Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 27

Twekalanga weata na kineemo kikilekile

Twekalanga weata na kineemo kikilekile

“Nenulungula’shi: muntu na muntu a kwanudi tekalanga eata bu e na kinêmo kikile kînyi kyadi n’akyo. Bi buwa emone mu kipaso kikumbane.”​—LOM. 12:3, EEM.

LOONO 130 Twifwileneyi lusa

KYABAKWILA MWANKA *

1. Muyile mayi e mu Beena-Fidipe 2:3, kwikala na kwiyisha akwitukwasha naminyi bwa kwikala mu kipwano kibuwa na bangi?

TWI balamate ku miiya ya Yehowa mwanda atuuku’shi nka pend’aye nyi euku ki buwa bwetu. (Ef. 4:22-24) Kwiyisha akwitukwasha bwa kutuula kikyebe ky’eshimba dya Yehowa pa mbalo ya kumpala na kumona bangi bu betukile. Paapa, atwikala mu kipwano kibuwa na Yehowa mpa na bakwetu bena Kidishitu.​—Badika Beena-Fidipe 2:3.

2. Mpoolo baadi auku kinyi, na nkinyi kyatukyebe kutaluula mu uno mwisambo?

2 Su ta twibadimukye, twi kwambula bantu ba mu uno ndumbulwilo a Satana basha kwitatula na abakimbi penda buwa bw’abo. * Abimweka’shi bangi bena Kidishitu ba mu siekele a kumpala bino bipungo byetu B.B., abaadi bambule uno mwikelo. Nyi bwa kinyi Mpoolo mutumiibwa baadi mufundjile bena Looma’shi: “Nenulungula’shi: muntu na muntu a kwanudi tekalanga eata bu e na kinêmo kikile kînyi kyadi n’akyo. Bi buwa emone mu kipaso kikumbane.” (Lom. 12:3, EEM) Mpoolo baadi auku’shi atwe boso twi na lukalo lwa kwiata na kineemo. Anka, kwiyisha akwitukwasha bwa kwikala na nkatshinkatshi. Mu uno mwisambo, atutaluula myanda isatu ayitungu’shi tuleshe kwiyisha bwa kupela kwiata na kineemo kikilekile. Yaaya myanda ngino: (1) eyibakishi dyetu, (2) mashito atudi nao mu ndubulwilo, na (3) mushindo watufubisha Internete.

LESHA KWIYISHA MWIYIBAKISHI DYOBE

3. Bwakinyi nkalakashi ikutuuka mwiyibakishi, na bangi abakitaa naminyi nsaa yaituuku?

3 Yehowa baadi mukite eyibakishi bwa’shi dikale nsulo ya muloo bwa mulume na mukashi. Takwi muntu su ngumune mupwidikye, byabya nkalakashi ikutuuka. Mpoolo bafundjile’shi bantu beyibakishene abekala na nkalakashi iibungi. (1 Kod. 7:28) Bangi mbamone’shi abatontolaa nsaa yooso na mwina dibaka nabo, na abapwandjikisha’shi tababadya kwiyibakishena. Su bekala ku bukitshishi bwa bantu ba mu ino nsenga, bekunangushena’shi kwipelena nyi akupu mwanda, na’shi su bepelena abekala nka na muloo.

4. Tabitungu tupwandjikishe kinyi?

4 Tabitungu tupwandjikishe’shi eyibakishi dyetu taditusankisha nya. Atuuku’shi penda kabingilo kamune ke mu Bible ka kutshiba dibaka, nyi kutambuka lusandji. (Mat. 5:32) Byabya, nsaa y’anufumankana na nkalakashi ibaadi y’akule Mpoolo, tabitungu nwikale na kwitatula na kwakula’shi: ‘Mwina kwande takwete kumpasukila. Ta mmunfule. Nemulombene kupeta muloo su neyibakishena na ungi muntu.’ Su twanangushena mu kino kipaso, tukwete kunangushena penda bwa buwa bwetu kushii bwa mwina eyibakishi netu. Kinangu kya pa nsenga nki nkulungula’shi teemesha eshimba dyoobe na okite kyakya kinkwikasha na muloo, sunga byateka kutshiba dibaka. Bible etulungula’shi: “Muntu takimbanga bya kumusangasha pend’aye nabeene, asangashe naamu bangi.” (Fid. 2:4) Yehowa akumiina’shi olame eyibakishi dyobe, kushii kwiditshiba. (Mat. 19:6) Akumiina’shi onangushene pabimutale kumpala, kushii obe nabeene.

