1. ¿Ti yˈandijpy ntsëˈkëmë Dios, ets tiko jyëjpˈamëty dyajnigëxëˈëktët pënaty tsyojktëbë Jyobaa?

ËTSÄJTËM ntsojkëmë Dios, per nan ntsëˈkëm. Waˈanë net näägë jäˈäy wyinmaytyë ko wiˈixën mbäät ntsojkëmë Dios pën ntsëˈkëm. Perë tyäˈädë kyaj yëˈë tmaytyäˈägäˈäny tuˈugë tsëˈëgë diˈib xyyajxujxëm. Diˈibën yˈandijaampy, yëˈë ko nwintsëˈkëmë Dios ets nmëjˈijx njantsyˈijxëm. Ko duˈun ntsëˈkëm kyaj ti ndunäˈänëm diˈib axëëk yajnayjyawëdëp, yëˈë ko nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëm ko oy mët nˈijtëm (Sal. 111:10; Prov. 8:13).

2. ¿Ti majtsk pëky nimaytyäˈägäˈänëm diˈib miimp mä Salmo 86:11?

² (Käjpxë Salmo 86:11). * Extëm jyënaˈanyë tyäˈädë tekstë, yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko David jyaygyujkëbë nety nuˈunën jyëjpˈamëty ntsëˈkëmë Dios. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät nguytyuˈunëm extëmë David nyuˈkxtaky. Tim jawyiin, yëˈë nimaytyäˈägäˈänëm kanäk pëky tiko mbäät nwintsëˈkëmë Diosë xyëëw. Ets ta net nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm mä jukyˈäjtën ko nwintsëˈkëmë xyëëw.

3. ¿Tidaa Moisés pudëjkë parë xëmë dyaˈijxë mayˈäjt wintsëˈkën mä Diosë xyëëw?

³ Nˈokwinmäˈäyëm wiˈixë Moisés nyayjyäˈäwë ko tˈijxy nyaxyë Jyobaa myëjˈäjtën mä nety të nyayˈatsëgujtmukyëty tsääjutoty mä ja kopk diˈib Horeb. ¡Nituˈuknëmë nety duˈunë naxwinyëdë jäˈäy tkaˈixyë Jyobaa myëjˈäjtën! Moisés, ta tmëdooyë tyäˈädë ääw ayuk ets waˈan yëˈë duˈun yˈanmääyë tuˈugë anklës: “Jyobaa, Jyobaa, tuˈugë Dios diˈib paˈˈayoop ets nasˈayoˈowëp, kyaj pojënë jyotˈambëky  ets mëjwiin kajaa tsyoky ets tëyˈäjtën, ets mëk ttsoky milˈamë jäˈäy, myeˈkxypyë tëgoˈoyën etsë poky kaytyey” (Éx. 33:17-23; 34:5-7). Ets ko Moisés dyajtuunyë Jyobaa xyëëw, waˈan yëˈë tyukjamyajtsë wiˈixë nety të tˈixy ja Jyobaa myëjˈäjtën. Pääty tˈanmääy ja israelitëty diˈibë netyë Dios kyäjpnˈäjtypy parë ttsëˈëgëdët ja “xëëw diˈib mëj ets diˈib yajmonyˈijx yajmonyjyäˈäwëp” (Deut. 28:58).

4. ¿Diˈibatyë Jyobaa jyaˈayˈäjtën mbäät nbawinmäˈäyëm parë mas niˈigyë nwingutsëˈkëm?

⁴ Ko nyajtuˈunëmë Diosë xyëëw, nan oy ko nbawinmäˈäyëm wiˈix jyaˈayˈaty. Tsojkëp nyaˈijtëm winmäˈänyoty wiˈix tmëdatyë mëkˈäjtën, wijyˈäjtën, tsojkën ets wiˈix tijaty ttuny tëyˈäjtën myëët. Ko duˈun nduˈunëm, ta mas niˈigyë nwingutsëˈëgëyäˈänëm (Sal. 77:11-15).

