1. Oghiilhaan Enhaạn p’eeghe, kụ eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ ni maạr esi abuphẹ ophomhoghiạn bọ aZihova?

AKRISTẸN opomoghiạn Enhaạn, kụ oḅilhẹ kẹn rokiilhaan ghan nyodị. Esi ibadị, ipẹ phọ kekịgh mudị regbaragbarạ ni. Toroboiperolbọ, yira ro/kaạph ghan ilọ odọ oghiilhaan dị raakperemhi ghan oye. Yira kokaạph ilọ odọ oghiilhaan dị agbatanhaạn. Enhaạn raḍigh ghan ni ḍiigu esi awe dị omhoọgh odọ oghiilhaan phọ ophọn, kụ olọgh nyodị eegu k’epẹ ekpom mọ abidị. Bidị ro/wạ ghan oḍighi iyaạr dị kepin olhoghi Odẹ k’akẹ phọ abidị loor esi dị bidị u/wạ ophiemhi asiya arighirị phọ abidị r’odị.—Ps. 111:10; Prov. 8:13.

2. Odaphạn ikpo onhụ Uw-emhạ phọ Devid ogẹ bọ siphẹ Psalm 86:11, ighẹn iyạl araraạr kụ edị yira kooḅeghiọn?

² Bạl Psalm 86:11. Mem dị nạ agbirima esi aBaibul phọ ephẹn phọ, nạ kamiịn mọ Uw-emhạ phọ akpẹ bọ oḍuomolhoghi Devid, amhiịn ni mọ emạn ni maạr oghiilhaan Enhaạn. Uguạ ooḅeghiọn ipẹ yira kotue bọ osighẹ oḍighinhom ikpo onhụ phọ iphẹn uwaloor iigbia phọ aphum bọ Devid ogẹ. Eḅẹl phọ, yira kooḅeghiọn riphigh phọ eḍighi bọ kụ ekpẹ bọ ni dị aḍien phọ Enhaạn keḍigh ḍiigu esi ayira. Omuneniom iyạl, yira kokaạph ipẹ yira kotue bọ oḍeenhaan mọ aḍien phọ Enhaạn eḍigh ni ḍiigu siẹn adọl aghuḍum mọ ayira.

3. Eeghe iyaạr dị emite kụ ilhoghonhaạn ḍighaạgh Mozis olhọgh eegu ḍien phọ Enhaạn?

³ Tuutughiạn ipẹ aMozis alhoghoma bọ mem mọ odị arọl bọ anyụ eeḅarạph phọ Horeb, kụ amhiịn bọ eegu phọ aZihova dị reten. Insight on the Scriptures iḅẹm mọ “ephẹn kụ  ekạr iyaạr oḍigh aḍiigu dị mekạr ghan emitenhaan oye kụ egbi oteẹny amem mọ aKraist aru bọ.” AMozis anhaghạn ikpo onhụ dị ookpaạny aḅạ ghan dị eḅẹm ghan mọ: “Zihova, Zihova, Enhaạn onmạ ighirigiir r’igbiririph, ra/nuụn ghan k’aghạgh olhoghi, amuza r’ephomhoghiạn oḅạr r’igey, raḍeenhaan ghan ephomhoghiạn oḅạr simuonịr, rasạr ghan kawilhenhaạn opiomạn r’osoroghu iilhogh ḅilhẹ r’ikarạph.” (Ex. 33:17-23; 34:5-7) AMozis aatughiạn ghan ni ipẹ emite bọ mem lọ raḍighinhom ḍien phọ aZihova. Iikia i/lo, onyebel roten odị aphụr bọ rurụ we phọ Izrạl mọ, “ikiilhaan ḍien arughuenian phọ aḍiphẹ eḍigh bọ ḍiigu.”—Deut. 28:58.

