1. Paulu wa ntumwa nkia diambu katoma zaya?

PAULU wa ntumwa watoma wo zaya vo ezak’e ntangwa watovokanga. Watambulwila vo e nitu andi ‘yoya yayoyanga.’ Watambulwila mpe vo diampasi diakalanga kwa yandi mu vanga edi diambote ye ke ntangwa zawonso ko o Yave kavananga e mvutu za sambu yandi muna mpila ina kazolelanga. (2 Kor. 4:16; 12:7-9; Roma 7:21-23) Paulu wazaya wo mpe vo e mbeni zandi bambadikilanga vo ntovoki. * Kansi, kayambula ko vo e mpila ina wantu ankaka bambadikilanga yovo lutovoko lwandi lwamfila mu kuyimwena vo kena mfunu ko.—2 Kor. 10:10-12, 17, 18.

2. Landila e sono kia 2 Korinto 12:9, 10, nkia diambu diamfunu kalongoka o Paulu?

² E diambu diamfunu kalongoka o Paulu i diadi: O muntu olenda kumama kana nkutu vo yandi kibeni okuyimwenanga vo watovoka. (Tanga 2 Korinto 12:9, 10.) Yave wavovesa Paulu vo: “Nkum’ame uzikukidi muna lutovoko.” Ediadi disongele vo Yave wavana kwa Paulu o nkuma kavuanga o mfunu. Owau, yambula twazaya e kuma ke tufwete tokanenanga ko vava e mbeni zeto bekutuvezanga.

3. Ekuma tulenda yangalela muna tuvezo?

³ Ke vena muntu ko ozolanga vezwa. Muna kuma kiaki, tulenda kendalala avo tutokane kwayingi vava e mbeni zeto bekutuvezanga. (Nga. 24:10) Ozevo, aweyi tufwete badikilanga luvezo lwa mbeni zeto? Nze Paulu, tulenda ‘yangalala muna . . . tuvezo.’ (2 Kor. 12:10) Ekuma? E kuma kadi o luvezo ye lubangamu i sinsu kisonganga vo tu alongoki a Yesu. (1 Pet. 4:14) Yesu wavova vo alandi andi bangikwa bebangikwa. (Yoa. 15:18-20) I diau kikilu diabwila Akristu a tandu kiantete. Muna kolo kiakina, awana balandanga kisi nsi kia Mingerekia babadikilanga Akristu nze mazowa ye atovoki. Kuna kwa Ayuda, Akristu nze Petelo ye Yoane wa ntumwa babadikilwanga vo “wantu balembi longwa ye mpasi wantu kwau.” (Mav. 4:13) Akristu babadikilwanga vo atovoki. Ke bayisianga muna mambu ma mbumba ko yovo kwenda muna vita. Bamengwanga kwa wantu a zunga kiau.

4. Adieyi bavanga Akristu a tandu kiantete vava babadikilwanga mu mpila yambi kwa mbeni zau?

⁴ Nga Akristu a tandu kiantete bayambula vo e mpila ina babadikilwanga kwa mbeni zau yabayoyesa? Ve. Muna bong’e nona, kuna kwa Petelo ye Yoane wa ntumwa, o bangikwa mu kuma kia kala alandi a Yesu yo longa akaka diakala se lau diampwena kwa yau. (Mav. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Alongoki ke bakala ye kuma ko mu mona e nsoni. Kana una vo wantu a zunga yau ke babazitisanga ko, Akristu a tandu kiantete mayingi bavanga muna sadisa akaka lutila nkutu mbeni zau. Kasikil’owu, akaka muna Akristu awaya bavumunuinua mu soneka e nkanda mikwamanananga sadisa yo vana e vuvu kwa mafunda ye mafunda ma wantu o unu. E Kintinu kina basamunanga, kiyalanga kuna zulu, ke kolo ko kiyala mpe e nza yawonso. (Mat. 24:14) O luyalu lwa Roma luna lwasunda e wisa muna kolo kiakina yo bangika Akristu, se kolo lwafokoka. Kansi, Akristu awaya akwikizi bena se atinu kuna zulu. Kansi mbeni zau zafwa. Kana nkutu vo bafulukidi, beyalwa kwa Kintinu kina Akristu ana bamenganga basamuna.—Lus. 5:10.

