1. ¿Ti käjpxwijënë xymyoˈoyëmë Filipʉs 2:3, ets wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm ko nguytyuˈunëm?

NINUˈUN nmëduˈunëmë Dios, ijtëm yujy tudaˈaky ets nmëmëdoˈowëmë yˈanaˈamën, pesë Jyobaa nyijäˈäwëp ti diˈib mbäät ndukˈoyˈäjtëm (Éfes. 4:22-24). Ko nˈijtëm yujy tudaˈaky, ta nbëjtakëm mas jëjpˈam ti Jyobaa tsyojkypy ets kyaj ti ëtsäjtëm njatsojkëm, nan xypyudëjkëm parë kyaj mëj këjxm nnayjyäˈäwëm mä ja nmëguˈukˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, nëjkxëp oy nˈijtëm mëdë Jyobaa ets mëdë nmëguˈukˈäjtëm (käjpxë Filipʉs 2:3).

2. 1) ¿Ti apostëlë Pablo jyaygyujkë? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

² Pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm, mbäät xynyinäjxëm extëm jyaˈayˈattë Satanásë jyaˈay, * diˈib nayjyäˈäwëdëp mëj këjxm ets diˈib këˈëm tijaty naytyukmëtsojkëdëp. Mä primer siiglë, waˈan nääk duˈun jyäjttë ja Dios mëduumbëty, päätyë apostëlë Pablo tmooyë tyäˈädë käjpxwijën ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib Roma: “Miits anëëmëtë ko kaˈap jeˈeyë mnämyëmay mnämyëtajëtëty ets mnämyëjpëjktaˈakëtëty. Yëˈë mëmay mëëtˈajtëp wiˈix ja Tios të mmoˈojëtën ja wijyajtën kejyajtën” (Rom. 12:3, TY). Extëm nˈijxëm, Pablo jyaygyujkë ko tsojkëp wanaty naymyëjpëjtakëm. Per ko njäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, yëˈë diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj ndimnayajmëjpëtsëˈëmëm o ndimnayjäämˈijx ndimnaynyääxˈijxëm. Mä tyäˈädë artikulo nnijawëyäˈänëm wiˈix mbäät xypyudëjkëmë yujyˈat tudaˈakyˈat parë kyaj mëj këjxm nnayjyäˈäwëm mä ngasäädëˈäjtëm, ko nyajtuknipëjkëmë tuunk mä Diosë kyäjpn ets ko nyajtuˈunëmë redes sociales.

3. 1) ¿Tiko kasäädë jäˈäy tpäättë amay jotmay? 2) ¿Wiˈix nääk tjayaˈoyëyäˈändë yˈamay jyotmay?

³ Jyobaa tsyojkypy etsë kasäädë jäˈäy yˈittët agujk jotkujk. Per pyäädandëbë amay jotmay mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm. Pablo kyujäˈäyë ko ta amay jotmay diˈib wyinguwäˈägëyandëbë kasäädë jäˈäy (1 Kor. 7:28). Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyäˈäwëdëp ko jeˈeyë tsyiptuunëdë mä tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, ets ta net wyinmaytyë ko kyajxyëp tiko pyëjktë. Ets pën të nyinaxëdë extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë, ta këˈëm nyaymyëmayäˈän nyaymyëdäjäˈänëdë etsë net jyënäˈänäˈändë ko nik oy ko tyim yaˈˈajääywyäˈkxtët.

4. ¿Ti diˈib kyaj mbäät nwinmäˈäyëm?

⁴ Ja kasäädë jäˈäy kyaj mbäät wyinmaytyë ko tëdën kyaˈoyë ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën. Ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm ko Biiblyë ja jeˈeyë dyajnigutukë yaˈˈajääywyäˈkxtëdë kasäädë jäˈäy pën të niduˈuk tsyëënë mëdë wiinkpë (Mat. 5:32). Pääty, ko ja kasäädë jäˈäy tpäättëdë amay jotmay diˈibë Pablo myaytyak, kyaj mbäät tnasˈixëdë ets ja mëjˈat këjxmˈat yajjënäˈänëdët: “¿Xymyooytyaabyëtsë tyäˈädë jäˈäy tijatyëts nyajtëgoyˈajtypy mäts mëët ngasäädëˈaty? ¿Xytsyojkpëts extëmëts ëjts xypyaaty xynyitëkë? ¿Mas jotkujkxyëbëts nyajpääty koxyëbëts nbëjkyë wiink jäˈäy?”. Ja diˈib duˈun jënäämp, këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjˈyëty. Naxwinyëdë jäˈäy xyˈanëëmëyäˈänëm parë nduˈunëm ti ja ngorasoonˈäjtëm tsyojkypy ets nˈëxtäˈäyëm ti xyyajjotkujkˈäjtëm oy ndimˈyaˈˈajääywyäˈkxëm. Per pënaty pyanëjkxtëp ja Diosë wyijyˈäjtën, yˈëxtääytyëp “diˈibë tyukˈoyˈattëp ja wiinkpëty, kyaj jeˈeyë diˈibë këˈëm” tyukˈoyˈattëp (Filip. 2:4). Jyobaa tsyojkypy ets ja kasäädë jäˈäy dyajjaktëdë tsyënäˈäy jyukyˈäjtën ets kyaj parë dyajjëjpkëxtët (Mat. 19:6). Nan tsyojkypy ets nyaˈijtëm winmäˈänyoty tijaty yëˈë tyukjotkëdakypy ets kyaj tijaty ëtsäjtëm njatsojkëm.