5, 6. 1) ¿Wiˈix nyikejˈyë Diosë xyëëw? 2) Extëm jyënaˈanyë Éxodo 3:13, 14 etsë Isaías 64:8, ¿wiˈixë Jyobaa ttuny parë tijaty tyun jyatëdët?

⁵ Ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm wiˈix nyiwijy nyikejˈyë Diosë xyëëw. Mayë jäˈäy diˈib nyiˈëxpëjkëdëbë Biiblyë nanduˈun jyënäˈändë ko Diosë xyëëw, Jyobaa, waˈan yëˈë tˈandijy “yëˈë tyuumpy ets duˈun jyäˈtët”. Extëm nyiwijy nyikejy, yëˈë xytyukjamyajtsëm ko nitii mbäädë Jyobaa kyayajtuˈuˈadukyëty parë ttunët ti yëˈë tyunaampy ets mbäät yëˈë ttuny tijaty parë duˈun tyun jyatëdët. ¿Wiˈixën duˈun ttuny?

⁶ Tuk pëky, yëˈë ko ttuny ti tim tsojkëp parë dyaˈˈadëy diˈib të ttuknibëjtäägë (käjpxë Éxodo 3:13, 14). * Mä ëxpëjkpajn janääm jatsojk nyajtukjamyajtsëm parë nwinmäˈäyëm wiˈixë Dios dyajnigëxëˈëgyë tyäˈädë jäˈäyˈäjtën. Axtë mbäädë Jyobaa xyyajtuˈunëm oy pokyjyaˈay nyajpatëm parë nmëduˈunëm ets dyaˈˈadëwët diˈib të ttuknibëjtäägë (käjpxë Isaías 64:8). * Duˈuntsoowë Jyobaa ttuny ti yëˈë tsyojkypy. Nitii mbäät kyaˈˈawäˈktukyëty parë yˈadëwët tukëˈëyë diˈib yëˈë të ttuknibëjtäägë (Is. 46:10, 11).

7. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë mas niˈigyë nmëjˈix njantsyˈijxëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë?

 ⁷ ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë mas niˈigyë nmëjˈix njantsyˈijxëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë? Ko nbawinmäˈäyëm tijaty yëˈë të ttuny ets wiˈix të xypyudëjkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, xyyajmonyˈijx xyyajmonyjyäˈäwëm ko nbawinmäˈäyëm tukëˈëyë tijaty të dyajkojy (Sal. 8:3, 4). Ets mas niˈigyë nwintsëˈëgëyäˈänëm ko nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa të xypyudëjkëm parë nduˈunëm ti yëˈë tsyojkypy. Duˈunë duˈun, ¡Jyobaa xyëëw xyyajmonyˈijx xyyajmonyjyäˈäwëm! Pes extëm nyikejy, yëˈë yˈandijtaapy wiˈix yëˈë jyaˈayˈaty, tukëˈëyë diˈib të ttuny ets tukëˈëyë diˈib tyunaampy (Sal. 89:7, 8).

8. Extëm jyënaˈanyë Deuteronomio 32:2, 3, ¿wiˈixë Jyobaa ttsoky nˈijxëmë xyëëw?

⁸ Ko nety ja israelitëty tyim tëkëyanëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë, ta Jyobaa ttukniˈˈijxë Moisés tuˈugë ëy ets ta net ojts ttukˈaneˈemy parë ttukniˈˈixët ja nax käjpn (Deut. 31:19). Ko nbawinmäˈäyëm wiˈix jyënaˈany bersikulo 2 etsë 3, ta yajxon nˈijxëm ko Jyobaa tsyojkypy parë yajnijawëdë xyëëw ets ko kyaj ttsoky nwinmäˈäyëm ko nëgooyë wyäˈätsˈäjnë xyëëw parë kyaj nˈëbëtsëˈëm ngäjpxpëtsëˈëmëm (käjpxë Deuteronomio 32:2, 3). * Jyobaa tsyojkypy parë niˈamukë jäˈäy tnijawëdët tidën yëˈë txëwˈaty. Seguurë ko ja israelitëty myëjääw kyunuˈkxyjyäˈäwëdë ko ja Moisés tyukniˈˈijxëdë pënën Dios ets ja xyëëw diˈib mëj ijtp. Tijatyë Moisés ttukniˈˈijxëdë, mooyëdë nikˈäjt xeemyˈäjtën ets pudëjkëdë duˈun extëmë nëë tuu tpudëkë ja ääy ujts. ¿Wiˈix mbäät nˈijtëm seguurë ko tijatyë jäˈäy ndukniˈˈijxëm nan mooyëdëbë nikˈäjt xeemyˈäjtën?

