1. Nĩ kyaũ mũtũmwa Vaulo weesĩ ĩũlũ wake?

ĨVINDA yĩmwe mũtũmwa Vaulo nĩweetĩkĩlile kana ve mavinda weew’aa e mwonzu. Aisye kana mwĩĩ wake nĩwaendeee “kũthela vinya,” na aĩ no nginya ang’ang’ane kwĩka kĩla kyaĩlĩte. O na aisye kana ti kĩla ĩvinda Yeova wasũngĩaa mboya syake ũndũ we wendaa. (2 Ako. 4:16; 12:7-9; Alo. 7:21-23) O na ĩngĩ, Vaulo nĩwaisye kana ala mamũvĩngaa moonaa e mwonzu. * Ĩndĩ ndaaĩtĩkĩla woni mũthũku wa andũ angĩ kana mawonzu make matume eyona e vathei.—2 Ako. 10:10-12, 17, 18.

2. Kwosana na 2 Akolintho 12:9, 10, nĩ ũndũ wĩva wa vata Vaulo weemanyĩisye?

² Ũndũ wa vata ũla Vaulo weemanyĩisye nĩ ũũ: Mũndũ no ethĩwe na vinya o na yĩla ũkwĩw’a e mwonzu. (Soma 2 Akolintho 12:9, 10.) Yeova eeie Vaulo kana vinya wake “wonekaa nesa wonzunĩ.” Ũu nĩ kwasya kana Yeova esaa kũnenga Vaulo vinya ũla wakosete. Mbee, ekai twone nĩkĩ tũtaĩlĩte kũthĩnĩka yĩla ala meũtũvĩnga matũumanga.

3. Nĩkĩ twaĩle kũtana yĩla twaumangwa?

³ Vai mũndũ wendete kũumangwa. Ĩndĩ yĩla twathatw’a mũno nĩ ndeto ila tũũneenewa nĩ amaitha maitũ, no tũkw’e  ngoo. (Nth. 24:10) Kwoou, twaĩle kwĩka ata yĩla twaumangwa nĩ ala meũtũvĩnga? O ta Vaulo, no ‘tũtane yĩla twaumangwa.’ (2 Ako. 12:10) Nĩkĩ? Nũndũ kũumangwa na kũvĩngwa kwonanasya kana twĩ amanyĩw’a ma w’o ma Yesũ. (1 Vet. 4:14) Yesũ nĩwawetie kana aatĩĩi make makathĩnw’a. (Yoa. 15:18-20) Kĩu nĩkyeanĩie ĩvindanĩ ya atũmwa. Ĩvindanĩ yĩu, andũ ala matavĩtwe nĩ syĩthĩo sya Akiliki moonaa Aklĩsto me andũ mate asomu na me onzu. O namo Ayuti moonaa Aklĩsto, ta mũtũmwa Vetelo na mũtũmwa Yoana, me andũ “mate asomu na mate nguma.” (Meko 4:13) Aklĩsto moonekaa me onzu nũndũ mayeelikasya siasanĩ na kwoou mayaĩ na wasya silikalĩnĩ, mayeelikasya itanĩ sya kaũ, na nĩmavũthĩtw’e.

4. Aklĩsto ma mbee meekie ata yĩla andũ mamaneeneie maũndũ mataĩle?

⁴ Mo Aklĩsto asu ma mbee nĩmeetĩkĩlile woni ũtaĩle wa ala mamavĩngaa ũmasiĩĩe kũmũatĩĩa Yesũ? Aiee. Kwa ngelekany’o, mũtũmwa Vetelo na mũtũmwa Yoana moonaa ne ndaĩa nene kũthĩnw’a nũndũ wa kũmũatĩĩa Yesũ na kũmanyĩsya angĩ ĩũlũ wake. (Meko 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Amanyĩw’a asu mayaĩ na kĩtumi o na kĩva kya kwĩw’a nthoni. O na kau Aklĩsto asu mayanengawa ndaĩa isionĩ ila mekalaa, nĩmeekie maũndũ maingĩ matetheesya andũ kũthonoka ũndũ asu mamavĩngaa meekie. Kwa ngelekany’o, mavuku ma Mbivilia ala maandĩkiwe nĩ amwe moo nĩmaendeee kũtethya andũ milioni mbingĩ na kũmanenga wĩkwatyo. Na Ũsumbĩ ũla Aklĩsto asu matavanasya yu nũsumbĩkĩte ĩtunĩ, na o mĩtũkĩ nũũsumbĩka andũ onthe ĩũlũ wa nthĩ. (Mt. 24:14) Ĩndĩ kĩvathũkany’o na ũu, silikalĩ ĩla yathĩnasya Aklĩsto asu nĩyavalũkile, na yoola. Namo Aklĩsto asu aĩkĩĩku yu nĩ asumbĩ ĩtunĩ. Ĩndĩ ala mamavĩngaa nĩmakwie, na ethĩwa makathayũũkw’a, makasumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ ũla watavanaw’a nĩ Aklĩsto asu mamamenete.—Ũvu. 5:10.

