1. Yinki apotre Paul kwizá ndima?

APOTRE Paul ndimá ti bantangu ya nkaka, yandi vandá ya kulemba. Yandi ndimá mpe ti, nzutu ya yandi vandá ya “kubeba.” Na yawu, yandi zolá sala bangolo samu na kusala mambu ya mbote; mpe Yehova vandá pesa ve bamvutu na balusambu ya yandi faso yandi vandá vingila yawu. (2 Ko. 4:16; 12:7-9; Rom. 7:21-23) Paul kwizá ndima ti, ba-enemi ya yandi vandá tadila yandi faso muntu ya kulemba. * Kasi, yandi biká ve mambu ya yimbi yina bantu ya nkaka vandá zonza na nkumbu ya yandi to masumu ya yandi mosi, nata yandi na kukanisa ti, yandi ke kaka muntu ya mpamba.—2 Ko. 10:10-12, 17, 18.

2. Faso ke na zonzá 2 Bakorinto 12:9, 10, wapi kileso ya mfunu Paul bendaka?

² Paul bendá kileso mosi ya mfunu: muntu lenda vanda na ngolo ata ntangu yandi ke ya kulemba. (Tanga 2 Bakorinto 12:9, 10.) Yehova zonzá na Paul ti, ngolo ya “Munu ke kumá ya kulunga ntangu nge ke vandá ya kulemba,” ya zola zonza ti Yehova zolá pesa Paul ngolo yina yandi vandá na yawu nsatu. Na kubanda, beto tala samu na yinki beto zolá dasuka ve ntangu ba-enemi ya beto ke fingá beto.

3. Samu na yinki beto lenda tala kilengi na bifingu?

³ Ata muntu na kati ya beto ke zolá ba finga yandi. Kasi, si ba-enemi ya beto finga beto, mpe beto dasuka samu na mambu  yina ba me zonza, ya lenda lembisa beto. (Bin. 24:10) Na yawu, wa’ faso beto zolá bakila bifingu ya ba-enemi ya beto? Faso Paul, beto lenda “tala kilengi [. . .] na bifingu.” (2 Ko. 12:10) Samu na yinki? Samu ti ntangu bantu ke fingá mpe ke kwamisá beto, ya ke lakisá ti beto ke bilandi ya Yesu ya tsyeleka. (1 Pi. 4:14) Yesu zonzá ti ba ke kwamisa bilandi ya yandi. (Yoa. 15:18-20) Mambu yayi kuminá mpe bakristo ya siekle ya ntete. Na ntangu yina, ba yina vandá tadilá bamambu faso bagrek, vandá tala bakristo faso bantu ya kulemba, yina ke ve na mayela. Na kati ya bajwif, ya vandá na ba yina vandá bakila bakristo faso Piere na Yoane, nete “bantu ya mpamba yina salá ve lekole ya yinda”. (Bis. 4:13) Bakristo vandá talana faso bantu ya kulemba, samu ti ba vandá sala ve to kukota ve mambu ya politike, ba vandá ve basoda mpe bantu vandá pesa ve bawu buzitu.

4. Yinki bakristo ya siekle ya ntete salá ntangu bantu vandá zonza mambu ya yimbi na nkumbu ya bawu?

⁴ Bakristo ya ntete, biká kwandi bamambu ya yimbi yina ba-enemi ya bawu vandá zonza, kanga bawu nzila? Ve. Na kifwani, apotre Piere na Yoane, vandá tala ti ya vandá bweso bankwamisa bawu samu ba vandá landa kifwani ya Yesu, mpe ba vandá longa mambu yina me tadila Yesu na bantu ya nkaka (Bis. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Bilandi ya Yesu vandá ve na rezon ya kutala nsoni. Ata na ntangu yina bantu vandá pesa ve bawu buzitu, kasi bakristo ya ntete vandá sala nyonso samu na kusadisa bantu, kulutila yina ba-enemi ya bawu vandá sala. Na kifwani, babuku yina ndambu ya bakristo soniká, ke na kontinye kusadisa mpe kupesa bamilion ya bantu kivuvu. Mpe Kimfumu yina ba precheke ke na yalá bubu yayi na zulu, mpe na mwa ntangu fioti ya ke kwiza yala awa na ntoto. (Mat. 24:14) Guvernema ya Rome yina vandá kwamisa bakristo, zingá kaka bamvula fioti. Kasi bubu yayi, ndambu ya bakristo yina ke bamfumu na zulu. Kasi, ba-enemi ya bawu kufwaka. Si ba vumbula bawu na lufwa, ni Kimfumu yina bakristo vandá zonzilá, ke yala na zulu ya bawu.— Luz. 5:10.

