:9, 37; 146:5, 6, 10.

17. ?Ngue yɛ Zezi yoli naan sran’m b’a si i Si i dunman’n niɔn?

¹⁷ Kɛ sran’m be saci Zoova i dunman mɔ e jrɛn i sin’n, e nian Zezi Klisi i ajalɛ’n su. (Zan 17:26) Zezi yoli maan sran’m be sili i Si i dunman’n. Yɛle kɛ ɔ boli i dunman’n kleli sran mun kpɛkun ɔ yoli maan sran’m be sili sran wafa ng’ɔ ti’n. I wie yɛle kɛ i blɛ su’n, Farizifuɛ’m be yoli maan sran’m be buli i kɛ Zoova i ndɛ kanlɛ yo ya, naan ɔ mianmian sran mun. Kpɛkun be yoli maan sran’m be buli i kɛ be kwlá faman be wun be mɛntɛnmɛn i, naan ɔ siman aunnvuɛ. Sanngɛ Zezi liɛ’n, ɔ kleli weiin kɛ like nga be yoli’n ɔ timan su. Kpɛkun ɔ ukali sran mun naan b’a wun i wlɛ kɛ i Si i ndɛ kanlɛ yoman ya naan ɔ trɛ i awlɛn yɛ ɔ klo sran kpɛkun ɔ yaci sa cɛ. Asa ekun’n, kɛ mɔ Zezi yoli ninnge mun kɛ i Si’n sa’n ti’n, sran’m be wunnin sran wafa nga i Si’n ti’n.​—Zan 14:9.

18. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ Zoova i wun ndɛ tɛtɛ nga sran’m be kan’n ti ato-ɔ?

¹⁸ Kɛ Zezi sa’n, e kwla kan Zoova i su ndɛ kwlaa nga e si i’n e kle sran mun. Yɛle kɛ e kwla kle be like naan b’a wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn klo sran naan i klun ti ufue. Kɛ e yo sɔ’n, e kle kɛ Zoova i wun ndɛ nga  sran’m be kan’n, ɔ timan nanwlɛ. Asa ekun’n, e yo maan sran’m be buman Zoova i wun akunndan tɛ kun. Kannzɛ fɔ o e nun bɔbɔ’n, sanngɛ e kwla nian like nga Zoova yo’n su e yo wie. (Efɛ. 5:1, 2) Ɔ maan kɛ ndɛ nga e kan’n, ɔ nin ninnge nga e yo be’n, be yi sran wafa nga Zoova ti’n i nglo’n, e ukɛ i naan w’a yo i dunman’n i sanwun. Asa ekun’n, kɛ e uka sran mun mɔ be si Ɲanmiɛn i su ndɛ nanwlɛ’n, e ukɛ i naan w’a yo i dunman’n i sanwun wie. * Kpɛkun e kle kɛ klɔ sran mɔ fɔ o be nun’n, be kwla su Zoova lele be guɛ i ti nin i bo.​—Zɔb 27:5.

19. ?Wafa sɛ yɛ Ezai 63:7 uka e naan y’a wun like ng’ɔ fata kɛ e fa sran’m be ɲin e sie su’n i wlɛ-ɔ?

¹⁹ Maan e fa e ɲin e sie i like uflɛ mɔ e kwla yo naan Zoova i dunman’n w’a yo sanwun’n i su. Kpɛ sunman’n, kɛ é klé sran’m be Biblu’n nun like’n, e kan atin nga Zoova le i sie nglo nin asiɛ’n i ndɛ e kle be. Kpɛkun e kan Zoova i mmla’m be ndɛ e kle be wie. Sanngɛ like ng’ɔ fata kɛ ɔ yo e cinnjin tra like kwlaa’n, yɛle be ukalɛ naan be klo e Si Zoova yɛ be su i lele be guɛ i ti nin bo. I sɔ yolɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ e kan Zoova i nzuɛn’n, ɔ nin i kpa m’ɔ ti’n, be ndɛ e kle sran mun. (An kanngan Ezai 63:7 nun.) Sɛ e kle sran’m be like kɛ ngalɛ’n sa’n, bé kló Zoova kpɛkun be ɲin yí i. Afin be kunndɛ kɛ be su i lele be guɛ i ti nin bo.

20. ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

²⁰ ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ e ayeliɛ’n kwla uka sran mun naan b’a bu Zoova i wun akunndan kpa-ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla kle sran’m be like naan be kusu b’a fa be wun b’a mantan Zoova-ɔ? Like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá tɛ kosan sɔ’m be su.