1. Kumutiina Leeza kuli na mana ki, kabili juu ya ki ni kintu kya mana baalia bamutonene Yehova bakite evio?

BAKRISTU bamutonene Leeza, kabili bali bamutiina. Bantu bange kunti bamona nangue ezio milandu ipingeene. Inzi, te tuli mukulandila palua kutiina kuli kukulengia ututume. Tuli kulondoluela palua kutiina kwibeleele. Bantu bali bamutiina Leeza mu ezio nzila, bali bamunakila ni kumulangilila mukinzi wakisinka. Te batonene kumulengia Baba wabo wa ku muulu afiitue paantu te batonene kwinoona bukibuza bwabo pamo nakue.​—Malum. 111:10; Tus Maf. 8:13.

2. Kukoonkana ni milandu yakue Likolo Daudi ili mu Malumbo 86:11, ni bintu ki bibili bituli kulondoluela?

² Likolo Daudi waalandile eevi: “Nsambilizie nzila yobe, We Yehova. Nakaba kwenda mu kisinka kyobe. Kwatania mutima wane eevi ntiine liina lyobe.” (Malumbo 86:11) Kine watontonkania ezio milandu, kunti walanda nangue Daudi, Likolo wakisinka, waainikile juu ya ki ni kintu kya mana kumutiina Leeza. Ale tumone kine kunti twabombia siani milandu yakue Daudi itunguluilue na mupasi. Kya mambo, tuli kulondoluela nsaambu kampanda ili yalengia tukindike saana liina lyakue Leeza. Kya bubili, tuli kulondoluela vya kulangilila mukinzi palua liina lyakue Leeza mu buikazi bwetu bwa kila busiku.

3. Paange ni kiki kyamulengiizie Musa atwalilile kuya wakindikile liina lyakue Leeza?

³ Tontonkania vyaunvuile Musa musita lwaaizindikile mu lipala ni kumona kimonua kya bulumba bwakue Yehova kyali mukupita peepi nakue. Paange keekio kimonua kyaali kintu kya kupapia saana kisyamwenepo muntu unge ntaanzi Yesu Kristu  tanaize pa kyalo. Musa waaunvuile eezi milandu, yaalandilue paswetele na malaika: ‘Yehova, Yehova, Leeza ali ni luse ni nkumbu, asiizi kuleenga kufiitua kabili ali ni ntono ingi ilamatiliile ni kisinka, ali walangilila ku ma elufu a bantu ntono ilamatiliile, ali waeleela bilubo ni bubiifi ni lizaambi.’ (Kuf. 33:17-23; 34:5-7) Paange, Musa waali walanguluka keekio kintu kyaakitikile, musita lwaali wabombia liina lyakue Yehova. Kansi, te kya kupapia kine Musa kisia paapo waabasokele Baisraeli ‘batiine leeli liina lya bulumba kabili lyakutiinia.’​—Mal Miz. 28:58.

4. Ni mibeele ki ili kutukwasia kumukindika saana Yehova?

⁴ Musita utuli twatontonkania palua liina Yehova, kili buino kutontonkania palua olia ali wakuutua mu leelio liina. Tupalile kutontonkania palua mibeele yakue, nga evelia maka akue, mulangue wakue, nsaambu yakue ni ntono yakue. Kutontonkania palua ezio mibeele ni ingeko kuli kutulengia tumukindike saana.​—Malum. 77:11-15.

5-6. (a) Liina lyakue Leeza lili na mana ki? (b) Nga vilandile lileembo lya Kufuma 3:13, 14 ni Isaya 64:8, Yehova ali walengia bintu bikitike mu nzila ki?

⁵ Eba, tumanine liina lyakue Leeza lili na mana ki? Bantu bengi basambiliile, bazumiine nangue liina Yehova lipalile kuya lyali na mana ya kulanda nangue “Ali Walengia Kwaluke.” Ezio mana yatulangulusia nangue te kuli kintu kili kumwanzia Yehova kukita keelia kyatonene, kabili kunti walengia bintu bikitike. Kunti walengia siani?

⁶ Yehova ali walengia bintu bikitike kupitila kwaluka keelia kyonse kikabiilue eevi afikilizie mipaango yakue. (Soma Kufuma 3:13, 14.) Mu bitabu byetu, lingi tuli twakinkiziiwa kutontonkania palua bobo buviinde bwa kupapia buli pakati ka bumuntu bwakue Leeza. Kabili, Yehova kunti walengia babombi bakue basipuililikile baaluke keelia kikabiilue eevi bamubombele ni kufikilizia mipaango yakue. Isaya waalandile eevi: “Inzi leenu, We Yehova, uli Baba weetu. Fwefue tuli bulongo, ni weewe uli Mubumbi weetu; Fwe bonse tuli miilo ya minue yobe.” (Isaya 64:8) Mu ezio nzila, Yehova ali  walengia kutona kwakue kukitike. Te kuli kintu kili kumwanzia afikilizie mipaango yakue.​—Is. 46:10, 11.