5. Faso ke na zonzá Yoane 15:19, samu na yinki bantu na yinza ke pesá ve beto buzitu?

⁵ Bubu yayi, bantu ya nkaka ke pesá ve batemwe ya Yehova buzitu. Ba ke seká bawu samu ba ke kanisá ti, ba ke ve mayela mpe ba ke ya kulemba. Samu na yinki ba ke kanisá faso yina? Samu beto ke kanisá ve mpe ke salá ve bamambu faso bawu. Beto ke salá bangolo na kuvanda ya kukuluka mpe na buzitu. Kasi, yinza ke zolá bantu yina ke na lulendo mpe na yintu ngolo. Dyaka, beto ke kotá ve mambu ya politike, mpe ke salá ve kisalu ya kimilitere. Beto ke ve faso bantu ya yinza, ni na yawu, ba ke kanisá ti beto ke bantu ya mpamba.—Tanga Yoane 15:19; Rom. 12:2.

6. Wapi kisalu ya nene Yehova me sadisa bisadi ya yandi na kusala?

⁶ Ata na yinza bantu ke kanisá ti beto ke ya kulemba, Yehova ke sadilá beto samu na kulungisa bamambu ya nene. Yehova ke na lungisá kisalu ya nene ya predikasion yina nabunu ntete ya salama na ntoto. Bisadi ya Yehova bubu yayi me basisa bajurnale yina ba me lutila kubangula (traduire) mpe kukabula na ntoto nyonso mpe ke sadilá Biblia samu na kusadisa bamilion ya bantu na kuyidika luzingu ya bawu. Ni Yehova muntu ke na salá ti ya lungana. Yandi ke na sadilá kimvuka ya bantu yina yinza ke talá faso bantu ya kulemba, samu na kusala kisalu ya nene yayi. Kasi, yinki beto lenda zonza samu na mosi na mosi na kati ya beto? Yehova lenda pesa kwandi beto ngolo? Si ya ke faso yina, yinki beto lenda sala samu yandi sadisa beto? Beto tala bima tatu yina kifwani ya Paul lenda longa beto.

7. Wapi Kileso beto me longoka na kifwani ya Paul?

⁷ Kileso beto ke benda na kifwani ya Paul ni yayi: ntangu nge ke na sadilá Yehova, kutula ve ntima na ngolo ya nge mosi. Bantu mingi vandá zolá Paul samu na mayela mpe ngolo ya yandi. Yandi kulá na Tarse, bwala ya nene ya Rome. Tarse vandá bwala ya kuzabana mpe kisika ya mbote ya kusala lekole ya yinda. Paul tangá mingi, ba longak’ yandi na Gamaliel, mfumu mosi ya bajwif yina ba vandá pesa buzitu mingi. (Bis. 5:34; 22:3) Mpe, Paul vandá muntu ya nene na kati ya bampangi ya yandi bajwif. Yandi zonzá: “Mu vandá kula mingi na dibuundu ya bajwif kulutila bantu mingi ya dikanda ya munu yina vandá na bamvula mosi na munu.” (Gal. 1:13, 14; Bis. 26:4) Kasi Paul tulá ve ntima na ngolo mpe mayela ya yandi mosi.