5. Kwosana na Yoana 15:19, nĩkĩ andũ ma Yeova mavũthaw’a?

⁵ Andũ amwe ũmũnthĩ nĩmavũthasya andũ ma Yeova, na mamaneeneaa naĩ nũndũ mesilasya ti asomu na nĩ onzu. Nĩkĩ? Nũndũ tũyĩtĩkĩlanaa na mawoni ma andũ ala matũthyũlũlũkĩte. Nĩtũtataa kwĩkala twĩnyivĩtye, twĩ auu, na twĩ ewi. Ĩndĩ andũ ma nthĩ ĩno mendete ala me mĩtũlyo, me ngũlũ, na mate ewi. O na ĩngĩ, tũyĩlikasya siasanĩ, na tũilikaa itanĩ sya kaũ sya nthĩ o na yĩva. Tũyĩkalaa kwosana na ũndũ nthĩ ĩkwenda, na kwoou twonekaa twĩ vathei.—Soma Yoana 15:19; Alo. 12:2.

6. Nĩ kyaũ Yeova ũendeee kwĩanĩsya atũmĩĩte andũ make?

⁶ O na andũ ma nthĩ methĩwe metwona ata, Yeova aendeee kũtũtũmĩa kwĩanĩsya maũndũ manene. Kwa ngelekany’o, nũtũtetheesye kũtavany’a mũno kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva. Athũkũmi make nĩmaumĩthasya makaseti, ala maalyũlawa kwa ithyomo mbingĩ na kũnyaĩĩkw’a mũno ĩũlũ wa nthĩ. Na nĩmatũmĩaa Mbivilia kũtetheesya andũ milioni mbingĩ methĩwe na mwĩkalĩle mũseo. Nguma na ngatho syaĩle kũmũsyokea Yeova, ũla ũtũmĩaa kĩkundi kya andũ monekaa mate vinya nĩ nthĩ ĩno, kwĩanĩsya maũndũ asu manene. Nao nata mũndũ ũmwe ũmwe? We Yeova no anenge kĩla ũmwe witũ vinya? Ethĩwa no eke ũu, nĩ kyaũ twaĩlĩte kwĩka nĩ kana tũkwate vinya ũsu? Ekai tũneenee maũndũ atatũ ngelekany’o ya mũtũmwa Vaulo ĩtonya kũtũmanyĩsya.

7. Ngelekany’o ya Vaulo yĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁷ Ũndũ ũmwe ngelekany’o ya Vaulo ĩkũtũmanyĩsya nĩ: Ndũkekwatye vinya kana ũtonyi waku yĩla ũũmũthũkũma Yeova. Kwa kĩthimo kya mũndũ, Vaulo aĩ na kĩtumi kya kwĩtũlya na kwĩyĩelela. Eanĩie taoninĩ nene ya kĩsio kyasumbĩkĩtwe nĩ Lomi, yeetawa Taliso. Taoni ĩsu yaĩ maendeeo, na yaĩ na yunivasiti yĩ nguma. Eka ũu, Vaulo aĩ mũndũ mũsomu mũno. Asomethiw’e nĩ ũmwe wa atongoi ma Ayuti wanengetwe ndaĩa mũno ĩvindanĩ yĩu, weetawa Kamalieli. (Meko 5:34; 22:3) Na ve ĩvinda Vaulo waĩ nguma katĩ wa Ayuti. Aisye: “Nĩneekĩte maendeeo maingĩ nthĩnĩ wa Ndĩni ya Ayuti kũvĩtũka aingĩ ma mbaĩ yakwa ala maĩ ma ĩika yakwa.” (Aka. 1:13, 14; Meko 26:4) Ĩndĩ o na vailye ũu, Vaulo ndaaĩkwatya ũtonyi wake mwene.

8. Kwosana na Avilivi 3:8 na maelesyo ma kwongeleela, Vaulo oonaa ata syĩndũ ila waekanie nasyo, na nĩkĩ ‘watanaa yĩla wĩ na mawonzu’?

