1. Inoñnaga ni kaat Filipi 2:3, inyuki suhulnyuu i mboñ le di bana maada malam ni bôt bape?

NI SUHULNYUU di nôgôl mambén ma Yéhôva inyule di nyi le a nyi kii i yé loñge inyu yés. (Éfésô 4:22-24) Mut suhulnyuu a nyéñ lémél Yéhôva ha nyemede bé, a nyi ki le bôt bape ba nloo nye. I ngéda a mboñ hala, a gwé maada malam ni Yéhôva yak ni lôk kéé yé.​—Añ Filipi 2:3.

2. Kii bibañga bi Paul bi ñunda, kii di ga tehe munu yigil ini?

² Ndi ibale di nyoñ bé yihe, di nla kahal nigle bôt ba ngôk ba nkoñ ’isi u Satan unu, ba ba ntôñ ndik bomede. * I nene le ngim bikristen i bi kwo mu hiandi hi i hiai hi bisu. Inyule ñôma Paul a tilna Lôk Rôma le: “Me nkal hiki wada nan le a hoñol bañ le a yé nseñ iloo kiki i mbéda le a hoñol, ndi a tehe nyemede i nya kôli.” (Rôma 12:3) Bibañga bi Paul bi ñunda le i ta bé béba i hoñol le di yé nseñ. Ndi, suhulnyuu i ntinde bés i tehe bésbomede i nya i kôli. Yigil ini i ga pôdôl makas ma niñ yés maa i het suhulnyuu i nla hôla bés i boñ hala. (1) Libii, (2) minson ikété ntôñ, ni (3) ligwéélak li internet.

3. Inyuki babiina ba yé le ba bana mindañ, kii bahogi ba yé ba boñ i ngéda ba gwé mindañ?

³ Yéhôva a bi bot libii inyu boñ le nwaa bo nlôm ba ba maséé. Ndi kiki babiina ba ta bé peles, ba yé le ba bana mindañ. Paul a tila le, i bôt ba mbiiba b’a boma mandutu. (1 Korintô 7:28) Ngim babiina i mbéna nomol, i nla pam le ba hoñol le ba bé lama bé biiba. Ibale ba gwé mahoñol ma nkoñ ’isi, ba nla kal le i yé nseñ le ba bos. Ngéda hiki wada a nyéñ ndik yéñe yé, a nla hoñol le i mbéda le ba bos inyu boñ le hiki wada a ba maséé.

4. Kii di nlama bé boñ?

⁴ I ngéda babiina ba gwé mindañ, ba hoñol bañ le libii jap li ñôbi. Inoñnaga ni Bitilna, di nyi le njom i mabos i yé ndik malal ma nyega. (Matéô 5:32) Jon i ngéda di mboma mandutu mu libii jés kiki Paul a bi tila, di nlama bé nwas le ngôk u tinde bés i badba le: ‘Baa libii lini li nyônôs ngôñ yem? Baa sobiina wem a ngwés me kiki i nsômbla? Baa me ta bé le me ba maséé ibale me mbiiba ni mut numpe?’ Mambadga mana ma ñunda le di ntôñ ndik bésbomede. Pék i nkoñ ’isi i yé le i tinde we i yônôs ngôñ yoñ ni i boñ kii yosôna i nkônha we maséé, to u nlama mélés libii joñ. Ndi pék i Djob i nkal le ni “yéñ ndigi bañ yéñe nan bébotama, ndi yak yéñe i bôt bape.” (Filipi 2:4) Yéhôva a nsômbôl le u sôñ libii joñ, he bé le u mélés jo. (Matéô 19:6) Ngôñ yé i yé le u boñ ndugi sômbôl yé, ha i yoñ bé.

