1. Kwakamwa Lesa kulumbulula ka, kabiji mambo o kwanemena ku bantu batemwa Yehoba?

BENA KILISHITU batemwa Lesa, kabiji bamwakamwa. Bantu bamo bakonsha kumona nobe bino byambo bibiji bibena kwikasa. Nangwa byonkabyo, kechi tubena kwamba pa bintu byakonsha kwimuletela moyo ne. Tusakwisamba pa moyo wawama. Bantu baji na uno moyo banema kwi Lesa kabiji bamunemeka na muchima wabo yense. Kechi bakeba kufichisha Shabo wa mwiulu ku muchima ne, mambo kechi bakeba konauna bulunda bwabo ne aye ne.—Sala. 111:10; Maana 8:13.

2. Kwesakana na byambo bya Mfumu Davida byanembwa pa Salamo 86:11, ñanyi bintu bibiji byo tusakwisambapo?

² Tangai Salamo 86:11. Inge mwalanguluka pa bino byambo, mwakonsha kutaana kuba’mba mfumu wa kishinka aye Davida wayukile buneme bwa kwakamwa Lesa. Twayai twisambe pa byo twakonsha kulondela byaambile Davida mu lulombelo lwanji. Patanshi, tusakwisamba pa ene mambo o kyawamina kunemeka jizhina ja Lesa. Kya bubiji, tusakwisamba pa byo twakonsha kumwesha’mba twanemeka jizhina ja Lesa mu bwikalo bwetu.

3. Ñanyi kintu kyamwekele kyalengejile Mosesa kutwajijila kunemeka jizhina ja Lesa?

³ Akilangulukai pa byaumvwinenga Mosesa kimye kyo bamutwezhezhe mu mulala wa jibwe ne kumona lukumo lwa Yehoba. Kino kyafwainwa kyajinga kintu kya kukumya bingi kyo amwene kyabujile kumonapo muntu mukwabo pa bantu bajingako pa kyo  kya kimye Yesu Kilishitu saka akyangye kwiya pano pa ntanda. Mosesa waumvwine bino byambo, kyamweka malaika ye waambilenga. Waambile’mba: “Yehoba, Yehoba, Lesa wa lusa ne kifyele, ubanda kuzhingila, wavula butemwe bubula kwaluka ne bukine, umwesha butemwe bubula kwaluka ku biumbi bya bantu, ulekela mambo bantu balubankanya, mizhilulwila ne bundengamambo bwabo.” (Lupu. 33:17-23; 34:5-7) Mosesa wafwainwa wavulukanga bino byambo kimye kyo aingijishanga jizhina ja Yehoba. Kino kyo kyalengejile Mosesa kujimunako bena Isalela amba bafwainwe “kwakamwa jino jizhina ja lukumo kabiji jilenga moyo.”—Mpitu. 28:58.

4. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kunemeka bingi Yehoba?

⁴ Inge twalanguluka pa jizhina ja Yehoba, twafwainwa kulangulukanga pa biji Mwine mwina jino jizhina. Twafwainwa kuvulukanga byubilo byanji, nabiji bulume, maana, bunchibamambo bwanji bwaoloka ne butemwe. Kulanguluka pa bino byubilo ne bikwabo kwakonsha kwitulengela kunemeka bingi Yehoba.—Sala. 77:11-15.

5-6. (a) Jizhina ja Lesa jilumbulula ka? (b) Kwesakana na byaamba Kulupuka 3:13, 14 ne Isaya 64:8, mu ñanyi mashinda Yehoba mo alengela bintu kubiwa?

⁵ Jizhina ja Lesa jilumbulula ka? Bashayuka bavula baswa kuba’mba jizhina Yehoba jilumbulula’mba “Wikela Monse mo Akebela.” Kino kituvululamo kuba’mba kafwako kintu kyakonsha kukanya Yehoba kuba kintu kyonse kyo akeba ne. Mu ñanyi jishinda?

⁶ Yehoba ulengela bintu kubiwa kupichila mu kwikela monse mo akebela pa kuba’mba obe kyaswa muchima wanji. (Tangai Kulupuka 3:13, 14.) Bimye byavula mu mabuku etu betutundaika kulanguluka pa bino byubilo bya Lesa bya kukumya. Yehoba wakonsha kulengela bantu bambulwa kulumbuluka kuba byo akeba pa kuba’mba bamwingijilenga ne kuba kyaswa muchima wanji. (Tangai Isaya 64:8.) Inge ke bobe bino, ko kuba’mba babena kulengela Yehoba kuba kyaswa muchima wanji. Kafwako kintu kyakonsha kukanya Yehoba kuba kyaswa muchima wanji ne.—Isa. 46:10, 11.

7. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tunemekenga Shetu wa mwiulu?

 ⁷ Twakonsha kusanchilanga Shetu wa mwiulu kupichila mu kulanguluka pa byo auba ne byo etukwasha kuba bintu. Inge twalanguluka pa bilengwa bya kukumya byo alenga, tumvwa bingi bulongo pa kumona byonse byo auba. (Sala. 8:3, 4) Kabiji inge twalanguluka pe Yehoba byo etukwasha kwikala pa kuba’mba tube kyaswa muchima wanji, kitulengela kumunemeka bingi. Jizhina ja Yehoba janema bingi. Jalumbulula biji Shetu, bintu byonse byo auba, ne byo akoba.—Sala. 89:7, 8.

8. Kwesakana na byaamba Mpitulukilo ya mu Mizhilo 32:2, 3, Yehoba ukeba’mba bakalume banji bamonenga byepi jizhina janji?

⁸ Byo kwashajiletu pacheche bena Isalela kutwela mu Ntanda ya Mulaye, Yehoba wafunjishe Mosesa lwimbo. (Mpitu. 31:19) Kabiji Mosesa naye wafwainwe kufunjisha bantu uno lwimbo. (Tangai Mpitulukilo ya mu Mizhilo 32:2, 3.) Inge twalanguluka pa kyepelo 2 ne 3, kimweshatu patoka kuba’mba Yehoba kechi ukeba jizhina janji kufyama, ne kwijimonanga nobe kintu kyazhila kyo bafwainwa kubula kutela bantu ne. Ukeba bilengwa byanji byonse kuyuka jizhina janji. Bantu baumvwine bingi bulongo Mosesa byo ebafunjishe pe Yehoba ne pa jizhina janji ja lukumo. Bintu bibafunjishe Mosesa bibakoseshe ne kwibatundaika, byonkatu mvula byo amenesha bijimwa. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tufunjishenga byonka byafunjishe Mosesa?

9. Twakonsha kukwashako byepi Yehoba kuzhijika jizhina janji?

⁹ Inge tuji mu mwingilo wa ku nzubo ku nzubo nangwa mu busapwishi bwa ku mvula bantu, twakonsha kwingijisha Baibolo kumwesha bantu jizhina ja Lesa, Yehoba. Twakonsha kwibapa mabuku, kwibatambisha mavidyo, ne bikwabo biji pa keyala wetu binemeka Yehoba. Ku nkito, pa sukulu, nangwa pa lwendo, twakonsha kwisamba na bantu pe Lesa wetu ye twatemwa ne pa bintu byo atemwa. Twakonsha kubuula bantu bintu byawama Yehoba byo aketubila ne byo akoba ku ntanda. Kabiji inge baumvwa bino bintu kimye kitanshi, bakonsha kuyuka’mba Yehoba witutemwa. Byo tubuulako bantu bukine pe Shetu wa butemwe, tukwashako kuzhijika jizhina ja Lesa. Tukwasha bantu kuyuka’mba bebafunjisha bya bubela pe Yehoba. Tufunjisha bantu mafunjisho a mu Baibolo ebatekenesha ne kwibatundaika.—Isa. 65:13, 14.

10. Pa kufunjisha bantu Baibolo, mambo ka o twafwainwa kwibafunjisha byavula kukila kwibafunjishatu mizhilo ya Lesa ne byo akeba?

¹⁰ Pa kufunjisha bantu Baibolo, twafwainwa kwibakwasha kuyuka jizhina ja Yehoba ne kwijingijishanga. Kabiji twafwainwa kwibakwasha kuyuka bilumbulula jizhina ja Yehoba. Nanchi twakonsha kuba bino inge kya kuba ke twibafunjishetu mikambizho, mizhilo ya Lesa, ne byubilo byo bafwainwa kwikala nabyo nyi? Muntu ufunda Baibolo wakonsha kufunda mizhilo ya Lesa ne kwiitemwa. Bino nanchi uno muntu wakonsha kukookela Yehoba na mambo a kuba’mba wamutemwa nyi? Vulukainga kuba’mba Evwa wayukile mizhilo ya Lesa, bino kechi watemenwe Lesa ne, nangwatu Adama naye kechi watemenwe Lesa kya kine ne. (Nte. 3:1-6) Onkao mambo, twafwainwa kwibafunjisha byavula, kechi kupelelatu pa kwibafunjisha mizhilo yaoloka ya Lesa ne byo akeba ne.