9. ¿Wixaty mbäät nbudëjkëmë Jyobaa parë dyajwäˈätsëdë xyëëw?

⁹ Nˈokˈyajtuˈunëmë Biiblyë parë jäˈäy ndukniˈˈijxëmë Diosë xyëëw ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm winjëën windëjk o mä mayjyaˈay yajpäättë. Mbäät nˈawäˈänëmë ëxpëjkpajn, ndukˈijxëmë bideo diˈib jantsy oyatyëty ets ja sitio diˈib nmëdäjtëm mä Internet, tukëˈëyë tyäˈädë yajmëjpëtsëëmbyë Jyobaa. Oy nyajpatëm mä nduˈunëm, mä nˈeskuelëˈäjtëm ets ko muum nëjkxëm, nˈokˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny parë nimaytyakëm ja nDiosˈäjtëm ets wiˈix jyaˈayˈaty. Nˈoktukmëtmaytyakëmë jäˈäy ko jantsy oy jantsy tsuj diˈibë Dios të ttuknibëjtäägë parë ëtsäjtëm ets parë tyäˈädë Naxwinyëdë. Ko duˈun tmëdowdët, mbäät tim ogäˈän tpëktë kuentë nuˈunënë Jyobaa xyjantsy tsyojkëm. Tëgok tëgok nimaytyakëmë tëyˈäjtën mä pënën ja nDeetyˈäjtëm diˈib mëk xytsyojkëm, ta nyajwatsëmë xyëëw ets nbudëjkëmë jäˈäy parë tjaygyukëdët ko tijaty të yajtukniˈˈixëdë mä Jyobaa kyaj tyëyˈäjtënëty. Nitii duˈunë jäˈäy kyamoˈoyëdë nikˈäjt xeemyˈäjtën extëm ko ndukniˈˈijxëm ja tëyˈäjtën (Is. 65:13, 14).

10. Ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm, ¿tiko kyaj mbäät yëˈëyë ndukniˈˈijxëm tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp ets tijaty yajnigutujkëp?

¹⁰ Ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, nbudëkëyäˈänëm parë tnijawëdët ja Diosë xyëëw ets dyajtundët. Nan nbudëkëyäˈänëm parë tˈixyˈattët yajxon wiˈix jyaˈayˈatyë Jyobaa. Per ¿nëjkxëbëdaa nbudëjkëm pën yëˈëyë ndukniˈˈijxëm tijatyë Diosë nyiˈanaˈamëp, tijaty yajnigutujkëp ets wiˈix mbäät jyukyˈaty? Waˈan kyaj. Mbäät ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm tnijawë tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp ets axtë yajmonyˈixy yajmonyjawëty. Per ¿nëjkxëbëdaa tmëmëdoyë Jyobaa mët ko ttsoky? Nˈokjamyajtsëm wiˈix jyajtyë Eva, yëˈë nyijäˈäwëbë nety tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp, per kyaj nety ttsokyë Dios winë ääw winë jot etsë Adán nan kyaj (Gén. 3:1-6). Pääty, ja jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm kyaj mbäät yëˈëyë ndukniˈˈijxëm tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp ets tijaty yajnigutujkëp.

