Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHAKULINANGULA 27

Kanda Kulishinganyeka Mwakuhambakana Omwo Mwatelako

Kanda Kulishinganyeka Mwakuhambakana Omwo Mwatelako

“Nangwamba kuli mutu himutu ali muli enu ngwami, kanda alishinganyeka mweka mwakuhambakana omu mwatela kushinganyekako. Oloze kushinganyeka chenyi chipwenga chamangana.”—LOMA 12:3.

MWASO 130 Pwenunga naMuchima Wakukonekela

VYUMA NATUSHIMUTWILA *

1. Kweseka namukanda Wavaka-Fwilipi 2:3, uno kulinyisa cheji kutukafwanga ngachilihi tutunge usepa navakwetu?

TWEJI kwononokanga Yehova mwomwo twejiva ngwetu ikiye atachikiza vyuma vize navitulingisa tupwenga vakuwahilila. (Efwe. 4:22-24) Kulinyisa cheji kutukafwanga tufwile kulinga mwaya muchima wenyi, keshi munayi muchima wetuko, nakumona nawa vakwetu kupwa vavalemu kuhambakana etu. Kaha tweji kulivwisanga kuwaha usepa naYehova, navandumbwetu nawa.—Tangenu Wavaka-Fwilipi 2:3.

2. Chuma muka atachikijile kaposetolo Paulu, kaha vyuma muka natushimutwila muchihande chino?

2 Nge katwazangamineko, tunahase kupwa ngana mwavatu vamukaye kaSatana vaze vapwa vakulivwimba kaha nawa vasaka kulinganyalisa vavene. * Chasoloka nge omu mukiko chapwile nakuli vaka-Kulishitu vamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga. Echi chikiko chalingishile kaposetolo Paulu asonekele vaka-Loma ngwenyi: “Nangwamba kuli mutu himutu ali muli enu ngwami, kanda alishinganyeka mweka mwakuhambakana omu mwatela kushinganyekako. Oloze kushinganyeka chenyi chipwenga chamangana.” (Loma 12:3) Paulu atachikijile vene ngwenyi kachapwa chakuhengako kushinganyeka ngwetu twapwa tuvavalemu. Chipwe ngocho, kulinyisa nachitukafwa tuhone kulimona kupwa tuvavalemu chikuma. Muchihande chino natushimutwila omwo kulinyisa chinahase kutukafwa muvyuma vino vitatu: (1) muulo, (2) nge vanatuhane milimo muliuka, (3) hakuzachisa Internet.

PWENUNGA VAKULINYISA MUULO WENU

3. Mwomwo ika vaze valimbata veji kulimbalakilanga, kaha vamwe veji kulinganga ika nge vanalimbalaka namuka-mahyavo?

3 Yehova ahakileko ulo mangana vapwevo nalunga vapwenganga vakuwahilila. Oloze hakuwana nge vapwevo nalunga kavakupukako, ngocho vanahase kulimbalaka. Paulu ahanjikile ngwenyi vaze navengila muulo vanahase kumona luyando. (Koli. 1, 7:28) Vamwe veji kulizungisanga shimbu yosena navaka-mahyavo kaha vanahase kushinganyeka ngwavo kavalitelako. Nge vatu kana navapwa navishinganyeka vyakukaye, kaha vanahase kushinganyeka ngwavo kulilukulula chikiko nachikumisa ukalu. Kaha nawa vanahase kufwila kaha kulinganyalisa vavene nakushinganyeka ngwavo nge navalilukulula kaha navapwa vakuwahilila.