11. Pa kufunjisha bantu mizhilo ne malamuna a Lesa, twakonsha kwibakwasha byepi kutemwa Mwine wibapele ino mizhilo?

¹¹ Malamuna a Yehoba ne mizhilo yanji byawama bingi. (Sala. 119:97, 111, 112) Bino bantu bo tufunjisha Baibolo kechi bakonsha kumonanga mizhilo ya Yehoba amba yawama ne, kanatu bayuka’mba ino mizhilo imwesha butemwe bwa Yehoba. Onkao mambo, twakonsha kwipuzha bantu bo tufunjisha amba: “Mwalanguka’mba  mambo ka Lesa o abuujila bakalume banji kuba kikye nangwa kubula kuba bibye bintu? Kino kitumwesha’mba Yehoba uji byepi? Inge twakwasha bo tufunjisha Baibolo kulanguluka pe Yehoba ne kutemwa jizhina janji ja lukumo, tukebafika pa muchima. Bo tufunjisha Baibolo bakatemwa mizhilo ya Lesa ne kutemwa Mwine mwina ino mizhilo. (Sala. 119:68) Lwitabilo lwabo lukakosa kabiji kikebakwasha kuchinchika meseko o bakapitangamo aji nobe mujilo.—1 Ko. 3:12-15.

12. Davida pa kimye kimo wakankelwe byepi kutwajijila kwikala na muchima umo, kabiji ki ka kyafuminemo?

¹² Byambo byanema bitanwa pa Salamo 86:11 ke bya kuba’mba “nkwashai ngikale na muchima umo.” Mfumu Davida watangijilwe na mupashi kunemba bino byambo. Kimye kyo ajinga na bumi, wamwene kuba’mba inge muntu waikala na michima ibiji, wakonsha kuba kintu kyo ayuka’mba kyatama nangwa kya kuba ukeba kusangajika muchima wa Yehoba. Pa kimye kimo, wajinga pa musemi wa nzubo yanji kabiji wamwene muka mukwabo saka abena kowa. Nanchi pa kikye kimye Davida wajinga na muchima umo nyi, inyi waikele na michima ibiji? Wayukile muzhilo wa Yehoba wa kuba’mba: “Kechi wafwainwa kukumbwa muka mukwenu [ne].” (Lupu. 20:17) Pano bino, watwajijile na kumutajisha. Muchima wanji waabenepo, muchima umo watendekele kukumbwa uno mwanamukazhi, Batesheba, pakuba muchima mukwabo wakebelenga kusangajika Yehoba. Nangwa kya kuba Davida watemenwe Yehoba kabiji wamwakaminwe pa myaka yavula, bino pa kikye kimye walondejile bisakasaka muchima wanji. Na mambo a kino, Davida waubile kintu kyatama bingi. Waletele mwenga pa jizhina ja Yehoba. Kabiji waletejile bantu babujile mambo bya malwa, kubikapotu ne kisemi kyanji.—2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12.

13. Twayuka byepi kuba’mba Davida waikele na muchima umo?

¹³ Yehoba wakambwile Davida, kabiji wabwelele waikala na bulunda bwawama ne aye. (2 Sam. 12:13; Sala. 51:2-4, 17) Davida wavulukile makatazho ne bya malwa byafuminemo kimye kyo aikele na michima ibiji. Byambo byanji byanembwa pa Salamo 86:11 byakonsha kunembwa’mba: “Mpai muchima ulangulukatu pa kintu kimo.” Nanchi Yehoba wakwashishe Davida kwikala na muchima umo, nangwa’mba kwikala na muchima ulangulukatu pa kintu kimo nyi? Ee, mambo Mambo a Yehoba kulutwe aambile pe Davida amba “waingijilenga Yehoba Lesa wanji na muchima wanji yense.”—1 Mfu. 11:4; 15:3.

14. Twafwainwa kwiipuzha’mba ka, kabiji mambo ka?

¹⁴ Byapichilemo Davida bitutundaika ne kwitujimunako. Byo alengele mambo akatampe ke  lujimuno ku bakalume ba Lesa lelo jino. Inge kya kuba po po twatendekatu kwingijila Yehoba nangwa twamwingijila pa myaka yavula, twafwainwa kwiipuzha atweba bene amba, ‘Nanchi mbena kukanya Satana kundengela kwikala na michima ibiji nyi?’