11. Ko ja diˈib nyaˈëxpëjkëm ndukniˈˈijxëm tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp ets tijaty yajnigutujkëp, ¿wiˈix mbäät nbudëjkëm parë ttsoktëdë Dios?

 ¹¹ Jantsy oy tijaty Dios nyiˈanaˈamëp ets tijaty yajnigutujkëp ets mbäät ndukˈoyˈäjtëm (Sal. 119:97, 111, 112). Per ja diˈib nyaˈëxpëjkëm kyaj duˈun tˈixäˈäny pën kyaj tjaygyukë ko päätyë Jyobaa të xymyoˈoyëmë yˈanaˈamën mët ko xytsyojkëm. Pääty oy ko nyajtëˈëwëm: “Wiˈix mˈokwinmay, ¿tidaa ko Dios tniˈanaˈamë tijaty mbäät nduˈunëm ets tijaty kyaj? Ets ko duˈun tniˈanaˈamë, ¿ti mdukniˈˈijxëp mä wiˈix yëˈë jyaˈayˈaty?”. Pën nbudëjkëm parë twinmayët pënën Jyobaa Dios ets ttsokët ja xyëëw diˈib mëj ijtp, mbäät nëjkx nˈajäjt njotjäjtëm. Duˈuntsoo, kyaj jeˈeyë nëjkx ttsoky tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp nan nëjkxëbën ttsokyë Jyobaa (Sal. 119:68). Nan këktëkëyäämp ja myëbëjkën ets nëjkxëp tmëmadaˈaky ja amay jotmay diˈib mëjwiin kajaa (1 Kor. 3:12-15).

12. 1) ¿Tiko tëgokë David ojts nyaywyaˈkxyëtyë jyot kyorasoon? 2) ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy?

¹² Nan jëjpˈam diˈibë rey David kyujäˈäyë mä Salmo 86:11: “Yajtuˈugyëtsë ngorasoon”. Nuˈunë David jyukyˈajty, pyëjkë kuentë ko mbäät pojënë jot korasoon nyaywyaˈkxyëty. Tëgok, tamë nety yˈijxkeˈeky tyëjknikëjxy ko tˈijxy tuˈugë toxytyëjk kasäädë tsyiˈiy diˈib xyëwˈäjtypy Bat-Seba. ¿Wiˈixë Davitë kyorasoon yajpaty? ¿Amuum yˈakˈyajpaty o tëdaa nety nyaywyaˈkxyëty? David nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa yˈanaˈamën duˈun jyënaˈany: “Këdii xyˈatsojkëty yëˈë mëguˈuk [...] yëˈë tyoˈoxytyëjk” (Éx. 20:17, MNM). Per duˈunyëm tˈijxˈadëtsy ja toxytyëjk, ets ta ja kyorasoon ojts nyaywyaˈkxyëty. Tsyojkypyë nety ja toxytyëjk, per nan jyatunaambyë nety ti Jyobaa tyukjotkëdakypy. David, yëˈë naytyukmëmadakë ti nety yëˈë tsyojkypy, oyë nety jeky të dyajnigëxëˈëky ko tsyojkypyë Jyobaa ets ko tsyëˈkëp. ¿Wiˈixë net wyimbëtsëëmy? Tyuun tijaty kyaj yˈoyëty, yajnibaxëtëjkë Diosë xyëëw ets yaˈˈayoow ja jäˈäyëty diˈibë nety kyaj ti të ttuundëgoytyë axtë ja fyamilyë (2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12).

13. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko David ojts jatëgok amuum tmëdatyë kyorasoon?

¹³ Jyobaa jyëjwijtsëmbijtë David ets ta jatëgok oy mëët yˈijty (2 Sam. 12:13; Sal. 51:2-4, 17). David ninäˈä tkajäˈäytyëgooy wiˈix tkuˈayoˈowë ets wiˈix tpaty ja amay jotmay mët ko ja kyorasoon ojts nyaywyaˈkxyëty. Extëm jyënany mä Salmo 86:11 nan mbäät duˈun yajkäjpxnaxy: “Mmoogyëts tuˈugë korasoon diˈib amuum”. ¿Ojtsëdaa Jyobaa yˈatsoowëmbijtxëtyë nyuˈkxtakën? Ojts, pesë Biiblyë yˈakjënaˈany ko David “myëduunë Jyobaa Dios amumduˈukjot” (1 Rey. 11:4; 15:3).

