1. Filipenses 2:3 nisqanman jina, ¿imajtintaj kʼumuykukoj sonqo kay wajkunawan allinta kausakunapaj yanapawanchej?

JEHOVÁ DIOSQA imachus noqanchejpaj allin kasqanta sumajta yachan. Chayrayku kamachisqasninta kʼumuykukoj sonqowan kasukunchej (Efe. 4:22-24). Kʼumuykukoj sonqo kayqa, Jehová Diospa munayninta aswan ñaupajman churanapaj yanapawanchej. Yanapallawanchejtaj wajkunata noqanchejmanta astawan kurajta jina qhawanapaj. Ajinamantataj Jehová Diospa qayllallanpipuni kanchej, hermanosninchejwanpis allinta kausakunchej (Filipenses 2:3 leey).

2. 1) ¿Imatataj apóstol Pablo mana nisharqachu? 2) ¿Imatataj kay yachaqanapi yachakusun?

² Mana allinta qhawarikuspaqa, kay sajra mundomanta runas jina imatapis noqallanchejpaj munasunman, jatunchakusunmantaj. * Apóstol Pabloj tiemponmanta wakin cristianosqa, chaypisina urmasharqanku. Chayrayku Pabloqa Romapi kaj cristianosman qhelqarqa: “Tukuy qankunaman niykichej: Ama qankuna kikiykichejmanta aswan sumaj kasqaykichejta yuyakuychejchu. Manachayqa maychus kajllata qankunamanta yuyaychej”, nispa (Rom. 12:3). Pabloqa mana pisipaj qhawakunanchejtachu nisharqa. Astawanpis nisharqa, mana jatunchakunapaj sumajta qhawarikunanchejta. Chaypajtaj kʼumuykukoj sonqo kay yanapawasun. Kay yachaqanapeqa, ima kinsa imaspichus kʼumuykukoj sonqo kananchej kasqanta yachakusun. Chaykuna kanku: 1) Qhariwarmi kausaypi, 2) Diospa llajtanpi astawan ruwanasta japʼejtinchej, 3) imastachus Internetman churasqanchejpi ima.

3. 1) ¿Imaraykutaj casarasqas problemasniyoj kanku? 2) ¿Imatá wakin qhariwarmis ruwayta munankuman?

³ Jehová Diosqa munan casarasqas kusisqa kausakunankuta. Jinapis qosapis warmipis pantaj runas kasqankurayku, problemasqa kanqapuni. Apóstol Pablo nerqa: ‘Casarakojkunaqa kausayninkupi llakiyniyoj kanqanku’, nispa (1 Cor. 7:28). Wakin qhariwarmisqa, sapa kuti phiñanakusqankurayku piensanku: “Amallapis casarakunaykuchu karqa”, nispa. Kay mundomanta runas jina yuyaspaqa, usqhayllata divorciakuyta munanqanku. Sapa ujpis pay kikinpi piensanqa, yuyanqataj divorciakuspalla kusisqa kausakunanta.

4. ¿Imatataj casados mana yuyanankuchu tiyan?

⁴ Casadosqa mana yuyanankuchu tiyan, casado vidaqa mana allinchu kasqanta. Biblia nisqanman jina, casadosqa ujninku khuchichakuy juchapi urmajtillan divorciakuyta atinku (Mat. 5:32). Chayrayku problemas kajtenqa, ni mayqenninku payllapichu yuyanan tiyan. Payllapi yuyaj qosaqa, ajinata nin: “Noqaqa mana kay warmipajchu kani. Payqa mana noqamanta llakikunchu. Waj warmiwansina aswan kusisqa kayman”, nispa. Payllapi yuyaj warmipis kikillantataj nin. Kay mundomanta runasqa, casarasqasta ninku: “Imatá chay runata aguantankiri. Qanchus kaymanqa saqerpaytawan ripuyman”, nispa. Jehová Diostajrí casarasqasman nin: “Ama allinnillaykichejtaqa maskʼaychejchu. Manachayqa wajkunaj allinninkutapis maskʼaychej”, nispa (Fili. 2:4). Jehová Diosqa mana munanchu casarasqas divorciakunankuta. Astawanpis khuskallapuni kausakunankuta munan (Mat. 19:6). Munallantaj casados paypa nisqanta kasukunankuta, nitaj paykunallapichu yuyanankuta.