8. Faso Bafilipi 3:8 mpe note ya yisi ya paje, ke na zonzak’ yawu, wa’ faso Paul vandá tala bima yina yandi biká, mpe samu na yinki yandi vandá na “kilengi ntangu [yandi] vandá ya kulemba”?

⁸ Na kilengi nyonso, Paul biká bima yina vandá sala ti yandi talana muntu ya nene. Yandi kwizá tala ti bima yango vandá kaka “bima ya salete.” (Tanga Bafilipi 3:8 mpe note.) Paul talá mpasi mingi samu yandi kumá kilandi ya Kristo. Dikanda ya yandi mosi vandá yiina yandi. (Bis. 23:12-14) Bampangi ya yandi baroma bulak’ yandi mpe tulak’ yandi na boloko. (Bis 16:19-24, 37) Paul kwizá zaba dyaka ti, yandi vandá muntu ya masumu mpe ti yandi zolá sala bangolo samu na kusala mambu ya mbote. (Rom. 7:21-25) Kasi, yandi biká ve kulanda Kristo samu yandi vandá na ba-enemi to samu na masumu yina yandi salaka. Yandi vandá na “kilengi ntangu [yandi] vandá ya kulemba.” Samu na yinki? Samu ti ntangu yandi vandá ya kulemba, ni kuna yandi vandá talá ngolo ya Nzambi kusala na luzingu ya yandi.—2 Ko. 4:7; 12:10.

9. Yinki beto zolá kanisa na bamambu nyonso yina ke salá ti beto vanda ya kulemba?

⁹ Si beto zola ti Yehova pesa beto ngolo ya yandi, beto bika kukanisa ti, ni sante ya mbote, lekole ya yinda, kisika yina beto katuká, to bongo ya mingi ke sala ti beto vanda na valere. Yehova ke ve na nsatu ya bima nyonso yayi  samu yandi pesa beto valere. Mpe, na kati ya bisadi ya Nzambi “bantu ya mayela na kinsuni ke ve mingi, bantu ya ngolo ke ve mingi mpe bantu yina ke na nkumbu, ke ve mingi.” Kasi, Yehova me sola kusadila “bima ya ntoto yina bantu ke talá ti ya ke ngolo ve.” (1 Ko. 1:26, 27) Na yina, ata nge ke ve na bima yina beto me zonzila na kubanda ya paragrafe yayi, kontinye kusadila Yehova. Kasi, tala bamambu yina ke salá ti nge vanda ya kulemba faso bweso ya kutala ngolo ya Yehova kusala na luzingu ya nge. Na kifwani, si nge ke na boma ya ba yina ke zonzilá yimbi ya malongi yina nge ke ndimá, sambila Yehova na kupesa nge kuraje ya kuzonza. (Ef. 6:19, 20) To si nge ke na nwaná na maladi ya ngolo, lomba na Yehova na kupesa nge ngolo yina nge ke na yawu nsatu, samu na kuvanda ya kukangama na kisalu ya yandi. Ntangu nyonso yina nge ke tala Yehova kusadisa nge, kiminu ya nge ke kula mpe ke kuma ngolo.

10. Samu na yinki beto zolá longoka bifwani ya bantu yina Biblia ke zonzilá, faso ba yina Baebre 11:32-34 me zonzila?

¹⁰ Paul vandá baká ntangu ya kulongoka mbote-mbote mambu ya Biblia. Yandi longoká mambu mingi na bisadi ya Yehova yina vandá ya kukangama na Nzambi. Ntangu yandi soniká na bakristo ya ba-ebre, Paul lombá na bawu na kulanda bifwani yina biká bisadi ya Yehova ya ntama. (Tanga Baebre 11:32-34.) Beto zonzila mfumu David, mosi ya bifwani yango. Yandi kutaná ve kaka na bampasi yina vandá katuka na ba-enemi ya yandi, kasi ntangu ya nkaka ya vandá katuka mpe na ba yina vandá bandiku ya yandi. Ntangu beto ke tala kifwani ya David, beto ke zaba samu na yinki kukanisa na kifwani ya yandi sadisá Paul, mpe wa’ faso beto lenda landa kifwani ya Paul.