⁸ Vaulo nĩwatanie kũekana na syĩndũ ila syatumaa oneka e wa vata nĩ andũ ala angĩ. Eka ũu, oonaa syĩndũ isu “ta takataka.” (Soma Avilivi 3:8 na maelesyo ma kwongeleela.) Vaulo nĩwakwatiwe nĩ mathĩna maingĩ nũndũ wa kũmũatĩĩa Klĩsto. Kwa ngelekany’o, andũ ma mbaĩ yake nĩmamũmenie. (Meko 23:12-14) Na o na kau aĩ laiaa wa Lomi, Alomi nĩmamũvũie na mamwĩkya yela. (Meko 16:19-24, 37) O na ĩngĩ, Vaulo nĩweesĩ kana we aĩ mwene naĩ, na vayaĩ laisi kwake kwĩka kĩla kyaĩlĩte. (Alo. 7:21-25) Ĩndĩ vandũ va kwĩtĩkĩlya andũ ala mamũvĩngaa kana mawonzu make matume aeka kũmũatĩĩa Klĩsto, we ‘atanaa yĩla wĩ na mawonzu.’ Nĩkĩ? Nũndũ yĩla ũkwĩw’a e mwonzu nĩw’o woonaa ũndũ Ngai wamũtethasya.—2 Ako. 4:7; 12:10.

9. Twaĩlĩte kwĩthĩwa na woni mwaũ ĩũlũ wa maũndũ ala matumaa twoneka ta twĩ onzu?

⁹ Ethĩwa nĩtũkwenda Yeova atũnenge vinya, tũyaĩlĩte kwĩsilya kana akatwonaa twĩ ma vata nũndũ wa vinya witũ, kĩsomo kitũ, mbaĩ yitũ, kana malĩ yitũ. Syĩndũ isu ti syo itumaa Yeova atũtũmĩa. Eka ũu, andũ aingĩ  ma Ngai ti “oĩ kwa nzĩa ya kĩ-mwĩĩ, ti aingĩ me vinya, ti aingĩ masyaĩtwe ũnenenĩ.” Vandũ va ũu, Yeova anyuvaa kũtũmĩa “syĩndũ ite vinya sya nthĩ.” (1 Ako. 1:26, 27) Kwoou, ndũkone ta ũtesa kũmũthũkũma Yeova ũte na syĩndũ isu. Kĩvathũkany’o na ũu, ũsu nĩ mwanya mũseo wa kwona Yeova aikũnenga vinya wake. Kwa ngelekany’o, ethĩwa nũkĩaa andũ ala maumanasya maũndũ ala ũĩkĩĩaa, mũvoye Yeova aũnenge ũkũmbaũ wa kũtetea mũĩkĩĩo waku. (Aev. 6:19, 20) Kana ethĩwa wĩ na mathĩna manene ma mwĩĩ, mũvoye Yeova aũnenge vinya nĩ kana ũendeee kwĩka kĩla ũtonya ũthũkũminĩ wake. Kĩla ĩvinda woona ũndũ Yeova ũkũũtetheesya, mũĩkĩĩo waku nũendeeaa kwĩana na kũlũlũmĩĩla.

10. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa andũ aĩkĩĩku ala mawetetwe Mbivilianĩ, ta ala me nthĩnĩ wa Aevelania 11:32-34?

¹⁰ Vaulo aĩ na kĩthito kingĩ kya kũsoma Maandĩko. Nĩweemanyĩisye maũndũ maingĩ ma vata ngelekany’onĩ sya athũkũmi aĩkĩĩku ala mawetetwe Ndetonĩ ya Ngai. Yĩla waandĩkĩaa Aklĩsto Aevelania valũa, nĩwawetie athũkũmi aingĩ ma Yeova na amakũlya maatĩĩe ngelekany’o syoo. (Soma Aevelania 11:32-34.) Kwasũanĩa ũmwe wawetie, nake nĩ Mũsumbĩ Ndaviti. Ndaviti nĩwoomĩĩisye kũvĩngwa nĩ amaitha make, vamwe na andũ amwe maĩ anyanyae mbeenĩ. Tũyĩmanyĩsya ngewa ya Ndaviti, nĩtũkwona ũndũ ngelekany’o yake ĩtonya kwĩthĩwa yeekĩie Vaulo vinya, na tũyona ũndũ ithyĩ tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Vaulo.

