1. Apa mangal᷊ene bawera ”katěngadẹ̌”?

APA i kau bọu nakaringihẹ̌ anạu sěmbaụ něpakẹ bawera ”katěngadẹ̌”? Aramanung, i kau lai měpẹ̌pakẹ bawera ene. Apa mangal᷊ene bawera ”katěngadẹ̌”? Biasane, i kitẹ měpẹ̌pakẹ bawera ene gunang mělahẹ pangangimang i kitẹ, cara i kitẹ měngibadah, dingangu dal᷊engu wiahi kitẹ. Taumata apang ene ”su ral᷊ungu katěngadẹ̌” masingkạ těntirong Alkitapẹ̌, kụ i sire měbẹ̌biahẹ̌ tuhụ prinsip su Alkitapẹ̌. Hasile, i sire nawebasẹ̌ bọu těntiro nẹ̌sal᷊a kụ i sire botonge mal᷊uasẹ̌ maning měbẹ̌biahẹ̌ su duniang Setang.​—Yoh. 8:32.

2. Tumuhụ Yohanes 13:34, 35, aramanung apa nakakoạ si kau mapulu su katěngadẹ̌?

² Apa nakakoạ si kau mapulu su katěngadẹ̌? Aramanung ual᷊ingu i kau nakasilo kakanoạ mapia bọu manga ělang i Yehuwa. (1 Ptr. 2:12) Arau, ěndịu i kau nakasilo kakěndagi sire su sěmbaụ su wal᷊inẹ. Lawọ taumata apang buhudeng diměnta su pěngangibadang nakasilo kakěndagẹ̌ ene kụ ene limembong tẹ̌tahěndungang i sire sul᷊ungu apa niěndungang su pěngangibadang. Ini tawe makaherang ual᷊ingu Yesus naul᷊ị manga murite sarung kakiral᷊aěng bọu kakěndagi sire su sěmbaụ su wal᷊inẹ. (Basa Yohanes 13:34, 35.) Nal᷊ahẹ, kakěndagẹ̌ su tal᷊oarang anạu sěmbaụ nakatul᷊ung si kitẹ nakasingkạ i sire kai ělang i Yehuwa. Katewe, tadeạu piạ pangangimang matoghasẹ̌, piạ lai harusẹ̌ koateng i kitẹ.

3. Apa sarung mariadi mạeng pangangimang i kitẹ dasare kětạeng ual᷊ingu kakěndagẹ̌ su tal᷊oarang manga ělang i Yehuwa?

³ Dasaru pangangimang i kitẹ tawe wotonge kětạeng ual᷊ingu  kakěndagẹ̌ su tal᷊oarang manga ělang i Yehuwa. Kawe nụe? Ual᷊ingu mạeng dasare kětạeng ene, pangangimang i kitẹ tawe matoghasẹ̌. Contone, kerea mạeng piạ anạu sěmbaụ, sarang lai penatua arau perintis, někoạ dosa gěguwạ? Kerea mạeng piạ u nakatědụ naung i kitẹ? Arau kerea mạeng piạ u nakoạ murtad kụ naul᷊ị apa pẹ̌pangimangeng i kitẹ bal᷊inẹ katěngadẹ̌? Mạeng ene nariadi, apa i kau sarung masangkong kụ měngědo mẹ̌tahamawu si Yehuwa? Mạeng pangangimang i kitẹ dasare kětạeng su kakanoạu taumata wal᷊inẹ, kụ bal᷊inẹ ual᷊ingu pẹ̌dal᷊ahapị dingangi Yehuwa, pangangimang i kitẹ tawe matoghasẹ̌. Memang, pěndang i kitẹ soal i Yehuwa dingangu anạu sěmbaụ botonge makakoạ pangangimang i kitẹ limembong matoghasẹ̌. Katewe, i kitẹ lai harusẹ̌ kahěngang-hěngang měngěndung Alkitapẹ̌, makaěna apa niěndungang, dingangu měrisetẹ̌ tadeạu i kitẹ hala mangimang apa niěndungang i kitẹ ene kai katěngadẹ̌ soal i Yehuwa.​—Rm. 12:2.