14. ¿Ti mbäät nnayajtëˈëwëm, ets tiko?

 ¹⁴ Yˈijxpajtënë David mbäät tijaty mëjwiin kajaa xytyukniˈˈijxëm. Nˈokwinmäˈäyëm wiˈixën pyokytyuuny mëjwiin kajaa. Ëtsäjtëm, oy jeky kujk nmëduˈunënë Jyobaa ets oy waanë, tsojkëp nnayajtëˈëwëm: “¿Njëjpkuwäˈkëbëts ko Satanás tjayajnaywyäˈkxäˈänyëtyëtsë ngorasoon?”.

15. Ko ntsëˈkëmë Dios ¿wiˈix mbäät xykyuwäˈänëm parë kyaj nˈijxëmë ixy jyawë mä jäˈäy axëëk nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë?

¹⁵ Extëm nˈokpëjtakëm, ¿ti nduˈunëm ko pyëtsëmët mä telebisionk, mä Internet ets mä pelikula diˈib mbäät dyajminy ja axëëkpë tsojkën parë nˈitäˈän ntsëënëyäˈänëm? Mbäät nwinmäˈäyëm ko kyaj yëˈë jam nˈijxëmë pornografía mä jäˈäy axëëk nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë. Per mbäät yëˈë Satanás dyajtuny parë dyajnaywyaˈkxyëty ja ngorasoonˈäjtëm (2 Kor. 2:11). Tyäˈädë mbäät nˈijxkijpxyëm extëm ko tuˈugë jäˈäy jyaˈaxykyaˈˈatsy. Parë tkäˈtswäˈkxët ja kepypyooty, tsojkëp ttukutsuˈutsët tuk pedasë kepy ets dyajtëkët wanaty wanaty parë dyajnaywyäˈkxëdët. Ja ixy jyawë diˈib kyaj yˈoyëty, mbäät duˈun tyuny extëm ja tuk pedasëbë kepy diˈib yajtukutsuˈtsëp ja kepypyooty. Tim jawyiin, mbäät nwinmäˈäyëm ko kyaj myëjwiin kyajaajëty ets ko kyaj mbäät wiˈix xytyuˈunëm. Per mbäät pojˈam dyajnaywyaˈkxyëty ja ngorasoonˈäjtëm etsë net nmëbokytyuˈunëmë Jyobaa ets xytyukmastutëm. Pääty, kyaj yˈoyëty nasˈijxëm ets ja axëkˈäjtën tyëkët mä jot korasoon. Nˈokkuentˈäjtëm parë xëmë yajpäädët amuum ets twintsëˈëgët ja Diosë xyëëw.

16. ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm ko ti xyyajtëgoyäˈänëm?

