1. Ntia musamu ntumwa Paulo kazaba?

NTUMWA Paulo wazaba ti, ntangu zakaka mbo keri bâka wa nôka. Yandi watâ ti nitu’andi mbo yeri ‘bebaka,’ wafweti sarila ngolo mu yirika mbote, mpe ntangu zazansoni Yehova keri’â haninaka mvutu mu tusambulu twandi mu mpila yi keri kekoloko ko. (2 Kor. 4:16; 12:7-9; Rom. 7:21-23) Paulo wazaba mpe ti bantu beri mu telamanaka mbo beri mu bongelaka ntiana muntu wa nôka. * Kâ ka bika ko ti mbanzulu za mbi za bantu bakaka peleko bunokena bwandi bwasa ti katimona muntu wa mpamba mpamba.​—2 Kor. 10:10-12, 17, 18.

2. Titwari na 2 Bisi-Korente 12:9, 10, ntia ndongosolo ya mfunu Paulo kayizi longoka?

² Paulo wayizi longoka ndongosolo ya mfunu​—muntu wulendi bâ na ngolo bu wutimonaka wa nôka. (Tanga 2 Bisi-Korente 12:9, 10.) Yehova watâ kwe Paulo ti ngolo zandi mu ‘bunokena zimonekenaka,’ wuzololo tâ: Yehova mbo kaketi hana kwe Paulo ngolo zeri nandi nsatu. Kâ ntete ntete tataleno mu bungu dia nti tufweti lembo fwemenaka mu ntangu mbeni zeto zitufingaka.

3. Mu bungu dia nti tufweti bâka mu nsayi mu bifingu?

³ Ka kwena muntu ko wuzololo bamufingaka. Kâ tala ti mbeni zeto zitufingiri mpe tukipiri mio mi batêle, tulendi kwizi nôka. (Bin. 24:10) Bwe tufweti bongelaka bifingu bia mbeni zeto? Ntiana Paulo, tulendi “bâka mu nsayi mu [. . .] bifingu.” (2 Kor. 12:10, NWT) Mu bungu dia nti? Mu bungu ti, bantu bu  batufingaka na bu batutelamanaka, mbo wusongelaka ti beto milongoki mia Yezu miena. (1 Pi. 4:14) Yezu watâ ti milongoki miandi mbo bakwamisa mio. (Za 15:18-20) Musamu wo waturila Bakristo ba ntete. Mu ntangu ya ntama, bô beri landaka nsalulu za Bagreke, mbo beri bongelaka Bakristo ntiana bantu balembo bâ na mayela mpe ba nôka. Mpe ha kati dia Bayuda mbo beri bongelaka Bakristo ntiana bantu balembo zaba mikanda mpe bampampa mpamba, ntiana ntumwa Piere na ntumwa Za. (Bis. 4:13) Bantu babingi beri banzaka ti Bakristo banoka beri mpe ka beri’â na ngolo ko. Ka beri’â kotaka misamu mia politike ko, mbo beri kalaka mu bâ binwani, mpe bantu ka beri’â bahanaka buzitu ko.

4. Ngano Bakristo ba ntete nti beri saka mu ntangu mbeni zawu zeri tâka misamu mia mbi mu bungu dia bawu?

⁴ Ngano Bakristo ba ntete mbo beri bikaka mbanzulu za mbi za mbeni zawu zabakabakasa mu samuna? Kâni. Mu tifwani ntumwa Piere na ntumwa Za mbo beri bongelaka nkwamusu zawu mu bungu dia Kristo na samuna nkumbu’andi ntiana tima tia ntalu. (Bis. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Ka kwena musamu ko waketi sa ti milongoki miamona nsoni. Ni bu sa ti bantu ba mu ntangu yina ka beri’â zitisaka Bakristo ba ntete ko, bakristo mbo beri sarilaka ngolo zazingi mu bakisa mbeni zawu. Mu tifwani, mabuku ma Bibila ma tsoneka Bakristo bakaka ba mu ntangu yo, tatamana mata tatamana mu bakisa milio za bantu na mu ba hana vuvu. Mpe Timfumu ti beri kwe samuni ku mazulu tita yâla lumbu ti, mpe ntamana mbo tiyâla mutoto wa mukaka. (Mat. 24:14) Kâ, guvernema ya ngolo ya ntama ya ku Rome yeri kwamisaka Bakristo ka yazinga ntangu zazingi ko, mpe bwawu bu Bakristo bana ba kwikama mitinu miena ku mazulu. Mbeni zawu, zafwa; mpe tala ti babakiri mvumbukulu ya ba fwa mbo bakwizi bâ mu lutumu lwa timfumu tieri kwe samuni Bakristo ba beri yinaka.​—Nza. 5:10.

