Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WA KULILONGESA 27

Kanda Ulinyongena Kuhiana Chize Chakutamba Kunyonga

Kanda Ulinyongena Kuhiana Chize Chakutamba Kunyonga

“Ngunambe kuli mutu mweswe hakachi kenu ngwami, Kanda alinyongena kuhiana chize chamutamba kunyonga; alioze akanyonge ni mana.”—ROMA 12:3.

MWASO 130 Pwenu ni Kukonekena Akwenu

CHIKUMA CHILEMU *

1. Kulita ni A-Fwilipu 2:3, yika muyitukwasa kupwa ni usepa upema ni akwetu?

KULIKEHESA chakutukwasa kukaula shimbi ja Yehova, ni kunyingika ngwo, iye kanazange hanga tutwame kanawa. (Efwe. 4:22-24) Kulikehesa chakutukwasa kusa upale wa Yehova kulutwe ni kulemesa akwetu. Chino chakutukwasa tupwe ni usepa ukolo ni Yehova hamwe ni mandumbu jetu.—Tanga A-Fwilipu 2:3.

2. Yika postolo Paulu anyingikine, nawa yika mutulilongesa ha mutwe uno?

2 Nyi kutwakeyele, atu a hano hashi ha Satana, mahasa kutupiangula ni yitanga yo ya kulizata ni chipululu. * Kota yino ye yalingiwile kuli akwa-Kristu a ku sekulu yitangu M.J, mumu postolo Paulu kasonekenene A-Roma ngwenyi: “Ngunambe kuli mutu mweswe hakachi kenu ngwami, Kanda alinyongena kuhiana chize chamutamba kunyonga; alioze akanyonge ni mana.” (Roma 12:3) Paulu kanyingikine ngwenyi, ha mashimbu amwe chili chilemu kulizanga yetu ene. Alioze, kulikehesa muchitukwasa hanga tupwe ni nyonga lialita hali yetu ene. Ha mutwe uno, mutulilongesa chize kulikehesa muchihasa kutukwasa hanga twehuke kulizata ha yikuma yitatu. Chikuma (1) mu ulo, (2) muze tuli ni yiteli mu chikungulwila, (3) muze tuli ha Internet.

LIKEHESE MU ULO WE

3. Mumu liaka atu amwe akupinda mu ulo, yika amwe akunyonga muze akupwa ni kapinda?

3 Yehova katangile ulo hanga lunga ni pwo awahilile. Lunga ni pwo kali yihenge, kashika, ha mashimbu amwe mahasa kulipinjisa. Postolo Paulu asonekene ngwenyi, waze malimbata mapwa ni kapinda. (1 Kori. 7:28) Atu amwe kakuzwela chinji mu ulo. Hachino, kakunyonga ngwo, katambile kununga mu ulo wacho. Atu jacho, nyi makaula yitanga ya hano hashi, mahasa kunyonga ngwo, katamba kulilakula mba kapinda wo mu ulo ahwe. Hachino, ayo maputuka kunyonga ngwo, mutu ni mutu katamba kulifupila uwahililo wenyi.

4. Ha yika twatamba kukeya?

4 Twatamba kukeya hanga tuhone kupihilila ni ulo wetu. Tunanyingika ngwetu, kulita ni Mbimbiliya, waze alimbata mahasa kulilakula wika nyi umwe wa kuli ayo malinga utanji. (Mateu 5:32) Kashika, nyi mu ulo mwapwa kapinda ngwe yoze Paulu ambile, kutwatambile kwecha hanga kulizata chetu chitunyongese ngwo, ‘ulo uno kuwapemene. Mutu yono ngunakalimba nenyi kali mupi. Ulo uno hiwangukenya, ni lie zango kulishimo nawa. Kota munguwahilila nyi nalimbata ni mutu mweka.’ Shina twamona haze manyonga wano anashindakenya? Kanashindakenya wika ha liji yami. Akwa-hashi kakwamba ngwo, muwahilila nyi mukaula yize mbunge ye yinambe. Alioze, Zambi kanambe ngwenyi: “Kanda nutala mweswe wa kuli yenu ku yuma yenyi mwene, alioze mweswe wa kuli yenu akatale ku yuma ya akwo nawa.” (Fwili. 2:4) Yehova kanazange hanga ununge mu ulo we, kanda nulilakula. (Mateu 19:6) Chili chilemu kunyonga chitangu hali Yehova, hi hali yena mwene ko.