5. Extëm jyënaˈanyë Éfesʉ 5:33, ¿wiˈix mbäädë kasäädë jäˈäy tsyëënëdë?

⁵ Ja kasäädë jäˈäy xim yam mbäät nyaywyingutsëˈëgëdë ets nyaytsyokëdë (käjpxë Éfesʉ  5:33). Biiblyë xytyukniˈˈijxëm parë nyäjkëm tijaty ets kyaj parë jeˈeyë nˈaxäjëm (Apos. 20:35). Parë mbäädë kasäädë jäˈäy nyaywyingutsëˈëgëdë ets nyaytsyokëdë, tsojkëp nimajtsk yˈittët yujy tudaˈaky. Ko duˈun ttundët, yëˈë pudëkëyanëdëp parë tˈëxtäˈäytyët ti ja wiink jäˈäy tyukˈoyˈatëp (1 Kor. 10:24).

6. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyënäˈändë Steven mëdë Stephanie?

⁶ Mayë kasäädë jäˈäy diˈib Dios mëduundëp, agujk jotkujk jyantsy yajpäättë mët ko yˈittë yujy tudaˈaky. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëwˈäjtypy Steven, jyënaˈany ko pën tuˈugyë ja kasäädë jäˈäy nyayaˈitëdë, ta xim yam nyaybyudëkëyäˈänëdë, ets mas niˈigyë ko tpäättët ja amay jotmay. Yëˈë wyinmayandëp ti mbäät nimajtsk ttukˈoyˈattë ets kyaj ti jeˈeyë naytyuˈuk tyukˈoyˈatëp. Stephanie, diˈib kyudëjkˈäjtypyë Steven nanduˈun wyinmay, yëˈë jyënaˈany: “Nipën kyatsëënëyaˈany mët tuˈugë myëtsip. Pääty kots nganayjyaygyukëdë, tats nbayoˈoytyë tiko duˈun jyaty. Tatsë net nuˈkxtäˈäktë, nbayoˈoytyë mä ëxpëjkpajn etsëts nimaytyäˈäktë wiˈixëts mbäät nyaˈoyëdë ja jotmay. Yëˈëts nimajtsk nmëjäjt nmëˈoˈktëp ja jotmay, kyajts ak ëjts naynyiwäˈägëdë”. Extëm nˈijxëm, agujk jotkujk yajpäädäˈändë kasäädë jäˈäy pën nimajtsk yajnigëxëˈktëp ja yujyˈat tudaˈakyˈat.

7. ¿Wiˈix mbäät jyaˈayˈaty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ko yajtuunkmoˈoyët mä Diosë kyäjpn?

⁷ Ëtsäjtëm, agujk jotkujk njantsy nyayjyäˈäwëm ko nmëduˈunëmë Jyobaa nuˈun nmadakëm (Sal. 27:4; 84:10). Kyaj wyiˈixëty ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tyunäˈäny mas niˈigyë mä Jyobaa kyäjpn. Pesë Biiblyë jyënaˈany: “Pën ja pën ttseky es tyunët ja mëbëjkpëtëjk kuentˈäjtpë, oyë tadë tuunk diˈibë tsyejpy” (1 Tim. 3:1). Per pën yajtuunkmoopy, kyaj net nyayjyawëdët mëj këjxm (Luk. 17:7-10). Diˈibën mbäät dyaˈity wyinmäˈänyoty, yëˈë ko tpudëkëyaˈany ja myëguˈuktëjk mëdë yujyˈat tudaˈakyˈat (2 Kor. 12:15).

8. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Diótrefes, Uzías etsë Absalón?