4. Ogbirima ghan ighẹn araagharạ kụ keḍighi idị aZihova kaḍigh ḍiigu esi ayira?

⁴ Mem dị yira ootughiạn ilọ aḍien phọ aZihova, kenighẹ ni dị yira kogbirima ghan ilọ oye phọ rameera bọ ḍien phọ. Yira ootughiạn ghan ilọ araagharạ phọ odị, idiphọ iikpọ, osụ olhoghi, elhiom ooruẹn, ḅilhẹ r’ephomhoghiạn phọ odị. Ootughiạn ghan araagharạ phọ iphẹn phọ r’inhọn keḍighi ni iyaạr dị odị kaḍigh ḍiigu esi ayira.—Ps. 77:11-15.

5-6. (a) Eeghe kụ emhụ aḍien phọ Enhaạn? (b) Odaphạn Exodus 3:13, 14 ḅilhẹ r’Isaiah 64:8, ighẹn areten kụ edị aZihova raḍighi ghan iyaạr kamiteom?

⁵ Emhụ aḍien phọ Enhaạn remạ ghan eeghe? Ibadị awe dị otuughạ Baibul omeeraam mọ aḍien phọ Zihova remạ ghan mọ, “Ilọ Odị Rawạ Kụ Edị Odị Kaḍighi.” Emhụ aḍien phọ aḍiẹn phọ iitughianhạm iyira mọ iyaạr ke/tue esophoghom ogbi phọ aZihova ḅilhẹ mọ odị katue ni aḍighi iyaạr amiteom. Ika?

⁶ AZihova raḍighi ghan iyaạr kamiteom esi oru atorobọ iyaạr dị ewạ omhunhenhi arigbiom mọ odị. (Bạl Exodus 3:13, 14.) Egbạ gbạ amem, ruromoghiom ghan ni iyira ogbirima ghan apakirị eegharạ phọ Enhaạn eḍigh bọ ni ḍiigu phọ. AZihova katue ni aḍighi idị arebenhẹ phọ odị abuẹn u/munughan bọ, kotu torobọ iyaạr dị ewạ okumu odị ḅilhẹ r’omhunhenhi ogbi phọ odị. (Bạl Isaiah 64:8.) Areten phọ iphẹn kụ edị aZihova raḍighi ghan idị ogbi phọ odị kamunughan. Iyaạr ke/tue esophoghom nyodị omhunhenhi arigbiom mọ odị.—Isa. 46:10, 11.

7. Ika kụ idị yira kotue omoọgh eegharạ osereghiạn ghan Odẹ k’akẹ phọ ayira?

⁷ Yira kotue ni omoọgh eegharạ osereghiạn  ghan Odẹ k’akẹ phọ ayira esi ogbirima ghan araraạr phọ odị maḍighi bọ, ḅilhẹ r’araraạr phọ ipẹ odị makọm bọ idị yira orue oḍighi aani. Esi omaạm, mem dị yira ogbirima ilọ ookiạ olhẹm mọ odị, raraạr phọ odị maḍighi bọ amhunhenhi, ḅilhẹ r’ipẹ odị angọ bọ ghuḍum, reḍighi ghan ni ḍiigu esi ayira. (Ps. 8:3, 4) Mem dị yira ogbirima odọ oye phọ aZihova makọm bọ dị yira oru, orue omhunhenhi aani ogbi phọ odị, yira kolọgh ni nyodị eegu. Aḍien phọ aZihova ekaraghị eḍigh ḍiigu! Eḅaramaạm oomo odọ phọ oye phọ Odẹ phọ ayira aru bọ, oomo phọ ipẹ odị maḍighi bọ ḅilhẹ r’ipẹ odị kaḍighi bọ.—Ps. 89:7, 8.

