1. ¿Imataq taytanchik Jehovata manchakuyqa?

ÑUQANCHIKQA taytanchik Jehovatam kuyanchik manchakunchik, chayraykum tukuy sunqumanta kasukunchik. Taytanchik Jehovata manchakuyqa payta sunqumanta kasukuymi. Taytanchik Jehovata manchakuspaqa manam llakichisunchu nitaq karunchakusunchu (Sal. 111:10; Prov. 8:13). Qatiqninpiyá chaymanta astawan yachaykusun.

2. ¿Imakunamantam kunan yachasun?

² (Qaway Salmo 86:11). Kamachiq Davidpa kayna nisqanwanmi yachanchik, taytanchik Jehovata manchakuyqa ancha allin kasqanta. Chayraykum kunan yachasun imaynanpi taytanchik Jehovata manchakuymanta. Hinaspa taytanchik Jehovata manchakusqanchikta imaynata qawachiymanta.

3. ¿Imataq Moisestaqa yanapanman karqa taytanchik Jehovata manchakunanpaq?

³ Moisesmi rumi kakllupi kachkaspan taytanchik Jehovapa kanchayninta rikururqa, chay rikusqantaqa manachá haykaqpas qunqarqachu. Paymanta huk runaqariki manam taytanchik Jehovataqa rikurqachu Jesus kay pachaman hamunankama. Chaypim Moisesta taytanchik Jehova nirqa: ‘Ñuqaqa [Jehovam] kani, llakipayakuq, kuyapayakuq Diosmi kani, ñuqaqa llampu sunqum kani, mana chaylla piñakuruqmi kani, chiqap kuyapayakuqmi kani! Ñuqaqa waranqantin miraykunakama  kuyapayakuqmi kani, mana allin ruwaqtapas, mana kasukuqtapas, huchallikuqtapas pampachaykuqmi kani’, nispa (Ex. 33:17-23; 34:5-7). Moisesqa chay uyarisqantachá sapa kuti yuyarirqa taytanchik Jehovapa sutinta rimaspan. Chayraykuchá Israel runakunataqa nirqa taytanchik Jehovata manchakunankupaq (Deut. 28:58).

4. ¿Taytanchik Jehovapa imayna kasqanpitaq yuyaymanananchik payta astawan manchakunapaq?

⁴ Ñuqanchikqa yuyaymanananchikmi taytanchik Jehovapa atiyniyuq kasqanpi, yachayniyuq kasqanpi, allin ruwaq kasqanpi, kuyakuq kasqanpi. Kaykunapi yuyaymanayqa yanapawasunmi taytanchik Jehovata astawan manchakunapaq (Sal. 77:11-15).

5, 6. (1) ¿Ima ninantaq taytanchik Jehovapa sutinqa? (2) Exodo 3:13, 14, Isaias 64:8, ¿imakunatam taytanchik Jehovaqa ruwan munaynin ruwakunanpaq?

⁵ ¿Ima ninantaq taytanchik Jehovapa sutinqa? Paypa sutinqa ‘ñuqaqa kani ñuqam’ ninanmi. Kaywanmi yachanchik taytanchik Jehovataqa imapas mana harkay atisqanta hinaspa munaynin ruwananpaq imapas makillanpi kasqanta.

⁶ ¿Imakunatam taytanchik Jehovaqa ruwan munaynin ruwakunanpaq? Taytanchik Jehovaqa tukuytam ruwan munaynin ruwakunanpaq (qaway Exodo 3:13, 14). Qillqanchikkunapim sapa kutilla niwanchik taytanchik Jehovapa chayna kasqanpi yuyaymananapaq. Ñuqanchikpas atichwansi huchasapa runa kachkaspapas taytanchik Jehovapa munaynin ruwakunanpaq yanapakuytaqa (qaway Isaias 64:8). Chaynatam taytanchik Jehovaqa munayninta ruwan, paytaqa manam imapas harkayta atinmanchu (Is. 46:10, 11).

7. ¿Imataq yanapawasun taytanchik Jehovata astawan kuyanapaq hinaspa manchakunapaq?

