1. Xana hi vula yini loko hi vulavula hi rito leri nge “ntiyiso”?

 “U WU kume njhani ntiyiso?” “Xana u kulele entiyisweni?” “U ni nkarhi wo tanihi kwihi u ri entiyisweni?” Swi nga endleka u tshame u vutisiwa swivutiso swo fana ni leswi kumbe wena u tshame u swi vutisa van’wana. Hi vula yini loko hi vulavula hi rito leri nge “ntiyiso”? Hakanyingi, hi vula tidyondzo leti hi pfumelaka eka tona, ndlela leyi hi gandzelaka hayona ni ndlela leyi hi hanyaka hayona. Vanhu lava nga “entiyisweni,” va tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka naswona va hanya hi misinya ya milawu ya Bibele. Hikwalaho, va ntshunxiwile etidyondzweni ta vukhongeri bya mavunwa naswona va tiphina hi vutomi hambileswi va nga hetisekangiki.—Yoh. 8:32.

2. Hi ku ya hi Yohane 13:34, 35, i yini lexi nga endlaka leswaku munhu a amukela ntiyiso?

² I yini lexi ku endleke u amukela ntiyiso? Swi nga endleka ku ri matikhomelo lamanene ya vanhu va Yehovha. (1 Pet. 2:12) Kumbexana i ndlela leyi va rhandzanaka hayona. Van’wana va tsakisiwe hi rirhandzu leri va kombiweke rona loko va ta etinhlengeletanweni ta vandlha ro sungula naswona a va ri rivali. Leswi a swi hlamarisi hikuva Yesu u vule leswaku vadyondzisiwa vakwe va ta tiviwa hi rirhandzu. (Hlaya Yohane 13:34, 35.) Kambe ku na swin’wana swi lavekaka leswaku hi ta va ni ripfumelo leri tiyeke.

3. Ku ta humelela yini hi ripfumelo ra hina eka Xikwembu loko hi titshege hi rirhandzu leri kombisiwaka hi vamakwerhu?

³ Ripfumelo ra hina a ri fanelanga ri titshega ntsena hi ku rhandza vanhu va Xikwembu. Hikwalahokayini? A hi nge makwerhu wo karhi, ku nga ha va nkulu kumbe phayona, u endle xidyoho lexikulu, xana u ta endla yini? Ku vuriwa yini loko makwerhu wo karhi a ku twise ku vava? Kumbe makwerhu un’wana a hundzuka mugwinehi? Xana loko sweswo swo endleka, u ta khunguvanyeka kutani u tshika ku tirhela Yehovha? Mhaka hi leyi: Loko  wo aka ripfumelo ra wena eka Xikwembu hi ku vona leswi van’wana va swi endlaka, ku nga ri hikwalaho leswi u nga ni vuxaka na Yehovha, ripfumelo ra wena ri ta tsekatseka. Ripfumelo ra wena a ri fanelanga ri titshega hi ku rhandza vanhu van’wana kambe ri fanele ri titshega hi swilo leswi u swi dyondzaka hi Yehovha. U fanele u khorwiseka leswaku leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi Yehovha i ntiyiso.—Rhom. 12:2.

4. Hi ku ya Matewu 13:3-6, 20, 21, i yini leswi van’wana va swi endlaka loko ripfumelo ra vona ri ringiwa?

⁴ Yesu u vule leswaku van’wana a va ta amukela ntiyiso hi “ntsako” kambe ripfumelo ra vona a ri ta tsana loko va ringiwa. (Hlaya Matewu 13:3-6, 20, 21.) Swi nga endleka a va nga swi tivi leswaku loko va landzela Yesu, va ta langutana ni mitlhontlho. (Mat. 16:24) Kumbexana a va ehleketa leswaku ku va Mukreste swi vula ku hanya bya ka byandlana, va to kuma mikateko handle ko langutana ni mitlhontlho. Kambe emisaveni leyi, mitlhontlho yi lo vuya! Swiyimo swi nga cinca nkarhi wun’wana ni wun’wana kutani swi hi tekela ntsako wa hina.—Ps. 6:6; Ekl. 9:11.