8. Deuteronomy 32:2, 3 egananami eeghe ilọ eten phọ epẹ aZihova asighẹ bọ ḍien phọ odị?

⁸ AZihova atughemhị ni Mozis ḍuọr mem mọ meteẹny bọ dị anmụny phọ Izrạl koḍigh De Phọ Oguanhaan Bọ. (Deut. 31:19) AMozis kasighẹ ḍuọr phọ aḍiẹn atughemhị aani we phọ. (Bạl Deuteronomy 32:2, 3.) Yira okiririom ophogh siikpịgh phọ 2 r’3, eegholhaan ni mọ aZihova o/wạ mọ obooghị ḍien phọ odị, ozoọm mudị eḍighi iigbia iboom dị i/wạ mọ awe oghol. Odị rawạ dị oomo awe kolegheri ḍien phọ odị! P’eeghe eepoogh dị awe phọ omhoọgh, otuughạ aḍighaạgh aMozis ilọ aZihova ḅilhẹ r’aḍien arughuenian phọ Odị! Ipẹ aMozis atughemhị bọ bidị ingọ ni bidị inyaạm eḅilhẹ eemhanhamhi bidị idiphọ olọph dị alhophọm iizuphạ. Ika kụ idị yira kotue oḍighi idị itughemhị phọ ayira ketọl aani idiphọ phọ?

9. Ika kụ idị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh oḅaalhamhị ḍien phọ aZihova?

⁹ Mem dị yira rokaạph iiḅi iinhaghạn phọ otu atum otu obobọ esi ogbo, yira kotue ni oḍeenhaan we siphẹ aBaibul phọ mọ aZihova kụ okạr aḍien Enhaạn. Yira kotue ni ongọ bidị ḍimạ aḍinyạ, oḍeenhaan imạ asividio obobọ iyaạr dị edi siphẹ osoph intanẹt phọ ayira dị rekueni aZihova. Epẹ otu oḍighi, ruutu askul, obobọ mem dị yira rokị erelhe, yira kotue ni omoọgh roopoogh oghaạph ipẹ Enhaạn ephomhoghiạn phọ ayira erọl bọ. Mem dị yira oḅenhị buphẹ yira oozuanhaan bọ ilọ arigbiom mọ Enhaạn amhooghonhaạn bọ omhạr awe r’ade phọ, bidị kolọgh ni elhegh idiphọ eḅẹl amem idị aZihova uphomhoghiạn iyira iboom. Mem dị yira oghaạph igey phọ idị egbolhomaam Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira oḅenhị aani bunhọn, pọ yira rologhonhaạn ghan ḍighaạgh oḅaalhamhị aḍien phọ odị. Yira rogbuurogh ghan ḍien phọ odị kosighẹ esi okpẹ r’iḅoroghom mọ abunhọn awe motughemhị bọ ilọ aḍien phọ aZihova. Yira rotughemhị ghan we itughemhị phọ iphẹn ekạr bọ reemhanhamhi ghan keḅilhẹ engọ inyaạm we.—Isa. 65:13, 14.

10. Mem lọ yira rotughemhị we Baibul phọ, eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ ni dị yira koḍighi ghan idị epelhom otughemhị iilhogh phọ Enhaạn ḅilhẹ r’asiigbu phọ odị bịn?

¹⁰ Mem lọ yira rotughemhị we Baibul phọ, yira rowạ ghan olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh dị kolegheri kụ oḅilhẹ oḍighinhom ghan ḍien phọ aZihova. Ḅilhẹ kẹn yira rowạ ghan olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh dị komiịn iyaạr phọ aḍien phọ odị remạ ghan bọ. Yira kotue ni oḍighi omuneni iphẹn phọ eḍighi maạr dị yira otughemhị ghan iromhoghiom mọ Enhaạn, siigbu phọ odị, ḅilhẹ r’igey aroozọ bịn ḍughụm? Oye dị ratuughạ Baibul phọ atue ni atuughạ alegheri ilọ iilhogh phọ Enhaạn bịn eḅeraạn. Kuolọ odị katue ni bịn amiịn aZihova idiphọ Oye bịn anaghanhạn ghan nyodị r’ephomhoghiạn ḍughụm? Legheri mọ Adạm r‘Iv ulhegheri ni iilhogh phọ Enhaạn, kuolọ bidị u/karaghị upomoghiạn Ongoọm Iilhogh phọ. (Gen. 3:1-6) Kụ iḍighi kụ, ewạ mọ oḍighi ghan idị epelhom otughemhị abunhọn ilọ iilhogh elhiom eḍighinhom iyaạr phọ Enhaạn ḅilhẹ r’asiigbu phọ odị.