⁷ ¿Imataq yanapawasun taytanchik Jehovata astawan kuyanapaq hinaspa manchakunapaq? Unanchasqankunapi hinaspa yanapawasqanchikkunapi yuyaymanaymi. Unanchasqankunapi hinaspa munayninta ruwanapaq yanapawasqanchikkunapi yuyaymanaspaqa ancha-anchatam kusikunchik (Sal. 8:3, 4).  Chaynaqa, taytanchik Jehova hinaqa manam pipas kanchu, paypaqa sutillanraqmi nin imayna kasqanta, imakuna ruwasqanta hinaspa imakuna ruwananta (Sal. 89:7, 8).

8. Deuteronomio 32:2, 3 nisqanman hinaqa, ¿ima ruwananchiktam taytanchik Jehovaqa munan?

⁸ Taytanchik Jehovam takita Moisesman yachachirqa, Israel runakuna taytanchik Jehovapa qusqan allpaman manaraq chayachkaptinku (Deut. 31:19). Moisesñataqmi chay takita Israel runakunaman yachachirqa (qaway Deuteronomio 32:2, 3). Kaypi nisqanman hinaqa, taytanchik Jehovaqa munan, sutinta riqsichinanchiktam. Chaynapi kay allpa pachapi llapallan runakuna sutinta yachanankupaq. Chaynaqa, Israel runakunaqa mayna kusisqaraq tarikurqaku taytanchik Jehovamanta Moises yachaykachiptinqa. Chay yachasqankuqa anchatachá kallpancharqa.

9. ¿Imaynatam taytanchik Jehovapa sutinta chuyanchanchik?

⁹ Maypiña-chaypiña kaspapas, taytanchikmanta runamasinchikman willakuspaqa, bibliawanmi yachachinanchik taytanchikpa sutinqa Jehova kasqanta. Quchwantaqmi qillqanchikkunatapas, nichwantaqmi internetpi jw.org nisqanta maskanankupaqpas. Llamkaspapas, illaspapas utaq maypiña kaspapas runamasinchikkunamanmi willananchik taytanchik Jehovapa imayna kasqanmanta. Willananchiktaqmi hamuq punchawkunapi kay allpa pachanchik suma-sumaq kananmantapas. Kayta uyarispankuqa runamasinchikkunaqa ninqakuchá taytanchik Jehovaqa kuyakuqllaña kasqanta. Taytanchik Jehovamanta imam kaqta yachachispaqa sutintam chuyanchachkanchik, hinaspapas taytanchik Jehovamanta imapas rimasqankuqa yanqa kasqantam nichkanchik. Taytanchik Jehovamanta runamasinchikkunaman yachachiptinchikqa ancha kusisqam tarikunqaku (Is. 65:13, 14).

10. ¿Imaynanpitaq yachachisqanchik runakunamanqa mana taytanchik Jehovapa kamachikuyninkunallamantachu yachachinanchik?

¹⁰ Ñuqanchikqa, yachachisqanchik runakuna taytanchik Jehovapa sutinta yachanankutam munanchik. Munanchiktaqmi taytanchik Jehova imayna kasqanta yachanankutapas. ¿Yaqachu kaykunamanta yachanankupaq yanapachwan taytanchik Jehovapa kamachikuyninkunallamanta yachachispa? Manapaschá. Yaqapaschá yachachisqanchik runakunaqa taytanchik Jehovapa kamachikuyninkunamantaqa sumaqta yachanqaku. Ichaqa, ¿yaqachu taytanchik Jehovata sunqumanta kuyanqaku? Adanwan Evapas sumaqtam yacharqaku taytanchik Jehovapa kamachikuyninkunataqa, ichaqa manam sunqumantachu taytanchik Jehovataqa kuyarqaku. (Gen. 3:1-6). Chaynaqa yachachisqanchik runakunamanqa manam taytanchik Jehovapa kamachikuyninkunallamantachu yachachinanchik.

11. ¿Imaynatam yachachisqanchik runakunata yanapachwan taytanchik Jehovata kuyanankupaq?