11. Samu na yinki David vandá talana nete muntu ya kulemba? (Tala foto ya kuverture.)

¹¹ David talaná nete muntu ya kulemba na mantwala ya Goliath yina vandá soda ya ngolo mingi. Ntangu Goliath talá David, yandi “sekak’ yandi mpe yandi talaná muntu ya mpamba” na meso ya Goliath. Na nyonso, Goliath vandá bakala ya yinda mpe ngolo, mpe vandá ya kuyidama samu na kunwana guerre. Kasi, David vandá mwana ya fioti mpe yandi vandá ve soda. Yandi kwendá nwanisa Goliath na ata kima ya malonga na maboko. Kasi, Yehova balulá kima yina talaná ya kulemba na kima ya ngolo. David tulá ntima na Yehova, mpe Yehova pesak’ yandi ngolo samu yandi kufwa Goliath.—1 Sa. 17:41-45, 50.

12. Wapi mambu ya nkaka ya mpasi David kutaná na yawu?

¹² David kutaná na mambu ya nkaka yina natak’ yandi na kukanisa ti yandi ke ya kulemba. Yandi sadilá na ntima mosi Saul, muntu yina Yehova tulá mfumu na Izraele. Na kubanda, mfumu Saul vandá pesá David buzitu. Na manima, lulendo natá Saul na kusala David kimbanda. Yandi nyokalá David mpe sosá kufwa yandi.—1 Sa. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Yinki David salá ntangu Saul vandá nyokola yandi?

¹³ Ata Saul nyokolak’ yandi mingi, David lembá ve na kulakisa buzitu na mfumu yina Yehova solaka. (1 Sa. 24:6) David dasukilá ve Yehova samu na mambu ya yimbi yina Saul vandá sala. Kasi, David tulá ntima ya yandi na Yehova samu yandi pesa yandi ngolo yina yandi vandá na yawu nsatu, na kulutisa bantangu ya mpasi yina.—Nku. 18:1, bamambu yina ke na zulu ya kikapu.

14. Wapi bamambu Paul kutaná yina vandá faso mosi na yina David kutaná na yawu?

¹⁴ Apotre Paul kutaná na bamambu ya faso yina David kutaná na yawu. Ba-enemi ya Paul vandá na ngolo mingi kulutila yandi.  Bamfumu mingi ya ntangu yina, vandá yiinak’ yandi. Ba vandá bulak’ yandi mpe tulak’ yandi na boloko. Faso David, ba nyokolá Paul na bantu yina vandá talana nete bandiku ya yandi. Bakristo ya nkaka na kimvuka vandá bakila yandi faso enemi ya bawu. (2 Ko. 12:11; Flp. 3:18) Kasi Paul biká ve bamambu nyonso yina lembisa yandi. Wa’ faso? Yandi biká ve kupreche ata bankwamusu. Yandi vandá kaka ya kukangama na bampangi ya yandi bakristo, ata ntangu ba vandá nyongisak’ yandi. Na nyonso, yandi vandá kaka ya kukangama na Nzambi tii na lufwa. (2 Tim. 4:8) Yandi lendá kusala nyonso yayi, samu yandi tulá ntima na Yehova, kasi na ngolo ya yandi mosi ve.