11. Mem lọ yira rotughemhị iilhogh phọ r’asiigbu phọ Enhaạn, ika kụ idị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh buphẹ yira rotughemhị ghan bọ ophomhoghiạn Ongoọm Iilhogh phọ?

¹¹ Asiigbu phọ aZihova ḅilhẹ r’ipẹ odị rawạ bọ  ḍighaạgh ayira, eḍighi ni iyaạr aḍiḅeraạn ḅilhẹ emaạr enighẹ. (Ps. 119:97, 111, 112) Kuolọ eeni abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ ko/miịn aani idiphọ, emuton lọ bidị ophụr omhiịn ephomhoghiạn phọ edi bọ siphẹ iilhogh phọ aZihova. Kụ iḍighi kụ, yira otue ni opuru buẹn yira rotughemhị ghan bọ mọ: “Nạ aatughiạn mọ eeghe kụ iḍighi kụ Enhaạn eḅẹm bọ mọ arebenhẹ phọ odị oḍighi ghan iduọn obobọ ku/ḍighi ghan? Iphẹn phọ itughemhị iyira eeghe ilọ odị?” Eḍighi maạr dị yira olhoghonhaạn ḍighaạgh buphẹ yira rotughemhị ghan bọ, ootughiạn ilọ aZihova kụ oḅilhẹ omhoọgh egey ephomhoghiạn oghị esi aḍien arughuenhian phọ odị, yira otue ni oteẹny ekpom mọ abidị. Buphẹ yira rotughemhị ghan bọ ko/pomhoghiạn ogina iilhogh phọ bịn kuolọ kopomoghiạn kẹn Ongoọm Iilhogh phọ. (Ps. 119:68) Omheeraam mọ abidị kapoph ni ḅilhẹ aloghonhaạn bidị ḍighaạgh orue okparạm ogbagarạ odẹgh ophogh.—1 Kọr. 3:12-15.

12. Ika kụ idị aDevid apiọm oḅophoghị ekpom mọ odị, kụ ikọm eeghe kụ emiteom?

¹² Iphigh ikpo onhụ dị edi siphẹ Psalm 86:11 eḅẹm mọ “ḅophoghị ekpom mọ amhị.” Enhaạn kụ iphum uw-emhạ phọ Devid ogẹ ikpo onhụ phọ iphẹn phọ. Mem mọ odị arọl bọ, odị amhiịn ni odọ idị edugh dị ekpom oye ketue bịn edia. Eniin amem, odị arọl li anyụ otu odị amhiịn anhịr onhọn oye dị rabura muụm. Mem mọ amuphẹ phọ, ekpom mọ aDevid iḅophoghạn ni obobọ idia ni ḍughụm? Odị alhegheri ni olhogh phọ aZihova aḅẹm bọ mọ: “Ka/moọgh ḍiḅeraạn akị esi anhịr onhọn oye.” (Ex. 20:17) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, eḍeenhaan mọ odị aghiọm ni ghisigh aphogh ghan. Ekpom mọ odị idia ni igbo omhoọgh aḍiḅeraạn anhịr phọ, Bath-sheba, ḅilhẹ r’oḍighi ipẹ eḅeraạn bọ aZihova. Ii obọ aDevid aphomhoghiạn ni aḅilhẹ aghiilhaan ghan aZihova k’amem dị mebia ni iboom, odị amheel li aḍighanhaan eephuạ owạ imạ ilọ aloor. Mem mọ amuphẹ phọ, aDevid adạph ni okol dị eeph iboom. Odị asiphe umugholoor ḍien phọ aZihova. ADevid asighẹ iiḅaghamhị aruomaan we dị u/legheri aani, ghalhamọ r’eghun otu phọ odị.—2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12.

