1. Jé Paul a nga mem?

PAUL a nga meme na a wô’ô wô’ôtan ate’e biyoñe biziñ. A nga jô na nyule jé ja “wu ntuk,” na a yiane ve ngul asu na a bo mam me ne mvaé mise me Yéhôva, a na Yéhôva a ne teke yalane nye aval a yi éyoñ ése. (2 Bec. 4:16; 12:7-9; Bero. 7:21-23) A nga jô fe na besiñe bé be mbe be yene’e nye ane ntetek. * Ve a nji jô’é na mam bôte bevo’o ba simesan nge ke bikobe bié bi bo na a yen émiene zezé.​—2 Bec. 10:10-12, 17, 18.

2. Bela’ane 2 Becorinthien 12:9, 10 asu na ô liti jame Paul a nga kôme yé’é.

² Paul a nga kôme yé’é na môt a ne bo ngul to’o éyoñ a ne atek. (Lañe’e 2 Becorinthien 12:9, 10.) Yéhôva a nga kate Paul na ngule jé “ja dañe litiban ate’ été,” nalé a tinane na Yéhôva a nga ye ve nye abime ngul é mbe é sili’i nye. Bi tame taté zu yen amu jé bi nji yiane dañe tyelé nleme yôp éyoñ besiñe bangan ba ta bia.

3. Amu jé bi ne yene mvaé meta été?

³ Teke môt éziñ a nye’e éyoñ ba ta nye. Ajô te, nge bi dañe tyelé nleme yôp éyoñe besiñe bangan ba ta bia, bi ne bili atek. (Min. 24:10) Bia yiane ñhe yen  meta map aya? Ane Paul, bi ne “yene mvaé . . .  meta été.” (2 Bec. 12:10) Amu jé bia jô nalé? Amu meta a mewosan mete ma bo’olô na bia bi ne beyé’é be Yésus. (1 P. 4:14) Yésus a nga jô na beyé’é bé ba ye tôban étibela’a. (Jean 15:18-20) Jam ete e nga yené ntete mimbu ôsu. Melu mete, ba be nga yé’é metume ya Grèce be mbe be yene’e Bekristen ane bôte be nji bi fek, ane zezé bôt. Wônaa Bejuif ki be mbe be yene’e Bekristen ane bôte be nji bo sikôlô a bedimi mam, fo’o ve avale be mbe fe be yene’e Pierre ba Jean. (Mam. 4:13) E mbe fo’o e yené’é ve ane Bekristen be ne mintetek, mbe va teke nyoñe ngap a mam me pôlitik, di baa teke ngule nkane bita é ne kamane be, mbe fe môt ase a mbe a biasé’é.

4. Jé Bekristen be nga bo éyoñ bôte be mbe be biasé’é be?

⁴ Ye Bekristene ya éyoñ éte be nga jô’é na mam besiñe bap ba jô nge bo me te’e be? Teke jôm. Pierre ba Jean be be nga wô’ô wô’ô mvaé ya tôban étibela’a amu jôé Krist. (Mam. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Beyé’é be nji be be bili na ba wô’ô ôson. Nya ajôô a ne na Bekristen ya ntete mimbu ôsu bete be nga volô bôt adañe besiñe bap bese. Mon éve’an a ne na, bekalate bevo’o béziñ ya be be be nga tili ba ke ôsu a volô bemillion be bôte den. Éjôé be mbe be kañete’e é ntele yôp, a ana’ana é mbeme fe jôé si. (Mt. 24:14) Ve beta éjôé pôlitik a mbe a tibili’i be a ne vé den? Beyé’é be Yésus bete be be ntoo ñhe bejôô bôt yôp awolo bia kobô di! Besiñe baba ki be ne fe kôme tabe éjôé Bekristen bete si mfefé émo, nge Zambe a wô’ô be éngôngo a wômôlô be.​—Nli. 5:10.

5. Bela’ane Jean 15:19 asu na ô liti amu jé ba biasé Bengaa be Yéhôva den.

⁵ Dene fe e wô’ô kui na be biasé bebo bisaé be Yéhôva a kpwe’ele be amu bôte ya émo ba simesane na bi ne mekut a mintetek. Amu jé ba bo bia nalé? Amu bi nji yene mam ane bôte ba bômane bia. Bia jeñe na bi bo éjote nyul, mewôk, a évôvoé nlem. Ve émo ji ki ja semene bôte be ne mebun, ébiasé a éngana’a. Jam afe e ne na bia nyoñe ke ngab a mam me pôlitik nge ke a bita bia boban mesi bi too. Bia kômbô ki vu bôte ya émo, jôm ete nje ba biasé bia.​—Lañe’e Jean 15:19; Bero. 12:2.

