1. Ku vuila Njambi liova ca pua cika, kaha omo lia vika ca tondeka kuli vaze va lema Yehova?

VAKUA KILISTU va lema Njambi, kaha naua ve ku mu vuila liova. Mu vuasi-vuasi, aa mezi a hasa ku soloka ngue ali na ku liluisa, vunoni liova li tua tumbula hano kati mundzundzu uze ue ku lingisa muntu ku lizazela houe. Tu handeka via limo liova lia ku lifuila. Vantu va kala na liova liaco ve ku singimika cikuma Njambi, ni nguetu, ka ve ku tonda ku vuisa ou Iseavo ua muilu ku mutima ku vihia. Cikuavo naua, ka ve ku tonda ku vihisa vusamba vuavo neni.​—Visa. 111:10; Visi. 8:13.

2. Kuliya na mezi a Muangana Ndaviti a ku Visamo 86:11, viuma vika vivali tu simutuila mu cilongesa cino?

² Tandenu Visamo 86:11. Omo mu singanieka ha mezi aa mu ka mona ngecize, Muangana Ndaviti uevuisisile seho ya kala ha ku vuila Njambi liova. Tu simutuilenu vati tu hasa ku pangesa aa mezi a va huimuinene Ndaviti. Ha katete, tu hilula vumo vusunga vua pande ku tu lingisa ku singimika lizina lia Njambi. Ca mu civali, tu ka simutuila ha vati tu hasa ku muesa ngecize tue ku singimika lizina lia Njambi mu tangua na tangua.

3. Vika halumo via lingisile Mosesa ku tualelelaho ku singimika lizina lia Njambi?

³ Aci singaniekenu vati ua livuile Mosesa ku mutima mua vandele mu mpako ya livue kaha ua muene vumpahu vua Yehova vu hita. Livulu Estudo Perspicaz ngualio “citava halumo ka kua  kele cikomoueso ceka ca hianene eci, tunde ku ntsimbu ize ku tuala ku ntsimbu yezile Yesu Kilistu ha mavu.” Kaha Mosesa uevuile amo mezi, citava halumo mezi aco va a handekele kuli umo kangelo, ngueni: “Yehova, Yehova, Njambi mukua cikeketima na mukua kavumbi, a livandeka ku vutenu, ua lana ngozi na vusunga, a niunga ngozi ku makulukazi, a ecela vuhenge na vivulumuna na vipi.” (Ezu. 33:17-23; 34:5-7) Citava Mosesa ua kele na ku vuluka eci cimona mua kele na ku tumbula lizina lia Yehova. Kaha ka ci tu komouesa ku tantekeya ngecize, mu nima ya ntsimbu Yehova ua lunguile vaIsaleli va pue na ku ivua “vuoma ku lizina eli lia vumpahu lia ku zuzuisa.”—Ndeu. 28:58.

4. Vika vi hasa ku tu kuasa ku vueza ku kasingimiko ketu kuli Yehova?

⁴ Mu tue ku singanieka ha lizina Yehova, ci ka pua ca cili ku singanieka naua hali ivene lizina liaco. Tua pande ku vuluka vifua vieni ngeci mua ngolo, mana, vuoloke na cilemo. Ku hilula hali evi vifua na vikuavo via kala navio Yehova, ci ka tu lingisa ku vueza ku kasingimiko ka tua mu haka.—Visa. 77:11-15.

5-6. (a) Vika lia lomboloka lizina lia Njambi? (b) Kuliya na Ezundu 3:13, 14 na Isaia 64:8, mu vinjila vika Yehova ue ku lingisa viuma vi lipuisemo?

⁵ Vika lia lomboloka lizina lia Njambi? Cingi ca vakua vutongue mu ku lilongesa Mbimbiliya ve ku tava ngecize, lizina lia Yehova lia lomboloka “ue ku lingisa viuma vi lipuisemo.” Aa mezi a tu vuluisa ngecize na vimo viahi vi hasa ku vindika Yehova ku puisamo vutumbe vueni, kaha a hasa ku lingisa viuma vi lipuisemo. Mu njila ika?

⁶ Yehova ue ku lingisa viuma vi lipuisemo mu ku lipuisa viose vi tondeka linga a puisemo vutumbe vueni. (Tandenu Ezundu 3:13, 14.) Vintsimbu via vingi mikanda yetu, ye ku tu kaniamesa tu pue na ku hilula hali ou mutamba ua ku komouesa ua vuntu vua Njambi. Yehova a hasa ku lingisa naua vangamba veni va ku hona ku tantuluka va pue viose vize vi tondeka mu ku mu pangela, na ku puisamo vutumbe vueni. (Tandenu Isaya 64:8.) Mu vinjila evi, Yehova ue ku puisamo cizango ceni. Na vimo viahi vi hasa ku mu vindika ku puisamo vutumbe vueni.—Isa. 46:10, 11.

