«Le ka joʼopʼ u baʼateltʼaan in primo tin wéeteleʼ tin cháacheʼ ka tin bitsʼaj u kaal. Taak kaʼach in kíimsik» (Paul).

«Jeʼel baʼalakeʼ ku beetik in séeb pʼuʼujul. Tsʼoʼoleʼ kin kóochaʼtik jeʼel baʼalak ka táakak tin beeleʼ yéetel kin jirinchʼintik le baʼax kin machkoʼ» (Marco).

Maʼ xaaneʼ toʼoneʼ maʼ jach bey k-pʼuʼujuloʼ. Pero yaan horaeʼ ku talamtal k-controlartikba. ¿Baʼaxten? Tu yoʼolal le kʼeban máansaʼabtoʼon tumen Adánoʼ (Rom. 5:12). Yanoʼobeʼ ku talamtal u controlarkubaʼob jeʼex u yúuchul tiʼ Paul yéetel Marcoeʼ. Uláakʼoʼobeʼ maʼatech u xuʼulul u tuklikoʼob le baʼaxoʼob sajakkúuntkoʼoboʼ wa le baʼaxoʼob ku lúuʼsik u yóoloʼoboʼ. Yaan máaxoʼob xaneʼ ku talamtal u controlarkoʼob baʼax ku tsʼíiboltkoʼob, jeʼex u núupkʼebantaloʼob, u káaltaloʼob wa u drogarkubaʼob.

Chéen baʼaleʼ le máaxoʼob maʼatech u controlarkoʼob baʼax ku tuklikoʼob, baʼax ku tsʼíiboltkoʼob yéetel baʼax ku beetkoʼobeʼ ku bintiʼob kʼaasil. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ u bintoʼon kʼaasil? Letiʼe k-kanik k-controlartbaoʼ. Utiaʼal k-beetkeʼ unaj k-tuukul tiʼ óoxpʼéel kʼáatchiʼob. Yáaxeʼ ¿bix u controlarkuba máak? U kaʼapʼéeleʼ, ¿baʼaxten kʼaʼabéet u controlarkuba máak? Yéetel u yóoxpʼéeleʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-eʼes le jatsʼuts modos ku beetik u yantal le «espíritu santooʼ»? (Gál. 5:22, 23). Yaan xan k-kanik baʼax jeʼel u páajtal k-beetik wa ku talamtal k-controlartikbaeʼ.

Juntúul máax u yojel u controlartubaeʼ maʼatech u jáajantʼaan mix tech u jáajan beetik le baʼax ku tuklikoʼ. Baʼaxeʼ ku kanáantik baʼax ku yaʼalik yéetel baʼax ku beetik utiaʼal u lúubul utsil tiʼ Dios.

Jesúseʼ tu yeʼesaj bix unaj u controlarkuba máak. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le táan u poʼopochʼaʼaloʼ maʼ tu núukaj yéetel poochʼiloʼobiʼ. Le táan u muʼyajoʼ maʼ tu amenazartaj mix máakiʼ, baʼaxeʼ tu kʼubéentuba tiʼ le Máax toj u juzgar utiaʼal ka kanáantaʼakoʼ» (1 Ped. 2:23). Jeʼex k-ilkoʼ u Hijo Dioseʼ kex chʼuykíintaʼan teʼ cheʼ yéetel kex táan u poʼopochʼaʼaleʼ tu controlartuba (Mat. 27:39-44). Tsʼoʼoleʼ le táan u kaxtik le fariseoʼob baʼax u yaʼaloʼob utiaʼal u takikoʼob u pooloʼ Jesúseʼ tu yeʼesaj u yojel u controlartuba (Mat. 22:15-22). Juntéenjeak xaneʼ le judíoʼoboʼ tu chʼaʼajoʼob tuunich utiaʼal u chʼiʼinchʼinkoʼob Jesús, baʼaleʼ tu lugar u defenderkubaeʼ «tu balubaeʼ ka jóokʼ teʼ templooʼ» (Juan 8:57-59).

¿Jeʼel wa u páajtal k-beetik jeʼex Jesúseʼ? Jeʼeleʼ, chéen baʼaleʼ maʼ jach jeʼex tu beetil letiʼoʼ. Le apóstol Pedrooʼ tu yaʼalaj: «Cristoeʼ muʼyajnaj ta woʼolaleʼex, yéetel tu yeʼesajteʼex bix jeʼel a xíimbaleʼex jach jeʼex úuchik u beetkoʼ» (1 Ped. 2:21). Kex kʼebanoʼoneʼ unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-controlartikba jeʼex tu beetil Jesúseʼ. ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet k-beetik?