5. Tintwari na Za 15:19, mu bungu dia nti bantu bê mu nza balembo zitisilaka kanda dia Yehova?

⁵ Lumbu ti, bantu bakaka ka bazitisaka Mbangi za Yehova ko mpe mbo babaseheselaka, mu bungu ti mbo babanzaka ti ka bena na mayela ko mpe ba nôka bena. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti ka twena na mbelo yimosi ko na bantu batuzungiriri. Mbo tuyêlaka mu bâ ba kuluka, ba lembama, mpe mu bâ bantu batumamaka. Kâ lumbu ti, bantu mbo bahanaka nkembo kwe bantu bê na lumpampani, na lukuta mpe bê ba kolama. Beto ka tukotaka misamu mia politike ko, ka tubâka binwani bia nsi zi tubêlaka ko. Ba swaswana twena na bantu bê mu nza, ntiangu babanzaka ti beto bantu ba mpamba mpamba kwa twena.​—Tanga Za 15:19; Rom. 12:2.

6. Ntia tisalu tia tinene Yehova kata hanina lubakusu kwe kanda diandi mu lungisa?

⁶ Ni bu sa ti bantu bê mu nza mbo babanzaka ti beto ba nôka twena, Yehova mbo katusarilaka mu yirika misamu mia minene. Mbo kata lungisa tisalu tia samuna tieka lembo salama ha mutoto. Lumbu ti bisari biandi mbo bidukisaka mikanda mi batomo bangulaka na mi batomo kabaka yôka mikanda miamiansoni, mpe mbo bisarilaka Bibila mu bakisa milio za bantu mu tomesa luzingu lwawu. Mukembo mu bungu dia misamu mio mia nzitukulu mita salama, mbo wukwendaka kwe Yehova Yandi sarilaka tikunku tia bantu ti babongelaka ntiana bantu ba nôka, mu lungisa bisalu bio bia ngolo. Kâ bwe tutâ mu bungu dia muna muntu? Ngano Yehova lendi tu bakisa mu bâ na ngolo? Tala ti yee, nti tufweti sa mu bâka lubakusu lwandi? Bwawu bu tataleno  bima bitatu bi tulendi longoka mu tifwani tia hana ntumwa Paulo.

7. Ntia musamu wumosi tulendi longoka mu tifwani tia Paulo?

⁷ Musamu wumosi wu tulendi longoka mu tifwani tia Paulo ni ewu: Bu sarilaka Yehova kusikirilakandi ngolo peleko lenda dia nge beni. Bantu babingi beri zoloko Paulo mu bungu dia kuma ku katûka na lenda diandi dia sarila. Mu bungu dia bima bio, mbo kaketi bâ na lukuta mpe mbo kaketi tisikirila yandi beni. Wakurila ku Tarse, yeri kapitale ya hata dia Rome. Tarse dieri hata dia dinene dieri na tukolo twa tunene. Paulo wabaka ndongosolo ya mbote mu bungu ti walongoka kwe mosi wa Bayuda wuberi tomo zitisaka weri na nkumbu Gamaliele. (Bis. 5:34; 22:3) Mu ntangu mosi, Paulo wayizi bâ muntu wa wunene ha kati dia mpangi zandi za Bayuda. Watâ ti: “Mbo ndieri tomo kwe yele mu dibundu dia Bayuda yôka bantu ba tweri mvula zimosi mpe na bantu ba kanda diani.” (Nga. 1:13, 14, NWT; Bis 26:4) Kâ Paulo keri’â tisikirilaka ko.

8. Tintwari na Bisi-Filipe 3:8 na note, bwe Paulo keri bongelaka bima bi kabika, mpe mu bungu dia nti keri bâka “mu nsayi mu bunokena”?

