Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 27

Lekani Kumbabzikumbukira Mwekha Mwakunyanyirira

Lekani Kumbabzikumbukira Mwekha Mwakunyanyirira

‘Ndikuuza ali-wentse wa imwepo kuti aleke kumbabzikumbukira yekha mwakunyanya, koma ali-wentse ambakumbuke mwanzeru.’—WAROMA 12:3.

NYIMBO 130 Khalani Wakulekerera

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Mwakubverana na Wafiripo 2:3, kodi n’ciyani cin’dzatithandiza kukhala pa mbverano wabwino na anzathu?

KUBZICEPESA kumbatithandiza kubvuma malango yomwe Yahova ambatipasa. Ndipo kumbatithandizambo kubvesesa kuti Yahovayo nthawe zentse ambadziwa bzomwe mpsabwino kwa ifepano. (Wayefezo 4:22-24) Tikabzicepesa, tin’dzaikha patsogolo bzomwe Yahova ambafuna, na kuzindikira kuti anzathu ambatiposa m’bzinthu bzinango. Tikacita bzimwebzi, ifepano tin’dzakhala pa mbverano wabwino na Yahova pabodzi na abale wathu.—Werengani Wafiripo 2:3. *

2. Kodi mpostolo Paulo adazindikira ciyani, ndipo mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

2 Tikaleka kusamala, tingayambukiridwe na bzomwe wanthu wakubzikuza na wakubzifuna kwene-kwene * ambacita m’dziko la Sathaniri. Bzikuwoneka kuti bzimwebzi bzikhacitika napo mu nthawe ya Akristau wakuyambirira, thangwe mpostolo Paulo adanembera Akristau wa ku Roma kuti: ‘Ndikuuza ali-wentse wa imwepo kuti aleke kumbabzikumbukira yekha mwakunyanya, koma ali-wentse ambakumbuke mwanzeru.’ (Waroma 12:3) Paulo adazindikira kuti mpsakufunika kuti timbabzifune tekha na kubzilemekeza. Tsono, tin’funika kumbakhala na malire. Ndipo kukhala wakubzicepesa ndiko kungatithandize kumbacita bzinthu na malire. Mu nkhani ino tin’pfunza momwe kubzicepesa kungatithandizire kuleka kukhala wakubzikuza mu mbali zitatu za moyo wathu: (1) m’banja mwathu, (2) tikapasiwa udindo m’gwere na (3) pakuphatisa basa mbuto zakucezera za pa interneti.

MOMWE MUNGAKHALIRE WAKUBZICEPESA M’BANJA

3. Thangwe ranyi nthawe zinango wanthu anganesane m’banja, ndipo winango ambakumbuka ciyani bzimwebzi bzikacitika?

3 Yahova an’funa kuti mwamuna na mkazace ambakondwe m’banja mwawo. Tsono pakuti iwo ni wanthu wakuperewera, nthawe zinango anganesane. Ndipopa Paulo adalewa kuti wale omwe akufuna kulowolana, an’dzagumana na mabvuto. (1 Wakolinto 7:28) Wanthu winango ambawona kuti ambandokhalira kupokana na mkazawo ayai na mwamuna wawo. Tenepo iwo ambadzayamba kukumbuka kuti angadadziwa angadalowolana lini. Iwo akatengeka na makumbukidwe ya wanthu wa m’dzikoli, angakumbuke kuti bziri bwino kundolambana.

4. Kodi tin’funika kusamala na makumbukidwe yaponi m’banja?

4 Tin’funika kusamala kuti tileke kukhala na makumbukidwe yakuphonyeka m’banja mwathu. Ifepano timbadziwa kuti Bibliya limbalewa kuti mwamuna na mkazi angalambane pokha-pokha m’bodzi wa iwo akacita upombo. (Mateu 5:32) Ndipopa, pakawoneka mabvuto yomwe mpostolo Paulo adalewa, tin’funika lini kubvuma kuti kubzikuza kutifikise pakukhala na makumbukidwe yakuti: ‘Banjali likudzandidekera lini pomwe. Ndikulatizidwa lini lufoyi momwe ndikhafunikira. Pinango ningakhale wakukondwa na munthu winango.’ Wanthu wa m’dzikoli m’mbuto mwakukumbukira mwanzawo wa m’banja, iwo ambalewa kuti ‘cita bzomwe mtima wako ukufuna kuti ukhale wakukondwa.’ Tsono tikakhala na makumbukidwe yamweya, ndiye kuti tikundokumbukira bza ife tekha. Bibliya limbalewa kuti lekani ‘kumbandokumbukira bzakufuna bzanu bzokha, koma mumbakumbukirembo bzakufuna bza wanthu winango.’ (Wafiripo 2:4) Yahova akufuna kuti imwepo mupitirize kukhala pa banja, sikuti kulithawa. (Mateu 19:6) Kuti bzimwebzi bzikwanisike, mun’funika kuyamba mwakumbukira bzomwe Yahova ambafuna, sikuti bzomwe imwepo mun’funa.