5. Efesios 5:33 nisqanman jina, ¿imatataj qhariwarmis ruwananku tiyan?

⁵ Qhariwarmi kajkunaqa munanakunanku, respetanakunankutaj tiyan (Efesios 5:33  leey). Biblia nin: “Aswan kusiy wajman qoriy, qorichikunamanta nisqaqa”, nispa (Hech. 20:35). Casarasqas kʼumuykukoj sonqo kajtinkoqa, munanakunku, respetanakunkutaj. Chantapis mana sapa ujpis allinnillankutachu maskʼanku, ‘manachayqa ujninkoj allinnintapis’ (1 Cor. 10:24).

6. ¿Imatataj uj qhariwarmimanta yachakusunman?

⁶ Ashkha qhariwarmisqa, kʼumuykukoj sonqo kaspa aswan kusisqa kausakunku. Steven sutiyoj qosa nin: “Qhariwarmis uj runa jinalla kajtinkoqa, imatapis khuska ruwanku. Problemas kajtinpis iskayninku allinchanku. Ni mayqenninku ninkuchu: ‘Kaysina noqapaj sumaj kanman’, nispa. Astawanpis ninku: ‘Kaysina noqanchejpaj sumaj kanman’ nispa”. Paypa señoranqa Stephanie sutikun. Paytaj qosan jinallataj nin: “Ni pipis enemigonwan kausayta munanmanchu. Chayrayku ima problemayoj kaspapis, mana tumpanakuykuchu. Astawanpis problemaykuta allinchayku. Chaypajtaj imaynapichus chay problema rikhurisqanpi piensariyku. Diosmanta mañakuyku, Bibliaj nisqantapis leeriyku. Chantá imatachus ruwanaykumanta parlariyku”, nispa. Qosapis warmipis kʼumuykukoj sonqo kanku chayqa, aswan kusisqas kausakunku.

7. Diospa llajtanpi astawan ruwanasta japʼej hermano, ¿imaynataj kanan tiyan?

⁷ Jehová Diosta imaynallamantapis sirvispa, mayta kusikunchej (Sal. 27:4; 84:10). Uj hermano Diospa llajtanpi astawan ruwanasta japʼiyta munasqanqa may sumaj. Biblia nin: “Pipis anciano kananpaj kallpachakushan chayqa, sumaj ruwanata maskʼashan”, nispa (1 Tim. 3:1). Jinapis Diospa llajtanpi astawan ruwanasta japʼej hermanoqa, mana wajkunamanta aswan sumaj kasqanta piensananchu tiyan (Luc. 17:7-10). Astawanpis wajkunata tukuy sonqo yanapayta munanan tiyan (2 Cor. 12:15).

8. ¿Imatataj Diotrefesmanta, Uziasmanta, Absalonmantawan yachakunchej?

⁸ Bibliaqa wakin jatunchakoj runasmanta parlan, mana paykuna jina kananchejpaj. Chay runasmanta ujqa Diótrefes karqa. Payqa ‘hermanos ukhupi ñaupajpipuni kayta munaj’ (3 Juan 9). Wajtaj Uzías karqa. Payqa mayta runaykachaspa Diosman inciensota qʼoshñichiyta munarqa. Chay llankʼaytaqa, sacerdoteslla ruwananku karqa (2 Cró. 26:16-21). Absalonpis may kasqanta yuyakullarqataj. Payqa rey kayta munaspa, israelitaspa sonqonkuta suwarqa (2 Sam. 15:2-6). ¿Imatá chay runasmanta yachakunchej? Jehová Diosqa may kasqankuta yuyakojkunata mana allinpajchu qhawasqanta (Pro. 25:27). Runaykachajkuna, jatunchakojkuna, alabachikuyta munajkunapis, mana allinmanchu chayanku (Pro. 16:18).

9. ¿Imatataj Jesusmanta yachakusunman?

⁹ Jesusqa mana chay jatunchakoj runas jinachu karqa. “Payqa Diosman rijchʼakuspapis, mana yuyallarqapischu Dios jina kaytaqa” (Fili. 2:6). Jehová Dioslla paymanta astawan atiyniyoj kajtinpis, Jesusqa mana wajkunamanta aswan sumaj kasqanta yuyakorqachu. Chayrayku discipulosninman nerqa: “Pichus sullkʼaykichej jina kajqa, chaymin aswan kurajpaj qhawasqa kanqa”, nispa (Luc. 9:48). Kunanpis precursores, siervos ministeriales, ancianos, congregacionesta waturej hermanospis, Jesús jina kʼumuykukoj sonqo kanankupaj kallpachakunku. Paykunawan khuska Jehová Diosta sirviytaj, may sumaj. Noqanchejpis kʼumuykukoj sonqo kaspaqa, hermanosninchejta astawan munakusun, Diospa llajtan kasqanchejtataj rikuchisun (Juan 13:35).