4. Chuma muka twatela kulihendako?

4 Twatela kulihenda kukushinganyeka ngwetu ulo wetu kaweshi kufukilako. Twatachikiza ngwetu Visoneka vyetavisa kulilukulula kuvanga kaha nge umwe nalingi ujila. (Mateu 5:32) Shikaho kachi nge tunaputuka kumona ukalu uze ahanjikile Paulu, katwatela kwechelela kulivwimba chitulingise tuputuke kuhuhwasana nakulihulisa vihula vyakufwana nge: ‘Vyuma muka nguli nakunganyala muulo wami? Uno muka-mahyami nanguzange kuheta haseteko ngwasaka tahi? Kutala kangweshi kupwa wakuwahilila nge nangumbata chipwe kusomboka kumutu wekako tahi?’ Kushinganyeka mujila kaneyi nachisolola nge twahaka kulutwe vyuma twasaka etu vavene kuhambakana vize asaka muka-mahyetu. Nge namuya kuli vaka-kaye, kaha vanahase kumilweza mulinge munayi muchima wenu numba tuhu kulinga chuma kana nachijiha ulo wenu. Oloze Mbimbiliya yatulweza ngwayo katwatela ‘kuhakanga muchima kuvyuma vyayetu vavene kahako, oloze nakuvyuma vyavakwetu nawa.’ (Fwili. 2:4) Yehova asaka mukinge ulo wenu keshi kuujihako. (Mateu 19:6) Asaka mushinganyekenga hajishimbi jenyi keshi havyuma mwafwilako.

5. Kweseka namukanda Wavaka-Efwesu 5:33, vyuma muka vatela kulinga vaze valimbata?

5 Valunga napwevo vatela kulisolwelanga zangi nakavumbi. (Tangenu Wavaka-Efwesu 5:33.) Mbimbiliya yatulweza tufwilenga kuhana keshi kufwila kutambulangako. (Vili. 20:35) Uno chuma muka chinahase kukafwa valunga napwevo valisolwelenga zangi nakavumbi? Vatela kupwa vakulinyisa. Lunga chipwe pwevo wakulinyisa kafwila kulinganyalisa iveneko, oloze afwila ‘kunganyalisa mukwavo.’—Koli. 1, 10:24.

Muchishishisa chakulikokojwesanga, vaze valimbata vatela kulinyisa nakuzachilanga hamwe (Talenu palangalafu 6)

6. Vyuma muka munalinangula kuli Steven napuwenyi Stephanie?

6 Kulinyisa chinakafwe vaka-Kulishitu vavavulu vapwenga vakuwahilila muulo. Chakutalilaho, lunga umwe walijina lyaSteven ambile ngwenyi: “Kachi nge naulinunga namuka-mahyove kaha namuzachilanga hamwe, chikumanyi nge kunasoloka ukalu. Kaha nawa nachikukafwa ushinganyekenga havyuma vize naviminganyalisa muvosena keshi vize navikunganyalisa ove kahako.” Napuwenyi Stephanie etavilile mazu kana nakwamba ngwenyi: “Naumwe wauchi asaka kutwama namutu uze mwalizungisanga nenyi shimbu yosenako. Kachi nge kunasoloka ukalu, tweji kuzachilanga hamwe nakuwana chuma chanehanga ukalu kana. Kufumaho, tweji kulombanga, nakuhehwojola nakushimutwila haukalu kana mangana tuukumise. Tweji kufwilanga kukumisa ukalu keshi kulizungisa mwetumwetuko.” Kachi nge lunga chipwe pwevo mwahona kulimona kupwa wamulemu chikuma kuhambakana muka-mahyenyi, kaha nachimunganyalisa chikuma.

ZACHILENUNGA YEHOVA “NAKULINYISA CHIKUMA”

7. Muchima muka atela kupwa nawo ndumbwetu walunga kachi nge vanamuhane kuzata mulimo umwe muliuka?

7 Chapwa hikutokwa chachinene kuzachila Yehova mukala jila. (Samu 27:4; 84:10) Kachi nge ndumbwetu walunga ali nakufwila kuzata milimo yayivulu muliuka lyaYehova kaha ali nakulinga kanawa chikuma. Mbimbiliya yamba ngwayo: “Kachi nge mutu ali nakusaka kupwa kalama, kaha ali nakufwila mulimo wamwenemwene.” (Chimo. 1, 3:1) Chipwe ngocho, nge vanamuhane mulimo umwe muliuka, katela kulimona kupwa wamulemuko. (Luka 17:7-10) Oloze atela kufwila kupwa wakulinyisa hakuzachila vakwavo.—Koli. 2, 12:15.

