“Nen akapan-alaan kami na salita nen kapinsan ko, tinikel ko. Labay kon pateyen.”​—Paul.

“Diad abung mi, matmainomay koy onsyodot. Ibasig ko ray gamit, gakgalaw, basta no antoy nademet ko.”​—Marco.

Ompan aliwa tayo met ya ontan no onsyosyodot tayo. Balet no maminsan et agtayo nakontrol so sarili tayo. Say rason et lapud atawir tayoy kasalanan ed inmunan ateng tayo, si Adan. (Roma 5:12) Singa si Paul tan Marco, wala ray naiirapan ya kontrolen so pasnok da. Say arum balet et naiirapan ya kontrolen so nonot da. Singa bilang, lanang iran aburido tan puro problema so iisipen da. Wala met iray naiirapan ya labanan so pilalek dan manbuanges, man-druga, odino manggawa na imoral.

No say sakey et agto kontrolen so panagnonot, pilalek, tan saray gagawaen to, aliwliway pansumpalan na bilay to. Balet, agtayo labay ya ontan so pansumpalan na bilay tayo. Anto sirin so gawaen tayo? Kontrolen tayoy sarili tayo. Pian nagawaan tayo itan, amtaen tayoy ebat ed taloran tepet. (1) Anto so panangontrol ed sarili? (2) Akin et importante itan? (3) Antoy gawaen tayo pian nipanengneng tayo iyan kabiangan na “bunga na espiritu”? (Gal. 5:22, 23) Insan tayo amtaen no antoy gawaen tayo no bilang ta agtayo akontrol so sarili tayo.

Say toon walay kontrol tod sarili to et agpabigla-bigla tan agto gagawaen so amin ya naisip to. Pipigilan toy sarili to pian agmakapangibaga tan agmakapanggawa na bengatlan mamaermen ed Dios.

Makaaral tayod alimbawa nen Jesus. Ibabaga na Biblia: “Sanen sikatoy iinsultoen da, agto ra met ininsulto. Sanen papairapen da, agto ra pinagyaw, noagta inmatalek toy sarili to ed samay matunong ya ukom.” (1 Ped. 2:23) Nen manpapanabos ed panamairapan a poste, kinontrol toy liknaan to nen sikatoy inelek-elekan na saray mamubusol ed sikato. (Mat. 27:39-44) Kalmado labat si Jesus nen sikatoy susuboken na saray lider na relihyon pian makapangibaga na aliwa. (Mat. 22:15-22) Makapabilib met so impangontrol nen Jesus ed sarili to nen sikatoy labay ya tupaken na saray mamapasnok ya Judio. Imbes ya milaban, “inmamot si Jesus tan pinmaway ed templo.”​—Juan 8:57-59.

Sarag tayo kasin aligen so alimbawa nen Jesus? On, sarag tayo. Insulat nen apostol Pedro: “Si Kristo et nanirap parad sikayo, ya angitilak na pangaligan yo pian maapit yon tumboken iray bakat to.” (1 Ped. 2:21) Anggano aliwa tayon perpekto, sarag tayon maapit ya tumboken  so alimbawa nen Jesus. Akin et importantin kontrolen tayoy sarili tayo?

Importante so panangontrol ed sarili pian agtayo napaermen si Jehova. Anggano abaybayag tayo lan manlilingkor ed sikato, posiblin naderal so pikakaaro tayod sikato no agtayo kontrolen so ibabaga tan gagawaen tayo.

Imanoen pay agawad si Moises. Sikatoy “sankauyamoan ed amin a totoo diad tapew na dalin.” (Num. 12:3) Anggano pigaran dekada to lan aanosan iray mareklamon Israelita, aminsan et naupot so pasensia to. Amasnok nen nanreklamo lamet iray Israelita ya anggapoy danum da. Pinantamian to ra, say kuan to: “Dengel kayo natan, sikayo ran rebelde! Labay yon mamapaway kami na danum ed sayan baleg a bato?”​—Num. 20:2-11.

Ag-akontrol nen Moises so pasnok to. Imbes ya pagalangan toy Jehova, imbaga to ya sikatoy panlapuan na saman ya milagro. (Sal. 106:32, 33) Lapud saman, sikatoy agpinaloob nen Jehova ed Insipan a Dalin. (Num. 20:12) Seguradon anggad sampot na bilay nen Moises et pagbabawian to iman.​—Deu. 3:23-27.