5. Vamakwerhu vo tala va swi kombisa njhani leswaku va kume ntiyiso?

⁵ Vamakwerhu vo tala va tiyiseka leswaku va kume ntiyiso. Hikwalahokayini hi vula tano? Ripfumelo ra vona a ri tsekatseki hambiloko Mukrestekulobye a va twise ku vava kumbe a endle xidyoho. (Ps. 119:165) Loko va langutana ni ndzingo ripfumelo ra vona ri ya ri tiya ku tlula rini na rini. (Yak. 1:2-4) U nga ri kuma njhani ripfumelo ro tano?

6. Ripfumelo ra vadyondzisiwa va le nkarhini wa vaapostola ri tiyisiwe hi yini?

⁶ Vadyondzisiwa va le nkarhini wa vaapostola va tiyise ripfumelo ra vona hi vutivi lebyi va byi kumeke eMatsalweni ni le ka tidyondzo ta Yesu Kreste, ku nga “ntiyiso wa mahungu lamanene.” (Gal. 2:5) Ntiyiso lowu wu katsa tidyondzo hinkwato ta Vukreste leti hi pfumelaka eka tona ni gandzelo ra nkutsulo ra Yesu ni ku pfuxiwa kakwe. Muapostola Pawulo a a tiyiseka leswaku tidyondzo leti i ta ntiyiso. Hikwalahokayini? Hikuva a a tirhisa Matsalwa ku tiyisekisa leswaku “a swi fanela leswaku Kreste a xaniseka ni ku pfuka eka lava feke.” (Mint. 17:2, 3) Vadyondzisiwa va le nkarhi wa vaapostola va amukele tidyondzo teto, va tlhela va titshega hi moya wo kwetsima leswaku wu va pfuna va twisisa Rito ra Xikwembu. Va endle ndzavisiso ku tiyiseka leswaku hakunene tidyondzo teto ti sekeriwe eMatsalweni. (Mint. 17:11, 12; Hev. 5:14) Ripfumelo ra vona a ri nga titsheganga hi ku rhandza vapfumerikulobye ntsena naswona a va nga tirheli Yehovha hikwalaho ka leswi a va tsaka loko va ri ni vapfumerikulobye. Kurinasweswo, ripfumelo ra vona a ri titshege hi ku ‘tiva Xikwembu.’—Kol. 1:9, 10.

7. Ripfumelo ra hina leri sekeriweke eBibeleni ri ta hi pfuna njhani?

⁷ Ntiyiso lowu nga eRitweni ra Xikwembu a wu cinci. (Ps. 119:160) Hi xikombiso, a wu cinci loko mupfumerikulorhi a hi twisa ku vava kumbe a endla xidyoho lexikulu. A wu cinci loko hi langutana ni swiphiqo. Hikwalaho, hi fanele hi wu tiva kahle ntiyiso lowu Bibele yi swi dyondzisaka hi tlhela hi wu kholwa. Ripfumelo ra hina leri sekeriweke eka ntiyiso lowu nga eBibeleni, ri ta hi tiyisa hi nkarhi wa mangava, ku fana ni ndlela leyi nsoma wu tiyisaka xikepe hayona hi nkarhi wa xidzedze. U nga tiyiseka njhani leswaku u kume ntiyiso?