8. Vyuma muka tunalinangula kuvyuma alingile Ndeyotelefwe, naUjiya naAvasalome?

8 MuMbimbiliya mwatwama mijimbu yavatu vavavulu vaze valimwenenga kupwa vavalemu chikuma. Kuhona kulinyisa chalingishile Ndeyotelefwe afwile “kupwa watete” muchikungulwilo. (Yowa. 3, 9) Kulivwimba chalingishile Ujiya azate mulimo uze kavamwitavishile kuzata kuli Yehovako. (Miji. 2, 26:16-21) Avasalome nawa afwililile kuzondola vatu vavavulu vamukundwize omu asakile kulilingisa ivene kupwa mwangana. (Samwe. 2, 15:2-6) Mijimbu yoseneyi yasolola hatoma nge Yehova ahunga vatu vaze vafwila ulemu. (Vishi. 25:27) Mukuhita chalwola, vatu vaze veji kufwilanga ulemu veji kumonanga ukalu waunene.—Vishi. 16:18.

9. Chakutalilaho muka atusela Yesu?

9 Yesu kapwile ngana mwavatu vakulivwimba tunavulukako. Mbimbiliya yamba ngwayo: “Numba tuhu apwilenga muchifwanyisa chaKalunga, oloze kashinganyekele kutambula chihela, chize chakusaka ngwenyi eseke hamwe naKalungako.” (Fwili. 2:6) Numba tuhu Yesu apwa muhato waYehova oloze kalivwimbako. Alwezele tumbaji twenyi ngwenyi: “Ou mwalilingisa kupwa wamundende hali enu muvosena, ikiye vene wamulemu.” (Luka 9:48) Chapwa hikutokwa chachinene chikuma kuzachila hamwe navapayiniya, navaka-kuzachila, navakulwane muvikungulwilo natulama vakujinguluka, vaze vapwa vakulinyisa ngana mwaYesu. Vangamba jaYehova vakulinyisa veji kusolwelanga vandumbwavo zangi. Kaha Yesu ambile ngwenyi zangi yapwa katachikijilo kavangamba jaKalunga vamuchano.—Yowa. 13:35.

10. Vyuma muka mwatela kulinga kachi nge muchikungulwilo muli ukalu uze munamono ngwenu vakulwane kavaukumishile kanawako?

10 Vyuma muka mwatela kulinga kachi nge muchikungulwilo muli ukalu uze munamono ngwenu vakulwane kavaukumishile mujila yamwenemweneko? Muchishishisa chakuyayavala, mwatela kupwa vakulinyisa hakufwila kukundwiza malunga vaze vali nakutwaminyina. (Hepe. 13:17) Hakusaka mulinge ngocho, lihulisenu ngwenu: ‘Uno ukalu uli muchikungulwilo waunene chikuma, kaha uli nakusakiwa kuukumisa tahi? Kutala luno hilwola lwakutela kuukumisa tahi? Uno ami yami ngwatela kukumisa ukalu kana tahi? Uno nguli nakusaka kuneha kuunda muchikungulwilo tahi nyi nguli nakufwila kulilingisa kupwa nguwamulemu chikuma?’

Vaze vazata milimo yimwe muliuka kavatela kaha kuya fuma mwomwo yakuzata nangoloko, oloze vatela kuvatachikijila nahakulinyisa chavo (Talenu palangalafu 11) *

11. Kweseka naWavaka-Efwesu 4:2, 3, kuzachila Yehova namuchima wakulinyisa chawahila halihi?

11 Yehova amona kulinyisa kupwa chachilemu kuhambakana uhashi wetu wakuzata milimo. Amona nawa kulinunga chetu kupwa chachilemu kuhambakana kuvula chamilimo tweji kutesangamo. Shikaho zachilenu Yehova namuchima wakulinyisa. Kulinga ngocho nachilingisa chikungulwilo chipwenga chakulinunga. (Tangenu Wavaka-Efwesu 4:2, 3.) Zatenunga chikuma mulimo wakwambulula. Tondenunga nawa jijila jakusolwelamo vakwenu likoji. Zumbulenunga vatu vosena kuhakilako navaze kavatwama navihela muchikungulwiloko. (Mateu 6:1-4; Luka 14:12-14) Nge namuzata navandumbwenu namuchima wakulinyisa, kaha navamona kukilikita chenu nakulinyisa chenu nawa.