5. Inoñnaga ni kaat Éfésô 5:33, kii nwaa bo nlôm ba nlama boñ?

 ⁵ Babiina ba nlama gwéhna, ba tin-ga lipém. (Añ Éfésô 5:33.) Bibel i nkal le di nlama yéñ manjel i kap ha ndik i kôs bé. (Minson mi baôma 20:35) Imbe lem ilam i nla hôla babiina i gwéhna ni i tina lipém? Suhulnyuu. Ibale nwaa bo nlôm ba yé suhulnyuu, hiki mut a ga yéñ bé nseñ wé nyemede, ndi ‘u nuu numpe.’​—1 Korintô 10:24.

6. Kii mbôgi i Steven bo Stéphanie i niiga bés?

⁶ Suhulnyuu i nhôla ngandak babiina i nôgda bañga maséé ikété mabii map. Kiki hihéga, mankéé wada le Steven a nkal le: “Ibale ni yé kiki hikip, ni ga sal ntôñ, téntén ngéda ni mboma mandutu. Iloole hiki wada nan a hoñol le ‘umbe nseñ me ga kôs?’ ni nlama hoñol le ‘umbe nseñ di ga kôs?’” Nwaa wé Stéphanie a nhoñol nlélém jam, a nkal le: “Mut nye ki nye a nla bé ba maséé i niñ ni ñoo wé i nlélém ndap. I ngéda mindañ mi mbôdôl, di nyéñ yi kii i nke bé. Di nsoohe, di boñ nyiña, di kwélél ki mu jam li. Di pôdôl i jam li nlona mindañ, ibabé i ômna nsohi.” Nwaa bo nlôm ba ga ba toi maséé ibale hiki wada wap a nhoñol bé le a yé nseñ iloo hihéga.

7. I ngéda mankéé a nkôs nson u mondo, mambe mahoñol a nlama bana?

⁷ To umbe nson di ngwel inyu Yéhôva, di ntehe hala kiki nsima nkeñi. (Tjémbi 27:4; 84:11) Ibale ngim mankéé i yé bebee i gwel nson u tôbôtôbô ikété ntôñ, a kôli ni bibégés. Bibel yomede i nkal le: “Ibale mut a mboñ biliya i yila mbéñge, wee nson nlam won a nsômbôl gwel.” (1 Timôtéô 3:1) Ndi ngéda ba mbééga nye nson, a nlama bé hoñol le a yé nseñ iloo kiki i mbéda le nhoñol. (Lukas 17:7-10) A nlama sélél lôk kéé yé ni suhulnyuu.​—2 Korintô 12:15.

8. Kii dihéga di Diôtréfé, Uzia ni Absalôm di niiga bés?

⁸ Bibel i mpôdôl bôt ba bi unda ngôk ni lipamal. Kiki hihéga, Diôtréfé a bi unda ngôk i ngéda a bé yéñ “yééne bisu” ikété likoda. (3 Yôhanes 9) Ngôk u bi tinde Uzia i sal bôlô Yéhôva a bi ti bé nye kunde i sal. (2 Miñan 26:16-21) Absalôm a bi lôk le a ngwés litén ndik inyule a bé sômbôl le ba nit nye inyu boñ le a yila kiñe. (2 Samuel 15:2-6) Kiki dihéga dini di ñunda, Yéhôva a ta bé maséé ni bôt ba nyéñ ndik lipém jap. (Bingéngén 25:27) Ñ, bôt ba ngôk ni ba ba nhép ba nsôk kôs ngandak bikuu.​—Bingéngén 16:18.

9. Imbe ndémbél Yésu a bi unda bés?

⁹ Maselna ni i bôt ba ngôk bana, di béñge yom Yésu, nu “to hala kiki a bé i pôna i Nyambe, a bi hoñol bé i kadal tel i Nyambe, ndik wengoñle bo Nyambe ba nkolna.” (Filipi 2:6) Yésu nu a yé bôt ba yonhe iba i ngiinda yosôna, a bi hoñol bé le a yé nseñ iloo kiki a kôli hoñol. A bi kal banigil bé le: “Nu a gwé maboñok ma nuntitigi ipôla nan, nyen a yé nunkeñi.” (Lukas 9:48) Kinje bisai i sal ni basañal, bahôla nson, mimañ, ni bagwélél ba makiiña ba ba nigle suhulnyuu i Yésu! Suhulnyuu i nhôlôs gwéha i i yé yimbne i bañga bikristen.​—Yôhanes 13:35.