5. Mwakubverana na Wayefezo 5:33, kodi mwamuna na mkazi omwe ali pa banja an’funika kumbasamalana tani?

5 Mwamuna na mkazi an’funika kumbafunana na kumbalemekezana. (Werengani Wayefezo 5:33. *) Bibliya limbatipfunzisa kuti kupasa kuli bwino kuposa kutambira. (Mabasa 20:35) Kodi n’ciyani cingathandize anyakulowolana kuti ambalatizane lufoyi na kumbalemekezana? Ni kubzicepesa. Mwamuna ayai mkazi wakubzicepesa ambandokumbukira lini bza phindu lace lokha, koma phindu ‘la winangombo.’—1 Wakolinto 10:24.

Mwamuna na mkazi omwe mbakubzicepesa, ambawonana lini ninga anyamadulanthaka, koma ambaphata basa pabodzi mwakubverana (Onani ndime 6)

6. Kodi mwapfunza ciyani na bzomwe adalewa Steven na Stephanie?

6 Kubzicepesa kumbathandiza amuna na akazi wacikristau kukhala wakukondwa m’banja mwawo. Mwa ciratizo, mwamuna winango wakucemeredwa Steven adati: “Imwepo mukakhala wakuphatana, mun’dzaphata basa pabodzi, maka-maka mukagumana na mabvuto. Tenepo, m’mbuto mwakukumbuka kuti: ‘Kodi n’ciponi cinthu cakufunika kuna inepano?, imwepo mun’dzakumbuka kuti: ‘Kodi n’ciponi cinthu cakufunika kuna ifepano?’” Stephanie omwe ni mkazi wa Steven ambakumbukambo bzibodzi-bodzibzi. Iye adalewa kuti: “Palibe munthu omwe angafune kukhala pabodzi na nyamadulanthaka wace. Tenepo, tikasaya kubverana pa cinthu cinango, ifepano timbanyang’ana comwe canyosa nzou pa mthunzi. Tikamala, timbapemba, timbafufudza ndipo timbacezerana bza bvutolo. Ifepano timbalimbana na bvutolo, m’mbuto mwa kulimbana tekha-tekha.” Mwakusaya kupenukira, mwamuna ayai mkazi omwe ambabzikumbukira lini yekha, ambakhala wakukondwa kwene-kwene.

TUMIKIRANI YAHOVA ‘MWAKUBZICEPESA KWENE-KWENE’

7. Kodi m’bale akapasidwa udindo m’gwere an’funika lini kucita ciyani?

7 Ifepano timbawona kuti ni mwayi ukulu kutumikira Yahova. (Psalymo 27:4; 84:10) Timbakomedwa kwene-kwene tikawona kuti m’bale akubzipereka kuti athandizire mabasa manango m’gwere. Bibliya limbati: ‘Penu munthu ali-wentse akucita nyongo kuti akhale nyakunyang’anira, iye akulinga basa labwino.’ (1 Timotio 3:1) Tsono m’bale akapasidwa udindo m’gwere iye an’funika lini kundobzikumbukira yekha basi. (Luka 17:7-10) Iye an’funika kukhala na cakulinga cakumbathandiza anzace mwakubzicepesa. — 2 Wakolinto 12:15.

8. Kodi tikupfunza ciyani na Diotrefe, Uziya na Abisalomu?

8 M’Bibliya muna bziratizo bza wanthu omwe akhambandokhalira kukumbukira bza iwo wokha basi. Diotrefe akhali lini wakubzicepesa, iye akhafuna ‘kukhala pa mbuto yakuyamba’ m’gwere. (3 Juwau 9) Thangwe ra kubzikuza, Uziya adafika pakucita basa lomwe Yahova akhadapereka kwa antsembe. (2 Nkhani 26:16-21) Abisalomu akhafuna kukhala mambo, ndipo iye adayamba kupseterera wanthu kuti akhale kumbali yace. (2 Samuweri 15:2-6) Bziratizo bzimwebzi bzimbatipfunzisa kuti Yahova ambakomedwa lini na wanthu omwe ambafuna kubzinyang’anira mbiri. (Mimwani 25:27) Ndipo na kupita kwa nthawe, wanthu wakubzikuza na wakufuna kuwonekera ambabzibweresera mabvuto.—Mimwani 16:18.