7. Kunti twakita ki eevi tukile kumutona ni kumukindika Baba weetu wa ku muulu?

⁷ Kunti twakila kumutasia Baba weetu wa ku muulu kupitila kutontonkania palua bintu byaakitile ni beelia byali mukutukwasia tuviinde kukita. Kyakumuenako, musita utuli twatontonkania palua bintu byaabumbile Yehova, kakiine tuli twapapiiwa na kila kintu kyaakitile. (Malum. 8:3, 4) Kabili, musita utuli twatontonkania Yehova vyali watukwasia eevi tuviinde kukita kutona kwakue, tuli twakila kumukindika. Kakiine, liina Yehova ni lya kutiinia saana! Lilangiliile vili Baba weetu, byonse byali wakita ni byonse byali wakaba kukita.​—Malum. 89:7, 8.

8. Nga vilandile Malanguluzi a Mizilo 32:2, 3, Yehova atonene babombi bakue bakite ki palua liina lyakue?

⁸ Musita uniini ntaanzi Baisraeli bengile mu Kyalo kya Bulayo, Yehova wamubuilile Musa milandu ya lwimbo. (Mal Miz. 31:19) Musa ni weene, waali wapalile kubasambilizia bantu lolo lwimbo. (Soma Malanguluzi a Mizilo 32:2, 3.) Kine twatontonkania mu mulongo wa 2 ni 3, kimwenekele paswetele nangue Yehova tatonene liina lyakue liye lyafyeme, aosie kulikita nga kintu kitakatiifu saana kisipalile kuzimbulua ata kaniini. Atonene kila muntu amane liina lyakue! Kakiine, Baisraeli baali ni lisyuko likata saana lya kumutuilizia Musa waali mukubasambilizia palwakue Yehova ni liina Lyakue lya bulumba! Beelia byabasambiliziizie Musa, byakosiizie kiketekelo kyabo ni kubalengia bakinkimane nga evelia nvula iteekameene ili yanokela ku bimuti ni bikusi. Kunti twainika siani nangue nzila yeetu ya kusambilizia ili nga nvula iteekameene?

9. Kunti twakwasia siani kuswesia liina lyakue Yehova?

⁹ Musita utuli mu miilo ya kusimikila, kunti twabombia Bibilia eevi kubabuila bantu liina lya bunke lyakue Leeza, Yehova. Kunti twabapeela bitabu biwaamiisie, ma viideo awaamiisie ni mpunda ili yasaangua mu kitente kyetu kya Enternete ili ya muleetela Yehova mukinzi. Musita utuli ku miilo, ku masomo, aosie musita utuli mu lwendo, kunti twapata nkeende ya kubabuilako benetu palwakue Leeza weetu ututonene saana ni vyali wasaangua. Kunti twababuila bantu batuli twasaakaana nabo mipaango yakue Yehova ya ntono palua bantu ni kyalo. Kabili musita ubali kunvua bebio bintu byali wakaba kukita, bali kwinika lya kuanza Yehova vyatutonene. Kine twababuila bange kisinka palwakue Baba weetu wantono, twakwasia kuswesia liina lyakue Yehova. Tuli twakwasia bantu benike nangue basambiliziiziwe bufi buingi palwakue Yehova. Beelia bituli twabasambilizia bantu kufuma mu Bibilia i bintu bibapalile kusambilila bili kubakuula.​—Is. 65:13, 14.

10. Juu ya ki te kitosiiziesie kubasambilizia bantu mizilo yakue Leeza?

¹⁰ Musita utuli twatungulula lisambililo lya Bibilia, tuli twakeba kumukwasia musambi amane ni kubombia liina lyakue Yehova. Kuongezia pa kaako, tuli twatona kubakwasia bamumane buino Yehova. Ati, kunti twamukwasia akite evio kine twapeleelasie pa kumusambilizia malaizio, mafunde akue Leeza ni mizilo ilandiile palua mibeele? Musambi aweeme, kunti wasambilila palua mizilo yakue Leeza ni kuisaansamukila. Eba, musambi kunti wamunakila Yehova paantu amutonene? Languluka nangue Eva abanga wamanine muzilo wakue Leeza, inzi tabanga wamutonene Leeza, Adamu ni weene abanga enka evio. (Kut. 3:1-6) Kansi, tupalile kukita bingi apanasie kubasambilizia bantu palua mizilo ni mafunde akue Leeza.