8. Hi ku ya hi 2 Timotiya 3:14, 15, Timotiya u tiyiseke njhani leswaku u kume ntiyiso?

⁸ Timotiya a a tiyiseka leswaku u kume ntiyiso. I yini lexi a xi endla a tiyiseka? (Hlaya 2 Timotiya 3:14, 15.) Mana wakwe ni kokwa wakwe  hi vona vo sungula ku n’wi dyondzisa “matsalwa yo kwetsima.” Kambe a swi kanakanisi leswaku na yena u tinyike nkarhi wo tidyondzisa matsalwa wolawo. Hikwalaho, u ‘susumeteleke ku pfumela’ leswaku leswi a swi dyondzaka i ntiyiso. Hi ku famba ka nkarhi, Timotiya, mana wakwe ni kokwa wakwe va dyondze tidyondzo ta Vukreste. A swi kanakanisi leswaku Timotiya u tsakisiwe ngopfu hi rirhandzu leri valandzeri va Yesu a va ri na rona naswona a lava ku heta nkarhi wo tala na vona a ri karhi a khathalela vamakwavo hi tlhelo ra moya. (Filp. 2:19, 20) Hambiswiritano, ripfumelo ra yena a ri nga titshegaga hi ku rhandza vamakwavo kambe a ri titshege hi ku va ni vuxaka na Yehovha. Hilaha ku fanaka, na wena anakanyisisa hi leswi u swi dyondzeke hi Yehovha loko u hlaya Bibele.

9. Hi tihi tidyondzo tinharhu ta xisekelo leti u faneleke u tiyiseka hatona?

⁹ U fanele u sungula u tiyiseka hi tidyondzo tinharhu ta xisekelo. Yo sungula, u fanele u tiyiseka leswaku Yehovha Xikwembu hi yena Mutumbuluxi wa swilo hinkwaswo. (Eks. 3:14, 15; Hev. 3:4; Nhlav. 4:11) Ya vumbirhi, u fanele u tiyiseka leswaku Bibele yi tamele rungula leri huhuteriweke leri kongomisiweke eka vanhu. (2 Tim. 3:16, 17) Ya vunharhu, u fanele u tiyiseka leswaku Yehovha u ni nhlangano wa vanhu vakwe lava n’wi gandzelaka lava rhangeriwaka hi Kreste naswona vanhu volavo i Timbhoni ta Yehovha. (Esa. 43:10-12; Yoh. 14:6; Mint. 15:14) Ku tiva ntiyiso lowu wa xisekelo, a swi kali swi lava u tiva Bibele hinkwayo. U fanele u tirhisa “matimba ya [wena] ya ku anakanya,” u tiyiseka leswaku hakunene u kume ntiyiso.—Rhom. 12:1.

10. Ku engetela eka ku tiva ntiyiso, i yini swin’wana leswi hi faneleke hi swi endla?

¹⁰ Loko se u tiva ntiyiso hi Bibele, hi Xikwembu swin’we ni vanhu va xona, tirhisa Matsalwa leswaku u dyondzisa van’wana ntiyiso wolowo. Hikwalahokayini? Leswi hi nga Vakreste, hi ni vutihlamuleri byo dyondzisa vanhu lava  hi yingisaka ntiyiso lowu hi wu dyondzaka. * (1 Tim. 4:16) Loko hi ri karhi hi dyondzisa vanhu ntiyiso wa le Bibeleni, ripfumelo ra hina ri ta ya ri tiya swinene.

11. Hi nga n’wi tekelela njhani muapostola Pawulo loko hi dyondzisa?

¹¹ Loko muapostola Pawulo a dyondzisa vanhu, a a “tirhisa timhaka leti khorwisaka [mayelana] na Yesu hi ku landza Nawu wa Muxe ni Vaprofeta.” (Mint. 28:23) Hi nga n’wi tekelela njhani Pawulo loko hi dyondzisa van’wana ntiyiso? A hi fanelanga hi va byela ntsena leswi Bibele yi swi vulaka. Hi fanele hi pfuna swichudeni swa hina swa Bibele swi anakanyisisa hi leswi swi swi dyondzaka loko swi ri karhi swi aka vuxaka na Yehovha. Hi lava swi amukela ntiyiso, ku nga ri hikwalaho ka leswi swi hi xiximaka kambe hikwalaho ko tiyiseka leswaku leswi swi swi dyondzaka mayelana ni Xikwembu i ntiyiso.

12-13. Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va tshama entiyisweni?