11. Nĩkĩ Ndaviti woonekaa ta mwonzu? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

¹¹ Ngoliathu oonaa Ndaviti e kyonze nũndũ we aĩ mũsikalĩ wĩ vinya. Yĩla woonie Ndaviti, ‘nĩwamũmondie.’ Na kĩtumi nũndũ we aĩ ĩmũndũ ĩnene, aĩ na mĩio mĩseo ya kaũ, na nĩweemanyĩĩtye kaũ nesa. Kĩvathũkany’o nake, Ndaviti aĩ o kamwana kate na ũtũĩka wa kaũ na kailye ta kate na mĩio mĩseo ya kũkita. Ĩndĩ we Ndaviti nĩwoonie wonzu wake ta mwanya wa kũkwata vinya. Amwĩkwatisye Yeova, nake amũnenga vinya wa kũsinda mũmaitha wake.—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Nĩ thĩna ũngĩ wĩva Ndaviti wakomanie naw’o?

¹² Ndaviti nĩwakomanie na thĩna ũngĩ waĩ ũtonya kũtuma ew’a e mwonzu. Athũkũmaa Mũsumbĩ Saulo e mũĩkĩĩku, nũndũ nĩwe Yeova wanyuvĩte atongoesye Isilaeli. Mbeenĩ Mũsumbĩ Saulo nĩwanengete Ndaviti ndaĩa. Ĩndĩ ĩtina, mĩtũlyo yatuma ambĩĩa kũmwĩw’ĩa kĩwĩu. Saulo akuaa Ndaviti naĩ, o na nĩwendaa kũmũaa.—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Ndaviti eekie ata yĩla Mũsumbĩ Saulo wambĩĩie kũmũkua naĩ?

¹³ O na kau Mũsumbĩ Saulo akuaa Ndaviti naĩ, Ndaviti nĩwaendeeie kũnenga ndaĩa mũsumbĩ ũsu wanyuvĩtwe nĩ Yeova. (1 Sam. 24:6) Ndaatũla Yeova mũtĩ nũndũ wa maũndũ mathũku ala Saulo wamwĩkaa. Vandũ va ũu, amwĩkwatisye Yeova amũnenge vinya wa kũmĩĩsya thĩna ũsu.—Sav. 18:1, maelesyo ala me mwambĩĩonĩ wa kĩlungu.

14. Mũtũmwa Vaulo akomanie na thĩna wĩva ũilye o ta ũla Ndaviti wakomanie naw’o?

¹⁴ Mũtũmwa Vaulo nĩwakomanie na thĩna ũilye o ta ũla Ndaviti wakomanie naw’o. Amaitha make maĩ vinya mũno kwĩ we. O na atongoi aingĩ me nguma ĩvindanĩ yĩu nĩmamũmenete. Mavinda maingĩ nĩmatumaa avũwa na ayĩkw’a kolokolonĩ. Na o ta Ndaviti, Vaulo nĩwakuawa naĩ nĩ andũ ala maaĩlĩte  kwĩthĩwa me anyanyae. O na amwe kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto nĩmamũvĩngaa. (2 Ako. 12:11; Avi. 3:18) Ĩndĩ Vaulo nĩwakĩlilye vinya onthe ala mamũvĩngaa. Ata? Aendeeie kũtavany’a o na kau nĩwavĩngawa. Aendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa ana-a-asa na eĩtu-a-asa make o na yĩla mamũtũla ngoo. Na ũndũ ũla wa vata vyũ, aendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa Ngai nginya mũthya. (2 Tim. 4:8) Oomĩĩisye mathĩna asu onthe, ti aĩ nũndũ we aĩ na vinya mwingĩ, ĩndĩ nũndũ nĩwamwĩkwatisye Yeova.

15. Kĩeleelo kitũ nĩ kĩva, na tũtonya kũkĩanĩsya ata?

¹⁵ Nĩwĩthĩwa ũmĩĩasya kũumangwa kana kũthĩnw’a nĩ ala mũsomaa ĩmwe, mũthũkũmaa ĩmwe, kana andũ ma mũsyĩ ala mate Ngũsĩ? Waaĩsa kũkuwa naĩ nĩ mũndũ kĩkundinĩ? Ethĩwa nĩwakwatiwe nĩ maũndũ asu, lilikanaa ngelekany’o ya Ndaviti na Vaulo. No ũendeee “kũkĩlya ũthũku vinya kwa kwĩka ũseo.” (Alo. 12:21) Kĩeleelo kyaku ti kũkima mũndũ kĩtulyanĩ na ĩvia ta Ndaviti, ĩndĩ nĩ kũvanda Ndeto ya Ngai ngoonĩ na ilĩkonĩ sya andũ ala mekwendeew’a. No wĩanĩsye kĩeleelo kĩu watũmĩa Mbivilia kũsũngĩa andũ makũlyo moo, wanenga ndaĩa ala maũkuaa naĩ na wameka nesa, na weeka andũ onthe, o vamwe na amaitha maku, maũndũ maseo.—Mt. 5:44; 1 Vet. 3:15-17.