¹¹ Taytanchik Jehovapa kamachikuyninkunaqa anchatam yanapawanchik (Sal. 119:97, 111, 112). Ichaqa, yachachisqanchik runakunaqa manapaschá chaynatachu qawanqaku. Chayraykum ninanchik taytanchik Jehovaqa kamachikuyninkunataqa kuyawasqanchikrayku quwasqanchikmanta. Kuyawasqanchikrayku kamachikuyninkunata quwasqanchikmanta yachanankupaqmi nichwan: “¿Imanasqataq taytanchik Jehovaqa niwanchik kaytam ruwanki utaq waktaqa amam ruwankichu nispa? ¿Imatam yachanchik paymanta kayna niwasqanchikwan?”, nispa. Kaynata nispanchikqa yanapasunmi taytanchik Jehovata sunqumanta kuyanankupaq hinaspa kamachikuyninkunata kasukunankupaq (Sal. 119:68).  Chaynata yachachiptinchikqa ima sasachakuypiña tarikuspankupas, taytanchik Jehovamantaqa manam karunchakuqakuchu (1 Cor. 3:12-15).

12. (1) ¿Imaraykutaq kamachiq Davidqa manaña taytanchik Jehovaman sunquchu karqa? (2) ¿Imamanmi chayarurqa sunqunpa munasqanwan aysarachikusqanrayku?

¹² Kamachiq Davidmi nirqa: ‘Taytalláy [Jehova] ñannikita riqsichillaway chiqap kaqnikipi purinaypaq, allin sunqutaña quykullaway sutikita hatunchanaypaq’, nispa. Chaynataqa nirqa Diosman sunqu kachkaspan qunqayllamanta huchaman wichiykusqanraykum. Payqa huk kutipim huk runapa warminta munapayayta qallaykurqa. Hukpa warminta munapayasqanwanqa, ¿taytanchik Jehovaman sunquraqchu kachkarqa icha manañachu? Davidqa allintam yacharqa “amam munapayankichu hukpa warmintaqa nispa taytanchik Jehovapa” nisqantaqa (Ex. 20:17). Ichaqa, chay kamachikuyta allinta yachaspanpas hinallam munapayarqa. Chaywanmi Davidqa taytanchik Jehovataqa manaña tukuy sunqumantachu kuyarqa. Payqa unay watakuna taytanchik Jehovaman sunqu, taytanchik Jehovata manchakuq kachkaspanpas sunqunpa munasqanwanmi aysarachikurqa. Sunqunpa munasqanwan aysarachikusqanraykum Davidqa mana allin ruwayman chayarurqa. Chay mana allin ruwasqanwanmi taytanchikpa sutinta pinqayman churarqa, wakin runakunatapas, ayllunkunatapas llumpaytam ñakarichirqa (2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12).

13. ¿Imaynatam yachanchik kamachiq Davidqa kaqmanta taytanchik Jehovata tukuy sunqunwan yupaychasqanta?

¹³ Taytanchik Jehovam kamachiq Davidpa ruwasqankunaqa mana allin kasqanta nirqa, chaywanpas kamachiq Davidqa kaqmanta taytanchik Jehovaman kutirikurqa (2 Sam. 12:13; Sal. 51:2-4, 17). Davidqa hukpa warminta munapayarusqanrayku sasachakuypi kasqantaqa manam haykaqpas qunqarqachu. chayraykum taytanchik Jehovata mañakurqa: ‘Taytalláy [Jehova] ñannikita riqsichillaway chiqap kaqnikipi purinaypaq, allin sunqutaña quykullaway sutikita hatunchanaypaq’, nispa. Taytanchik Jehovaqa chayna mañakusqantaqa, ¿uyariykurqachu? Awriki. Taytanchik Jehova yanapaykusqanraykum Davidqa tukuy sunqumantaña yupaycharqa. Bibliapas ninmi Davidqa taytanchik Jehovapi tukuy sunqunwan hapipakusqanmanta (1 Rey. 11:4; 15:3).

14. ¿Imatam nikunanchik, imanasqa?

¹⁴ Davidmanta yachasqanchikqa anchatam kallpanchawanchik, yanapawanchiktaqmi  mana allinkunaman mana wichiykunapaqpas. Chaynaqa, ñuqanchikpas chayllaraq utaq unayña taytanchik Jehovata yupaychaspanchikpas nikunanchikmi: “¿Tukuy sunquywanchu taytay Jehovata yupaychachkani icha hawa sunqullachu?”, nispa.

15. ¿Imatam mana ruwasunchu taytanchik Jehovata manchakuspanchikqa?