PWENUNGA VAKULINYISA HAKUZACHISA MAKINA

12. Kutala Mbimbiliya yatukolezeza tupwenga namasepa tahi? Lumbununenu.

12 Yehova atutenga namuchima wakufwila kulivwisa kuwaha kulikata namasepa navausoko. (Samu 133:1) Yesu apwilenga namasepa vamwenemwene. (Yowa. 15:15) Kaha nawa Mbimbiliya yalumbununa ovyo chapwila chachilemu kupwa namasepa vamwenemwene. (Vishi. 17:17; 18:24) Yamba nawa ngwayo kachapwa chamwazako kulihandula kuli vakwetu. (Vishi. 18:1) Vatu vavavulu vashinganyeka ngwavo makina anahase kuvalingisa vatunge masepa vavavulu nakuhona kwivwa uli. Chipwe ngocho, twatela kupwa vakuvanguluka hakuzachisa makina.

13. Mwomwo ika vatu vamwe vaze veji kuzachisanga Internet veji kwivwilanga uli nakuhomba?

13 Vaka-kuhehwojola vamba ngwavo vatu vaze veji kuzachisanga lwola lwaluvulu chikuma kukutalatala vyuma haInternet, veji kwivwanga uli nakuhomba. Mwomwo ika? Mwomwo kakavulu haInternet vatu veji kuhakangaho mivwimbimbi yakusolola vyuma vili nakusoloka mukuyoya chavo, namivwimbimbi yamwaza, yavavene namasepa javo nakuvihela kuze vamona lyehi. Echi cheji kulingisanga mutu uze mwayitala ashinganyeke ngwenyi ikiye jino napu wakusalila chipwe wamokomoko. Ndumbwetu umwe wapwevo wamyaka yakusemuka 19 ambile ngwenyi: “Kangwasuulukilengako omu ngwamwenenga vakwetu vali nakulivwisa kuwaha kusongo yavyalumingo, ngocho ngwevwilenga uli nge nguli hembo.”

14. Uno mazu ahali WaPetulu 1, 3:8 anahase kutukafwa ngachilihi tuzachisenga kanawa Internet?

14 Vatu vanahase kuzachisa Internet mujila yamwaza hakushimutwila namasepa navausoko. Kutala namwitavila ngwenu mivwimbimbi yimwe veji kuhakanga haInternet, namazu veji kusonekangaho, vyeji kusololanga nge vasaka vakwavo vavamone ngwavo vavalemu tahi? Chasoloka nge mumichima yavo veji kwambanga ngwavo, “talenu omwo nguli nakusoloka.” Veka veji kusonekanga mazu akasautu hamivwimbimbi yavo chipwe yavakwavo yize veji kuhakanga haInternet. Oloze vaka-Kulishitu kavatela kulinga ngochoko, mwomwo vavalweza vapwenganga vakulinyisa nakutetela vakwavo.—Tangenu WaPetulu 1, 3:8.

Uno vyuma mweji kuhakanga haInternet vyeji kusololanga nge muvaka-kulitukwojola, nyi muvakulinyisa? (Talenu palangalafu 15)

