1. Filipi 2:3 ningin kan i toidor ahcun midang he zeicah a ṭhami pehtlaihnak kan ngeih lai?

JEHOVAH nih kan caah a ṭha bikmi kha a hngalh zungzal caah a phunglam kha toidor tein kan zulh. (Efe. 4:22-24) Kan i toidor tikah kanmah duhnak nakin Jehovah duhnak kha biapi deuh ah kan chiah lai i kanmah nakin midang kha a ṭha deuhmi in kan hmuh hna lai. Mah nih Jehovah le kan unau pawl he a ṭhami pehtlaihnak a kan ngeihter.—Filipi 2:3 rel.

2. Lamkaltu Paul nih zeidah a hngalh, hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

² Kan i ralrin lo ahcun Satan vawlei i aa porhlawmi le mah zawn lawng aa ruatmi hna nih an kan iap khawh. * A hmasa Khrihfa cheukhat cu mah ziaza nih a rak iap hna caah lamkaltu Paul nih Rom Khrihfa hna sinah hitin ca a rak kuat hna: “Hi bia hi nan dihlak sinah ka chim: Nanmah le nanmah kha a sang tuk ah i ruat hlah u. Nan siningte tu kha i hngal u.” (Rom 12:3) Paul nih mahle mah upatnak ngeih a hau ti kha a hngalh. Asinain toidornak nih kanmah le kanmah a tlari tein i hmuh awkah a kan bawmh lai. Hi capar ah toidornak nih hmunhma pathum ah mahle mah a sang tuk ah i hmuh lo dingin a kan bawmh khawh ning kong kha kan i ruah hna lai. Mah cu (1) Kan innchungkhar, (2) Jehovah bupi ah kan hmuhmi tinvo sung le (3) social media kan hman ning hna ah a si.

3. Chungkhar ah zeicah buaibainak a um khawh, mi cheukhat nih mah buaibainak kha zeitindah an tawnghtham?

³ Jehovah nih nu le va kha nuam tein umṭi hna seh ti a duh. Asinain mitling lo an si caah thil cheukhat ah lung i khah lonak a um kho. Paul nih aa ṭhiummi hna cu buaibainak cheukhat an ngei lai tiah a ti. (1 Kor. 7:28) Nuva cheukhat nih an innchunghawi he an i sik tikah pakhat le pakhat kan rak i ṭhitum awk a si lo tiah an ruah men lai. Vawlei ruahnak an i iapter ahcun kan i ṭhen awk a si tiah an ruah lai. Anmah zawn lawng an i ruat lai i kan i ṭhen lawngah kan i nuam kho lai tiah an ruah lai.

4. Zeidah kan hrial awk a si?

⁴ Kan innchunghawi tlinlonak kong ruah kha kan hrial awk a si. Baibal nih nuva i ṭhen awkah nawl a awnhmi lamkhat cu nupa sualnak lawng a si ti kha kan hngalh. (Matt. 5:32) Cucaah kan innchungkhar ah buaibainak a um tikah porhlawtnak a kan ngeihter khomi hi bantuk ruahnak ngeih hi kan duh lai lo: ‘Ka innchunghawi nih zei ah a ka rel lo. Ka hmuh awk a simi dawtnak ka hmu lo. Midang he kan umṭi tikah kaa nuam deuh.’ Cutin kan ruah ahcun kan innchunghawi kha si loin kanmah zawn lawng aa ruatmi kan si lai. Vawlei nih cun na lungthin duhnak kha zul law na innchunghawi he i ṭhen a hauh hmanhah aan nuamhtertu thil kha tuah tiah aan ti. Asinain Baibal nih cun “midang duhning kha hmuhthiam i zuam u law nanmah duhnak lawng kha ruat hlah u” tiah a ti. (Fil. 2:4) Jehovah nih na innchungkhar kha hmun sehlaw, i ṭhen hna hlah seh ti a duh. (Matt. 19:6) Nangmah le nangmah si loin amah kha pakhatnak ah ka chia seh ti aan duh.