⁸ Mä Biiblyë yajmaytyakpë jäˈäy diˈib nëgooyë mëj këjxm ojts nyayjyäˈäwëndë. Extëmë Diótrefes, yëˈë kyaj yˈijty yujy tudaˈaky ets yëˈë ijty tuˈugë jäˈäy “diˈibë timˈanaˈamäämp” mä ja myëguˈuktëjk (3 Fwank 9). Uzías, nan yajnigëxëˈkë mëjˈäjt këjxmˈat ko ttunany ja tuunk diˈibë netyë Jyobaa kyaj të tyuknipëkyëty (2 Crón. 26:16-21). Absalón, pyëjkëyan ja tyeetyë kyutujkën mä nety tyuny rey, pääty nyayajnäjxë jantsy oyjyaˈay parë nax käjpn pyuwäˈägëdët (2 Sam. 15:2-6). Tyäˈädë tëgëëkpë ijxpajtën, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa kyaj ttukjotkëdaˈagyë jäˈäy diˈib yˈëxtaabyë mëjˈat këjxmˈat (Prov. 25:27). Pënaty nayjyäˈäwëdëp mëj këjxm ets pënaty tsyojktëp yajmëjkuˈëw yajmëjkugäjpxëdët, pyäädandëbë amay jotmay (Prov. 16:18).

9. ¿Ti ijxpajtën yäjkë Jesus?

⁹ Perë Jesus kyaj jyaˈayˈajty mëj këjx extëmë tyäˈädë nidëgëëkpë jäˈäy. Biiblyë jyënaˈany ko oyë Kristë “tjamëëtˈajty näjyëtuˈun ja kutujkën ijxtëm ja Tiosën, kaˈap ojts jëtuˈun nyäyajnaxyë Tiosën” (Filip. 2:6, TY). Jyobaa yëˈë diˈib mas niˈigyë myëdäjtypy kutujkën ets ta netë Jesus, per yëˈë kyaj nyayajnaxyëty mëj këjxm. Duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Pën naybyëjtakëp niˈigyë mutsk mä miitsëty, yëˈë itëp mëj” (Luk. 9:48). Nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuundëp prekursoor, mëjjäˈäy, pyudëjkëbë mëjjäˈäy etsë sirkuitë, yajnigëxëˈktëbë yujyˈat tudaˈakyˈat extëmë Jesus ets ¡nëgooyë yˈoyˈäjnë ko mëët nduunmujkëm! Pën ëtsäjtëm jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, ta mas niˈigyë ntsokäˈänëmë nmëguˈukˈäjtëm. Jesus jyënany ko pënaty jantsy Dios mëduundëp, yajnigëxëˈëgandëbë tsojkën nixim niyam (Fwank 13:35).

10. ¿Ti ndunäˈänëm pën mä nduˈukmujkëm nˈijxëm ko tapˈäjtpë amay jotmay ets nwinmäˈäyëm ko ja mëjjäˈäytyëjk duˈunyë tnaˈixtë?

¹⁰ ¿Ti ndunäˈänëm pën mä nduˈukmujkëm nˈijxëm ko tapˈäjtpë amay jotmay ets nwinmäˈäyëm  ko ja mëjjäˈäytyëjk duˈunyë tnaˈixtë? En lugäär ndëjkëm abajt kutujkpë, nˈokˈyajnigëxëˈkëmë yujyˈat tudaˈakyˈat ets nˈokmëmëdoˈowëm pënaty xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm (Eb. 13:17). ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈun nduˈunëm? Nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Jantsy mëjwiin kajaajë tyäˈädë jotmay diˈibëts nˈijxypy? Ets pën tsojkëp yˈoyët, ¿tyamën mbäät yˈoyë? ¿Ëjtsën xypyatp nyaˈoyët? Kots nˈokwinmay titsën ntsojkypy, ¿nyajjaˈˈataambyëtsë tuˈugyëˈäjtën mä tuˈukmujkën o këˈëmëts nayajmëjpëtsëmäˈänyëty?”.

11. Extëm jyënaˈanyë Éfesʉ 4:2, 3, ¿wiˈix wyimbëtsëmäˈäny ko njäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky mä nmëduˈunëmë Jyobaa?