15. Wapi yina ke desizion ya beto, mpe w’a faso beto lenda lungisa yawu?

¹⁵ Bampangi ya nge ya lekole, ya kisalu, to bantu ya dikanda ya nge yina ke ve batemwe, ke fingá mpe ke nyokolá nge samu nge ke sadilá Yehova? Ya ke kwandi na mpangi na kimvuka yina me sala nge mambu yina me nyongisa nge? Si ni faso yina, kuzimbana ve kifwani ya David na ya Paul. Nge lenda kontinye na “kusala mambu ya mbote samu na kununga mambu ya yimbi.” (Rom. 12:21) Ntangu bantu ke sombolá nge, nge zolá nwana ve faso David nwanisá Goliath. Kasi, beto ke nunga mambu ya yimbi ntangu beto ke sosá kusadisa bantu na kulongoka kuzaba Yehova mpe Biblia. Nge lenda sala yawu kaka si nge tula ntima ya nge na Biblia ntangu nge ke pesá bamvutu na byuvu yina bantu ke yufulá. Lakisa buzitu mpe ntima ya mbote ata na ba yina ke nyokolá nge, mpe sala mambu ya mbote na bantu nyonso ata na ba-enemi ya nge.—Mat. 5:44; 1 Pi. 3:15-17.

16-17. Yinki Paul zolá zimbana ata fioti ve?

¹⁶ Avant Paul kuma kilandi ya Yesu, yandi vandá pesá ve bantu buzitu mpe vandá nyokola bakristo. (Bis. 7:58; 1 Tim. 1:13) Yesu yandi mosi kangá Paul (Saul) nzila, samu yandi nyokola dyaka ve kimvuka ya bakristo. Yesu zonzá na Paul, mpe kufwak’ yandi meso. Na kutala dyaka, Paul zolá sosa ba yina yandi vandá nyokola samu ba sadisa yandi. Na ntima ya kukuluka, yandi ndimá Ananias sadisa yandi samu yandi tala dyaka.—Bis. 9:3-9, 17, 18.

 ¹⁷ Na manima, Paul kumá muntu ya kuzabana mingi na kimvuka ya bakristo, kasi yandi zimbaná ata fioti ve kileso yina Yesu longak’ yandi na nzila ya Damas. Paul bumbá ntima ya kukuluka, mpe na ntima mosi, yandi ndimá ba sadisa yandi na bampangi ya kimvuka. Yandi ndimá ti ba vandá “ba yina ke pesak’ [yandi] ngolo”.—Kol. 4:10, 11, nyp.

18. Samu na yinki ntangu ya nkaka beto ke mangá bampangi sadisa beto?

¹⁸ Yinki nge me longoka na kifwani ya Paul? Ntangu beto bandá kulongoka matsyeleka, ntangu ya nkaka beto vandá na nsatu bampangi sadisa beto, samu beto zabá ti beto vandá na bima mingi ya kulongoka. (1 Ko. 3:1, 2) Kasi bubu yayi? Si beto ke sadilá Yehova bamvula mingi deja, mpe si beto me zaba mambu mingi na kimpeve, ya lenda vanda mpasi na beto na kundima bampangi sadisa beto, mingi-mingi si ya ke ba yina me banda kusadila Yehova ntama mingi ve. Kasi, bambala mingi Yehova ke sadilá bampangi ya beto ya kento na ya bakala samu na kupesa beto ngolo. (Rom. 1:11, 12) Na yawu, si beto ke na nsatu Yehova pesa beto ngolo, beto zolá ndima bampangi sadisa beto.

19. Samu na yinki Paul lendá kusala bamambu nyonso ya nene yina yandi salaka?

¹⁹ Paul salá bamambu mingi ya nene ntangu yandi kumá kilandi ya Yesu. Samu na yinki? Samu yandi longoká ti na kulenda kusala bamambu ya nene, ya sosá ve beto vanda na ngolo ya mingi, beto kusala lekole ya yinda, beto vanda na sante ya mbote to na mbongo ya mingi. Mpe kisika beto katuká ke ve mfunu. Kasi si muntu ke ya kukuluka, mpe ke tulá ntima ya yandi na Yehova, yandi lenda sala mambu mingi. Beto lenda landa kifwani ya Paul 1) na kutulá ntima na Yehova, 2) na kulongoká bifwani ya Biblia, mpe 3) na kundimá bampangi sadisa beto. Na yina, ata kulemba ya beto ke ya kulutila, Yehova ke pesa beto ngolo!