5. Efesa 5:33 ningin nuva hna nih pakhat le pakhat zeitindah an i pehtlaih awk a si?

⁵ Nuva hna cu pakhat le pakhat an i dawt awk a si i upatnak in an i pehtlaih awk a si.  (Efesa 5:33 rel.) Baibal nih hmuhlei nakin peklei kha biapi deuh ah chiah dingin a kan cawnpiak. (Lam. 20:35) Innchungkhar ah dawtnak le upatnak langhter awkah zei sining nih dah a kan bawmh lai? Toidornak nih a kan bawmh lai. Aa toidormi nuva hna nih anmah ṭhatnak kha si loin “midang ca ṭha ding tu kha” an kawl.—1 Kor. 10:24.

6. Steven le Stephanie an chimmi in zeidah na cawn khawh?

⁶ Toidornak nih Khrihfa nuva tampi kha i nuamh deuh awkah a bawmh hna. Tahchunhnak ah, patung a simi Steven nih hitin a ti: “A hleiin buaibainak nan ngeih tikah na innchunghawi he rian ṭuanṭi u. ‘Ka caah zeidah a ṭha’ tiah ruah canah ‘kan caah zeidah a ṭha’ tiah ruat u.” A nupi, Stephanie zong nih cutin a ruah ve. Hitin a ti: “Ahohmanh nih bia al a hmang lengmangmi hna he umṭi kha kan duh lo. Cucaah lung i khah lonak kan ngeih tikah buaibainak a chuahnak a ruang kha hngalh awkah kan i zuam. Thla kan cam, hlathlainak kan tuah i buaibainak tawnghtham ning kong kha kan i ruah. Buaibainak kha tawnghtham awkah kan i zuam i pakhat le pakhat bia kan i al lo.” Nuva hna nih an innchunghawi nakin ka biapi deuh timi ruahnak an ngeih lo ahcun an innchungkhar cu a nuam deuh lai.

7. Unaupa pakhat nih Jehovah bupi ah tinvo sung a hmuh ahcun zeidah a tuah awk a si?

⁷ Zeibantuk lam in a si hmanhah Jehovah rian kan ṭuan khawhmi cu tinvo sung in kan hmuh awk a si. (Salm 27:4; 84:10) Unaupa pakhat nih Jehovah bupi ah rian tam deuh in ṭuan a duh ahcun mah cu a ṭha tukmi a si. Baibal nih hitin a ti: “Mi pakhatkhat cu Khrihfabu hruaitu si duhnak a ngeih ahcun rian ṭha ngai a duh a si, timi bia hi a hmaanmi a si.” (1 Tim. 3:1) Asinain rian pek a si tikah midang nakin ka biapi deuh tiah a ruah awk a si lo. (Luka 17:7-10) A hmuitinh cu midang nih toidor tein rian ṭuan khawh nakhnga caah a si awk a si.—2 Kor. 12:15.

8. Diotrefes, Uzziah le Absalom kongin zeidah kan cawn khawh?

⁸ Baibal ah anmah zawn lawng aa ruatmi mi pawl kong kha a chim. Diotrefes cu toidornak a ngei lomi a si. Cucaah Khrihfabu ah “hruaitu si” kha a duh. (3 Johan 9) Uzziah nih porhlaw ngaiin Jehovah nih tuah dingin nawl a pek lomi thil kha tuah awkah aa zuam. (2 Chan. 26:16-21) Absalom nih siangpahrang si a duh caah mi pawl kha aa dawtter hna. Cucaah mi pawl nih an rak bawmh. (2 Sam. 15:2-6) Mah Baibal tuanbia nih Jehovah cu anmah thangṭhatnak a kawlmi hna cungah aa lawm lo ti kha fiang tein a langhter. (Ptb. 25:27) Cucaah porhlawtnak le mahle mah a sang tuk ah aa ruatmi hna cu a donghnak ah buaibainak an tong lai.—Ptb. 16:18.

9. Jesuh nih zei zohchunh awk ṭha dah a chiah?

⁹ Jesuh cu aa porhlawmi hna bantuk a si lo. Baibal nih Jesuh kong he aa tlaiin “Pathian sinak kha a ngeih zungzalmi a si ko nain hramhram in Pathian tluk si awk kha a ruat lo” tiah a ti. (Fil. 2:6) Jesuh cu Jehovah dih in a pahnihnak nawlngeitu a si ko nain amahle amah kha a biapi tukmi in aa ruat lo. A zultu pawl kha hitin a ti hna: “Nan lak i a hme bikmi cu a ngan bikmi a si.” (Luka 9:48) Jesuh bantukin aa toidormi hmaikal, bu rianṭuantu, Khrihfa upa le peng zohkhenhtu pawl he rianṭuanṭi cu thluachuah taktak a si. Kan i toidor ahcun midang cungah dawtnak tam deuh in kan langhter lai. Jesuh nih a hmaanmi Pathian salle nih cun pakhat le pakhat cungah dawtnak an langhter lai tiah a ti.—Johan 13:35.