Wa k-kʼáat k-kiʼimakkúunt u yóol Jéeobaeʼ unaj k-controlartikba. Tumen kex úuch joʼopʼok k-meyajtik Jéeoba yéetel chúukaʼan óolaleʼ wa maʼ t-controlartik  baʼax k-aʼalik yéetel baʼax k-beetkeʼ jeʼel u xuʼulul k-meyajtikeʼ.

Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Moisés. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «tiʼ tuláakal le máaxoʼob yanoʼob kaʼach way luʼumoʼ [...] letiʼe máak maas utsoʼ» (Núm. 12:3). Máan yaʼab años táan u yeʼesik paciencia tiʼ le israelitaʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ juntéenjeak le táan u quejarkuba le israelitaʼob tumen minaʼan jaʼ u yukʼoʼoboʼ Moiséseʼ maʼ tu controlartubaiʼ. Letiʼeʼ jach pʼuʼujeʼ ka tu yaʼalajtiʼob: «¡Terco máakeʼex, uʼuyeneʼexiʼ! ¿Táan wa a exigirkeʼextoʼon ka k-jóoʼs jaʼ tiʼ le nuxiʼ tuunich utiaʼal ka k-tsʼáateʼexaʼ?» (Núm. 20:2-11).

Moiséseʼ maʼ tu controlartubaiʼ. Maʼ tu yaʼalaj wa Jéeoba beet u jóokʼol le jaʼ teʼ tuunichoʼ (Sal. 106:32, 33). Le oʼolal Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ maʼ tun okol teʼ luʼum u yaʼalmaj u tsʼáaik tiʼ u kaajaloʼ (Núm. 20:12). Tak le taʼaytak u kíimiloʼ Moiséseʼ yaachajaʼan wal u yóol úuchik maʼ u controlarkuba teʼ kʼiin jeʼeloʼ (Deu. 3:23-27).

¿Baʼax k-kanik yoʼolal le baʼax úuch tiʼ Moisésoʼ? Kex úuch joʼopʼok k-meyajtik Jéeobaeʼ unaj k-kanáantik k-tʼaan yéetel respeto kex ka beetaʼak k-tsʼíikil, tsʼoʼoleʼ wa ku kʼaʼabéettal k-tsolnuʼuktik wa máaxeʼ unaj k-beetik xan yéetel respeto (Efe. 4:32; Col. 3:12). U jaajileʼ le kéen chʼíijik máakeʼ yaan kʼiineʼ ku xuʼulul u yeʼesik paciencia. Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼon baʼax úuch tiʼ Moisésiʼ. Wa k-kʼáat lúubul utsil mantatsʼ tu táan Jéeobaeʼ unaj k-kanik k-controlartba. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-eʼes le jatsʼuts modosaʼ?

Unaj k-orar utiaʼal k-kʼáatik espíritu santo. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet? Tumen táakaʼan ichil le modos ku beetik u yantal u espíritu santo Diosoʼ, yéetel Jéeobaeʼ ku tsʼáaik tiʼ le máaxoʼob kʼáatkoʼ (Luc. 11:13). Yéetel u yáantaj u espíritu santoeʼ Jéeobaeʼ ku tsʼáaiktoʼon le muukʼ kʼaʼabéet utiaʼal k-controlartikbaoʼ (Fili. 4:13). Tsʼoʼoleʼ le espíritu santooʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon uláakʼ jatsʼuts modosoʼob jeʼex le yaabilajoʼ. Le yaabilajoʼ jach jeʼel u yáantik máak u controlartuba mantatsʼeʼ (1 Cor. 13:5).

Kʼaʼabéet k-náachtal tiʼ le baʼaxoʼob maʼ tu yáantkoʼon k-controlartbaoʼ. Unaj k-kanáantikba tiʼ le baʼaxoʼob yéetel k-náaysik k-óoloʼ bey xan tiʼ le baʼaxoʼob k-chaʼantik tiʼ Internet jeʼel u túulchʼintkoʼon k-beet baʼax kʼaaseʼ (Efe. 5:3, 4). U jaajileʼ unaj k-náachtal tiʼ jeʼel baʼalak jeʼel u túulchʼintkoʼon k-beet junpʼéel baʼal maʼ maʼalobeʼ (Pro. 22:3; 1 Cor. 6:12). Wa k-ojel jeʼel k-séeb lúubul tiʼ baʼax kʼaaseʼ maas maʼalob maʼ k-chaʼantik películaʼob  mix k-xokik libroʼob ku tʼaanoʼob tiʼ bix u yeʼesik u yaabilaj juntúul xiib yéetel juntúul koʼolel.