4. Tumuhụ Matius 13:3-6, 20, 21, apa nariadi su pirang katau su tempong nakahombang masalah?

⁴ Yesus naul᷊ị pirang katau sarung měnarimạ katěngadẹ̌ ”dingangu karal᷊uasẹ̌”, katewe su tempong piạ masalah, pangangimang i sire nělome. (Basa Matius 13:3-6, 20, 21.) Aramanung i sire tawe sadarẹ̌ makoạ muriti Yesus sarung makahombang kasasigěsạ. (Mat. 16:24) Arau ěndịu i sire nẹ̌tiněna makoạ tau Kristen ene bebasẹ̌ bọu masalah ual᷊ingu Mawu sarung mapakailang masalang i sire. Katewe, su dunia orasẹ̌ ini, mang piạ masalah. Situasi měbẹ̌bal᷊ui, kụ ene makakoạ si kitẹ tawe mal᷊uasẹ̌.​—Mz. 6:6; Pkh. 9:11.

5. Kerea lawọ anạu sěmbaụ něnodẹ i sire mangimang i sire seng nakaěbạ katěngadẹ̌?

⁵ Lawọ anạu sěmbaụ něnodẹ i sire mangimang i sire seng nakaěbạ katěngadẹ̌. Apa buktine? Pangangimang i sire tawe nělome maning piạ anạu sěmbaụ nakatědu naung i sire arau někoạ barang nẹ̌sal᷊a. (Mz. 119:165) Su tempong piạ masalah, pangangimang i sire sauneng kakạtoghase, bal᷊inẹ kakạl᷊omene. (Yak. 1:2-4) Kerea tadeạu i kau piạ pangangimang matoghasẹ̌ kerene?

6. Apa dasaru pangangimang tau Kristen su abad humotong?

⁶ Tau Kristen su abad humotong piạ pangangimang matoghasẹ̌. Kawe nụe? Ual᷊ingu i sire nakaěna lohong Binohẹ Susi dingangu těntirong i Yesus kai ”katěngadẹ̌ su ral᷊ungu habarẹ̌ mapia”. (Gal. 2:5) Katěngadẹ̌ ene kai kěbị těntirong Yesus, sarang lai těntiro soal u tatěbusi Yesus dingangu soal i sie saụ nipěbiahẹ̌. Rasul Paulus lai mangimang manga těntiro ene kai kahěngang. Kawe nụe? Ual᷊ingu i sie něnodẹ bọu ”manga ayatẹ̌ i Kristus harusẹ̌ masigěsạ dingangu saụ ipẹ̌biahẹ̌ bọu tal᷊oarang taumata nate”. (Kis. 17:2, 3) Tau Kristen su abad humotong něnarimạ manga těntiro ene dingangu měngumbala su rohkẹ̌ masusi gunang mẹ̌tul᷊ung si sire tadeạu makaěna Hengetangu Mawu. I sire někoạ watangeng i sire mangimang manga těntiro ene dasare kai bọu Binohẹ Susi. (Kis. 17:11, 12; Ibr. 5:14) Pangangimang i sire tawe nirasagẹ̌ kětạeng su pěndang i sire. I sire lai nẹ̌tahamawu si Yehuwa bal᷊inẹ kětạeng ual᷊ingu mal᷊uasẹ̌ nědal᷊ahapị dingangu anạu sěmbaụ. Katewe, pangangimang i sire dasare kai su ”kasingkạ nihino soal u Mawu”.​—Kol. 1:9, 10.

7. Apa hasile mạeng pangangimang i kitẹ dasare su katěngadu Alkitapẹ̌?

⁷ Katěngadẹ̌ su Hengetangu Mawu tawe měbẹ̌bal᷊ui. (Mz. 119:160) Contone, manga katěngadẹ̌ ene tawe nẹ̌bal᷊ui maning piạ anạu sěmbaụ nakatědụ naung i kitẹ arau někoạ barang nẹ̌sal᷊a. Ene lai tawe nẹ̌bal᷊ui maning  i kitẹ nakahombang masalah. Hakị u ene, i kitẹ harusẹ̌ masingkạ těntirong Alkitapẹ̌ dingangu mangimang manga těntiro ene kai kahěngang. Mạeng pangangimang i kitẹ dasare su katěngadu Alkitapẹ̌, ene sarung makatoghasẹ̌ si kitẹ su tempong piạ sasal᷊ukạ, kere jangkarẹ̌ makatahang sakaeng su tempong laudẹ̌ maihạ. Kerea tadeạu i kitẹ limembong mangimang i kitẹ seng nakaěbạ katěngadẹ̌?