10. Khrihfabu ah a ummi buaibainak kha Khrihfa upa pawl nih ṭha tein an tawngtham lo tiah na ruah ahcun zeidah na tuah awk a si?

¹⁰ Khrihfabu ah a ummi buaibainak kha  Khrihfa upa pawl nih ṭha tein an tawngtham lo tiah na ruah ahcun zeidah na tuah awk a si? Phunzai canah mah hruaitu pawl kha na bawmh hnanak thawngin toidornak na langhter khawh. (Heb. 13:17) Cutin tuah khawh awkah nangmah le nangmah kha hitin i hal: ‘Remh a herh tiah ka ruahmi buaibainak hna cu a biapi tukmi an si maw? Mah cu remh awkah aa tlakmi caan a si maw? Mah remh cu keimah rian a si maw? Khrihfabu ah lungrualnak a um deuh nakhnga kaa zuam taktak maw asiloah keimah le keimah a biapi bikmi si awkah tah kaa zuam maw?’

11. Efesa 4:2, 3 ningin toidor tein Jehovah rian kan ṭuan tikah zei ṭhatnak dah a chuak?

¹¹ Jehovah nih thil ti khawhnak le hlawhtlinnak nakin toidornak le lungrualnak kha a sunsak deuh. Cucaah na si khawh chungin Jehovah rian kha toidor tein ṭuan. Cutin na tuah ahcun Khrihfabu ah lungrualnak kha na ṭhanchoter khawh lai. (Efesa 4:2, 3 rel.) Phungchimnak ah na si khawh chungin i tel. Midang caah thilṭha na tuahnak thawngin Jehovah rianṭuan khawh ning lam kha kawl. Khrihfabu ah rian pek a si lomi hna i telin ahopoah cungah khual dawtnak kha langhter. (Matt. 6:1-4; Luka 14:12-14) Khrihfabu he toidor tein rian nan ṭuanṭi ahcun midang nih na thil ti khawhnak lawng si loin naa toidornak zong kha an hmuh lai.

12. Baibal nih hawikom ngeih dingin tha a kan pe maw? Fianter.

¹² Jehovah nih kan hawile le kan chungkharmi hna he lunglawm tein caan hmangṭi hna seh ti a kan duh. (Salm 133:1) Jesuh zong hawikomṭha a rak ngei. (Johan 15:15) Baibal  nih hawikomṭha ngeihnak nih ṭhathnemhnak a chuahter tiah a ti. (Ptb. 17:17; 18:24) Cun Baibal nih mah lawngin um cu a ṭha lo tiah a kan ti. (Ptb. 18:1) Mi tampi nih social media hmannak cu hawikom tampi ngeihnak lam a si i um zong a har lo tiah an ti. Asinain social media kan hman tikah kan i ralrin a hau.

13. Social media a hmangmi cheukhat cu zeicah an li a len i an lung a dongh?

¹³ Hlathlaitu pawl nih social media i midang nih an taarmi hmanthlak le comment relnak ah caan tampi hmaannak nih a donghnak ah um harnak le lungretheihnak a chuahter tiah an ti. Zeicah? A si khomi a ruang pakhat cu mi nih social media ah anmah le an hawile i a ṭha bikmi hmanthlak pawl, cun lung cawlcangh awk ngai a simi an khualtlawnnak hmanthlak le an nunnak ah a sunglawi tukmi hmanthlak hna kha an taar caah a si. Asinain hmanthlak a hmumi pakhat nih cun amahle amah kha aa tahchunh i a nunnak cu a nuam lo tuk tiah a ruah. Kum 19 a simi Khrihfa unaunu nih “inn ah umhar ngaiin ka um lioah midang pawl zarhte le zarhpi ah an i nuamh tukmi ka hmuh tikah ka nah a chuak” tiah a ti.