5. Kulita ni A-Efwesu 5:33, yika pwo ni lunga atamba kulinga?

5 Pwo ni lunga, katamba kulizanga ni kulivumbika umwe ni mukwo. (Tanga A-Efwesu 5:33.) Mbimbiliya yakutulongesa ngwo, kuhana chili chipema kuhiana kutambula. (Yili. 20:35) Chitanga chika muchikwasa waze alimbata hanga alizange ni kulivumbika? Kulikehesa. Pwo, hanji lunga yoze walikehesa, keshi kufupa “kufumbuka chenyi mwene, alioze kakufupa “kufumbuka cha mukwo.”—1 Kori. 10:24.

Pwo ni lunga, nyi malikehesa, kechi kulimika umwe ni mukwo, alioze masa tachi hanga alivwashane muze mukusoloka umwe kapinda (Tala paragrafu 6)

6. Yika twalilongesa ha maliji ja Steven ni Stephanie?

6 Kulikesa chakukwasa akwa-Kristu anji waze alimbata hanga awahilile mu ulo wo. Chakutalilaho, umwe lunga avuluka ngwo, Steven kambile ngwenyi: “Nyi nwakulivwashana kanawa mu ulo wenu, munuhasa kusa tachi hanga nuhwise kapinda mweswawo masoloka. Shimbu lunga hanji pwo anyonge ngwenyi, ‘yika natamba kulinga hanga nguwahilile?’ alioze, katamba kunyonga ngwenyi, ‘yika twatamba kulinga hanga tuwahilile mu ulo wetu?” Stephanie, pwo lia Steven neye che akunyonga. Iye yamba ngwenyi: “Niumwe mutu wakuzanga kutwama ni mukwa kole wenyi wakuhi. Kashika, muze kutushi kulivwashana, twakufupa kunyingika mumu liaka. Hachino, twakulemba, kuhengwola ni kuhanjika hakutwala ku kapinda wacho hanga tulivwashane.” Kutushi kulizwelesa hamukunda wa kapinda wacho, alioze twakusa tachi hanga tumuhwise. Kwamba pundu, lunga hanji pwo yoze wakunyonga hali mukwo, kakuwahilila chinji mu ulo.

WAYILA YEHOVA ‘NI MBUNGE YA KULIKEHESA’

7. Yitanga yika atamba kusolola ndumbu yoze mapwa ni yiteli mu ululikiso wa Yehova?

7 Chili chiwape chinene kulingila Yehova, chipwe ngwe tunapalika mu yipikalo hanji ka. (Samu 27:4; 84:10) Twakuwahilila chinji hakumona umwe ndumbu malihana hanga apwe ni yiteli mu mulimo wa Yehova. Mbimbiliya yakwamba ngwo: ‘Nyi umwe mafupa milimo ya kalayi, kanazange milimo yipema.’ (1 Timo. 3:1.) Alioze, ndumbu yoze mapwa ni chimwe chiteli mu ululikiso wa Yehova, katambile kulinyonga kuhiana chize chamutamba kunyonga. (Luka 17:7-10) Katamba kulingila akwo ni kulikehesa cheswe.—2 Kori. 12:15.

8. Yika twalilongesa ha chilweza cha Ndiutrefwe, Uzia ni Absalome?

8 Mu Mbimbiliya muli yilweza yipi ya atu waze anyongene hali ayo ene kuhiana hali akwo. Ndiutrefwe te keshi kulikehesa, kapwile ni kuzanga “muhela utangu” mu chikungulwila. (3 Yoa. 9) Mumu lia kulinangamisa Uzia yalinga mulimo uze Yehova ahanyine wika kuli asasendote. (2 Sango 26:16-21) Absalome ni ulembekese weswe, yeseka kupiangula atu hanga amukwase kupwa mwanangana. (2 Samue. 15:2-6) Yilweza yino ya mu Mbimbiliya yinasolola ngwo, Yehova keshi kuzanga atu waze akufupa uhenya wo ene. (Yishi. 25:27) Chipululu ni kulizata yakulimbula mutu.—Yishi. 16:18.

9. Chilweza chika Yesu atuhichikilile?

9 Alioze, tutalenu chilweza chize Yesu ahichikile. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Iye se chimuwika apwa ni Zambi, kanyongene ngwenyi, [Kalita] ni Zambi.” (Fwili. 2:6) Kuchizako Yehova, Yesu neye kali ni ndundo jinji mu malilu ni hashi. Chipwe chocho, keshi kulinyonga kuhiana chize chamutamba kunyonga. Yesu kambile kuli tumbaji twenyi ngwenyi: “Yoze malipwisa mukepe wahiana eswe hakachi kenu, mwenawo munene.” (Luka 9:48) Twakuwahilila chinji ha kunyingika ngwo, twakukalakala hamuwika ni mapionelu, tuvumbi, makulwana a mu chikungulwila ni tulayi a mambonge waze akulikehesa ngwe Yesu! Kulikehesa cha atu ja Yehova, chakukwasa hanga mu chikungulwila mupwa zango. Zango liacho, lie liakutunyingikisa ngwo, tuli mu ululikiso wa Zambi.—Yoa. 13:35.