9. Kodi Jezu adatipasa ciratizo ciponi?

9 Mwakusiyana na amwewa onani ciratizo cabwino ca Jezu. Bibliya limbati: ‘Napo iye akhali ninga Mulungu, alibe kukumbukira kupamba bzimwebzo kuti akhale wakundendemerana na Mulunguyo.’ (Wafiripo 2:6) Yahova ali pa mbuto yakuyamba, ndipo Jezu ali pa mbuto yaciwiri. Napo bziri tenepoyo, Jezu ambakumbukira lini bza iye yekha mwakupitirira malire. Iye adauza anyakupfunza wace kuti: ‘Ali-wentse omwe an’khala ninga mng’ono pakati panu ndiye mkulu.’ (Luka 9:48) Mpsakukondwesa kwene-kwene kuphata basa pabodzi na apainiya, atumiki wakuthandiza, akulu wa gwere na anyakunyang’anira dera omwe mbakubzicepesa ninga Jezu! Kubzicepesa komwe atumiki wa Yahova ambalatiza kumbacitisa kuti mu gwere mukhale na lufoyi, ndipo ni lufoyi limweri lomwe limbatidziwikisa kuti ndife gulu la Mulungu.—Juwau 13:35.

10. Kodi mungacite ciyani mukawona kuti mabvuto ya m’gwere mwanu yakusamaliridwa lini bwino?

10 Bzingacitike kuti gwere lanu likugumana na mabvuto, ndipo imwepo mukuwona kuti palibe comwe akulu wa gwere akucita kuti asamalire mabvutoyo. Kodi mungacite ciyani? M’mbuto mwakudandaula, khalani wakubzicepesa, mucithandizira omwe akutsogolera. (Wahebereu 13:17) Comwe cingakuthandizeni ni kukumbukira mibvunzo iyi: ‘Kodi mabvuto yomwe ndikuwonaya ni makulu kwene-kwene mwakuti yan’funika kukonzedwa? Kodi ino ni nthawe yakuthemera kuti yakonzedwe? Kodi ni udindo bwangu kusamalira mabvutoya? Kodi ndikuyeza kubzicepesa mwakuthandizira ciphatano ca gwere, ayai ndikubziwonesera?’

Omwe ana maudindo m’gulu la Yahova an’funika lini kudziwika kokha na maluso yawo, koma an’funika kudziwikambo na kubzicepesa kwawo (Onani ndime 11) *

11. Mwakubverana na Wayefezo 4:2, 3 kodi tin’dzakhala na bzakutewera bziponi tikatumikira Yahova mwakubzicepesa?

11 Kwa Yahova kukhala wakubzicepesa n’kwakufunika kwene-kwene kuposa cidziwiso, ndipo ciphatano cathu n’cakufunika kwene-kwene kuposa basa. Tenepo citani nyongo kuti mumbatumikire Yahova mwakubzicepesa. Mwa njira imweyi imwepo mun’dzathandizira kuti gwere likhale lakuphatana. (Werengani Wayefezo 4:2, 3. *) Khalani wa nyongo mu upalizi. Gumanani njira yakutumikira winango, ndipo acitireni bzinthu mwakudeka mtima. Mbatambirani alendo, kuphatanidzambo wale omwe alibe udindo mu gwere. (Mateu 6:1-4; Luka 14:12-14) Imwepo mukaphata basa mwakubzicepesa m’gwere, winango an’dzawona, sikuti basalo, koma kubzicepesa kwanu.

KHALANI WAKUBZICEPESA PAKUPHATISA BASA INTERNETI

12. Kodi Bibliya limbalewa ciyani pa nkhani yakukhala na axamwali?

12 Yahova ambafuna kuti timbakhale wakukondwa na adzinza wathu, pabodzi na axamwali wathu. (Psalymo 133:1) Jezu akhana axamwali wabwino. (Juwau 15:15) Bibliya limbalewa bza phindu la kukhala na axamwali wacadidi. (Mimwani 17:17; 18:24) Ndipo iro limbalewa kuti bziri lini bwino kumbabzipambula. (Mimwani 18:1) Wanthu azinji ambakumbuka kuti interneti ni njira ibodzi yakukhalira na axamwali azinji kuti tileke kukhala wakupsoma. Tsono tin’funika kusamala kwene-kwene tikambaphatisa basa mbuto zakucezera za pa interneti.