7. Vika vi hasa ku tu kuasa ku vueza ku ka singimiko ka tue ku hana kuli Yehova?

 ⁷ Tu hasa ku vueza ku ka singimiko ka tue ku hana Tatetu ua muilu mu ku hilula ha viuma via tu lingila na viuma vie ku tu kuasa ku puisamo. Ca ku muenako, nga tu hilula ha viuma via ku komouesa via tangele Yehova nomo tu mona viuma via puisamo, kasingimiko ketu kuli ikeye ke ku livuezelela. (Visa. 8:3, 4) Kaha mu tue ku hilula ha viuma vie ku tu puisa-puisa Yehova linga tu puisemo cizango ceni, kasingimiko ketu kuli ikeye ke ku livuezelela. Mua vusunga, lizina lia Yehova lia tondeka ku lisingimika cikuma, muomu lia ambatesela kumo na vuntu vua Tatetu vuose, viuma viose via linga na viuma viose via ka linga ku lutue.—Visa. 89:7, 8.

8. Vika ya muesa Ndeutelonomi 32:2, 3, ku tuala ha cifua ce ku muenamo Yehova lizina lieni?

⁸ Tele vaIsaleli va lingila ku kovela mu cifuti ca cikulaheso, Yehova ua longesele Mosesa mezi a umo muaso. (Ndeu. 31:19) Mu nima yaco, Mosesa ua pandele ku longesa muaso uaco ku mbunga. (Tandenu Ndeutelonomi 32:2, 3.) Nga tu hilula ha vinimbu 2 na 3, tu mona ha toma ngecize Yehova ka tondo lizina lieni va lisueke ni va lipuise ngue lia lela cikuma, kaha ka citava ku litumbula houe. Vunoni a tonda vose va tantekeye lizina lieni! Mua vusunga, ku ivua Mosesa a va longesa via Yehova na via lizina lieni lia vumpahu, ca puile civezikiso ca kama ku vaIsaleli! Via va longesele Mosesa via va hanene ngolo na ku kaniamesa lutsilielo luavo ngue mume ha muila. Vati tu hasa ku linga mangana ku longesa cetu ci pue ngue mume uaco?

9. Vati tu hasa ku kuasa ku lelesa lizina lia Yehova?

⁹ Nga tuli na ku ambulula ku ndzivo na ndzivo ni ku mbunga, tu hasa ku pangesa Mbimbiliya mu ku lekesa vantu lizina lia Njambi, Yehova. Tu hasa ku va hana mikanda, yetu vivideo, ni vimpande vieka via cili via mu saiti yetu vize vie ku zumbangeya Yehova. Ku vipanga, ku sikola, ni nga muli mu vungendzi, mu hasa ku uana vukovelelo vua ku handeka via Tatetu u tua lema na vuntu vueni. Mu tue ku leka vantu via vutumbe vua cili vua Yehova ku tuala ku mavu na vantu, tue ku va kuasa linga va tantekeye Yehova mu cifua ka va mu tantekeyele ku nima. Kaha mu tue ku leka vakuetu vusunga ku tuala hali Tatetu ua cilemo, tue ku vueza ku ku lela ca lizina lieni. Tue ku papangana amo makuli na manguavo ava lilongesa vantu ku tuala hali Yehova, tue ku hana vantu vilongesa via ku tovala kaha via ku lembezieka cikuma ku hiana vikuavo viose.—Isaya 65:13, 14.

10. Mu tue ku endesa vilongesa via Mbimbiliya, omo lia vika ka tua pandele ku lengela lika ha ku longesa vantu masiko na vitume via Njambi?

¹⁰ Cikuavo naua, nga tu endesa cilongesa ca Mbimbiliya, tua pande ku lihakela kapandi ka ku mu kuasa a tantekeye na ku pangesa lizina lia Yehova. Vuno tu hasa ku puisamo viose evi nga tu longesa lika masiko na vitume via Yehova ni? Ndongesi ua Mbimbiliya a hasa ku lilongesa masiko a Yehova halumo na ku a komoka. Vuno a hasa ku ononoka Yehova omo lia ku mu lema ni? Vulukenu ngecize, Eva neni ua tantekeyele masiko a Njambi vunoni ka lemene mpundu uze ua mu hele masiko aco, Andama neni ka mu lemene. (Njen. 3:1-6) Ngeci mukemuo, ka tua pandele lika ku lengela ha ku longesa vantu masiko a Njambi na vitume vieni, houe.

11. Mu tue ku longesa masiko na vitume via Njambi ku vandongesi, vati tu hasa ku va kuasa va leme Mukua ku tumbika masiko aco?