10. Congregacionpi imapis mana allinchu rijchʼawajtinchej, ¿imatá ruwasunman?

¹⁰ Ichapis ancianos congregacionpi uj problemata qhawakullasqankuta yuyanchej. Chaytaj mana allinchu rijchʼawanchej. Jina kajtin, ¿imatá ruwasunman? Ancianospaj thutunamantaqa,  kʼumuykukoj sonqowan paykunata kasukunallapuni (Heb. 13:17). ¿Imataj chaypaj yanapawasunman? Kay tapuykunapi piensarina: “Congregacionpi chay problema mana allinchakojtin, ¿pipis wañurpanqachu? ¿Kunitanpunichu allinchakunan tiyan? ¿Noqanchejmantachu kashan allinchakunan? Thutuspa, ¿yanapakusunchu congregacionninchej ujchasqa kananpaj? ¿Allinpaj qhawachikunanchejraykuchu parlashanchej?”.

11. Efesios 4:2, 3 nisqanman jina, ¿imaynataj congregacionninchej kanqa kʼumuykukoj sonqo kajtinchej?

¹¹ Jehovaqa kʼumuykukoj sonqo kasqanchejta astawan qhawan, nitaj imatapis sumajta ruwayta yachasqanchejtachu. Payqa hermanospura allinta kausakunanchejta munan, imapis sumajta ruwakunanmanta nisqaqa. Chayrayku Jehová Diosta kʼumuykukoj sonqowan sirvinapaj kallpachakuna. Chayta ruwaspaqa, congregación ujchasqa kananpaj yanapakusun (Efesios 4:2, 3 leey). Chayrayku tukuy atisqanchejta predicana. Wajkunata imaynallamantapis yanaparina. Tukuyta wasinchejman wajyarikuna, nitaj jatunpaj qhawasqa ruwanasniyoj kajkunallatachu (Mat. 6:1-4; Luc. 14:12-14). Chay imasta ruwajtinchej, hermanosninchejqa mana imatapis sumajta ruwasqallanchejtachu reparanqanku, manaqa kʼumuykukoj sonqo kasqanchejtapis.

12. ¿Imatataj Biblia nin amigosniyoj kanamanta?

¹² Jehová Diosqa, familianchejwan amigosninchejwan kʼachata kausakunanchejta munan (Sal. 133:1). Jesusqa sumaj amigosniyoj karqa (Juan 15:15). Bibliaqa niwanchej, sumaj amigosniyoj kayqa mayta yanapawasqanchejta (Pro. 17:17; 18:24). Nillawanchejtaj sapallanchej kayta munayqa, mana allinchu kasqanta  (Pro. 18:1). Ashkha runasqa Internetpi redes sociales nisqaman yaykunku, mana sapallanku kanankupaj, ashkha amigosniyojtaj kanankupaj. Jinapis noqanchejqa, imaynatachus Internetta apaykachasqanchejta qhawarikuna tiyan.

13. Internetpi wajkunaj fotosninkuta qhawajkuna, ¿imajtintaj llakisqalla kanku?

¹³ Yachayniyoj runas ninku: “Imastachus wajkuna Internetman churasqankuta anchata qhawajkunaqa, sapallanku kashasqankuta yuyanku, llakikunkutaj”, nispa. Runasqa imapichus sumaj risqanmanta fotosta Internetman churayta yachanku. Chayrí paykunamanta, amigosninkumanta, maykunamanchus risqankumanta ima, aswan sumaj fotosta churanku. Chay fotosta rikojkunataj, ichapis chayrayku llakisqalla kanku, mana amigosniyoj kasqankutataj yuyanku. Paykunaqa piensanku, wajkunaj kausayninkumanta nisqa, kausayninkoqa llakiylla kasqanta. 19 watasniyoj hermana nin: “Internetman yaykuspa, wajkuna mayta kusirikusqankumanta fotosta rikoj kani. Paykunamantataj envidiakoj kani. Imaraykuchus noqaqa semana tukukuyta wasillaypi kaj kani”, nispa.