15. Uno mbimbiliya nayitukafwa ngachilihi tuhone kulitohwesa etu vavene?

15 Kachi nge mweji kuzachisa Internet kaha lihulisenu ngwenu: ‘Uno mivwimbimbi, namazu najivindiyo ngweji kuhakanga hainternet vyeji kulingisanga vakwetu vamone ngwavo nguli nakulitukwojola tahi? Uno ngweji kulingisanga vakwetu vangwivwile lwiso tahi?’ Mbimbiliya ngwayo: “Vyuma vyosena vili mukaye, kufwila chamujimba, nakufwila chameso, nakutembesa vyuma atwama navyo mutu mukuyoya chenyi, kavyafuma kuli Setuko, oloze vyapwa vyahano hakaye.” (Yowa. 1, 2:16) Mbimbiliya yimwe yalumuna “kutembesa vyuma atwama navyo mutu mukuyoya chenyi” ngwayo “kusaka kusoloka nge uwamulemu.” Oloze vaka-Kulishitu kavalimona kupwa vavalemu chipwe kufwila kukomwesa vakwavoko. Veji kukavangizanga mazu akwamba ngwavo: “Kanda natupwanga vaka-kulitohwesa chamokomokoko, nakufwila kulikomwesa navakwetu, nakulivwilanga lushiushiuko.” (Ngale. 5:26) Kulinyisa nachitukafwa tuhone kulondezeza vishinganyeka vyavaka-kaye vyakusaka kulitohwesa vavene.

‘SHINGANYEKENUNGA MWAMANGANA’

16. Mwomwo ika twatela kulihendela kukulivwimba?

16 Twatela kupwa vakulinyisa mwomwo vaka-kulivwimba ‘kavashinganyeka mwamanganako.’ (Loma 12:3) Vaka-kulivwimba vafwila kulitukwojola nakulisasa. Vishinganyeka vyavo navilinga vyavo vyeji kuvanehelanga vavene ukalu chipwe kunehela vakwavo ukalu. Shikaho nge kavazangamineko, kaha navapwa navishinganyeka vyamuno mukaye kaSatana. (Koli. 2, 4:4; 11:3) Oloze mutu wakulinyisa eji kushinganyekanga mwamangana. Kalimona kupwa wamulemu chikumako, mwomwo ejiva ngwenyi vakwavo nawa vanamuhambakana muvyuma vyavivulu. (Fwili. 2:3) Ejiva nawa ngwenyi “Kalunga eji kwimanyinanga vaka-kulivwimba nakole, oloze eji kusolwelanga vaka-kulinyisa likoji lyalinene.” (Petu. 1, 5:5) Vaze veji kushinganyekanga mwamangana kavasaka Yehova avemanyine nakoleko.

17. Vyuma muka twatela kulinga mangana tutwaleho kupwa vakulinyisa?

17 Hakusaka tupwenga vakulinyisa, twatela kukavangiza mazu amuMbimbiliya aze atulweza ‘tuzule mutu wamwaka navilinga vyenyi, nakuvwala mutu wamuhya.’ Echi chasakiwa kukilikita. Twatela kulinangula vyuma alingilenga Yesu nakumulondezeza kweseka noho hakumina ngolo jetu. (Kolo. 3:9, 10; Petu. 1, 2:21) Uno nganyo muka nayifumamo? Nge natupwa vakulinyisa, kaha natupwa vakuwahilila mutanga, nakulinunga muchikungulwilo, nakulihenda nawa kukuzachisa Internet mujila yayipi. Chachinenenyi, Yehova mwatwivwila uselewa nakutukisula.

MWASO 117 Kupwa Vamwaza

^ par. 5 Makumbi ano, tuli nakutwama mukaye muze munazale navatu vakulivwimba vaze vasaka kulinganyalisa kaha vavene. Shikaho, twatela kuzangama kuchina nayetu natupwa namuchima kana. Muchihande chino, natushimutwila vyuma vitatu vize vinahase kutulingisa tuputuke kushinganyeka kaha hali etu vavene.

^ par. 2 MAZU VANALUMBUNUNA: Mutu wakulivwimba eji kulimonanga kupwa wamulemu chikuma kuhambakana vakwavo. Kaha mutu kana asaka kulinganyalisa ivene. Oloze kulinyisa cheji kukafwanga mutu ahone kulimona mujila kana. Mutu wakulinyisa kapwa wakulivwimbako kaha nawa kalimona kupwa wamulemu chikuma kuhambakana vakwavoko.

^ par. 56 MAZU AKULUMBUNUNA MUVWIMBIMBI 5: Mukulwane muchikungulwilo uze eji kuhanjikanga vihande vyakwipangweji hakukunguluka changalila, nakutwaminyina vandumbwenyi, atela nawa kulisuula kutwaminyinanga kuliwana chakuya muwande, nakuwahisanga Zuvo yaWangana.