15. Kwakamwa Lesa kwakonsha kwituzhikijila byepi inge twamona bipikichala byatama?

¹⁵ Twambe’mba mwamona kipikichala pa TV nangwa pa Intaneti kilengela kwikala na milanguluko ya bulalelale, mwafwainwa kuba byepi? Kyakonsha kupeela bingi kulanguluka’mba kino kipikichala nangwa filimu kechi kibena kumwesha bantu babena kuba bulalelale ne. Bino nanchi Satana kechi ubena kwingijisha kyo kyo kintu kongola muchima wenu nenyi? (2 Ko. 2:11) Kino kipikichala kyakonsha kwikala nobe ka kyela kengijisha muntu pa kulala mapulanga. Pa kimye kitanshi, kano ka kyela katwelakotu pacheche mu mwandalo. Bino muntu inge watwajijila kwikapopa, katwela mukachi ne kwabanyapo mwandalo. Nanchi kipikichala kilengela bantu kwikala na milanguluko ya bulalelale kyakonsha kwikala nobe kano ka kyela nyi? Kutala pa bino bintu bimweka nobe kechi byatama ne, mu kuya kwa kimye byakonsha kulengela muntu kulenga mambo kwi Yehoba. Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuswisha bintu bya uno mutundu kutwela mu muchima wenu ne. Twajijilai kwikala na muchima umo wa kwakamwa jizhina ja Yehoba.

16. Inge twaesekwa kuba kintu kyatama, ñanyi mepuzho o twafwainwa kwiipuzha?

¹⁶ Kununga pa bipikichala bileta milanguluko ya bulalelale, Satana wingijisha ne bintu bikwabo byavula bingi pa kwitweseka kuba’mba tube byatama. Tuba byepi? Kyapeela bingi kulanguluka’mba bino bintu kechi byatamishatu ne. Twakonsha kulanguluka’mba: ‘Kechi bakampanga mu kipwilo inge nauba bino bintu ne, mambo kechi byatamishatu ne.’ Ino ndangulukilo yatama bingi. Kyakonsha kuwama  kwiipuzha mepuzho nabiji ano: ‘Abya Satana ubena kwingijisha kino kintu kungeseka kuba’mba mbule kutwajijila kwikala na muchima umo nyi? Inge nauba kintu kyatama, nanchi nkaleta mwenga pa jizhina ja Yehoba nyi? Nanchi kuba kino kukandengela kufwenya kwipi ne Lesa wami nyi, inyi kukafwanyesha kwalepa ne aye?’ Langulukainga pa ano mepuzho. Lombai maana pa kuba’mba mukumbule bulongo ano mepuzho kwa kubula kwijimbaika anwe bene ne. (Yako. 1:5) Kuba bino kukemuzhikijila. Kukemukwasha kukana meseko byonka byaubile Yesu kimye kyo aambile’mba: “Fuma papo Satana!”—Mat. 4:10.

17. Mambo ka o kyatamina kwikala na michima ibiji? Lumbululai.

¹⁷ Kechi kyawama kwikala na michima ibiji ne. Fwanyikizhai kuba’mba mu jibumba ja mpila muji bamo babula kuyila mumo na bakwabo. Bamo bakebatu kuba’mba batumbalale kukila bakwabo, bakwabo kechi bakeba kulondela mizhilo yo babikako pa kupama mpila ne, kabiji bakwabo kechi bapa mushingi mukulumpe wibafunjisha bya kupama mpila ne. Jibumba ja uno mutundu kechi jakonsha kushinda jibumba jikwabo pa kwikyombesha ne. Pakuba jibumba jakwatankana bimye byavula jishinda mabumba akwabo. Muchima wetu wakonsha kwikala nobe jino jibumba inge milanguluko yetu, byo tukeba, ne byo tumvwa byakwatankana na kwingijila Yehoba. Vulukainga kuba’mba Satana ukeba kwimulengela kwikala na michima ibiji. Ukeba’mba mulangulukenga ne kuba bintu byapusana na mizhilo ya Yehoba ne kuba bisakasaka muchima wenu. Pano bino, mwafwainwa kwikala na muchima umo pa kuba’mba mwingijilenga Yehoba. (Mat. 22:36-38) Kange muswishe Satana emulengele kwikala na michima ibiji ne.

18. Kwesakana na byambo biji pa Mika 4:5, mwafuukulapo kutwajijila kuba ka?

¹⁸ Lombai kwi Yehoba byonka byalombele Davida amba: “Nkwashai ngikale na muchima umo.” Ibikaiko kulondela byambo biji mu uno mulombelo mu bwikalo bwenu bonse. Pa juba pa juba, ibikaiko kuba’mba bintu byo mufuukulapo, bikatampe ne bicheche, bimweshenga’mba mwanemeka jizhina ja Yehoba jazhila ne kwijakamwa. Kupichila mu kuba bino, byo muji Bakamonyi ba kwa Yehoba, mukaletanga munema pa jizhina janji. (Maana 27:11) Kabiji atweba bonse tukamba byonka byaambile ngauzhi Mika amba: “Atweba tukendanga mu jizhina ja Yehoba Lesa wetu myaka ne myaka.”—Mika 4:5.