16-17. Nĩ ũndũ wĩva Vaulo ũtaaũlwa nĩw’o?

¹⁶ Mũtũmwa Vaulo atanamba kũtw’ĩka mũmanyĩw’a wa Klĩsto, aĩ mwanake mũng’endu wathĩnasya aatĩĩi ma Yesũ. (Meko 7:58; 1 Tim. 1:13) Ĩvinda yĩu eetawa Saulo, na Yesũ nĩwe wamũsiĩĩie aeka kũthĩny’a kĩkundi kya Kĩklĩsto. Yesũ aneenie nake kuma ĩtunĩ na amũtw’a kĩlalinda. Nĩ kana Vaulo ambĩĩe kwona ĩngĩ, ndaĩ na ũndũ ũngĩ wĩka eka kũmantha ũtethyo kwa andũ o ala wathĩnasya. Nĩweenyivisye na eetĩkĩla ũtethyo kuma kwa mũmanyĩw’a weetawa Anania, ũla wamũtetheeisye ambĩĩa kwona ĩngĩ.—Meko 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Ĩtina Vaulo nĩwesie kũtw’ĩka mũndũ wĩ nguma kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto, ĩndĩ ndaaũlwa nĩ ũndũ ũla Yesũ wamũmanyĩisye e nzĩanĩ aendete Ndamasiku. Kwoou nĩwaendeeie kwĩnyivya,  na nĩweetĩkĩlaa ũtethyo wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa make. Aisye kana nĩmo ‘mamwĩkĩaa vinya.’—Ako. 4:10, 11, maelesyo ma kwongeleela.

18. Nĩkĩ mavinda amwe tũtonya kwĩw’a tũtekwenda kũtetheew’a nĩ andũ angĩ?

¹⁸ Ngelekany’o ya Vaulo yĩtũmanyĩsya kyaũ? Yĩla twambĩĩie kũmbana na andũ ma Yeova, nĩvatonyeka tũkethĩwa twaĩ na wendi wa kũtetheew’a nũndũ nĩtweesĩ kana twaĩ syana kĩ-veva, na ve maũndũ maingĩ tũteesĩ. (1 Ako. 3:1, 2) Ĩndĩ nata ũmũnthĩ? Ethĩwa twĩthĩĩtwe tũimũthũkũma Yeova ĩvinda yĩasa na nĩtũkwatĩte ũmanyi mwingĩ, no twĩw’e tũtekwenda kũtetheew’a, na mũno mũno ethĩwa ũla ũkũtũtetheesya ndethĩĩtwe ũw’onĩ kwa myaka mingĩ taitũ. Ĩndĩ mavinda maingĩ Yeova atũmĩaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa kũtwĩkĩa vinya. (Alo. 1:11, 12) Kwoou ethĩwa nĩtũkwenda kũkwata vinya kuma kũla kwĩ Yeova, no nginya twĩtĩkĩle ũtethyo kuma kwa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ.

19. Nĩ kyaũ kyatumie Vaulo eanĩsya maũndũ ma mwanya?

¹⁹ Yĩla Vaulo watw’ĩkie Mũklĩsto, nĩweanĩisye maũndũ mana ma mwanya. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye? Atetheeiw’e nĩ kũmanya kana kĩla kya vata ti vala mũndũ umĩte kana vinya ũla wĩ naw’o, kĩsomo, kana malĩ, ĩndĩ nĩ kwĩthĩwa enyivĩtye na amwĩkwatĩtye Yeova. Ekai ithyonthe tũatĩĩe ngelekany’o ya Vaulo kwa (1) kũmwĩkwatya Yeova, (2) kũatĩĩa ngelekany’o sya ala mawetetwe Mbivilianĩ, na (3) kwĩtĩkĩla ũtethyo wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Tweeka ũu, o na twĩthwe twĩĩw’a twĩ onzu, Yeova akatũnengae vinya!