Antoy naaralan tayo? Anggano abaybayag tayo lan manlilingkor ed si Jehova, agtayo pantatamian iramay mamapasyodot ed sikatayo odino saramay kaukolan ya bilinen. (Efe. 4:32; Col. 3:12) Tua, no ontatatken tan masakit tayo la, ontitikey met so pasensia tayo. Balet agtayo lilingwanan may agawad si Moises. Agtayo labay ya naderal so abayag lan matoor ya panlilingkor tayod si Jehova, lapu labat ta agtayo akontrol so sarili tayo. Antoy gawaen tayo pian nakontrol tayoy sarili tayo?

Manpikasi tan onkerew na masanton espiritu nen Jehova. Importante iya ta say panangontrol ed sarili et kaiba ed bunga na masanton espiritu, tan labalabay nen Jehova ya ikdan iramay onkekerew ed satan. (Luc. 11:13) Uusaren nen Jehova so espiritu to pian ikdan itayo na biskeg pian kontrolen so sarili tayo. (Fil. 4:13) Tutulongan to tayo met ya ipanengneng so arum nin kabiangan na bunga na masanton espiritu, singa say aro, pian mas nakontrol so sarili tayo.​—1 Cor. 13:5.

Iwasan mo iray mamakapuy ed determinasyon mon kontrolen so sarilim. Singa bilang, iwasan mo iray website tan palabas ya mangipapanengneng na mauges iran litrato tan  eksena. (Efe. 5:3, 4) Mas maong no iwasan tayo lan amin so posiblin pakatuksoan tayo. (Pro. 22:3; 1 Cor. 6:12) Singa bilang, no say sakey et kakapuyan to iray imoral ya kagagawa, mas maabig no aglan balot manbasa o manbantay na love story.

Nayarin nairapan tayon unoren iyan bilin. Balet no mansagpot tayo, ikdan itayo nen Jehova na biskeg pian nakontrol so sarili tayo. (2 Ped. 1:5-8) Tulongan to tayon nakontrol so nonot, panagsalita, tan kagagawa tayo. Asalin mismo itan nen Paul tan Marco ya abitla nen niman. Naaralan dan kontrolen so pasnok da. Imanoen met so ginawa na sakey a brother ya datin maingongot no mandra-drive tan lanang ya walay nakakakolkol tod dalan. Antoy akatulong ed sikato? Imbaga to: “Inagew-agew ko itan ya ipipikasi. Inaral ko met iray artikulo nipaakar ed panangontrol ed sarili. Tan angipatlep ak na bersikulo ed Biblia ya makatulong ed siak. Anggano pigay taon ko lan lalabanan iyan kakapuyan ko, kada kabuasan et papanonotan ko nin siansiay sarilik pian mansiansia ak ya kalmado. Masakbay ak met lan onaalis pian agak manaapura.”

Walan walay panaon ya agtayo nakontrol so sarili tayo. No nagawa iya, ompan nababaingan tayon manpikasi ed si Jehova. Balet aya so panaon ya kakkaukolan tayoy tulong to. Kanian manpikasi kan tampol ed si Jehova, kerew moy panamerdona to, tan manpatulong kad sikato. Gawam so anggaay nayarian mon agla uliten imay lingom. (Sal. 51:9-11) Agmo iisipen ya agdengelen nen Jehova so impapuson pikakasim. (Sal. 102:17) Imbaga nen apostol Juan ya say dala na Anak na Dios et ‘lilinisan to itayo ed amin a kasalanan tayo.’ (1 Juan 1:7; 2:1; Sal. 86:5) Sakey ni, si Jehova ya mismo so mamibilin ed sikatayo ya maminpigapiga tayon perdonaen so arum. Kanian makapanmatalek tayo ya mabulos to itayo met ya perdonaen.​—Mat. 18:21, 22; Col. 3:13.

Ag-aliketan si Jehova nen ag-akontrol nen Moises so pasnok to. Balet sikatoy pinerdona nen Jehova. Tan ibabaga na Biblia ya si Moises et sakey ed saray mabiskeg so pananisia to tan nepeg tayon aligen. (Deu. 34:10; Heb. 11:24-28) Anggano ag-inabuloyan nen Jehova si Moises ya onloob ed Insipan a Dalin, sikatoy bilayen to ed Paraison dalin tan walay ilalo ton manbilay ya andi-anggaan. Ontan met so ilalo tayo no tuloytuloy tayon pansagpotan ya kontrolen so sarili tayo.​—1 Cor. 9:25.