10. Ibale di nhoñol le mimañ mi nkodol bé ngim jam i likoda, kii di nlama boñ?

 ¹⁰ Kii di nlama boñ ibale di nhoñol le ngim jam i nke bé i likoda, ndi mimañ mi mboñ bé to yom? Iloole di kahal tjelel, di nlama unda suhulnyuu, di nit i bet ba ñéga bés. (Lôk Héber 13:17) Inyu pam i boñ hala, badba le: ‘Baa i jam me ntehe li nlôôha béba kayéle i mbéda ndik le ba kodol jo? Baa nano nyen ba nlama kodol jo? Baa men me nlama kodol jo? I pot mbale, baa adna yon me nyéñ, tole me nsômbôl ndik nene?’

11. Inoñnaga ni Éfésô 4:2, 3, ibale di ngwélél Yéhôva ni suhulnyuu, hala a ga lona kii?

¹¹ Inyu Yéhôva, suhulnyuu i yé nseñ iloo ngap di gwé, yak adna i yé nseñ iloo makeñge ma bôlô. Jon, boñ kii yosôna u nla inyu gwélél Yéhôva ni suhulnyuu. Ibale u mboñ hala, u ga hôlôs adna ikété likoda. (Añ Éfésô 4:2, 3.) Boñ kii yosôna u nla i nson likalô. Yeñ manjel i sélél bôt bape, u bôñlak bo loñge. Leege bôt bobasôna i mbai yoñ, yak i bôt ba gwé bé nson u tôbôtôbô i likoda. (Matéô 6:1-4; Lukas 14:12-14) Ibale u nsal ni suhulnyuu, lôk kéé i ga tehe ndik bé ngap yoñ, ndi i ga tehe yak suhulnyuu yoñ.

12. Baa Bibel i nkal le di nlama bana mawanda? Toñol.

¹² Yéhôva a yé maséé i ngeñ di ntégbaha loñge ngéda ni bôt bés ba lihaa, yak ni mawanda més. (Tjémbi 133:1b) Yésu a bééna mawanda malam. (Yôhanes 15:15) Bibel i ñunda le mawanda  ma yé nseñ. (Bingéngén 17:17; 18:24) I ñunda ki le, i ta bé loñge le mut a yén nyetama. (Bingéngén 18:1) Ngandak bôt i nkal le i nla bana ngandak mawanda ni njel internet, hala a mboñ le ba modop bañ. Ndi, di nlama yoñ yihe i ngéda di ngwélél internet.

13. Inyuki i bôt ba ntégbaha ngandak ngéda i internet ba yé ba sôk léba le ba yé botama ba ban-ga nduña i nlôôha?

¹³ Bayimam ba nkal le i bôt ba ntégbaha ngandak ngéda i internet, ba omok bifôtô gwap, ba tilga, ba yé ba sôk léba le ba yé botama ni le ba gwé nduña i nlôôha. Inyuki? I nene le njom i yé le i bôt ba ñom bifôtô gwap i internet, ba ñunda niñ ilam ba gwé mu kiki ba ñunda bifôtô gwap bi bi nlôôha bilam ni mawanda map ni bahoma balam. I bôt ba ntehe bifôtô bi, ba yé le ba badba le: ‘Baa yak me me yé le me bana i nya niñ ilam ini?’ Sita yada i i gwé 19 nwii, i nkal le: “Me bi kahal yodop i ngéda me bé tehe bôt bape ba ntégbaha mangéda malam i mamélél ma sonde, me me bak me môdi i ndap.”