13. Thangwe ranyi wanthu winango omwe ambaphatisa basa mbuto zakucezera za pa interneti, ambamalizira kukhala wakusunama?

13 Kafukufuku winango ambalewa kuti wanthu azinji omwe ambamala nthawe izinji akuwona bzithunzi-thunzi na nkhani zinango pa mbuto zakucezera za pa interneti, ambadzamalizira kukhala wakupsoma na wakusunama. Thangwe ranyi? Thangwe likulu ndakuti bzithunzi-thunzi bzomwe wanthu ambaikha pa interneti, kawiri-kawiri bzimbalatiza bzomwe iwo adacita na momwe uliri moyo wawo. Tenepo, munthu omwe ambawona bzithunzi-thunzibzo, ambayamba kundendemezera moyo wace na moyo wa wanthuwo, ndipo ambawona kuti moyo waceyo ulibe na phindulo. Mpfumakazi inango ya magole 19 idalewa kuti: “Inepano ndidayamba kucitira njiru wanthu omwe ndikhawawona akukondwa kuphampha kwa mdzinga, pomwe ine ndikhandokhala pa mui ne kucita cinthu.”

14. Kodi malango yomwe yali pa 1 Pedru 3:8 yangatithandize tani kuphatisa basa mwanzeru mbuto zakucezera za pa interneti?

14 Mpsakubveka kuti kuphatisa basa mbuto zakucezera za pa interneti kulibe kuipiratu, thangwe tingaziphatise basa kuti ticeze na adzinza na axamwali wathu omwe ali kutali. Napo bziri tenepoyo, kodi mumbakwanisa kuwona kuti wanthu omwe ambalatiza bzithunzi-thunzi pa mbuto zakucezera za pa interneti ambacita bzimwebzo na cakulinga cakufuna kubziwonesa? Bzikuwoneka kuti na bzithunzi-thunzi bzomwe iwo ambaikhabzo, ambakhala akulewa kuti “ndiwoneni ine!” Ndipo mpaka winango ambalewa mafala yapezi-pezi ayai mafala yakupasa manyazi, pakulewa bza bzithunzi-thunzi bzawo ayai bzithunzi-thunzi bza wanthu winango. Bzimwebzi bzimbabverana lini na malango yomwe Bibliya limbapereka kuna Akristau yakuti akhale wakubzicepesa na wakudeka mtima.—Werengani 1 Pedru 3:8. *

Kodi bzinthu bzomwe imwepo mumbaikha pa mbuto zakucezera za pa interneti, bzimbakhala bzikuthandauza kuti mukubziwonesa ayai kuti ndimwe wakubzicepesa? (Onani ndime 15)

15. Kodi ni malango yaponi ya m’Bibliya yomwe yangatithandize kuleka kutewezera wanthu omwe ana makhalidwe yakubziwonesa?

15 Penu imwepo mumbaphatisa basa mbuto zakucezera za pa interneti, bzibvunzeni kuti: ‘Kodi bzithunzi-thunzi, mavidiyo na mafala yomwe nimbaikha kuti wanthu awone, bzimbalatiza kuti ndikufuna kubziwonesa? Kodi bzingacitise wanthu winango kukhala na njiru?’ Bibliya limbalewa kuti: ‘Pakuti bzinthu bzentse bza m’dziko, ninga cikhumbo ca thupi, cikhumbo ca maso na kubziwonesera pa bzinthu bzomwe munthu anabzo, bzimbacokera lini kwa Baba, koma bzimbacokera ku dziko.’ (1 Juwau 2:16) Bibliya linango lidasandulizira mafala yakuti ‘kubziwonesera pa bzinthu bzomwe munthu anabzo,’ kuti ‘kubziwona kukhala wakufunika kwene-kwene.’ Akristau an’funika lini kumbabziwonesa. Iwo ambateweza malango ya m’Bibliya yakuti: ‘Mbatilekeni kukhala wakubzikuza, wakuyambisa mpikisano pakati pathu na kumbacitirana njiru.’ (Wagalata 5:26) Kubzicepesa kun’dzatithandiza kuleka kuyambukiridwa na khalidwe la kubzikuza la dzikoli.