5. Landila e sono kia Yoane 15:19, ekuma nkangu a Yave ke uzitisilwanga ko?

⁵ O unu, ezak’e ntangwa o nkangu a Yave ke uzitiswanga ko yo sevua kwa wantu, edi beyindulanga vo tu mazowa ye atovoki. Ekuma? E kuma kadi ke tutondanga ko e fu ya wantu batuzungidi. Tusianga e ngolo zakala alembami yo songa nlemvo. Kuna diak’e sambu, o wantu a nza besanisinanga akwa lulendo ye akolami. Vana ntandu, ke tukuyisianga muna mambu ma mbumba ko yovo nuana e vita. Wau vo twaswaswana ye wantu a nza yayi, edi beyindulanga vo ke tuna mfunu ko.—Tanga Yoane 15:19; Roma 12:2.

6. Nkia salu kiampwena besalanga o nkangu a Yave muna lusadisu lwandi?

⁶ Kana una vo wantu a nza beyindulanga vo tu atovoki, kansi o Yave okutusadilanga mu sala e salu kiamfunu. Okutusadilanga mu samuna e nsangu zambote mu mpila ina ke zisidi samunua ko mu lusansu lwa wantu. O unu, e selo ya Yave yau basundidi o sekola, kayanesa e nkanda omu nza yawonso yo sadila e Bibila muna sadisa mafunda ye mafunda ma wantu muna tomesa e zingu kiau. O nkembo wawonso kwa Yave uvewanga ona ovanganga mambu mama masivi. Osadilanga buka kia wantu ana bebadikilwanga vo atovoki muna lungisa e salu kiaki kiampwena. Kansi, adieyi tuvova mu kuma kia konso muntu mu yeto? Nga Yave olenda kusadisa mu kala yo nkuma? Avo i wau, adieyi ofwete vanga muna vua nkuma wau? Owau, yambula twabadika mambu tatu masikididi tulenda longoka muna mbandu a Paulu wa ntumwa.

7. Nkia diambu diantete tulongokele muna mbandu a Paulu?

⁷ Diambu diantete tulenda longoka muna mbandu a Paulu i diadi: Kubundi vuvu muna ngolo yovo ngangu zaku ko vava osadilanga Yave. Muna ngindu za wantu, Paulu wakala ye kuma mu songa lulendo yo kuyibunda e vuvu. Kuna mbanz’a Taso kasansukila, ina vo mbanz’a kimfumu kia mvivu wa Kilikia, kuna Roma. E Taso mbanz’a tunda yakala yo toma zayakana mu kuma kia sikola zandá zakala mo. Paulu sikola zandá kakota, walongwa kwa mosi muna afidi a Ayuda ona watoma zitiswanga muna lumbu yandi, oyikilwanga vo Ngamaliele. (Mav. 5:34; 22:3) Kuna kwa Ayuda, Paulu nkwa tunda kakala. Wavova vo: “Yatoma nungunukanga muna nsambila ya Kiyuda lutila nkutu wantu ayingi a ntel’ame muna nsi ame.” (Ngal. 1:13, 14; Mav. 26:4) Kana una vo i wau, Paulu kayibundanga vuvu ko.

8. Landila e sono kia Filipi 3:8 ye mvovo vana yand’a lukaya, aweyi Paulu kabadikilanga e lekwa kabembola? Ekuma ‘kayangalelanga muna tutovoko’?

⁸ Kuna kiese kiawonso, Paulu wabembola lekwa ina yafilanga o wantu a nza muna kumbadikila vo nkwa tunda. Kieleka, wabadikilanga e lekwa ya nza ina kabembola nze “mbole.” (Tanga Filipi 3:8 ye mvovo vana yand’a lukaya.) Paulu mambu mayingi mampasi mambwila wau kakituka se nlandi a Kristu. Wamengwa kwa esi zula kiandi. (Mav. 23:12-14) Wawandwa yo siwa mu pelezo kwa akwandi esi Roma. (Mav. 16:19-24, 37) Paulu wazaya wo mpe vo wau vo muntu alembi lunga kakala, diampasi diakalanga kwa yandi mu vanga edi diambote. (Roma 7:21-25) Kana una vo i wau, kayambula landa Kristu ko wau kabangikwanga kwa akaka yovo mu kuma kia vilwa wa yandi kibeni. Kansi ‘wayangalelanga muna tutovoko.’ Ekuma? E kuma kadi vava katovokanga wamonanga una nkum’a Nzambi wansadisilanga muna zingu kiandi.—2 Kor. 4:7; 12:10.