¹² Vatswari a swi kanakanisi leswaku mi lava vana va n’wina va tshama entiyisweni. Swi nga endleka mi tibyela leswaku loko vo kuma vanghana lavanene evandlheni, vuxaka bya vona na Yehovha byi ta tiya. Hambiswiritano, leswaku vana va n’wina va khorwiseka leswaku va kume ntiyiso, va fanele va endla swo tala ku tlula ku va ni vanghana lavanene. Va fanele va va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu va tlhela va kholwa ntiyiso lowu va wu dyondzaka eBibeleni.

¹³ Leswaku vatswari va kota ku dyondzisa vana va vona ntiyiso mayelana ni Xikwembu, va fanele va veka xikombiso lexinene loko swi ta emhakeni ya ku dyondza Bibele. Va fanele va tinyika nkarhi wo anakanyisisa hileswi va swi dyondzaka. Sweswo, swi ta endla va kota ku dyondzisa vana va vona ku endla leswi fanaka. Va fanele va dyondzisa vana va vona ku tirhisa switirhisiwa swo endla ndzavisiso, ku fana ni loko va dyondzisa xichudeni xa vona xa Bibele. Loko va endla tano, va ta pfuna vana va vona va rhandza Yehovha ni ku tshemba leswaku Yehovha u tirhisa “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ku hi pfuna hi twisisa Bibele. (Mat. 24:45-47) Vatswari mi nga dyondzisi vana va n’wina tidyondzo ta Bibele ta xisekelo ntsena. Va pfuneni va va ni ripfumelo leri tiyeke hi ku va dyondzisa “swilo leswi enteke swa Xikwembu,” hi ku ya hi malembe ni vuswikoti bya vona.—1 Kor. 2:10.

14. Hikwalahokayini hi fanele hi dyondza hi vuprofeta bya le Bibeleni? (Vona ni bokisi leri nge “ Xana U Nga Byi Hlamusela Vuprofeta Lebyi?”)

¹⁴ Vuprofeta bya Bibele i xiphemu xa nkoka xa Rito ra Xikwembu, byi endla hi va ni ripfumelo leri tiyeke eka Yehovha. Hi byihi  vuprofeta lebyi tiyiseke ripfumelo ra wena? Kumbexana i vuprofeta lebyi vulavulaka hi ‘masiku yo hetelela.’ (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Hi byihi vuprofeta byin’wana lebyi hetisekeke lebyi tiyiseke ripfumelo ra wena? Hi xikombiso, xana u nga swi kota ku hlamusela ndlela leyi vuprofeta lebyi nga eka Daniyele ndzima 2 kumbe eka Daniyele ndzima 11, byi hetisekeke hayona ni ndlela leyi byi hetisekaka hayona namuntlha? * Loko u ri ni ripfumelo leri sekeriweke eBibeleni, ripfumelo rero a ri nge tsekatseki nikatsongo. Ehleketa hi vamakwerhu lava xanisiweke hi ndlela ya tihanyi eJarimani hi nkarhi wa Nyimpi Ya Vumbirhi Ya Misava. Hambileswi a va nga byi twisisi hi ku helela vuprofeta lebyi vulavulaka hi masiku ya makumu kambe a va ri ni ripfumelo leri tiyeke eRitweni ra Xikwembu.

15-17. Ku dyondza Bibele swi va tiyise njhani vamakwerhu lava a va xanisiwa hi Manazi?

¹⁵ Hi nkarhi wa ku fuma ka Manazi eJarimani, magidi ya vamakwerhu va yisiwe etikampeni ta nxaniso. Hitler na Heinrich Himmler, loyi a ri mutirhela mfumo wa xiyimo xa le henhla, a va nga lavi ku vona Timbhoni ta Yehovha. Makwerhu un’wana wa xisati u vula leswaku Himmler u byele ntlawa wa makwerhu vaxisati eka yin’wana ya tikampa ta nxaniso a ku: “Yehovha wa n’wina i mufumi etilweni kambe laha misaveni hi hina hi fumaka! Hi ta mi komba leswaku i vamani lava nga ta tiyisela nkarhi wo leha exikarhi ka hina na n’wina!” I yini lexi pfuneke vanhu va Yehovha leswaku va tshama va tshembekile?