11. Musita utuli mukusambilizia mizilo ni mafunde akue Leeza ku basambi betu, kunti twabakwasia siani bamutone Olia ali watupeela ezio mizilo?

 ¹¹ Mizilo ni mafunde akue Yehova bili byasaansamusia kabili biweeme. (Malum. 119:97, 111, 112) Inzi basambi betu tebaviinda kumona evio kine tebanamane nangue Yehova wabiikile ezio mizilo paantu atutonene. Kansi, kunti twamwipuzia eevi musambi: “Ati, weewe pa lobe, juu ya ki Leeza ali wabalanda babombi bakue kukita bintu kampanda ao kubakaania? Keekio kyatulangilila nangue Leeza ni Muntu wa siani?” Kine twabakwasia basambi betu batontonkanie palwakue Yehova, kabili batone mu kisinka leeli liina lya bulumba, tuli kubakumia ku mutima. Kabili, basambi tebakaba kupeleelasie pa kutona mizilo, inzi ni Olia ali waleeta ezio mizilo. (Malum. 119:68) Bakaba kukosa mu kiketekelo kabili twakaba kubakwasia eevi bakabe kuviinda kusipikizia meezio akolele ali akaba kuiza.​—1 Bakor. 3:12-15.

12. Daudi waandilue siani kusuunga mutima usyale wakwateene, kabili ni biki byafuminemo?

¹² Milandu ya mana ili mu Malumbo 86:11 ni eezi: “Kwatania mutima wane.” Likolo Daudi waatunguluilue na mupasi kuleemba ezio milandu. Mu buikazi bwakue, waamwene nangue te kikolele kulekelela mutima ukasanike. Musita umo, abanga waali ku kiumba kya ku muulu ni kumona mukazi nguana wali mukusamba pa mubili. Mu ozo musita, eba, mutima wakue Daudi waali wakwateene ao wakasanikile? Waali wamanine muzilo wakue Leeza ulandile eevi: “Teupalile kuya wali ni lunkumbua ku mukazi wakue muinobe.” (Kuf. 20:17) Anzia evio, Daudi waatwaliliile kukentesia. Mutima wakue wakasanikile. Waalukile ni nkulu ya kwaluka ni ozu mwanakazi, Bat-sheba ni kooku waali ni nkulu ya kumusaansamusia Yehova. Anzia kine Daudi waamutonene Yehova ni kumunakila musita waleepele, waafikiliziizie nkulu yakue ya kimubili. Pa ozo musita, Daudi waakitile kintu kibiipile saana. Waafisiizie liina lyakue Yehova. Kabili Daudi waaleetele maavia ku bantu basili na mulandu, kubiika pamo ni lupua lwakue mwine.​—2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12.

13. Ni kiki kyalangilila nangue mutima wakue Daudi waabuelele kukwatana?

¹³ Yehova waamulapiziizie Daudi. Kisia, Daudi waabueziizie bukibuza pamo nakue. (2 Sam. 12:13; Malum. 51:2-4, 17) Daudi waali walanguluka maavia ni kwema kwafumine mu kilubo kyakue musita lwalekeleele mutima wakue ukasanike. Milandu yakue ili mu Malumbo 86:11 kunti yalandua eevi mu nzila inge: “Mpeele mutima usikasanikile.” Eba, Yehova waamukwasiizie Daudi akite mutima wakue onse uye walingi ao bila wakasanikile? Een, paantu kisia paapo, Mulandu wakue Yehova walanda nangue Daudi  waali muntu abanga ni ‘mutima . . . waali wapuililikile kuli Yehova Leeza.’​—1 Mak. 11:4; 15:3.

14. Tupalile kwiipuzia siani, kabili juu ya ki?

¹⁴ Mufuano wakue Daudi uli watukinkizia ni kutusoka. Lizaambi likata lyaponeenemo Daudi, lyasyele lyali musoko ukata ku babombi bakue Leeza ba enu nsiku. Anzia kine twakitendekasie leenu kumubombela Yehova ao twabambilesie kale, fwe bonse tupalile kwiipuzia eevi: ‘Musita Sataana lwali waezia kukasania mutima wane, eba, ndi naluisia?’