‘ALI-WENTSE AMBAKUMBUKE MWANZERU’

16. Thangwe ranyi tin’funika lini kukhala wakubzikuza?

16 Tin’funika kukhala wakubzicepesa thangwe wanthu wakubzikuza ambakumbuka lini ‘mwanzeru.’ (Waroma 12:3) Munthu wakubzikuza ambafuna kwene-kwene kunesana na anzace, ndipo ambabziwona kukhala wakufunika kuposa anzacewo. Kawiri-kawiri, bzomwe iye ambacita bzimbamalizira kumusunamisa na kusunamisambo anzace. Ndipo iye akasaya kucinja makumbukidwe yaceyo, Sathani an’dzamusoceresa. (2 Wakolinto 4:4; 11:3) Mwakusiyana na munthu wakubzikuza, munthu wakubzicepesa ambakumbuka mwanzeru. Iye ambabziwona mwakuthemera, ndipo ambazindikira kuti anzace ambamuposa mu njira zinango. (Wafiripo 2:3) Iye ambadziwa kuti ‘Mulungu ambatsutsa wanthu wakubzikuza, [ndipo] ambalatiza kudeka mtima kwace kukulu kwa wanthu wakubzicepesa.’ (1 Pedru 5:5) Munthu omwe ambakumbuka mwanzeru ambawona lini Yahova ninga nyamadulanthaka.

17. Kodi tin’funika kucita ciyani kuti tipitirize kukhala wakubzicepesa?

17 Kuti tipitirize kukhala wakubzicepesa tin’funika kumbaphatisa basa malango ya m’Bibliya yomwe yambalewa kuti ‘[tikhundule unthu bwathu] bwakale na mabasa yace, ndipo [tibvale] unthu bupsa.’ Tin’funika kucita nyongo kuti tikwanise kucita bzimwebzi. Ndipo tin’funikambo kupfunza na ciratizo ca Jezu na kucita ciri-centse kuti timutewezere. (Wakoloso 3:9, 10; 1 Pedru 2:21) Tikacita bzimwebzi tin’dzagumana phindu likulu. Tikambabzicepesa, tin’dzakhala na moyo wabwino m’banja mwathu, tin’dzathandizira gwere kuti likhale lakuphatana, ndipo tin’dzaphatisambo basa mwanzeru mbuto zakucezera za pa interneti. Ndipo kuposa bzentse, Yahova an’dzatisimba na kubvuma utumiki bwathu.

NYIMBO 117 Kukhala Wabwino

^ ndi. 5 Ntsiku zino, ifepano tikukhala m’dziko lomwe ladzala na wanthu wakubzikuza na wakubzifuna kwene-kwene. Tenepo, tin’funika kusamala kuti tileke kutewezera makhalidwe yawo. Mu nkhani ino tin’pfunza bzinthu bzitatu bzomwe bzinilatiza kuti tin’funika lini kumbabzikumbukira tekha mwakunyanyirira.

^ ndi. 1 Wafiripo 2:3 Lekani kucita ciri-centse na ndeu ayai na dyera, koma mwa kubzicepesa, mbawonani winango kukhala wakukuposani.

^ ndi. 2 KAFOTOKOZEDWE KA MAFALA YANANGO: Munthu wakubzikuza ambandokumbukira bza iye yekha basi, ndipo anzace ambakhala alibe nawo basa. Tsono munthu wakubzicepesa ambakumbukira anzace, ndipo ambabziwona lini kukhala wakufunika kwene-kwene kuposa anzacewo.

^ ndi. 5 Wayefezo 5:33 Tenepo, munthu ali-wentse ambafune mkazace, ninga momwe ambabzifunira iye yekha; ndipo mkazi ambalemekezembo kwene-kwene mwamuna wace.

^ ndi. 11 Wayefezo 4:2 Mbakhalani wakubzicepesa m’makumbukidwe, na wakupfatsa, ndipo na wakupirira; mucimbapirirana mwa lufoyi 3 mucimbacita nyongo ya kusunga ubodzi bwathu mwa mzimuyo, na mwa mtendere ninga cingwe cakutimangiridza.

^ ndi. 14 1 Pedru 3:8 Pakumalizira, mwentsenemwe mukhale na makumbukidwe yabodzi, wakufuna abale, wantsisi kwene-kwene, na wakubzicepesa.

^ ndi. 60 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mkulu wa gwere omwe ambafotokoza nkhani pa mitsonkhano ya cigawo na kutsogolerambo abale wa madepatimenti yakusiyana-siyana, akuwona kuti ni mwayi kutsogolera abale mu utumiki bwakumunda na kucenesa Nyumba ya Umambo.