¹⁶ Swichudeni sweswo swa Bibele a swi swi tiva leswaku Mfumo wa Xikwembu wu sungule ku fuma hi 1914. Hi yona mhaka a swi nga hlamali loko swi kanetiwa hi ndlela ya tihanyi. Hambiswiritano, vanhu va Yehovha va swi tiva kahle leswaku a ku na mfumo ni wun’we wa vanhu lowu nga sivelaka ku hetiseka ka xikongomelo xa Xikwembu. Hitler a a nga ta swi kota ku herisa vukhongeri bya ntiyiso kumbe ku simeka mfumo lowu a wu ta va ni matimba ku tlula Mfumo wa Xikwembu. Vamakwerhu a va tiyiseka leswaku hambi ko ba lexi dumaka, mfumo wa Hitler wu ta kuma ndzhuti wu yima.

 ¹⁷ Leswi vamakwerhu volavo a va tiyiseka hi swona a ku ri ntiyiso. Swi nga si ya kwihi, mfumo wa Manazi wu kume ndzhuti wu yima naswona Heinrich Himmler loyi a nga te, “laha misaveni hi hina hi fumaka,” a ri karhi a hlanula swirhendze a lava vutumbelo. Loko a ri karhi a baleka, u hlangane na Makwerhu Lübke, khale ka xivochwa lexi a a xi tiva leswaku i Mbhoni ya Yehovha. Hikwalaho ko hela matimba, Himmler u vutise Makwerhu Lübke a ku: “N’wina Swichudeni Swa Bibele, i yini leswi nga eku endlekeni?” Makwerhu Lübke u byele Himmler leswaku Timbhoni ta Yehovha, i khale ti swi tiva leswaku mfumo wa Manazi wu ta kuma ndzhuti wu yima naswona a ti ta ntshunxeka evuhlongeni. Himmler loyi a a khovolela Timbhoni ta Yehovha se a tsemeke nomu. Endzhakunyana, Himmler u tisungile. Hi dyondza yini? Ku dyondza Bibele ni vuprofeta lebyi nga eka yona, swi ta tiyisa ripfumelo ra hina eka Xikwembu naswona swi ta hi pfuna hi kota ku yima hi tiyile hi nkarhi wa maxangu.—2 Pet. 1:19-21.

18. Hi ku ya hi Yohane 6:67, 68, hikwalahokayini hi fanele hi va ni “vutivi lebyi kongomeke ni ku twisisa loku heleleke” leswi Pawulo a vulavuleke ha swona?

¹⁸ Un’wana ni un’wana wa hina u fanele a va ni rirhandzu, ku nga mfungho lowu Vakreste va tivekaka ha wona. Hi fanele hi tlhela hi va ni “vutivi lebyi kongomeke ni ku twisisa loku heleleke.” (Filp. 1:9) Handle ka swona, hi nga “yingayingisiwa hi mheho yin’wana ni yin’wana ya ku dyondzisa hi mano ya vanhu,” ku katsa ni vagwinehi. (Efe. 4:14) Enkarhini wa Yesu, loko vadyondzisiwa vo tala va tshike ku landzela Yesu, muapostola Petro u kombise leswaku wa khorwiseka leswaku Yesu u ni “marito ya vutomi lebyi nga heriki.” (Hlaya Yohane 6:67, 68.) Hambileswi Petro hi nkarhi wolowo a nga swi twisisi hi ku helela leswi a swi vuriwa kambe u tshame a tshembekile hikuva a a tiva ntiyiso mayelana na Kreste. Na wena, u nga swi kota ku kombisa leswaku wa swi kholwa leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Loko u endla tano, a xi kona ni xin’we lexi nga tsekatsekisaka ripfumelo ra wena naswona u ta kota ku pfuna van’wana va va ni ripfumelo leri tiyeke.—2 Yoh. 1, 2.