9. Aweyi tufwete badikilanga e mambu malenda kutufila mu yindula vo ke tuna mfunu ko?

⁹ Avo tuzolele vo Yave katuvana o nkuma, ke tufwete yindula ko vo ngolo zeto, sikola twatanga, kisi nsi kieto yovo mavua meto i  mau mesonga vo mfunu twina. Kadi e mambu mama ke mau ko mefilanga Yave muna kutusadila. Dialudi vo, muna nkangu a Nzambi kavena “akwa ngangu ayingi ko muna kinitu, kavena akwa nkuma ayingi ko, kavena ayingi ko bawutwa kwa akwa tunda.” Kansi, Yave wasola sadila e “lekwa ya uzowa ya nza.” (1 Kor. 1:26, 27) Muna kuma kiaki, avo kuna ye mambu ko mayikilu kuna lubantiku lwa tini kiaki, ke nkaku ko muna kwamanana sadila Yave. Kansi, badikila e mambu mama se lau dia mona o nkum’a Yave muna zingu kiaku. Kasikil’owu, avo wonga omonanga wa wantu bekufilanga mu katikisa mana okwikilanga, samba kwa Yave kimana kavana o unkabu wa vovela mana okwikilanga. (Efe. 6:19, 20) Avo kimbevo kiangolo onuananga kiau, lomba kwa Yave kavana o nkuma ovuidi o mfunu kimana wakwamanana vanga mana olenda muna salu kiandi. Konso ntangwa omonanga o lusadisu lwa Yave muna zingu kiaku, o lukwikilu lwaku lukumama, ongeye mpe okumama.

10. Ekuma tufwete longokelanga e mbandu basisa e selo yakwikizi ana beyikwanga muna Ayibere 11:32-34?

¹⁰ Paulu nlongoki ambote a Diambu dia Nzambi kakala. Mayingi kalongoka muna mbandu ya selo ya Yave yakwikizi ana beyikwanga muna Diambu dia Nzambi. Vava kasonekena Akristu Ayibere, Paulu wabalomba bayindula e mbandu basisa e ulolo wa selo yakwikizi ya Yave. (Tanga Ayibere 11:32-34.) Yambula twavovela Davidi wa Ntinu una vo mosi muna selo yayi. Kazizidila kaka lubangamu lwa mbeni zandi ko, kansi mpe lwa awana bakala se akundi andi. Kieleka, avo tubadikidi e mbandu a Davidi, tubakula vo o badika oma ma zingu kia Davidi makumika Paulu. Ozevo, aweyi tulenda tanginina Paulu?

11. Ekuma Davidi kabadikilwa vo ntovoki? (Tala e fwaniswa kia fukwa.)

¹¹ Ngoleyate wa kesa diankuma wabadikila Davidi vo ntovoki. Vava Ngoleyate kamona Davidi, ‘wamveza.’ Kuna diak’e sambu, Ngoleyate wanene kakala, wakala ye nuaninua yawonso yo toma longwa mu nuana e vita. Davidi wabadikilwa vo ntovoki kadi nleke kakala, kalongwa ko mu nuana e vita. Kansi, o Davidi wakala yo nkuma, kadi wabundanga e vuvu kwa Yave. Muna kuma kiaki, Yave wamvana o nkuma kimana kavonda o Ngoleyate.—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Nkia diambu diankaka diampasi kawanana diau Davidi?

¹² Davidi wawanana diaka ye diambu diankaka diampasi dina diamfila mu kuyimwena vo ntovoki yovo kakala mfunu ko. Davidi wasadilanga ye kwikizi kiawonso Saulu ona Yave kasola se ntinu a Isaele. Kuna lubantiku, Saulu wa ntinu wazitisanga Davidi. Kuna kwalanda, mu kuma kia lulendo, Saulu wayantika mwena Davidi e kimpala. Saulu wabangika Davidi yo vava nkutu kumvonda.—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Adieyi Davidi kavanga vava kabangikwanga kwa Saulu wa Ntinu?

¹³ Kana una vo wabangikwanga kwa Saulu wa Ntinu, Davidi wakwamanana zitisa o ntinu wasolwa kwa Yave. (1 Sam. 24:6) Davidi katumba Yave ko mu kuma kia mambu mambi Saulu kavanganga. Kansi, wabunda e vuvu kwa Yave vo okumvana o nkuma kavuanga o mfunu muna zizidila e mpasi zazi.—Nku. 18:1, mvovo mina vana ntandu.

14. Nkia diambu Paulu wa ntumwa kawanana diau nze Davidi?

¹⁴ Paulu wa ntumwa wawanana ye diambu nze dina Davidi kawanana diau. Mbeni za Paulu akwa nkuma kikilu bakala. Ayingi muna ayadi akwa tunda a lumbu yandi, Paulu  bamenganga. Nkumbu miayingi, banwandanga yo kunsia mu pelezo. Nze Davidi, Paulu wamweswa e mpasi kwa awana badi kala se akundi andi. Akaka nkutu muna nkutakani a Kikristu bansianga e kitantu. (2 Kor. 12:11; Fili. 3:18) Kansi, Paulu wasunda awonso bansianga e kitantu. Mu nkia mpila? Muna kwamanana sila umbangi kana una vo wasiwanga kitantu. Wakwamanana songa e kwikizi kwa mpangi zandi kana nkutu vava bankendelekanga. Edi diasunda o mfunu, wakwamanana songa kwikizi muna Nzambi yamuna lufwa lwandi. (2 Tim. 4:8) Kazizidila e mambu mama mawonso ko muna ngolo za yandi kibeni, kansi wau kabunda e vuvu kwa Yave.