Maʼ xaaneʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetik máak leloʼ. Baʼaleʼ wa k-beetkeʼ Jéeobaeʼ jeʼel u tsʼáaiktoʼon muukʼ utiaʼal k-kanik k-controlart k-tsʼíibolaloʼobeʼ (2 Ped. 1:5-8). Tsʼoʼoleʼ yaan xan u yáantkoʼon k-controlart baʼax k-tuklik, baʼax k-aʼalik yéetel baʼax k-beetik. Bey úuchik tiʼ Paul yéetel Marco, le t-chʼaʼchiʼitoʼob tu káajbal le xookaʼ. Letiʼobeʼ xuʼul u pʼuʼujuloʼob jeʼex u beetkoʼob kaʼacheʼ. Beoraaʼ koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj juntúul sukuʼun séeb u pʼuʼujul yéetel yaan kʼiineʼ hasta ku baʼateltʼaan yéetel le máakoʼob teʼ bej le táan u manejaroʼ. ¿Baʼax tu beetaj utiaʼal u kʼexik u modos? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Sáamsamal kin orar tiʼ Jéeoba yéetel u jaajil in wóol. Kin xakʼaltik xan xookoʼob ku tʼaanoʼob tiʼ bix unaj u controlarkuba máak yéetel kin kanik tekstoʼob jeʼel u yáantkeneʼ. Kex úuch joʼopʼok in wilik in kʼexik in modoseʼ, sáamsamal kin kʼaʼajsik unaj in controlarkinba, lelaʼ jach tsʼoʼok u yáantken. Tsʼoʼoleʼ wa yaan tuʼux kʼaʼabéet in bineʼ kin wilik in séeb jóokʼol utiaʼal maʼ in apurarkinba, beyoʼ maʼ tin tsʼíikil».

Maʼ xaaneʼ yaan kʼiineʼ maʼ tun páajtal k-controlartikba. Le kéen úuchuk beyoʼ jeʼel k-uʼuyik maʼ tu páajtal k-orar tiʼ Jéeobaeʼ. Chéen baʼaleʼ maas kʼaʼabéet k-orar tiʼ Jéeoba teʼ súutukoʼob beyaʼ yéetel unaj k-kaxtik u yáantaj tu séebaʼanil. Unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u perdonartoʼon yéetel k-kanáantik maʼ k-kaʼa beetik baʼax kʼaas (Sal. 51:9-11). Letiʼeʼ yaan u chʼaʼiktoʼon óotsilil wa k-kʼáatiktiʼ yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal (Sal. 102:17). Apóstol Juaneʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ Dioseʼ «táan u pʼoʼik tuláakal k-kʼeban» yéetel u kʼiʼikʼel u Hijo tu wekoʼ (1 Juan 1:7; 2:1; Sal. 86:5). Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon unaj k-perdonar yaʼab u téenel. Tsʼoʼoleʼ wa toʼon k-perdonareʼ Jéeobaeʼ yaan xan u perdonarkoʼon (Mat. 18:21, 22; Col. 3:13).

Jéeobaeʼ maʼ maʼalob tu yilil u tsʼíikil Moisés le tiaʼan teʼ desiertooʼ, tumen tu yeʼesaj maʼ u yojel u controlartubaiʼ. Kex beyoʼ perdonartaʼabi. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ juntúul máak jach tu yeʼesaj yaan u fe, le oʼolal unaj k-kuxtal jeʼex letiʼoʼ (Deu. 34:10; Heb. 11:24-28). Kex maʼ ook teʼ luʼum aʼalaʼan u tsʼaʼabal tiʼ le israelitaʼoboʼ, ichil junpʼíit kʼiineʼ Jéeobaeʼ yaan u kaʼa kuxkíintik utiaʼal u kuxtal minaʼan u xuul teʼ Paraísooʼ. Toʼon xaneʼ wa k-controlartikba tiʼ tuláakal baʼax k-beetkeʼ yaan xan u tsʼaʼabaltoʼon kuxtal minaʼan u xuul teʼ Paraísooʼ (1 Cor. 9:25).