¹¹ Jyobaa mas niˈigyë dyajtsobääty ko njäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, ets kyaj dyuˈunëty ko tijaty njäjt nnijäˈäwëm. Pääty, nˈoktuˈunëmë mëjääw parë nyajnigëxëˈkëmë yujyˈat tudaˈakyˈat mä nmëduˈunëmë Jyobaa. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nyajjaˈäjtëmë tuˈugyëˈäjtën mä nduˈukmujkëm (käjpxë Éfesʉ 4:2, 3). Nˈokjotmoˈoyëm ja tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets nˈoktukmëduˈunëmë oyˈäjtën ja nmëguˈukˈäjtëm. Nˈokwoˈow nˈokwijtsëm niˈamukë ja nmëguˈukˈäjtëm ets kyaj yëˈëyëty diˈib yajnëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën mä tuˈukmujkën (Mat. 6:1-4; Luk. 14:12-14). Ko nduˈundäˈäyëm diˈib yä të yajnigajpxy, ta ja nmëguˈukˈäjtëm tˈixäˈändë ko jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky ets kyaj yëˈëyë nëjkx tˈixtë tijaty njäjt nnijäˈäwëm.

12. ¿Wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈaky ko nmëdäjtëmë mëtnaymyaayëbë?

¹² Jyobaa tsyojkypy ets nyajnäjxëmë tiempë mëdë njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm etsë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm (Sal. 133:1). Jesus myëdäjtë oybyë myëtnaymyaayëbë (Fwank 15:15). Etsë Biiblyë nan myaytyakypy wiˈix xypyudëjkëm ko nmëdäjtëm ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy mëtnaymyaayëbë (Prov. 17:17; 18:24).  Nan xyˈanmäˈäyëm parë kyaj njagamgakëm (Prov. 18:1). Mayë jäˈäy wyinmaytyë ko redes sociales xypyudëjkëm parë nmëdäjtëm jantsy nimayë mëtnaymyaayëbë ets parë kyaj naytyuˈuk nnayjyäˈäwëm. Per tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm mä nyajtuˈunëm.

13. ¿Tiko näägë jäˈäy diˈib yajtuundëbë redes sociales mbäät yajnayjyawëdë naytyuˈuk ets mëk mon mëk tuk?

¹³ Të näägë jäˈäy tˈëxpëjkpëtsëmdë ko pënaty jekyë xyëëw tiempë yajnäjxtëp mä redes sociales mä tˈixtë retratë ets tijaty japë jäˈäy kyujäˈäyëdëp, mbäät yajnayjyawëdë naytyuˈuk ets tyuktëkëdë mëk moˈon mëk tujkën. Ets waˈan dyuˈunëty mët ko mä redes sociales, yëˈë mayë jäˈäy yajpejtypy ja ryetratë mä atoodë xyëëw tiempë dyajnaxtë, extëm mä jantsy oy të ryetratë pëtsëmdë, mä yajpäättë mëdë myëtnaymyaayëbë ets ja it lugäärë atoodatypyë diˈib tyukjëdijtëdëp. Pënaty yˈijxtëbë tyäˈädë retratë, mbäädë net wyinmaytyë ko përoobë yëˈëjëty kyaj mä myënëjkxtë ets ko kyaj ttukxondäˈäktë ja jyukyˈäjtën. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyëmëjt 19, jyënaˈany: “Naywyinaxëts njawë kots nˈixy wiˈixëts ja nmëguˈuktëjk jyantsy yˈit jyantsy xyondë sääbëdë domingë, mientrës ëjts kyajts nekynyijawë tits ndunëp mätsë ndëjk”.

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë 1 Peedrʉ 3:8 parë yajxon nyajtuˈunëmë redes sociales?

¹⁴ Mbäät oy nyajtuunkpatëmë redes sociales, pes mbäät jap mëët ngäjpx nmaytyakëmë jiiky mëguˈuk etsë mëtnaymyaayëbëty. Per seguurë ko të nbëjkëmë kuentë ko diˈib mayë jäˈäy jap yajpajttëp yëˈë diˈib mbäät yajmëjpëtsëmëdë. Ets yëˈë jyawë tsyojktëp parë ak yëˈë jäˈäy yˈixëdët. Axtë ta näägë jäˈäy diˈib kyujäˈäyëdëbë ääw ayukë axëëgatypyë mä ja ryetratë diˈib të dyajpattë o diˈibë wiink jäˈäy të dyajpety. Perë Dios mëduumbë yaˈijxëdëbë yujyˈat tudaˈakyˈat ets jyaygyujkëdëp wiˈix nyayjyawëdë ja myëguˈuktëjk, pääty kyaj duˈun tijaty dyajpattë mä redes sociales (käjpxë 1 Peedrʉ 3:8).

15. ¿Wiˈixë Biiblyë xypyudëjkëm parë kyaj nayajmëjpëtsëˈëmëm?