8. Kere nilahẹ su 2 Timotius 3:14, 15, kerea i Timotius mangimang i sie seng nakaěbạ katěngadẹ̌?

⁸ Timotius mangimang i sie seng nakaěbạ katěngadẹ̌. Apa nakakoạ si sie nẹ̌pěndang kerene? (Basa 2 Timotius 3:14, 15.) Mamạ dingangi omane kai kahumotongange něněntiro si sie ”Binohẹ Susi”. Katewe, i sie lai tantu něpakẹ tempo dingangu katatoghasẹ̌ gunang měngěndung Binohe Susi. Kěbị ene nakakoạ si sie mangimang Binohẹ Susi lohone kai katěngadẹ̌. Samurine, i Timotius, mamạe, dingangi omane něngěndung těntirong tau Kristen. Timotius tantu naherang nakasilo kakěndagu manga muriti Yesus, kụ i sie tantu mapulu mědal᷊ahapị dingangi sire lai mẹ̌tul᷊ung si sire. (Flp. 2:19, 20) Katewe, pangangimang i Timotius dasare bal᷊inẹ kětạeng kakěndagẹ̌ su taumata, katewe su těntirong Alkitapẹ̌ kụ nakakoạ si sie nědal᷊ahapị dingangi Yehuwa. Kerene lai, i kau harusẹ̌ měngěndung Alkitapẹ̌ dingangu kahěngang-hěngang mẹ̌tiněna apa nitěntirong Alkitapẹ̌ soal i Yehuwa.

9. I kau harusẹ̌ měkoạ watangengu mangimang su tatělu těntiro dasarẹ̌ apa?

⁹ Kahumotongange, i kau harusẹ̌ měkoạ watangengu mangimang su tatělu těntiro dasarẹ̌ ini. Humotong, i kau harusẹ̌ mangimang Mawu Yehuwa kai Měndariadi kěbị haghi. (Kel. 3:14, 15; Ibr. 3:4; Why. 4:11) Karuane, i kau harusẹ̌ měkoạ watangengu mangimang Alkitapẹ̌ kai tatanata bọu Mawu gunang taumata. (2 Tim. 3:16, 17) Kụ katělune, i kau harusẹ̌ mangimang Yehuwa piạ organisasi-Ne su dunia, kụ i sire lẹ̌ahạkeng i Kristus. I sire ene kai Sahiding Yehuwa. (Yes. 43:10-12; Yoh. 14:6; Kis. 15:14) Gunang makasingkạ katěngadẹ̌ dasarẹ̌ ene, i kau tawe harusẹ̌ masingkạ kěbị hal᷊ẹ̌ soal u Alkitapẹ̌. Katewe, pẹ̌tawakal᷊ịe měpakẹ  ’kěbị tiněnanu’ gunang měkoạ watangengu mangimang i kau seng nakaěbạ katěngadẹ̌.​—Rm. 12:1.

10. Su apang nakasingkạ katěngadẹ̌, apa lai harusẹ̌ koateng i kitẹ?

¹⁰ Su apang i kau seng nangimang tatělu těntiro dasarẹ̌ soal u Mawu, Alkitapẹ̌, dingangu ělangu Mawu, i kau harusẹ̌ matahuěna měpakẹ Alkitapẹ̌ gunang měkoạ taumata wal᷊inẹ mangimang soal u ene. Kawe nụe? Ual᷊ingu muriti Kristus piạ tanggung jawab gunang měněntiro katěngadẹ̌ su taumata apang mapulu dumaringihẹ̌. * (1 Tim. 4:16) Kụ su tempong i kitẹ měkoạ taumata wal᷊inẹ mangimang katěngadu Alkitapẹ̌, i kitẹ lai nakoạ limembong mangimang su manga katěngadẹ̌ ene.

11. Kerea i Rasul Paulus nakoạ pẹ̌tatěnoěng soal u měněntiro taumata wal᷊inẹ?

¹¹ Su tempong Rasul Paulus něněntiro taumata, i sie ’někoạ si sire mangimang soal i Yesus bọu Hukung Musa dingangu Bohẹu Manga Nabi’. (Kis. 28:23) Kerea i kitẹ botonge mẹ̌těno si Paulus su tempong měněntiro katěngadẹ̌? I kitẹ tawe kětạeng měhabarẹ̌ těntirong Alkitapẹ̌. I kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tul᷊ung si sire měngěndung dingangu mẹ̌tiněna pakapia soal u apa seng niěndungang i sire. I kitẹ mapulu i sire měnarimạ katěngadẹ̌, bal᷊inẹ ual᷊ingu i sire měngẹ̌ngadatẹ̌ si kitẹ, katewe ual᷊ingu i sire hala mangimang apa seng niěndungang i sire ene kai katěngadẹ̌ soal i Amang i kitẹ makěndagẹ̌.