5. Muyile Beena-Efeso 5:33, mulume na mukashi abitungu bekitshishene myanda naminyi?

5 Mulume na mukashi abitungu bekitshishene myanda na kifulo na kaneemo. (Badika Beena-Efeso 5:33.) Bible etulongyesha’shi, abitungu twikale atupaana ngofu pe kupebwa. (Bik. 20:35) Eyikashi kinyi adikwasha bena eyibakishi bwa kwileshena kifulo na kaneemo? Nyi kwiyisha. Balume na bakashi beyibakishene tabakimbaa penda buwa bw’abo, kadi abakimbaa buwa ‘bwa bangi.’​—1 Kod. 10:24.

Mulume na mukashi ba sha kwiyisha abekwashenaa, t’abepikeenaa (Tala kikoso 6)

6. Nkinyi kibolongyela ku mayi a Steven na Stephanie?

6 Kwiyisha nkukwashe mayibakishi ebungi a bena Kidishitu bwa kupeta muloo mu mayibakishi aabo. Bu kileshesho, ungi mulume abetaminaa bu Steven amba’shi: “Su nwi kintu kimune, anwikala anufubu pamune bikishekishe nsaa yanudi na nkalakashi. Pamutwe pa kunangushena’shi ‘nkinyi ki buwa bwande,’ onangushena’shi ‘nkinyi ki buwa bwetu?’” Mukashi aaye, Stephanie e na mweneno e mumune. Amba’shi: “Muntu su ngumune takumiina kwikale na muntu atontotola naye nsaa yooso. Byabya, nsaa ayituku mwanda, atukimbaa nsulo yao. Musango umune, atwele luteko, atukimbuula, na atwiwisamba mu kalolo. Atukimbaa bya kupwa wawa mwanda kushii kwilwishena.” Ba mulume na mukashi abekala na muloo su tabeata na kineemo kikilekile.

FUBILA YEHOWA NA “KWIYISHA KOOSO”

7. Mweneno kinyi atungu’shi mukwetu mulume ekale naye nsaa y’apete mashito?

7 Nyi nkineemo kikata kya kufubila Yehowa mu mushindo ooso watudi balombene kumufubila. (Mis. 27:4; 84:11) Su mukwetu mulume akumiina kukita bibungi mu mufubo wa Yehowa, nyi mwanda wibuwa. Bible amba’shi: “Su muntu aabila mufubo wa bu mulami sunga’shi wa bukunkushi, adidi mufubo wi buwa.” (1 Tim. 3:1) Byabya, nsaa y’apete bushito kampanda, tabitungu eate na kineemo kikilekile. (Luk. 17:7-10) Kepatshila kaye akatungu kekale ka kufubila bangi na kwiyisha kooso.​—2 Kod. 12:15.

8. Nkinyi kyatulongyela ku kileshesho kya Dyotrefese, Ozyase na Absalome?

8 Mu Bible mwi bileshesho abitudimusha bya bantu abaadi abeata na kineemo kikilekile. Kushi kwiyisha, Dyotrefese baadi akimbi “kwikala pa nundu pa boso” mu kakongye. (3 Yo. 9, EEM) Na kwitatula kooso, Ozyase baadi akyebe kukita mudimo wabashi bamupe kwi Yehowa. (2 Mya. 26:16-21) Absalome baadi akimbi mbufyefye’shi bantu bamulonde, mwanda baadi akimbi kwikala bu nfumu. (2 Sam. 15:2-6) Nka bu abilesha ino miisambo ya mu Bible, Yehowa takumiinaa bantu abakimbi nkumo yabo’bo banabeene. (Nki. 25:27) Na dingi, bantu basha kwitatula na abakimbi’shi bantu bebatumbishe, abapetaa nkalakashi.​—Nki. 16:18.

9. Yusu mmulekye kileshesho kinyi?

9 Mu kwilekena na bino bileshesho abitudimusha, tala kileshesho kya Yesu: ‘Aye baadi mwifwanyika dy’Efile Mukulu ta mupwandjikishe bwa kwikala mu lutshi lumune n’Efile Mukulu.’ (Fid. 2:6, Esambi dipya 2015) Sunga’shi nka penda Yehowa nyi mumukile bukome, Yesu t’eataa na kineemo kikilekile nya. Balungwile balongi baye’shi: “Yawa mukile bupeela munkatshi mwenu’nwe booso, ngi yawa mukile bukata.” (Luk. 9:48, Kilombeeno kipya 2014) Kufuba na ba mbala-mashinda, bafubi ba midimo, bakulu na bakunkushi ba bifunda beyishe bu Yesu, nyi mwabi ukata! Su we mwiyishe, onyisha kufula bangi. Yesu bakwile’shi bafubi ba binyibinyi b’Efile Mukulu, abakefulena.​—Yo. 13:35.