15. Adieyi i kani dieto? Aweyi tulenda dio lungisila?

¹⁵ Nga luvezo yovo lubangamu ozizidilanga lwa akwaku a sikola, akwaku a salu yovo yitu yaku ana bena vo ke Mbangi za Yave ko? Nga wavangwa kala e mbi kwa mpangi mosi muna nkutakani? Avo i wau, sungamena e mbandu a Davidi yo Paulu. Olenda kwamanana “sunda kaka o bi muna vanganga o wete.” (Roma 12:21) E kani dieto ke tuba e tadi ko vana mbunzu a muntu nze una Davidi kavanga, kansi i kotesa e Diambu dia Nzambi muna nyindu ye ntima mia awana besonganga luzolo lwambote. Olenda lungisa e kani diadi muna sadila e Bibila mu vana e mvutu za yuvu bekutuyuvulanga o wantu, muna songanga luzitu ye ngemba kwa awana bekuvanganga e mbi yo vanga oma mambote kwa awonso, kana nkutu kwa mbeni zaku.—Mat. 5:44; 1 Pet. 3:15-17.

16-17. Nkia diambu Paulu kasidi vilakana ko?

¹⁶ Vitila Paulu wa ntumwa kakituka nlongoki a Kristu, nkwa nsoki kakala ona wabangikanga alandi a Yesu. (Mav. 7:58; 1 Tim. 1:13) Yesu yandi kibeni wasima Paulu, wayikilwanga vo Saulu, ona wabangikanga e nkutakani ya Kikristu. Yesu wamokena yo Paulu tuka kuna zulu yo kumvonda o meso. Muna mona diaka, Paulu wavava o lusadisu lwa wantu ayingi ana kabangikanga. Kuna lulembamu lwawonso, watambulwila o lusadisu lwa nlongoki mosi wakala ye nkumbu Ananiya, ona wantemona o meso.—Mav. 9:3-9, 17, 18.

 ¹⁷ I bosi, Paulu wakituka se mpangi watoma zayakana muna nkutakani ya Kikristu. Kansi, kasidi vilakana ko e longi dina Yesu kamvana muna nzil’a Damaseke. Paulu wakwamanana songa lulembamu yo tambulwila o lusadisu lwa akaka ye kiese kiawonso. Wazaya wo vo wantu awaya bakala se “lusadisu” kwa yandi.—Kol. 4:10, 11, yl.

18. Ekuma ezak’e ntangwa ke tuzolelanga tambulwila lusadisu lwa akaka ko?

¹⁸ Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Paulu? Vava tuyantikanga lungana yo nkangu a Yave, diasazu dikalanga mu tambulwila lusadisu lwa akaka, kadi tukuyimwenanga nze yingiana-ngiana muna mwanda wau vo mayingi tuzolele longoka. (1 Kor. 3:1, 2) Kansi, adieyi tulenda vova mu kuma kieto owau? Avo se mvu miayingi tusadilanga Yave ye mayingi tuzeye kala, dilenda kala diampasi mu tambulwila lusadisu lwa akaka, musungula avo mpangi ozolele kutusadisa muntu ampa muna ludi. Kansi, nkumbu miayingi Yave osadilanga e mpangi zeto muna kutukasakesa. (Roma 1:11, 12) Muna kuma kiaki, avo tuzolele kumikwa kwa Yave, tufwete tambulwilanga lusadisu lutukanga kwa mpangi zeto.

19. Nki kiasadisa Paulu mu vanga mambu mayingi masivi?

¹⁹ Paulu mambu mayingi masivi kavanga vava kakituka se Nkristu. Ekuma? Kadi walongoka vo e ngolo za muntu, sikola katanga, mavua yovo kisi nsi, ke mau ko mekitulanga o muntu se wamfunu, kansi i lulembamu yo bunda e vuvu kwa Yave. Muna kuma kiaki, yambula yeto awonso twatanginina e mbandu a Paulu (1) muna bundanga e vuvu kwa Yave, (2) muna tangininanga e mbandu ya wantu beyikwanga muna Bibila ye (3) muna tambulwilanga lusadisu lwa akaka. Ozevo, kana nkutu vava tukuyibadikilanga vo tu atovoki, Yave okutuvana o nkuma.