¹¹ Masiko na vitume via Yehova via pua via cili kaha vie ku tuya ku mutima. (Visa. 119:97, 111, 112) Vunoni vandongesi vetu ci hasa ku va kaluuila ku mona aa masiko mu cifua eci, noho nga ha katete va lilongesa cilemo ce ku muesa Yehova ku hitila mu masiko aco. Ngeci mukemuo tu hasa ku hula vandongesi vetu nguetu: “Mu ku mona cenu omo lia vika Njambi ue ku tuma vangamba veni ku linga evi ni ku likela ku vi linga? Kaha vika eli lisiko liaco li tu longesa ku tuala  hali ikeye? Nga tu kuasa vandongesi vetu ku singanieka mu cifua eci ku tuala hali Yehova, ci ka va puila ca casi ku mu lema mu vusunga, kaha netu naua tu ka hasa ku va heta ku mitima. Vandongesi vetu va ka putuka ku lema kati lika masiko vunoni na Mukua ku a tumbika. (Visa 119:68) Va ka kola mu lutsilielo kaha naua va ka hasa ku kolesa mu vieseko via tuhia vi ka va solokela ku lutue.—1 Kol 3:12-15.

12. Ntsimbu imo vati Ndaviti ua honouele ku pandakana mu mutima ueni, kaha vika viezilemo?

¹² Ku Visamo 86:11 kua kala aa mezi a seho “Kumbika mutima uange.” Yehova ua huiminine Muangana Ndaviti ku soneka aa mezi. Mu ku yoya ceni Ndaviti ua muene ngecize ca pua ca casi ku kala na mitima ivali. Tangua limo, ku cinguezi omo Ndaviti ua kele helu lia ndzivo yeni, ua muene umo mpuevo ua ku somboka a tana. Vuno ha ntsimbu ize Ndaviti ua kele na mutima ua ku pandakana ni ua kele na mitima ivali? Ndaviti ua tantekeyele eci citume ca Yehova: “Kati u ka liveye mpuevo ya mukuenu.” (Ezu. 20:17) Vunoni ci soloka ngue, ikeye ua tualeleleho ku tala ku mpuevo ya mbala ngeci ua putukile ku kala na mitima ivali: Umo ua ku tonda ku kava vizango vieni via ku limona na mpuevo ya mbala, ukuavo co ua ku tonda ku vuisa Yehova ndzolela. Vutuhu Ndaviti tele laza ua sua ku pangela Yehova, na ku mu vuila liova vunoni ua hanguile ku kava cizango ceni. Ha ntsimbu ize, NDaviti ua hanguile ku linga vupi. Ua kuitile mazilo ku lizina lia Yehova, kaha naua ua kokelele visoti via vingi ku vantu ka va kele na mulonga hamo lika na vusoko vueni.—2Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12.

13. Vati tua tantekeya nguetu mutima ua Ndaviti ua lipandakanene lueka naua?

¹³ Yehova ua sungamesele Ndaviti, kaha Ndaviti ua sungamesele vusamba vueni neni. (2Sam. 12:13; Visa. 51:2-4, 17) Ndaviti ua vulukila lamba na visoti via likokelele mua kele na mitima ivali. Mezi eni a ku Visamo 86:11 citava naua ku a langulula ngecize: “Nji hane mutima umo lika.” Vuno cili vene Yehova ua kuasele Ndaviti ku kumbika mutima ni nguetu ku kala na mutima umo lika ni? Eyo muomu Lizi lia Njambi lia handeka via Ndaviti ngualio “mutima ueni ua tantulukile [ni nguetu ua puile ua mutuntu] kuli Yehova Njambi yeni.”—1 Vam. 11:4; 15:3.

14. Vika tua pande ku lihula etu vavene, kaha omo lia vika?

¹⁴ Lungano lua Ndaviti lue ku tu kaniamesa, vunoni lua pua naua cilungula kuli yetu. Cifua ca uilililemo mu vupi vua kama, ca pua cilungula ca kama kuli vangamba va Njambi lelo lino. Cipue nga laza tua sua ku pangela Yehova ni vuovuno, tua pande ku lihula nguetu, ‘Vuno nji li na ku viana vieseko via Satana via ku tepa mutima uange ni?’