10. Yika watamba kulinga nyi wamona ngwe kasolo kuhwisa kawashi umwe kapinda mu chikungulwila?

10 Hanji mu chikungulwila chenu muli umwe kapinda, nawa wakumona ngwe makulwana a mu chikungulwila kasolo kumuhwisa. Yika watamba kulinga? Shimbu ulinyenyete, watamba kulikehesa hanga ukaule usongwelo wo. (Hepre. 13:17) Kashika, watamba kulihula ngwo: ‘Shina kapinda yono kali munene chinji, katamba kuhwisa kawashi-washi? Shina lino lie shimbu atamba kumuhwisa lume? Shina yami mwe natamba kumuhwisa? Shina ngunazange hanga mandumbu mu chikungulwila alinunge, nyi ngunazange kulinangamisa yami mwene?’ Kunyonga ha yihula yino muchikukwasa chinji.

Waze ali ni yiteli mu chikungulwila, katambile kwanyingika wika hamukunda wa utotombo wo, alioze, ha kulikehesa cho (Tala paragrafu 11) *

11. Kulita ni A-Efwesu 4:2, 3, yika muzuka nyi mulingila Yehova ni kulikehesa cheswe?

11 Yehova kakulemesa chinji kulikehesa kuhiana utotombo. Kulinunga cha chikungulwila, chili chilemu chinji kuhiana milimo yize twakulinga. Kashika, sako tachi hanga ulingile Yehova ni kulikehesa cheswe, nyi walinga chocho, mukwasa hanga chikungulwila chilinunge. (Tanga A-Efwesu 4:2, 3.) Lihane chinji mu mulimo wa kwambujola. Fupa jila ya kukwashilamo akwenu ni kwalingila yuma yipema. Pwako ni kuzumbula akwenu, chipwe waze keshi ni yiteli mu chikungulwila. (Mateu 6:1-4; Luka 14:12-14) Muze mukalakala mu chikungulwila ni kulikehesa cheswe, akwenu kechi kumona wika utotombo we, alioze mamona nawa kulikehesa che.

LIKEHESE MUZE ULI HA INTERNET

12. Yika Mbimbiliya yakwamba hakutwala kuli masepa? Lumbununa.

12 Yehova kanazange hanga tuwahilile ni masepa ni asoko jetu. (Samu 133:1) Yesu kapwile ni masepa apema. (Yoa. 15:15) Mbimbiliya yinasolola yiwape ya kupwa ni masepa amwenemwene. (Yishi. 17:17; 18:24) Yakwamba nawa ngwo, hi chipema ko kulihandununa ni akwetu. (Yishi. 18:1) Atu amwe kakwamba ngwo, Internet yakukwasa mutu hanga apwe ni masepa anji, ahone kupwa ukawenyi. Alioze, twatamba kukeya muze mutunjila ha Internet.

13. Mumu liaka atu amwe waze akunjila ha Internet mahasa kulivwa ngwe kali ukawo?

13 Akwa-kuhengwola kakwamba ngwo, atu waze akupalikisa mashimbu anji ha Internet hanga atale foto ni kutanga sango jize akwatumina, kanji-kanji atu jacho kakwivwa uswelele ni kulivwa ngwe kali ukawo. Mumu liaka? Mumu kota foto jize atu akusa ha Internet, jakusolola wika yuma yipema ni mashimbu apema waze akupalika ni masepa jo. Ayo kakusakula foto jipema ni ja masepa jo, ni yihela yipema kuze akuya hanga ayise ha Internet. Hachino, mutu yoze matala foto jacho ha Internet, maputuka kulitesa ni yize anamono ni kunyonga ngwenyi, akwo kali ni mwono upema, iye keshi nawo. Umwe ndumbu wa pwo wa miaka 19 yamba ngwenyi: “Muze napwile ni kumona foto ja akwetu ha Internet kanawahilila ha yize alinga ku songo lia poso, te nakwevwila chipululu, mumu napwile wika ni kutwama kuzuwo chakuhona kulinga nichimwe.”

14. Kuchi chiyulo chili ha 1 Petulu 3:8 chakutukwasa kupwa ni mana muze tuli ha Internet?

14 Kwamba pundu, mutuhasa kukalakala ni Internet hanga tulinge yuma yipema, ngwe kuhanjika ni asoko jetu ni kutuma sango kuli masepa jetu. Alioze, atu anji kakusa yuma ha Internet hanga alinangamise. Chili ngwe kakulweza atu ngwo: “Ngutalenu, talenu chize mwono wami wapwa!” Amwe kakusoneka maliji a sonyi muze anase foto jo ha Internet hanji maliji a kulizata muze anakumbulula foto ja akwo. Yino, kuyalitele ni yize Mbimbiliya yakulongesa akwa-Kristu hakutwala ku kulikehesa ni kusolola keke.—Tanga 1 Petulu 3:8.