10. We kukita kinyi su omona’shi kwi myanda mu kakongye, kadi bakulu tabakwete kwiyilondesha?

10 We kukita kinyi su omona’shi kwi myanda mu kakongye, kadi bakulu tabakwete kwiyilondesha? Pamutwe pa kuunauna, we kulesha kwiyisha pa kukwatshishena baba bakwete kukunkusha kakongye. (Eb. 13:17) Bwa kukita byabya, eyipushe’shi: ‘Ino myanda ya nkwete kumona, inka na muulo bwa’shi beyilumbule su? Kwi nsaa ibuwa ya kwiyiluumbula su? Nnami mulombene kwiyilumbuula su? Nkwete kutompa kutwesha buumune mu kakongye, su nkwete kwiata na kineemo kikilekile?’

Abitungu bano babadi bape mashito baukibwe bwa kwiyisha kwabo, kushi penda bwa ngobesha yabo (Tala kikoso 11) *

11. Muyile Beena-Efeso 4:2, 3, mbipeta kinyi abituuku nsaa yatufubila Yehowa na kwiyisha?

11 Yehowa ataa kwiyisha na muulo kukila ngobesha ya kukita kintu kampanda, na buumune kukila mushindo wetu wibuwa wa kufuba. Byabya, kita moobe mooso bwa kufubila Yehowa na kwiyisha. Su bokitshi byabya, okwatshishena buumune mu kakongye. (Badika Beena-Efeso 4:2, 3.) Ikala wetatshisha bwa kulungula mukandu wibuwa. Kimba mishindo ya kufubila bangi, pa kwibakitshina sunga tu bintu tupela. Ikala okukila bantu booso, mpa na baba bashii na mashito mu kakongye. (Mat. 6:1-4; Luk. 14:12-14) Nsaa yofubu mu kakongye na kwiyisha, bangi abamono kushi penda ngobesha yobe, kadi mpa na kwiyisha kobe.

LESHA KWIYISHA NSAA Y’OFUBISHA INTERNETE

12. Bible etunyingisha bwa kwikala na ba kuuku su? Patuula.

12 Yehowa akumiinaa’shi twikale na muloo wa kukisha nsaa na bena kifuko n’etu na ba kuuku beetu. (Mis. 133:1) Yesu baadi na ba kuuku be buwa. (Yo. 15:15) Bible alesha myabi yatudya kupeta su twi na ba kuuku be buwa. (Nki. 17:17; 18:24) Na dingi Bible etulungula’shi kwitola takwi buwa. (Nki. 18:1) Bangi abapwandjikishaa’shi Internete nyi mushindo wa kwikala na ba kuuku bebungi na wa kupela kwikala bupenka. Anka, abitungu twikale na mayele nsaa yatufubisha Internete.

13. Bwakinyi bangi bantu abafubishaa Internete abenyongolaa na kwipusha bupenka?

13 Bantu abakimbuula myanda mbapete’shi, bantu abakishaa nsaa ibungi mu kutala ma foto na ma komantere mu Internete, abafudiilaa mu kwinyongola na kwipusha bupenka. Bwakinyi? Kabingilo nka’shi bantu abakambaa kwela ma foto mu Internete aalesha nshaleelo aabo ebuwa, ma foto aabo ebuwa, a ba kuuku baabo, na a mbalo ebuwa abekalanga. Nsaa i muntu apwandjikisha nshalelo aaye p’amono byabya bifwatulo, mmulombene kwamba’shi nshalelo aaye mmushadile. Ungi mukwetu mwina Kidishitu mukashi e na bipwa 19 amba’shi: “Nabangile kukutwa muloo pa naadi namono bangi bantu abele ma foto aabo abakisha nsaa ibuwa ku nfudiilo kwa mbingo, nsaa yadi’mi ku nshibo.”

14. Elango di mu 1 Mpyeele 3:8 aditukwasha naminyi bwa kufubisha Internete na kinangu?

14 Eyendo’shi, twi kufubisha Internete bwa kepatshila kebuwa​—bu kileshesho, twi kwisamba na kifuko kyetu na ba kuuku beetu. To kwete kumona’shi ma komantere, ma foto, na ma video abeele kwi bantu mu Internete, mbwa’shi bangi bebalakile su? Be nka bu abamba’shi: “Ntaleyi, nami uno.” Bangi abafubisha bishima bi butete nsaa y’abele komantere ku foto y’abo’bo banabeene, sunga pabitale ma foto abangi bantu. Anka, atwe bena Kidishitu twi banyingishibwe bwa kwikala na kwiyisha na kifulo, nyi bwakinyi tatwi balombene kufubisha Internete mu uno mushindo nya.​—Badika 1 Mpyeele 3:8.