¹⁶ Perë Satanás kyaj yëˈëyë dyajtunyë ixy jyawë mä jäˈäy kyëxëˈëktë niwäˈäts ëxwäˈäts parë xyyajpokytyuˈunëm, taaˈäjtp kanäk pëky diˈib yajtuumpy. ¿Ti net ndunäˈänëm? Mbäät netyë myiny mä jot winmäˈäny: “Wenë, tyäˈädë kyaj tyim axëëgëty, ets kyajts nyaˈëxkaxët kots ndunët”. Per ko duˈun nwinmäˈäyëm, këˈëmë nety nnaywyinˈëˈënëm. Nik oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Yëˈëdaa Satanás yajtuumbyë tyäˈädë jotmay parë dyajnaywyäˈkxäˈänyëtyëtsë ngorasoon?  ¿Nëjkxëbëts nyajnimäˈädë Jyobaa xyëëw kots nnaytyukˈanaˈamëdët ja axëëkpë tsojkën? ¿Nëjkxëbëts xytyukmëwingony mas niˈigyë ja diˈibëts nDiosˈäjtypy, o nëjkxëbëts xytyukmëjagamgeˈeky?”. Oy ko nbawinmäˈäyëmë tyäˈädë yajtëˈëwën ets nˈamdoˈow nbëjktsoˈowëmë wijyˈäjtënë Jyobaa parë nˈatsoowëmbijtëm extëm tyam nyaˈijx nyajpatëm (Sant. 1:5). Ko duˈun nduˈunëm, ta xykyuwäˈänäˈänëm, ets nan xypyudëkëyäˈänëm parë pojën njëjpkudijëm ti xyyajtëgoyäˈänëm, duˈun extëm ttuunyë Jesus ko tˈanmääy ja Mëjkuˈu: “¡Nëjx, Satanás!” (Mat. 4:10).

17. ¿Tiko ninuˈun kyaˈoyëty ko ngorasoonˈäjtëm nyaywyaˈkxyëty? Oknimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën.

¹⁷ Ninuˈun kyaˈoyëty ko ngorasoonˈäjtëm nyaywyaˈkxyëty. Nˈokpawinmäˈäyëm ko tuˈugë ekipë diˈib ëyëˈk kuyäjttëp kyaj oy nyaymyënëjkxëdë. Tam diˈib mëjpëtsëmandëp, tam diˈib kyaj ttunäˈändë extëm yajniˈanaˈamë ets tam diˈib kyaj tmëmëdowäˈändë ja diˈib yaˈëyëˈktakëdëp. Ko duˈun jyattët, tsipë tyäˈädë ekipë myadäˈäktët. Per ja ekipë diˈib tuˈugyë nayaˈijtëdëp, mbäät myadäˈäktë. Ëtsäjtëm, nan mbäät ja ngorasoonˈäjtëm yajpääty tuˈugyë, pën ja jot winmäˈäny, ja tsojkën ets tijaty nduˈunëm ak jamyë yˈity mä Jyobaa tyuunk. Nˈokjamyajtsëm ko diˈibë Satanás jyatsojkënyëˈajtypy, yëˈë dyajnaywyäˈkxäˈänyëtyë ngorasoonˈäjtëm. Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ti diˈibë Jyobaa tyukjotkëdakypy, per mëkë net xytsyiptakxëm nduˈunëm ko xytyukmiˈinëm ja axëëkpë tsojkën, etsë Satanás duˈunën tsyoky njäjtëm. Pääty pën nmëdunäˈänëmë Jyobaa, tsojkëp ngëyäjktäˈäyëmë ngorasoonˈäjtëm (Mat. 22:36-38). Ets ninäˈä nganasˈijxëm etsë Satanás dyajnaywyäˈkxëdët.

18. Extëm jyënaˈanyë Miqueas 4:5, ¿ti net ndunäˈänëm?

¹⁸ Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa extëmë David: “Yajtuˈugyëtsë ngorasoon parëtsë nwintsëˈëgëdë mxëëw”. Nˈokkuytyuˈunëmë net mä jukyˈäjtën ko duˈun nnuˈkxtakëm. Tijaty nduˈunëm tuˈuk tuˈugë xëëw, oy yiˈin wyaanëty ets oy myëjwiin kyajaajëty, nˈokˈyajnigëxëˈkëm ko nwintsëˈkëmë Diosë xyëëw diˈib wäˈäts. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nyajnigëxëˈkëm ko xypyat xynyitëjkëm nxëëwˈäjtëm Jyobaa tyestiigëty (Prov. 27:11). Ets mbäädë net niˈamukë njënäˈänëm extëm ja kugajpxy Miqueas: “Nnëˈëyoˈoyäˈän nduˈuyoˈoyäˈänëm xyëëwgyëjxmë Jyobaa diˈib nDiosˈäjtëm winë xëëw winë tiempë” (Miq. 4:5).