6. Beta be mam bevé Yéhôva a volô bebo bisaé bé na be bo?

⁶ Akusa bo émo ja biasé bia, Yéhôva nye a ve bia ngule ya bo beta be mam. Ésaé nkañete é ngenane te tame bobane si bi too nyi éyoñ éfe avale ja bobane melu ma. Bebo bisaé be Yéhôva mbe be dañeya kôñelan a kabe bôte minsoé mi kalate, ba belane fe Bible na be volô bemillion be bôte na be bi mbamba ényiñ. Yéhôva fo’o nnye a bo ésaé éte ése, ve a belane bôt émo ja biasé a yene zezé. Jé ki bi ne jô a lat a môt ase ya be bia? Ye Yéhôva a ne fo’o fe bia ve ngul? Nge nalé jé bia yiane bo asu na a volô bia? Bi tame zu yene mam melal nkañete Paul ô ne ye’ele bia.

7. Sikôlô mbé Paul a ye’ele bia?

⁷ Nkañete Paul wo ye’ele bia na, éyoñe bia kañe Yéhôva, bi nji yiane ve’ele tabe ndi a ngule jangan nge ke  fe’e jangan biabebien. Abui bôt e mbe e semé’é Paul amu a mbe beta ñyeme mam, a too fe nya ntyetyeñe môt. Mam mete me mbe ve bo na a bo mebun a na a tabe émiene ndi. A nga yaé Tarse, beta tisone ya Rome. Tison éte é mbe é bili abui akum a beta université. Paul a nga bo beta besikôlô; Gamaliel, beta ñyeme mame ya éyoñ éte nnye a mbe ñye’ele wé. (Mam. 5:34; 22:3) Nde fe na, Paul a nji be mone môt ayoñe Bejuif. Émien a nga jô na: “Me nga ke ôsu mbunane ya Bejuif été, a dañ abui bôte ya miaé wom vôme bôte ya ayoñe dam be nga too.” (Beg. 1:13, 14; Mam. 26:4) Ve Paul a nji be a too émiene mebun a zen éziñ.

8. Bela’ane Bephilippien 3:8 na ô kate bia avale Paul a mbe a yene’e mam a nga ben émo, a amu jé a mbe a “yene’ mvaé ate’ été.”

⁸ Paul a nga wô’ô mvaé ya bene mam mese a nga bi émo. Akusa bo émo je é mbe é yene’e me nkenge, Paul nye a mbe a lôô mam mete ane “biôme ya wua fé [nge ke avise mbuan, nwt-F].” (Lañe’e Bephilippien 3:8.) Paul a nga tôban abui minju’ éyoñ a nga su’ulane bo ñyé’é Yésus. Bôte ya ayoñe dé émien ve taté na ba feme nye. (Mam. 23:12-14) Ja’a Beromain bebiene fe, bôte ya ayoñe baa dé, be nga yite nye a fete nye mimbôk. (Mam. 16:19-24, 37) Ane ô vaa nalé, Paul émien a mbe a tyelé’é nleme yôp abui ajô ya bikobe bié. (Bero. 7:21-25) Ve akusa bo mam mete mese, Paul a mbe a “yene’ mvaé ate’ été.” Amu jé? Amu éyoñ a mbe atek nje a mbe a kôme’e yene ngule Zambe ényiñe jé.​—2 Bec. 4:7; 12:10.