12-13. Kerea matatimadẹ̌ botonge mẹ̌tul᷊ung manga anạ i sire tadeạu tatapẹ̌ su katěngadẹ̌?

¹² Matatimadẹ̌, i kamene tantu mapulu anạ i kamene tatapẹ̌ su katěngadẹ̌. I kau aramanung nẹ̌pěndang mạeng i sire piạ manga hapị mapia su sidang, i sire sarung měkoạ kemajuan rohani. Katewe, mạeng i kamene mapulu anạ mangimang těntirong Alkitapẹ̌ kai katěngadẹ̌, piạ hapị mapia su sidang ene bědang kurang. I sire hala harusẹ̌ mědal᷊ahapị dingangu Mawu lai mangimang těntirong Alkitapẹ̌ kai katěngadẹ̌.

¹³ Mạeng matimadẹ̌ měněntiro anạ i sire katěngadẹ̌ soal u Mawu, i sire harusẹ̌ makoạ pẹ̌tatěnoěng soal u marading měngěndung Alkitapẹ̌. Matatimadẹ̌ harusẹ̌ mẹ̌tiněna apa seng niěndungang i sire. Mạeng měkoạ ene, i sire botonge makapěněntiro anạ i sire gunang měkoạ hal᷊ẹ̌ mẹ̌sul᷊ung. I sire botonge měněntiro anạ i sire soal u cara měpakẹ alat bantu riset gunang měngěndung Alkitapẹ̌, kere su tempong i sire měněntiro měngangěndung Alkitapẹ̌. Mạeng měkoạ ene, i sire sarung makatul᷊ung anạ gunang měngarěga si Yehuwa lai su ”ělang masatia dingangu matahuěna” seng nipakẹ’E gunang měnadia kaěng rohani. (Mat. 24:45-47) Matatimadẹ̌, abe mẹ̌pěndang  měněntiro těntiro dasarẹ̌ Alkitapẹ̌ su anạ ene seng pasẹ̌e. Tul᷊ungko lai i sire tadeạu piạ pangangimang matoghasẹ̌, carane těntiroi i sire soal u ”tiněnang Mawu sěbạe maral᷊ung” tuhụ kemampuan dingangu umuri sire.​—1 Kor. 2:10.

14. Kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ měngěndung těbal᷊u Alkitapẹ̌? (Pěmanda kotak ” Apa i Kau Botonge Mělahẹ Manga Těbal᷊ẹ̌ Ini?”)

¹⁴ Těbal᷊u Alkitapẹ̌ kai bageang penting bọu Hengetangu Mawu kụ botonge makatoghasẹ̌ pangangimang i kitẹ si Yehuwa. Manga těbal᷊ẹ̌ apa seng nakatoghasẹ̌ pangangimangu? I kau aramanung nẹ̌sěbạ těbal᷊ẹ̌ soal u ”ěllo pěngěngsuenge”. (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Katewe, apa lai těbal᷊u Alkitapẹ̌ seng naghanapẹ̌ kụ nakatoghasẹ̌ pangangimangu? Contone, apa i kau botonge mělahẹ kerea těbal᷊ẹ̌ su Daniel pasalẹ̌ 2 arau su Daniel pasalẹ̌ 11 naghanapẹ̌ su tempong tamai kụ turusẹ̌ naghanapẹ̌ sarang orasẹ̌ ini? * Mạeng pangangimangu dasare kai Alkitapẹ̌, pangangimangu ene sarung makoạ sěbạe matoghasẹ̌. Pẹ̌tiněna contoh anạu sěmbaụ apang nirarihang su Jerman su kanandụu Perang Dunia II. Maning i sire tawe kahěngang-hěngang nakaěna manga těbal᷊u Alkitapẹ̌ soal u ěllo pěngěngsuenge, pangangimang i sire su Hengetangu Mawu ene tatapẹ̌ matoghasẹ̌.

15-17. Kerea pěngangěndungang Alkitapẹ̌ nakatul᷊ung anạu sěmbaụ tatapẹ̌ masatia su tempong nirarihangu Nazi Jerman?