13. Ika kụ idị yira olhegheri bọ mọ ekpom mọ aDevid iḅilhẹ ni eḅophoghạn?

¹³ AZihova alhiọm ni Devid, kụ odị aḅilhẹ amhooghạ siya phọ odị r’aZihova. (2 Sam. 12:13; Ps. 51:2-4, 17) ADevid amhiịn ni iiḅaghamhị phọ re/ḅaạl olhoghi phọ eḍuạ bọ emite, mem mọ odị angọ bọ ogẹl mọ ekpom mọ odị edia. Ikpo onhụ phọ odị ogẹ bọ siphẹ Psalm 86:11 kotue kẹn oḅilhẹ ogbạ mọ: “Ungọ imhị ekpom dị ke/dia.” AZihova alhoghonhaạn ni ḍighaạgh Devid oḍighi idị ekpom mọ odị kemunughan obobọ ke/dia mun ḍughụm? Ii, idị eḍighi bọ aZihova aḅilhẹ ni aghaạph ilọ aDevid idiphọ oye dị “ekpom mọ . . . emhunhughan esi aZihova Enhaạn phọ odị.”—1 Ki. 11:4; 15:3.

14. Ewạ mọ opuruan siloor ayira eeghe aḍipuru, kụ eeghe kụ iḍighi?

 ¹⁴ Ipẹ emitenhaan bọ Devid eḍighi ilọ oromaam ayira ḅilhẹ r’ilọ ophurọm ayira rurụ. Omheel oḍighanhaan esi oḍighi igbogh ikarạph phọ odị, eḍighi iyaạr ophurọm arurụ engọ rebenhẹ phọ Enhaạn ḍio arodon. Mughumọ purukụ yira omhiigh okumu aZihova obobọ mokumu ni esi ibadị asiạ, ewạ ni dị yira kopuruan siloor mọ, ‘Mị rakpạr ghan ni kapu ikuph phọ aSetan ralọgh ghan bọ odi ekpom mọ amhị ḍughụm?’

15. Ika kụ idị oghiilhaan Enhaạn kughoph iyira asighẹ esi asifoto dị i/ḅaạl?

¹⁵ Esi omaạm, eḍighi maạr dị nạ amhiịn afoto TV obobọ siphẹ intanẹt phọ dị ketue ekọm eephuạ orolhạn esi dị u/ḅaạl, nạ kaḍighi ika? Eeni nạ atue ni aatughiạn mọ afoto phọ obobọ afim mọ o/kạr oḍighi afoto edaḅạ. Kuolọ nạ o/gbiom mọ epẹ iyaạr dị aSetan rawạ osighẹ odiom ekpom mọ anạ ḍughụm? (2 Kọr. 2:11) Afoto phọ oye phọ amhiịn bọ kotue ni omaaniọm idiphọ elhẹm mọ rolọgh ghan bọ mem dị oye rawạ osighẹ ezen obaayọm aḍipẹ. Eḅẹl amem mọ oye phọ kalọgh elhẹm ḍipẹ phọ, akpọl ezen phọ asighẹ akạn siphẹ elhẹm mọ. Idiphọ oye phọ rakạn bọ ezen phọ kalhọgh olhoghi enụm enụm, aḍipẹ phọ kebaanyuạn ni. Kotue ni omaaniọm elhẹm mọ olhọgh bọ siphẹ aḍipẹ phọ idiphọ afoto phọ oye phọ amhiịn bọ. Ophogh ghan asifoto dị yira ootughiạn mọ i/kạr iḍighi sifoto aradaḅạ, ḅilhẹ mọ ke/ḍighi iyaạr, ketue ni eḍighi elhẹm dị kekọm idị ekpom oye phọ kedia, bịn eḍighi idị oye phọ kaḍighi igbogh ikarạph akị esi aZihova. Kụ iḍighi kụ, ka/meera iyaạr dị i/kpeanhaạn elhọgh elhẹm siphẹ ekpom mọ anạ. Ḅophoghị ekpom mọ anạ orue oghiilhaan aḍien phọ aZihova!