9. Bia yiane yen mam me ne bo na bi wô’ôtane na bi ne ate’ aya?

⁹ Nge bia yi na Yéhôva a ve bia ngule jé, bi nji yiane tabe mebun a ngule jangan, ñyemane wongan, abime sikôlô bi nga bo, a akume dangan. Sa ke mam mete mme ma bo na Yéhôva a belane bia. Nya ajôô a ne ne na, abui bebo bisaé be Yéhôva e nji bo “beyem mame ya  minsôn,” nge “biwôlô bi bôt,” nge ke “bôte ya duma.” Ve Yéhôva a tobe na a belane “biôme ya si nyô bi ne te fek, [nge ke atek, nwt-F].” (1 Bec. 1:26, 27) Ajô te, to’o ô nji bi mame bia te lañ atata’a ya abeñe di, te buni na ô vo’o kañe Yéhôva. Yeme’e na été éte nje ja ye tu’a volô volô na ô yen ane ngule Yéhôva ja bo ésaé be wo. Bi tame jô na wo kate kamane mbunane wôé amu wo ko bôte béziñe woñ, ye’elane Yéhôva na a ve wo ayo’o nlem asu na ô kobô ajô dé. (Beép. 6:19, 20) Nge a ne ke na ô ne beta nkôkon, ye’elane Yéhôva na a ve wo ngule ja sili asu na ô ke ôsu a bo nye ésaé a ayôñ ése. Éyoñ ése wo ye yen ane Yéhôva a volô wo, nde fe mbunane wôé wo ye ke ôsu a yeme nalé.

10. Amu jé bia yiane yé’é minkañete bebo bisaé be Yéhôva ya Bible, ane mi bia koone mie Behébreu 11:32-34?

¹⁰ Paul a mbe a kôme’e nyoñ éyoñe ya yé’é Mejô me Zambe. A nga yé’é abui mam Kalate Zambe été, ve minkañete bebo bisaé be Yéhôva mi ne été mi nga volô fe nye abui. Éyoñ a nga tili kalate Behébreu, a nga jô Bekristene na be vu bive’ela bi bôte béziñ be nga liti ngule mbunan. (Lañe’e Behébreu 11:32-34.) Bia zu kobô ajô môte wua ya be be: Njôô bôte David. Mewosan David a nga tôbane me me nji be me so’o nye ve be besiñe bé, bemvôé bé bebiene fe be nga tebe nye ngame yat. Bi tame zu yen aval avé éve’ela David é nga volô Paul a aval avé bia fe bi ne vu nlômane Yésus ôte.

11. Amu jé be mbe ve simesane na David a ne atek? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

¹¹ Mise me bôt, David a mbe ve yené ntetek a dañe beta mbo bita be mbe be loone na Goliath. Éyoñ Goliath émien a nga yene nye, a nga taté bôé vioé amu “a nga biasé nye.” Goliath a mbe nsa’a môt, a bili mengômesan bita mese, a too fe nnôma mbo bita. David ki a mbe a bili jé? Teke fo’o mfañe jôme mise me bôt, a too ke aka’a mone mongô, teke ki na a mbe a tameya ke bita môs éziñ. Ve David a nga yene mvaé ate’ dé été. A nga tabe Zambe wé mebun, ane Yéhôva a nga volô nye na a dañe beta nsiñe wé ate. ​—1 Sa. 17:41-45, 50.

12. Nju’u ôvé ôfe David a nga tôbane wô?

¹² David a nga tôbane nju’u ôfe, nju’u ôte ô mbe ve bo na mo me jolé nye. David a nga jaé saane Saül, njôô bôte ya Israël. Atata’a Saül a mbe a kôme’e semé David. Ve mvuse ya valé, mebun me nga nyiine nye nlem a tindi nye na a bo David éviele. Ane a nga taté na a siñe David a jeñe fane ya wôé nye.​—1 Sa. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. David a nga bo aya éyoñ Saül a nga vañe feme nye?

¹³ Akusa bo Saül a mbe fo’o a feme’e nye teke étom, David nye a nga ke ôsu a semé njôô bôte Yéhôva émien a nga telé. (1 Sa. 24:6) A nji ve Yéhôva bijô. Ve a nga ke ôsu a ja’é nye ngule ya jibi beta nju’u ate.​—Besam 18:1 a suscription.

14. Nju’u ôvé Paul a nga tôbane wô ô funa’ane wu David?

¹⁴ Nlômane Paul fe ô nga tebe été éte. Besiñe be Paul be mbe ngul abui a lôte nye. Abui mimfañe mi bôte ya éyoñe jé mi mbe mi feme’e nye. E nga kui kui  na be bôme nye a futi nye mimbôk. Bemvôé bé béziñe fe be nga tibili nye. To’o akônda été bôte be nga tebe nye ngame yat. (2 Bec. 12:11; Beph. 3:18) Ve Paul a nga mane dañe besiñe bé bese. Aval avé? A nga ke ôsu a kañete akusa bo mewosan. A nga ke fe ôsu a nye’e bobenyañe bé ya nsisim to’o éyoñ be mbe be bo’o nye mam ma taé nye nlem. Jam da dañ é ne na a nga ba’ale élate jé a Yéhôva ényiñe jé ése. (2 Tim. 4:8) A nga kui na a bo mam mete mese amu a mbe a too môte mebun ve Yéhôva, sa ke émien.