¹⁵ Su tempong Nazi Jerman nẹ̌parenta, hiwune Sahiding Yehuwa nisuẹ̌ su kamp konsentrasi. I Hitler dingangu Těmbonangu SS, Heinrich Himmler, mawěngsing su Sahiding Yehuwa. Tumuhụ sěngkatau saudari, Himmler bọu nẹ̌bera su saudari-saudari su kamp konsentrasi, ”Yehuwa, Mawung kamene, měngẹ̌ngawasa su sorga, katewe su dunia, i kami měngangawasane! I kami sarung měnodẹ si kamene i sai sarung matahang marěngụ, i kamene arau i kami!” Apa nakakoạ manga ělang i Yehuwa tatapẹ̌ masatia?

¹⁶ Siswa-Siswa Alkitab ene masingkạ Kararatuangu Mawu seng něnětạ nẹ̌parenta su taung 1914. Hakị u ene, i sire tawe himěkosẹ̌  su tempong nirarihang. Manga ělang i Yehuwa mangimang pěměrentang taumata tawe makaědo kapulung Mawu mariadi. Hitler tawe makailang ibadah tutune arau měndarisị pěmamarenta makaghanti Kararatuangu Mawu. Anạu sěmbaụ i kitẹ mangimang samurine pěmamarentang i Hitler tawe matahang.

¹⁷ Apa pẹ̌pangimangengu anạu sěmbaụ ene nariadi. Tawe nararěna, Nazi seng tawe nẹ̌parenta, kụ i Heinrich Himmler, tau bọu nẹ̌bera ”su dunia, i kami měngangawasane”, timal᷊ang tadeạu tawe pateng. Su tempong timal᷊ang, i sie nẹ̌sombang dingangu sěngkatau saudara bọu nipěnjara arenge Lübke. Dingangu gati nasusah naung, i Himmler nẹ̌kiwal᷊o si Saudara Lübke, ”Kate Siswa Alkitab, apa nariadi ini?” Saudara Lübke naul᷊ị si Himmler Sahiding Yehuwa seng masingkạ pěmamarentang Nazi tawe matahang kụ Sahiding Yehuwa sarung mawebasẹ̌. Maning i Himmler bọu nẹ̌bisara lawọ barang dal᷊akị soal u Sahiding Yehuwa, su tempo ene i sie tawe nakapẹ̌bisara apa-apa. Kụ tawe nararěna bọu ene, i sie nẹ̌tumpate. Apa těntirone si kitẹ? Apa niěndungang i kitẹ su Alkitapẹ̌, kere těbal᷊ẹ̌, ene botonge makakoạ pangangimang i kitẹ su Mawu sěbạe matoghasẹ̌ dingangu makakoạ si kitẹ tatapẹ̌ masatia su tempong piạ sasal᷊ukạ.​—2 Ptr. 1:19-21.

18. Kere nal᷊ahẹ su Yohanes 6:67, 68, kawe nụe i kitẹ harusẹ̌ měngěndung ”kasingkạ nihino dingangu tiněna matahuěna”?

¹⁸ I kitẹ kěbị harusẹ̌ měnodẹ kakěndagẹ̌ tadeạu mal᷊ahẹ i kitẹ kai tau Kristen tutune. Katewe, i kitẹ lai harusẹ̌ měngěndung ”kasingkạ nihino dingangu tiněna matahuěna”. (Flp. 1:9) Mạeng tala, i kitẹ sarung mapěngaruh ”haghing těntiro palsu bọu tahapěngakal᷊ẹ̌”, kere taumata murtad. (Ef. 4:14) Su tempong lawọ muritẹ̌ su abad humotong Masehi něngědo timol᷊e si Yesus, Rasul Petrus sěbạe mangimang apa nitěntirong i Yesus kai ’bawera makarěntang pěbawiahẹ̌ kěkalẹ̌’. (Basa Yohanes 6:67, 68.) Maning su tempo ene i sie tawe nakaěna kěbị bawerang i Yesus, i sie tatapẹ̌ masatia ual᷊ingu nakaěna katěngadẹ̌ soal i Kristus. I kau lai botonge měnoghasẹ̌ pangangimangu su těntirong Alkitapẹ̌. Mạeng měkoạ ene, pangangimangu sarung tatapẹ̌ matoghasẹ̌ tawẹ soale apa mariadi. Kụ, i kau lai botonge makatoghasẹ̌ pangangimangu taumata wal᷊inẹ.​—2 Yoh. 1, 2.