Nsaa yw’ele bintu mu Internete, abilesha’shi we na kwitatula su we mwiyishe? (Tala kikoso 15)

15. Bible etukwasha naminyi bwa’shi tatwimweshanga bu be na muulo ukilekile?

15 Su ofubishaa Internete, eyipushe’shi: ‘Komantere ya ngyele, foto sunga video ayilesha’shi nkwete kwitumbisha su? Nkwete kukwatshisha bangi kyuutu su? Bible amba’shi: “Kyooso kii pano​—ndàkalaka ya mbidi, ndàkalaka ya meeso na lwabi lwa kwisadikila mu bupeta​—byaabya ta mbya kwi Yaaya, anka mbya pano pa nsenga.” (1 Yo. 2:16) Ungi Bible mmwaluule mwaku “kwisadikila mu bupeta” bu “kukimba kwilesha bu e na muulo.” Ta bitungu’shi bena Kidishitu beate na kineemo kikilekile sunga kukumiina’shi bangi bebalakile nya. Abalondo elango di mu Bible adyamba’shi: “Tatwikalanga na lwabi lwa kukimba ntumbo ya bisumanga, mu kwiolomosheena aba na bangi, na mu kwikwateenanga kiuutu aba na bangi.” (Nga. 5:26) Su twibeyishe, tatwikala bu bantu ba uno ndumbulwilo basha kwitatula na abakumiina’shi bangi bebamone bu be na muulo ukilekile.

‘EMONE MU KIPASO KIKUMBANE’

16. Bwakinyi t’abitungu twikale na kwitatula?

16 Twi na lukalo lwa kwikala na kwiyisha mwanda booso basha kwitatula ‘tabemonaa mu kipaso kikumbane.’ (Lom. 12:3) Bantu basha kwitatula abekalaa bakumiine kutontola na mbakumiine nka penda buwa bwabo’bo banabeene. Binangu na bikitshino byabo abibatakula mu kwikitshina bibubi mpa na kukitshana bangi bibubi. Su bakutwa kushintuula mushindo wabo wa kunangushena, Satana ebekasha ba mpofu mu binangu. (2 Kod. 4:4; 11:3) Anka, muntu mwiyishe emonaa mu kipaso kikumbane. E na nkatshinkatshi pabitale byemono aye nabeene, na auku’shi bangi mbamukile. (Fid. 2:3) Auku dingi’shi: “Efile Mukulu mmushikwe baa-sha-kwitatula, anka eelela beeyishe mwabi.” (1 Mp. 5:5) Bantu abemono mu kipaso kikumbane tabakumiinaa’shi Yehowa ekale mwishikwanyi aabo.

17. Nkinyi akitungu’shi tukite bwa kushaala beyishe?

17 Bwa kushaala beyishe, abitungu tutumikile elango dya mu Bible aditunyingisha bwa ‘kufuula muntu a kala na bikitshiino biaye, na kufwala [muntu] mupya.’ Bino tabibofule nya. Bwa kwibikita abitungu tulongye kileshesho kya Yesu na kutompa ku mwambula. (Kol. 3:9, 10, Kilombeeno kipya 2014; 1 Mp. 2:21) Su twa kita bino, atupete myabi ibungi. Su twekala na kwiyisha, atwikala na muloo mu kifuko, atukwatshishena buumune bwa mu kakongye, na atuuku mushindo wa kupela kufubisha Internete mu kipaso kibubi. Ku nfudiilo a byoso, Yehowa etwelela myabi.

LOONO 117 Eyikashi dya buuwa

^ par. 5 Lelo uno, twi mu nsenga yiwule bantu basha kwitatula, na bekumiine abo banabeene. Abitungu twikale badimukye tala twambula mwikelo wabo. Mu uno mwisambo, atutaluula myanda isatu ayitungu’shi tulekye kwiata na kineemo kikilekile.

^ par. 2 KISHIMA KYABADI BAPATUULE: Muntu sha kwitatula eataa na kineemo kikilekile kukila byamonaa bangi. Dingi muntu sha kwitatula akimbaa nka penda buwa bwaye’ye nabeene. Ku lungi lupese, kwiyisha akukwasha muntu bwadya kukimba buwa bwa bangi. Kwiyisha nyi kukutwa kwa kwitatula sunga kuulauula, kumona bangi bu bakukile.

^ par. 56 BI MU KIFWATULO: Mukulu kwete nkwela mwisambo ku kikongeno na ku kukunsha bangi bakwetu balume, asangeela dingi kukunkusha kisangilo kya bulungudi na kusuula mu kumba ya ku Nshibo ya Bufumu.