16. Mem dị yira osoman odẹgh ophogh, ighẹn asipuru kụ edị yira kopuruan ghan siloor?

¹⁶ Etigheri sifoto dị i/ḅaạl, aSetan rudẹgh ghan ni iyira oḍighi ikarạph reten kirokirọ. Yira komegheron ika? Edugh ni oḅẹm mọ i/beeph. Esi omaạm, yira otue ni ootughiạn mọ: ‘Ọ, ko/tue otuạn iduọn phọ bịn uphorogh imhị, i/ḍighi igbogh ikarạph.’ Ootughiạn ghan eten phọ epẹ phọ  eḍighi ni ḍidugh. Kụ iḍighi kụ, enighẹ ni dị yira kopuruan ghan siloor ayira sipuru phọ iphẹn phọ: ‘ASetan rakparaghạ ghan osighẹ odẹgh ophogh phọ ophọn phọ odiom ekpom mọ amhị ḍughụm? Eḍighi maạr dị mị amheel aḍighanhaan ekarạph eephuạ, ke/sighẹ itonyonhaan etuomnaan ḍien phọ aZihova ḍughụm? Eegharạ phọ ephẹn phọ kiḍur ri imhị egbiemhị aZihova obobọ kikelhẹ imhị esi odị ḍughụm?’ Ḅeeḅereghị alhọm osụ olhoghi ophanyanhaạn asipuru phọ iphẹn phọ dị nạ u/ḅarạm ookeleghian aloor. (Jems. 1:5) Oḍighi ghan iduọn phọ keḍighi oghoph kụ engọ nyinhạ. Kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh orue oghel odẹgh ophogh, idiphọ aZizọs aḍighi bọ mem mọ odị aḅẹm bọ mọ: “Setan, ḍuạ siẹn!”—Mat. 4:10.

17. Eeghe kụ iḍighi kụ ekpom dị edia i/nighẹ bọ? Kaạph amaaniọm.

¹⁷ Ekpom dị edia i/nighẹ. Gbiom olhoghi we dị ropegh ghan bọl, kụ oomo phọ abidị u/pomoghiạn. Abuniin rowạ ophegh omiteom aḍien abidị, abunhọn u/wạ odaphạn iilhogh ephegh phọ, ḅilhẹ abunọn ro/lọgh ghan eegu otughemhiạ ephegh phọ. Kekpạr ri kụ ekụ ephegh dị erọl idiphọ obin iyaạr. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, ekụ ephegh dị oḅọph onhụ kụ romoọgh ghan ekol. Ekpom anạ ketue ni etọl aani idiphọ ekụ awe ephegh phọ abuphẹ romoọgh ghan bọ ekol phọ, eḍighi maạr dị iitughiạn phọ anạ, eephuạ phọ anạ, r’ipẹ renyu ghan bọ nyinhạ oḍighi iyaạr omiteom kụ eḅophoghạn rekumu aZihova. Legheri mọ, keḅeraạn ni Setan odi ekpom mọ anạ. Odị rawạ dị iitughiạn phọ anạ, eephuạ phọ anạ, r’ipẹ renyu ghan bọ nyinhạ oḍighi iyaạr omiteom kegbạgh r’asiigbu phọ aZihova. Toroboiperolbọ, ewạ dị ekpom mọ anạ kemaạr eḅophoghạn pidị nạ atue akumu aZihova. (Mat. 22:36-38) Ka/meera aSetan adi ekpom anạ!

18. Odaphạn ikpo onhụ phọ ogẹ bọ siphẹ Micah 4:5, nạ asopha oḍighi ika?

¹⁸ Idiphọ aDevid, ḅeeḅereghị aḅenhị aZihova mọ: “Ḅophoghị ekpom mọ amhị orue oghiilhaan aḍien phọ anạ.” Miịn mọ nạ agbon ni orọl adọl aghuḍum dị edaphạn iiḅereghị phọ ipẹ phọ. Osopha phọ anạ ḍio ḍio ḍio mughumọ ogbogh obobọ obạm, aḍeenhaan ni mọ aḍien iigbia phọ aZihova eḍigh ni ḍiigu esi anạ. Idiphọ oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova, nạ aḍighi ghan iduọn phọ, nạ kakạr kụ aaghironhaan ḍien phọ aḍiphẹ phọ. (Prov. 27:11) Bịn oomo phọ ayira morue oḅẹm aani ipẹ oyil phọ aMicah aḅẹm bọ mọ: “yoor kotelhean ḍien phọ aZihova Enhaạn phọ ayoor k’agee-pọ k’agee-pọ.”—Mic. 4:5.