15. Nsôñane wongan ô ne ôvé, a aval avé bi ne tôé wô?

¹⁵ Ye wo tôban étibela’a sikôlô, nda bisaé, nge ke nda bôte jôé amu ô ne Ngaa? Ye môt éziñ a kolé wo ôbak akônda été? Nge nalé, simesa’ane David ba Paul. Ôwé, wo fe ô ne ngule ya ke ôsu a “dañ abé a mvaé.” (Bero. 12:21) Bi bi nji jeñe na bi nyiñili bôt ébañe mvom asu avale David a nga bo, ve nsôñane wongan ô ne na bi futi be Mejô me Zambe nlem été. Bia jalé nsôñan ôte éyoñ bia liti be biyalane ya minsili miap Bible été, éyoñ bia semé a mvamane ba ba biasé bia, a éyoñ bia bo môt ase mvaé, a kusa siñe bia nge momo.​—Mt. 5:44; 1 P. 3:15-17.

16-17. Jam avé Paul a nji vuane môs éziñ?

¹⁶ Ôsusua na Paul a bo ñyé’é Krist, be mbe be loone nye na Saul; angôndô ya ébiasé mone ndôman, a tibili’i Bekristene mbia jam. (Mam. 7:58; 1 Tim. 1:13) Yésus émiene nnye a nga telé nye môs éziñ, valé a tééya dulu na a ke wosan akônda Bekristen. Yésus a nga kobô Paul a too yôp, a bo fe na a ku ndim. Ye a zu fo’o kañese mvolane bôte a mbe a taté’é siñ? Paul a nga sili émiene si, a yebe na Ananias, ñyé’é Yésus éziñ a kui nye mis.​—Mam. 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Mvuse ya valé Paul a nga bo beta étôtôlô Kristen akônda, ve a nji vuane  jame Yésus a nga ye’ele nye zene ya Damas. Paul a nga ke ôsu a bo éjote nyul, a nga kañese fe na bobejañ a besita ya akônda be volô nye. A nga meme na Bekristene bete be ne fo’o “mvolane nlem” asu dé.​—Beco. 4:10, 11.

18. Jé é ne bo na bi bo te kañese mvolan bôte bevok?

¹⁸ Jé nkañete Paul ô ne ye’ele bia? Éko éziñ éyoñ bi nga taté na bia yé’é benya mejôô, bi mbe bi kañese’ tyi’ibi na bôte bevok be volô bia amu bi mbe bi yeme’ na bi ne ve ayôme bongô mfa’a ya nsisim. (1 Bec. 3:1, 2) Ve dene ki bia bo aya? Nge bi ne nnôme mbo ésaé Yéhôva, e ne bo ôbe ayaé na bi kañese mvolan, e dañedañ nge môt a kômbô volô bia a ngenane teke bo abim mimbu bi bi boya ékôane Yéhôva. Nya ajôô ki a ne na Yéhôva a belane bobejañe ya akônda na a kômôtô bia. (Bero. 1:11, 12) Nge bia yi na Yéhôva a ve bia ngule jé, bia yiane kôme kañese mvolan wo so bia be Bekristene bevok.

19. Jé é nga volô Paul na a bo beta be mam ésaé Yéhôva?

¹⁹ Paul a nga bo angôndô ya beta be mam ésaé Yéhôva éyoñ a nga bo Kristen. Amu jé? Amu a nga yé’é na sa ke ngule minsôn, nge ñyemane mam, nge abime sikôlô môt a nga bo, nge ke akum, mbie bi ne jôm, ve éjote nyul a fulu ya tabe Yéhôva mebun. Ngo’o nge bia bese bia jeñe na bi vu Paul mimfa’a milale mi: (1) e kôme tabe ndi a Yéhôva, (2) e jeñe na bi vu mbamba bive’ela ya Kalate Zambe, a (3) e kañese mvolan wo so bia be bôte bevok. Éyoñ éte nje ñhe ja ye bo na, bi kusa wô’ôtan ate’ aya, Yéhôva émien a ye ve bia ngul.