14. ¿Imaynatá 1 Pedro 3:8 yanapawanchej Internetta allinta apaykachanapaj?

¹⁴ Internetqa familianchejwan amigosninchejwan parlarinapaj yanapawasunman. Jinapis wakenqa, jatunchachikuyta chayri alabachikuyta munaspa, Internetman imatapis churanku. Wakenqa alaraco kasqankurayku fotosta, videosta chayri comentariosta Internetman churanku. Wakin runastaj fotosninkupi chayri wajpa fotosninku patapi, millay palabrasta qhelqanku. Noqanchejqa mana chay runas jinachu kayta munanchej. Astawanpis kʼumuykukoj sonqo kanapaj kallpachakunchej, wajkunaj allinninkutataj maskʼanchej (1 Pedro 3:8 leey).

15. ¿Imaynatá Biblia yanapawanchej mana alaracos kanapaj?

¹⁵ Uj fotota, uj videota Internetman churayta munaspa, chayri imatapis chaypi escribiyta munaspaqa piensarina: “¿Imatataj wajkuna noqamanta yuyankuman? ¿Alaraco niwankumanchu? Chayta rikuspa, ¿envidiakuwanqankuchu?”, nispa. Biblia nin: “Kay mundopeqa tiyan: aychaj sajra munaynin, ñawispa rikusqanta munapayay, kapuyninmanta runaykachay  ima. Chay imasqa mana Tata Diosmantachu jamun, manachayqa kay mundomanta”, nispa (1 Juan 2:16). Cristianosqa mana wajkunawan alabachikuyta munanchejchu. Astawanpis Bibliaj kay nisqanta kasukunchej: “Ama qhasimanta jatunchakunachu, amallataj atipanakusta rikhurichinachu, nitaj ujkuna ujkunawan envidianakunachu” (Gál. 5:26). Kʼumuykukoj sonqo kaspaqa, mana kay mundomanta runas jinachu alaracos kasun.

16. ¿Imaraykutaj mana jatunchakunachu tiyan?

¹⁶ Jatunchakusun chayqa, mana noqanchejmanta ‘maychus kajllatachu yuyasun’. Chayrayku kʼumuykukoj sonqo kanapaj kallpachakuna (Rom. 12:3). May kasqankuta yuyakoj runasqa, phiñanakusta rikhurichinku, qhasimantataj jatunchakunku. Imatachus yuyasqanku, ruwasqankupis wajkunaj sonqonta nanachin, paykunapis llakiypi rikhurinku. Chay runas ajinallapuni kanqanku chayqa, Satanás yuyayninkuta laqhayachenqa, pantachenqataj (2 Cor. 4:4; 11:3). Kʼumuykukoj sonqo kajkunarí, maychus kajllata paykunamanta yuyanku. Chantapis mana wajkunamanta aswan sumaj kasqankuta yuyankuchu. Astawanpis wajkunata paykunamanta astawan kurajta jina qhawanku (Fili. 2:3). Paykunaqa Bibliaj kay nisqanta yachanku: “Diosqa jatunchakojkunaj contranpi sayaykun. Kʼumuykukoj sonqoyojkunamanrí, jatun khuyakuyninta qon” (1 Ped. 5:5). Jehová Dios mana contranchejpi sayaykunanta munanchej chayqa, noqanchejmanta maychus kajllata yuyana.

17. ¿Imatataj ruwananchej tiyan kʼumuykukoj sonqollapuni kanapaj?

¹⁷ Kʼumuykukoj sonqollapuni kanapajqa, Bibliaj kay nisqanta kasukuna: “Ñaupa kausayniykichejta, ñaupa ruwasqasniykichejtapis saqeychej. Diospa qosqan mosoj kausaywantaj pʼachallikuychej”. Chayta ruwayqa mana atikullanchu. Jinapis Jesuspa kausayninmanta yachakuspa, pay jina ruwanapajtaj kallpachakuspaqa, ñaupa kausayninchejta saqeyta atisun (Col. 3:9, 10; 1 Ped. 2:21). Chayta ruwaytaj, mayta yanapawasun. Kʼumuykukoj sonqo kajtinchejqa, familianchejwan allinta kausakusun. Chantapis congregacionninchej ujchasqa kananpaj yanapakusun, Internettapis allinta apaykachasun. Astawanqa Jehová Diosninchej allinpaj qhawawasun, bendeciwasuntaj.