15. Kumutiina Leeza kunti kwatusuunga siani kine twamona foto ilangiliile bintu bya bupungue?

¹⁵ Tulande, musita luuli wabombia Televizio ao Enternete, kusiali wamona foto paange ili kuleeta lunkumbua lwa bupungue, uli wakita siani? Kunti kyaya kyaleengele kwilanda eevi mu mutina: Nga eezi te porno. Eba, nga paapo, te Sataana abe ali mukubombia keekio kyambi eevi kukasania mutima obe? (2 Bakor. 2:11) Keekio kili nga lizembe lyabombia muntu eevi kupasula kisinga kikata. Kya mambo, muntu ali watandika mu kisinga seemu ituile ya lizembe. Kusiali, kine waingizia saana mukati ezio nkeende ituile, kisinga kyapasuka bipande bibili. Eba, ezio foto te ili nga evelia seemu ituile saana ya lizembe? Kumona azo ma foto amwenekele nangue te ali na buavia, musita kampanda kunti kwalengia muntu akite lizaambi kuli Yehova. Pakaako, te kulekelela kantu konse kabiipile kengile mu mutima obe! Suunga mutima obe uye wakwateene eevi utiine liina lyakue Yehova!

16. Kine twaeziiwa kukita kintu kibiipile, tupalile kwiipuzia biipuzio ki?

¹⁶ Kukila pa ma foto ali abusia lunkumbua lubiipile, Sataana ali wabombia bintu binge eevi kutwezia tukite bintu bibiipile. Tuli twakita siani? Kili kyaikala kyalengele kulanda nangue te kuli saana buavia. Kwa mufuano, kunti walanda eevi: ‘Kakiine nsiviinda kutengua juu ya kukita eevi, kansi te kibiipile saana.’ Kutontonkania  evio ni kwibeepa kakiine. Kili buino kwiipuzia eevi: ‘Eba, Sataana ali mukubombia bobu bwezio eevi kukasania mutima wane? Kine nafikilizia lunkumbua lubiipile, eba, nde kufiisia liina lyakue Yehova? Eba, kukita kintu kya ozu musango kuli kumpalamika ao kuntwala kule ni Leeza?’ Tontonkania palua bebio biipuzio. Pepa eevi upate mulangue wa kwasuka mu kisinka bebio biipuzio. (Yak. 1:5) Kukita evio kuli kukusuunga kakiine. Kuli kukukwasia wanzie bwezio wakinkimeene, nga vyaakitile Yesu musita lwalandile eevi: “Fuma pano, we Sataana!”​—Mat. 4:10.

17. Juu ya ki te kiweeme kine mutima ukasanikile? Leeta kyakumuenako.

¹⁷ Te kiweeme kine mutima weetu ukasanikile. Tontonkania kine libumba lya basaapi lilimo bantu basiizi kunvuana beneenke. Bamo, bali batonasie kutasiiwa beene, ni bangeko te batonene kusaapa bakoonkele nga vibakibeleziiwa, ni bange bengi te beezi kumukindika mukulu wabo ali wababeelezia. Libumba lya basaapi nga babo teliviinda kutapana. Inzi, kine libumba lya basaapi likwateene kunti lyatapana. Mutima obe kunti waaluka nga basaapi bali batapana kine malanga obe, beelia byutonene ni vyuli waiunvua, byonse bikwateene musita luuli wamubombela Yehova. Te kulaba, Sataana atonene kukasania mutima obe. Atonene malanga obe, beelia byutonene, ni vyuli waiunvua bipiingane kabili biluane ni mafunde akue Yehova. Inzi, weewe ukabiile mutima obe onse uye wakwateene eevi umubombele Yehova. (Mat. 22:36-38) Emue, te kulekelela ata kaniini Sataana akasanie mutima obe!

18. Kukoonkana ni milandu ili mu Mika 4:5, weewe pa lobe wapingula kukita ki?

¹⁸ Nga vyakitile Daudi, pepa eevi kuli Yehova: “Kwatania mutima wane eevi ntiine liina lyobe.” Kita maka obe onse eevi ubombie leelio lipepo mu buikazi bobe. Kila busiku, kita maka eevi bupinguzi bobe, anzia kine ni buniini ao ni bukata, bulangilile nangue utweme liina litakatiifu lyakue Yehova na mukinzi ukata. Kine wakita evio waali umo wa Bakasininkizia Bakue Yehova, uli kulangilila buino vili leelio liina. (Tus Maf. 27:11) Kabili fwe bonse twakaba kuviinda kulandila mwa kimo ni kabika Mika eevi: “Twakaba kwenda mu liina lyakue Yehova Leeza weetu mpaka musita usili na mpela.”​—Mik. 4:5.