¹⁵ ¿Imatam ruwananchik qunqayllamanta televisionpi utaq imapipas qalalla warmi utaq qalalla qari rikuriruptinqa? Ichapas qawasqanchikpi qiparuchwan, ichaqa chaykunata qawaspaqa taytanchik Jehovaman, ¿sunquraqchu kachkachwan? (2 Cor. 2:11). Chaykunata qawaspaqa huchapakuymanmi chayaruchwan. Taytanchik Jehovata manchakuspanchikqa, manam saqikusunchu imapas mana allinkuna taytanchik Jehovamanta karunchawananchiktaqa. Kallpanchakusunyá taytanchik Jehovaman sunqu kanapaq.

16. ¿Imakunatam nikuchwan huchaman mana wichiykunapaq?

¹⁶ Millakuypaq kaqkunawan intuwaspanchikpas, satanasqa huk tuqllakunataraqmi churawanchik taytanchik Jehovamanta karunchawananchikpaq. Ichaqa, ¿chayllachu chay churawasqanchik tuqllakunata qipanchachkanchik? Ichapas nichwan: “Kay qawasqaykunaqa manam huchachu, punta apaqkunapas manam imatapas niwanqakuchu”, nispa. Chayna niyninchikqa manam allinchu. Chaynapi tarikuspaqa allinmi kanman kayna nikuyninchik: “¿Satanasqa kaywanchusmi taytay Jehovamanta karunchawayta munachkan? ¿Kayta ruwaruspayqa taytay Jehovapa sutintachusmi pinqayman churarusaq? ¿Kay ruwasqayqa taytay Jehovamanchu asuykachiwanqa, icha karunchawanqachu?”, nispa. Chaynaqa kaykunapiyá yuyaymanasun hinaspayá taytanchik Jehovata mañakusun yanapaykuwananchikpaq  (Sant. 1:5). Kaykunapi yuyaymanayqa anchatam yanapawasun mana allinkunaman mana wichiykunanchikpaq. Chaymantapas, Jesus hinam nisun “kaymanta pasaway satanas”, nispa (Mat. 4:10).

17. ¿Imaynanpitaq taytanchik Jehovata tukuy sunqunchikmanta yupaychananchik? Willarimuy warmi-qarimanta.

¹⁷ Taytanchik Jehovata tukuy sunqumanta mana kuyaspanchikqa, manam allinchu kachwan. Imaynam warmi-qaripas kallpanchakunku huk sunqulla kanankupaq, chaynam ñuqanchikpas kallpanchakunanchik taytanchik Jehovaman sunqu kanapaq. Ichaqa imaynam tarikunmanku warmi utaq qusan kikinpa munasqallanta ruwaptinqa, manam kusisqachu kawsanqaku. Kusisqa kawsakunankupaqqa huk sunqullam kananku, chaynam ñuqanchikpas taytanchik Jehovata tukuy sunqunchikwan kuyananchikpaq kallpanchakunanchik. Chaywanpas satanasqa tukuytam churawasun taytanchik Jehovamanta karunchawananchikpaq. Satanasqa munanmi munasqallanchikta ruwaspa, taytanchik Jehovata qipanchananchikta. Chaynaqa, taytanchik Jehovata yupaychayta munaspaqa tukuy sunquwanyá payllata yupaychasun (Mat. 22:36-38). Chaynaqa, amayá saqikusunchu satanas, taytanchik Jehovamanta karuncharuwananchiktaqa.

18. Miqueas 4:5 nisqanman hinaqa, ¿imapaqmi kallpanchakunanchik?

¹⁸ Ñuqanchikpas David hinayá mañakusun: “Taytalláy [Jehova] ñannikita riqsichillaway chiqap kaqnikipi purinaypaq, allin sunqutaña quykullaway sutikita hatunchanaypaq’, nispa. Chaynaqa, kayna mañakusqanchikman hinayá sapa punchaw imatapas allinta tantiasun. Chayta ruwaspanchikqa Jehovapa sutinta hatunchasun. Chaymantapas, paypa sutinta apasqanchikraykum kusisqa tarikusun (Prov. 27:11). Chayta ruwaspaqa Diosmanta willakuq Miqueas hinam nisun: “[Taytanchik Jehovapa] sutinpi hapipakuspam wiña-wiñaypaq kawsakusun”, nispa (Miq. 4:5).