15. Vati ku vuila Njambi liova ci hasa ku tu niunga nga tua litulukua na vikupulo via vuntselentsele?

 ¹⁵ Ca ku muenako, nga mu litulukua na cimo cikupulo cize ci hasa ku katula masungu a api cipue ha televizau ni mu internete vati mu linga? Ci hasa ku pua ca casi ku singanieka ngecize cikupulo caco ni video yaco ka ya puile mpundu ya vuntselentsele. Vunoni nga mu talaho vuino, cikupulo ni video yaco i hasa ku pua muheto uali na ku mi tela Satana linga mu mu pue vakua mitima ivali. (2 Kol. 2:11) Cikupulo caco ci hasa ku pua ngue ngimbu ye ku pangesa muntu mu ku teta citi ca kama. Mue ku putuka ku timba ngue ku ci pokoka vunoni mu nima ya ntsimbu ce ku pokoka. Vikupulo via vuntselentsele tu hasa ku vi setekesa na muntsele ua ngimbu, ha katete ku tala evi vikupulo viaco ci hasa ku soloka ngue ka hesi vusonde. Vunoni mu nima yaco, muntu a hasa ku linga vupi vua kama vu ka mu lingisa ku kala na mitima ivali kaha na ku tsiha vuoloke vueni kuli Yehova. Ngeci mukemuo, kati mu tavese viuma via ngoco vi kovele mu mutima uenu. Tualeleho ku pua vakua mutima umo lika na ku vuila Yehova liova.

16. Nga tu hita mu cimo ceseko, vihula vika tua pande ku lilinga etu vavene?

¹⁶ Ku tundisako vikupulo via vuntselentsele, Satana ue ku tu kokela naua vieseko vikuavo linga tu vulumune ku meso a Njambi. Vati mue ku linga? Ca pua ca casi ku singanieka ngecize viuma viaco ka via puile vupi. Ca ku muenako tu hasa ku singanieka mu mutima uetu nguetu: ‘Ovu vupi vuaco kati vua kama cikuma, muomu ka ve ku vu uisila muntu na umo uahi mu cikungulukilo.’ Ku singanieka ngecize ca pua ku sevuka ca kama. Ngeci mukemuo, nga vieseko via tu solokela, tua pande ku lihula nguetu: ‘Vuno Satana a li na ku seteka ku pangesa eci ceseko linga a nji puise mukua mitima ivali ni? Vuno nga nji tava ku linga vupi vuaco nji hasa ku lingisa vantu va sahule lizina lia Yehova ni? Vuno eci cilinga caco ci hasa ku kaniamesa vusamba  vuange na Yehova ni ku vu tsiha?’ Puenu na ku hilula ha vihula ngeci muevi. Kaha na ku vundila mana linga mu kumbulule vihula viaco mu vusunga, ca ku hona ku lionga enu vavene. (Tia 1:5) Ku lingamo, ci hasa ku mi niunga cikuma. Ci hasa naua ku mi kuasa ku viana ceseko na ndzili yenu yose, ngue mua lingile Yesu mua handekele ngueni: “Fumako, ove Satana.”—Mat. 4:10.

17. Omo lia vika ka ca puile ca cili ku pua mukua mitima ivali? Hanenu cimueso.

¹⁷ Ku pua mukua mitima ivali ka ca puile ca cili. Aci singaniekenu ha cimueso eci: Vamo vantu va pua vakua civunga ca mbola vunoni ka ve ku litombola. Vamo va tonda lika va va sangale lika vakevo, vakuavo co ka ve ku ononoka masiko a kuaselamo mbola kaha kasi vakuavo ka ve ku singimika ntuamena yavo, vuno civunga ngeci mueci ci hasa ku vula vueho ni? Na limo litangua lihi. Vunoni nga civunga caco ca likuata kumo, ci hasa ku vula vueho. Na vuno vene mutima uenu u hasa ku pua ngue cize civunga ca likuata kumo nga visinganieka vienu, vizango vienu na vutumbe vuenu vuose, via litombola mu ku pangela Yehova. Kati mu suve ngecize Satana a ka viukilila nga mu pua vakua mitima ivali. Ua tonda vi singanieka vienu, vizango vienu na vutumbe vuenu vi liluise ha kati kavio kaha naua kati vi litombole na vutumbe vua Yehova. Vunoni Yehova ua tondeka ku mu pangela na mutima umo lika. (Mat. 22:36-38) Ngeci mukemuo, kati mu tavese Satana a mi puise vakua mitima ivali!

18. Kuliya na mezi a ku Mika 4:5, kapandi kaka mu lihakela?

¹⁸ Puenu na ku vundila kuli Yehova ngue mua handekele Ndaviti ngueni: “Kumbika mutima uange mu ku vuila lizina liove vuoma.” Lihakelenu kapandi ka ku ononoka aa mezi eci civundilo. Nkala litangua lihakelenu kapandi ka ku muesa ku hitila mu vihangula vienu, cipue via vindende ni via kama, ngecize mua singimika lizina lia ku lela lia Yehova. Mu ku pua umo ua Vakaleho va Yehova nga mu lihakela kapandi kaco mu ka lingisa vantu va sangale lizina lia Yehova. (Visi. 27:11) Kaha tu vose tu ka handeka ngue mua handekele kapolofeto Mika ngueni: “Tu kenda mu lizina lia Yehova Njambi yetu ku miaka yose ya ya-ye.”—Mika 4:5.