14. Lelaa maéba ma yé i kaat 1 Pétrô 3:8 ma nla hôla bés i ngéda di gwélél internet?

¹⁴ I yé mbale le di nla gwélél internet inyu boñ mam malam​—kiki bo, i kwel ni bôt bés ba lihaa ni mawanda més. Ndi baa u nyimbe le ngim bifôtô bôt ba ñom mu internet bi yé inyu binene? A yé ndik wee ba nsômbôl kal le: “Baa u ntehe me?” Bahogi ba ntila yak bisol ni mpuñgu mu bifôtô ba ñom tole ba nsol bifôtô bôt bape ba ñom. Bibel i nkal le di nlama bana suhulnyuu di tôñnaga, jon di nlama bé gwélél internet hala.​—Añ 1 Pétrô 3:8.

15. Lelaa Bibel i nla hôla bés i tjél binene?

¹⁵ Ibale u mbéna gwélél internet, badba le: ‘Baa i yom me ntila, bifôtô ni bividéô me ñep, bi nla tinde bôt i hoñol le me nsômbôl nene? Baa bôt bape ba yé le ba ke njôñ?’ Bibel i nkal le: “I mam momasôna ma yé ikété nkoñ ’isi, kiki bo minheña mi minsôn, ni minheña mi mis, ni libambal bigwel  moo bi niñ inyu nene, bi nlôl bé yak Tata ndi bi nlôl ni nkoñ ’isi.” (1 Yôhanes 2:16) Bini bibuk le “libambal bigwel moo bi niñ inyu nene,” ngobol i Bibel yada i nkal ha homa nu le “ba nsômbôl unda le ba yé nseñ ngandak.” Bikristen bi gwé bé ngôñ i nene. Ba noñ maéba ma Bibel mana le: “Di yila bañ bôt ba ntôñ ndigi bomede, to jôp i pémsan bés ni bés, to tamna bés ni bés.” (Galatia 5:26) Ibale di yé suhulnyuu, di ga nigle bé bôt ba nkoñ ’isi unu ba ba ngwés i ngéda bôt ba nlôôha bégés bo.

16. Inyuki di nlama bé ba ngôk?

¹⁶ Di nlama boñ biliya inyu bana suhulnyuu inyule i bôt ba yé ngôk ba ntehe bé bomede i “nya i kôli.” (Rôma 12:3) I bôt ba yé ngôk, ba ngwés mindañ, ba tôñôk ndik bomede. Mahoñol map ni maboñok map ma mbéna boñ bomede béba, yak bôt bape. Ibale ba nhéñha bé, Satan a nkwés mahoñol map ndim, sôk i nsôk a yoña bo. (2 Korintô 4:4; 11:3) Ndi mut suhulnyuu a ntehe nyemede i nya i kôli. A nyi le bôt bape ba nloo nye. (Filipi 2:3) A nyi ki le: “Nyambe a nkolba bôt ba humbulnyuu, ndi a nti bôt ba suhulnyuu konangoo i mbuma ñañ.” (1 Pétrô 5:5) I bôt ba ntehe bomede i nya i kôli ba nsômbôl bé le Yéhôva a kolba bo.

17. Kii di nlama boñ inyu ke ni bisu i ba suhulnyuu?

¹⁷ Inyu bana suhulnyuu di nlama noñ maéba ma Bibel mana le: “Ni héya nlômbi mut lôñni bilem gwé, ndi ni haba mut yondo.” Hala a mbat biliya bi ngui. Di nlama nigil ndémbél i Yésu, di boñ ki biliya i nigle nye. (Kôlôsé 3:9, 10; 1 Pétrô 2:21) Hala a ga lona bés ngandak bisai. Ibale di yé suhulnyuu, lihaa jés li ga kônde ba maséé, di ga hôlôs adna i likoda, di ga tibil ki gwélél internet. Ndi iloo mam momasôna, Yéhôva a ga sayap bés, a ga kônôl ki bés maséé.