¹⁵ Pën nyajtuˈunëmë redes sociales, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Wiˈix yˈixëty ja retratë, bideo ets tijatyëts jap ngujäˈäyëp? ¿Mbäät pën wyinmay ko mëjpëtsëmäämbëts? ¿Mbäät pën tjawë naywyinaxë?”. Biiblyë jyënaˈany: “Tëgekyë diˈibë jaaˈäjtp naxwiiny, ko jäˈäy tˈëxtäˈäytyë diˈibë niniˈx këbäjk tsyejpy, ko tˈatsoktë ko tii tˈixtë es ko myëj pyäädëdë ko tii tmëdat tjaygyaptë, tëgekyë tyäˈädë winmäˈäny esë dëˈëmbë jikyˈäjtën  jaa myiny mä yëˈë naxwinyëdë, es kyaj myiny mä Dios” (1 Fwank 2:16). Ëtsäjtëm, ninuˈun Dios mëduˈunëm, kyaj nyajtëgoyˈäjtëm parë pën xyyajmëjpëtsëˈëmëm. Niˈigyë nbanëjkxëmë käjpxwijën diˈib yajkypyë Biiblyë: “Kyaj ti ndukmëjˈäjtëm, kyaj ti nduˈunëm es nˈijxëm mäbäät jäˈäy tkupeky, es kyaj ti nnaywyinnaxëjäˈäm mä ëtsäjtëm” (Gal. 5:26). Pën jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, ta kyaj nëjkx xynyinäjxëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmäˈäny, diˈib tijaty tyukmëj tyukpatëdëp ets diˈib mëjpëtsëmandëp.

16. ¿Tiko kyaj mëj këjxm nnayjyawëyäˈänëm?

¹⁶ Tsojkëp nˈijtëm yujy tudaˈaky, yëˈë ko pënaty nayjyäˈäwëdëp mëj këjxm, kyaj dyajnigëxëˈëktë “ja wijyajtën kejyajtën” (Rom. 12:3, TY). Jeˈeyë tˈëxtäˈäytyë jëën tsip ets tijaty këˈëm tyukˈoyˈattëp. Extëm wyinmaytyë ets wiˈix tijaty ttundë, këˈëm nyaytyukˈaxëktunëdë ets nanduˈun tˈaxëktundë wiink jäˈäy. Pën kyaj dyajtëgatstë jyot wyinmäˈäny, mbäädë netë Satanás niˈigyë yajmäˈtxëdë ets wyinguwijtsxëdë (2 Kor. 4:4; 11:3). Per pënaty jäˈäyˈäjttëp yujy tudaˈaky, yajnigëxëˈktëbë wijyˈäjt kejyˈäjtën. Kyaj tyimnayjyäämˈix tyimnaynyääxˈixëdë ets nan kyaj tyim nayajnaxëdë mëj këjxm, jyaygyujkëdëp ko ta myëguˈuktëjk diˈib mas niˈigyë tijaty jyäjt nyijäˈäwëdëp (Filip. 2:3). Nan nyijäˈäwëdëp ko “Dios myëtsipˈäjtypy ja diˈibë mëj patëp, per pyudëjkëp pënëty yuunk naxypy jäˈäyˈäjttëp” (1 Peed. 5:5). Pënaty myëdäjttëbë wijyˈäjt kejyˈäjtën, kyaj ttsoktë etsë Dios myëtsipˈatëdët.

17. ¿Ti diˈib mbäät nduˈunëm parë duˈunyëm nˈijtëm yujy tudaˈaky?

¹⁷ Pën xëmë nˈitäˈänëm yujy tudaˈaky, tsojkëp nmëmëdoˈowëmë tyäˈädë käjpxwijën: “Yajjëgaˈaktë ja tukpë mjäˈäyˈäjtën mët ja tyuˈunën kyäjpxën, ets naytyukxoxëdë ja jembyë jäˈäyˈäjtën”. Mëkë mëjääw yajtunäˈäny, pes tsojkëp nˈëxpëjkëm ja Jesusë yˈijxpajtën ets nbanëjkxëm axtë nuˈun nmadakëm (Col. 3:9, 10, TNM; 1 Peed. 2:21). Per tsobäädäämp ko duˈun nduˈunëm. Pën jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, mas jotkujk yˈitäˈäny ja nfamilyëˈäjtëm, jaˈˈatäämp ja tuˈugyëˈäjtën mä nduˈukmujkëm ets nëjkxëp yajxon nyajtuˈunëm ja redes sociales. Per diˈib mas jëjpˈam, nëjkxëbë Jyobaa xykyunuˈkxëm ets xykyupëjkëm.