Yuma yize wakusa ha Internet, yika yakusolola? (Tala paragrafu 15)

15. Chiyulo chika cha mu Mbimbiliya chakutukwasa tuhone kupwa ngwe atu waze akuzanga kulinangamisa?

15 Nyi wakunjila ha Internet watamba kulihula ngwe: ‘Shina foto, yinema ni maliji waze nakusoneka ha Internet yakusolola ngwo ngunalizate? Shina yuma yino ngunase ha Internet muyihasa kuvwisa akwetu chipululu?’ Mbimbiliya yinambe ngwo: “Yize yeswe yili hano hashi, usolo wa musunya, ni usolo wa meso, ni kulizata cha mwono, hi ya kuli Tata ko, alioze ya hano hashi.” (1 Yoa. 2:16) Mbimbiliya yimwe, yakulumbununa liji “kulizata cha mwono” ngwo, “liji lino, linatale hali mutu yoze wakuzanga kulisolola ngwe kali mulemu chinji.” Alioze, akwa-Kristu katambile kulinga chocho. Ayo kakukaula chiyulo cha mu Mbimbiliya chinambe ngwo: “Kanda tuzanga uhenya wamokomoko. Kanda tulihia umwe ni mukwo. Kanda tupwa ni lufwachinda umwe kuli mukwo.” (Ngala. 5:26.) Kulikehesa muchitukwasa hanga ahone kutupiangula ni yitanga yipi ya hano hashi.

‘NYONGENU NI MANA’

16. Mumu liaka kutwatambile kulizata?

16 Twatamba kulikehesa, mumu akwa kulizata keshi ‘kunyonga ni mana.’ (Roma 12:3) Mukwa kulizata kakuzanga chinji kuzwela ni akwo, nawa kakulimona ngwe kali mulemu chinji kuhiana akwo. Kanji-kanji, kakunyonga ni kulinga yuma yize yakulemeka akwo ku mbunge ni iye mwene. Nyi mutu wacho manunga ni yitanga yacho, Satana mapiangula manyonga jenyi ni kumupupuchisa. (2 Kori. 4:4; 11:3) Alioze, mutu yoze wakulikehesa, kakwete mana. Keshi kulisuta chipwe kulilemesa, kananyingika ngwenyi, akwo kali alemu chinji kuhiana iye. (Fwili. 2:3) Kananyingika nawa ngwenyi, “Zambi kakulimika ni akwa kulizelula, alioze kakuhana vumbi kuli akwa kulikehesa.” (1 Petu. 5:5) Mutu yoze ukwete mana, keshi kulimika ni Yehova.

17. Yika twatamba kulinga mba tununge ni kulikehesa?

17 Twatamba kukaula chiyulo cha mu Mbimbiliya cha kuzula mutu mukulu ni yilinga yenyi tuzale mutu mwaha, mba tununge ni kulikehesa. Alioze, hi chashi ko, twatamba kusa tachi jinji. Twatamba kulilongesa chilweza cha Yesu ni kusa tachi hanga tumwimbulule. (Kolo. 3:9, 10; 1 Petu. 2:21) Tachi jize mutusa, kujichi kulitokela. Kulikehesa chakutukwasa hanga tutwame kanawa mu usoko wetu, tukwase chikungulwila hanga chilinunge, ni kusolola yitanga yipema muze tuli ha Internet. Kuhiana yeswe ayi, mutupwa ni yiwape ya Yehova ni utayizo wenyi.

MWASO 117 Kusolola Yitanga Yipema

^ kax. 5 Musono, hano hashi hanazale too ni atu waze akulizata, nawa akwete chipululu. Kashika, twatamba kukeya hanga tuhone kupwa ni yitanga yacho. Ha mutwe uno, mutulilongesa yikuma yitatu yize muyitukwasa tuhone kulinyonga kuhiana chize chatutamba kunyonga.

^ kax. 2 ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: Mutu yoze wakulizata, kakuzanga kunyonga chinji hali iye mwene kuhiana hali akwo. Kashika mutu wacho akuvwila akwo chipululu. Alioze, mutu yoze wakulikehesa kakunyonga chinji hali akwo, keshi kunyonga ngwo kali mulemu chinji kuhiana akwo.

^ kax. 56 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe mukulwana wa mu chikungulwila yoze unalingi pande ha kukunguluka cha mambonge ni kusongwela mandumbu akwo, kanawahilila nawa ha kusongwela mulimo wa kwambujola ni kukomba mu Zuwo lia Wanangana.