14. Social media hmannak kong he aa tlaiih 1 Peter 3:8 nih zeitindah ruahnak a kan cheuh?

¹⁴ Social media kha a ṭhami tinhnak he hman khawh a si ti cu a hmaan ko. Tahchunhnak ah, chungkhar le hawikom pawl he pehtlaihnak caah hman khawh a si. Cheukhat nih midang lungthin an lak khawh nakhnga social media cungah hmanthlak le video pawl kha an taar i comment an pek. Mah cu anmah le anmah midang nih lungthin pekmi si awkah an i zuammi bantuk a si. Mi cheukhat nih anmah taarmi le midang taarmi hmanthlak hna ah a ṭha lomi le a thurhnawmmi comment hna an pek. Khrihfa hna cu toidornak ngeih awk le lungthin khat in um awkah thapek an si caah social media kha cu bantuk lam in an hmang lo.—1 Peter 3:8 rel.

15. Baibal nih kanmah le kanmah a biapi tuk ah i ruah lo awkah zeitindah a kan bawmh khawh?

¹⁵ Social media a hmangmi na si ahcun nangmah le nangmah kha hitin i hal: ‘Ka taarmi hmanthlak, video le ca ka ṭialmi ruangah midang nih aa porhlawmi in an ka hmu maw? Midang kha nahchuahnak lungthin ka ngeihter hna maw?’ Baibal nih hitin a ti: “Vawlei ta a  simi thil paohpaoh—pumsa duhnak te hna, mi nih zoh an duhmi thil hna, mi nih porhlawtnak ah an hmanmi thil te hna hi Pa sinin a rami an si lo; vawlei in a rami lawngte an si dih.” (1 Johan 2:16) Cucaah Khrihfa hna nih cun anmah le anmah kha midang nakin ka biapi deuh tiah an i ruat lo asiloah midang lungthin lak awk zongah an i zuam lo. Mah Baibal ruahnak cheuhnak hi an zulh: “Kan ruam a kai awk a si lo, pakhat le pakhat kan thin kan i hunter awk a si lo, pakhat le pakhat kan i nahchuah awk a si lo.” (Gal. 5:26) Toidornak lungthin kan ngeih ahcun midang nakin ka biapi deuh tiah aa ruat i aa porhlawmi vawlei mi hna bantuk kan si lai lo.

16. Porhlawtnak kha zeicah kan hrial awk a si?

¹⁶ Aa porhlawmi hna nih cun anmah le anmah kha ‘an sining tein’ an i hmuh khawh lo caah toidornak ngeih awkah kan i zuam a hau. (Rom 12:3) Aa porhlawmi hna cu midang he bia al an duh i keimah timi ruahnak an ngei. Cucaah an ruahnak le an tuahsernak nih anmah le midang kha fahnak a pek lengmang hna. An ruah ning kha an thlen lo ahcun Satan nih an lungmit a cawtter hna lai. (2 Kor. 4:4; 11:3) Asinain aa toidormi nih cun a sining kha a hngalh. Amahle amah kha a tlari tein aa hmu i amah nakin midang cu lam tampi in an ṭha deuh ti kha a hngalh. (Fil. 2:3) Cun “Pathian nih mi lungpuam cu a doh hna i mi toidormi cu a vel kha a pek hna” timi kha a hngalh. (1 Pet. 5:5) Cucaah an sining aa hngalmi hna nih cun Jehovah ral si kha an duh lo.

17. Aa toidormi si peng awkah zeidah kan tuah a hau?

¹⁷ Aa toidormi si peng awkah mah Baibal ruahnak cheuhnak hi kan zulh a hau: “Nan mi hlun cu a hman tawnmi a ziaza he khan nan i phoih cang i mithar cu nan i hruk cang.” Cutin tuah khawh awkah fakpi in i zuam a hau. Jesuh kong kha hlathlai a hau, cun kan si khawh chungin Jesuh kha kan i zohchunh zong a hau. (Kol. 3:9, 10; 1 Pet. 2:21) Cuntin kan tuah ahcun ṭhatnak tampi kan hmu lai. Toidornak ngeih awkah kan i zuam ahcun kan chungkhar cu a hung nuam deuh lai i Khrihfabu ah lungrualnak a karh chin lai. Cun social media kha midang lungthin laknak ca asiloah midang nakin ka biapi deuh tiah ruahternak caah kan hmang lai lo. Cutin kan tuah ahcun Jehovah mithmai ṭha kan hmu lai i thluachuahnak zong kan hmu lai.