⁸ Paulo nsayi yeri nandi ya bika bima bieri mu monekesaka ntiana muntu wa wunene. Ntiangu kayizi mona bima bio ntiana “zala.” (Tanga Bisi-Filipe 3:8.) Paulo wayôkela mu misamu miamingi mia mpasi mu bungu ti wayizi bâ mulongoki wa Kristo. (Bis. 23:12-14) Bamuhana nkuba mpe bamutûla ku boloko kwe Bisi-Rome ni bu sa ti yandi mpe Musi-Rome weri. (Bis. 16:19-24, 37) Paulo wayizi bakula ti muntu wa masumu weri, mpe musamu wa mpasi weri kwe yandi mu yirika misamu mia mbote. (Rom. 7:21-25) Kâ, ka bika mu landa Yezu ko mu bungu ti bantu telamana beri mu telamanaka peleko mu bungu ti mutima’andi mbo weri mu sembaka. Mbo keri bâka mu “nsayi mu bunokena.” Mu bungu dia nti? Mu bungu ti mu ntangu yi keri wa nôka mbo keri monaka ngolo za Nzambi zeri salaka mu luzingu lwandi.​—2 Kor. 4:7; 12:10.

9. Bwe tufweti mwinaka bima bisaka ti tamoneka ba nôka?

⁹ Tala ti tuzololo tabaka ngolo zitûkaka kwe Yehova, ka tufweti’â tabanzaka ko ti ngolo za  nitu, lukolo lwa lula, kuma ku takurila peleko bimvwama ni bio bisaka ti tabâ muntu wa ntalu. Bima bio ka bisaka ko ti tabâ salu ha meso ma Yehova. Mu kanda dia Nzambi ‘ka babingi’â ko bê na ndwenga ha meso ma bantu, ka babingi’â ko babutukila mu makanda ma nsangu.’ Yehova wasola ‘ha mutoto-nsi bio bia kondo lufunia [ngolo].’ (1 Kor. 1:26, 27) Buna, tala ti ka wena na bima bi tuzonzele ku mbatukulu ya paragrafe yi ko, lendi tatamana mu sarila Yehova. Kani wamwina bio buna, bongela luzingu lwaku mu mpila ya mbote. Bwe lendi wa sila? Bambuka ti mu ntangu yilembolo na bima bie mfunu mu nza yi, ni mu ntangu yo lendi mona ti Yehova nge kata hana ngolo. Mu tifwani, wamana tîna bantu batelamanaka nkwikulu zaku, sambila Yehova kakuhana butindi ngatu wazonzela misamu mi kwikilaka. (Efz. 6:19, 20) Tala ti timbevo nwanaka na tio tuka ntama, lomba kwe Yehova kakuhana ngolo ze naku nsatu mu tatamana mu sala bwabwingi mu tisalu tiandi. Ntangu ni ntangu yi mona lubakusu lwa Yehova, timinu tiaku mbo tikula mpe bu baka ngolo.

10. Mu bungu dia nti tufweti longokela bifwani bia bantu ba kwikama bie mu Bibila ntiana bo ba bazonzele mu Bahebre 11:32-34?

¹⁰ Paulo mbo keri longokaka Matsonoko na bunsungu bwabwansoni. Mbo keri vulu longokaka Zu dia Nzambi mpe mbo keri longokaka misamu miamingi mu bifwani bia bantu ba kwikama bie mu kati dia Zu dio. Bu keri tsonekaka kwe Bakristo ba Bahebre, Paulo wabalomba babanzila bifwani bio. (Tanga Behebre 11:32-34.) Tazonzeleno kwa mosi wa bisari bio, mutinu Davide. Ka fweti’â telamana kwa mbeni zandi ko, kâ wafweti telamana mpe bantu beri ndiku zandi. Bu tukwe taluzuri tifwani tia Davide, mbo tubakula ka bwe tifwani tio tiaketi bakisila Paulo mpe bwe tulendi landila tifwani tiandi.

11. Mu bungu dia nti Davide keri monekenaka wa nôka? (Tala tifwani tie ha tinima tia ntete.)

¹¹ Goliate, weri na ngolo zazingi, wabongela Davide ntiana muntu wa nôka peleko wa peta. Goliate bu kamona Davide, “wamusehesela mpe wamubongela ntiana muntu wa mpamba mpamba.” Goliate wa nkatika wa zangama weri, binwanunu bia lunga bieri nandi mpe watomo longoka mu nwana muzingu. Kâ, Davide weri kwa mwana bakala weri monekaka wa nôka mpe walembo tomo zaba mu nwana. Kâ Davide ngolo zeri nandi. Wasikirila Yehova, mpe Yehova wamuhana ngolo zafwanakana mu nunga Goliate.​—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. Ntia musamu wakaka Davide kafweti telamana?

¹² Davide wafweti telamana mpe musamu wakaka waketi mu monekesa wa nôka. Davide wa kwikama weri kwe Sawule, muntu wasola Yehova ngatu kabâ mutinu wa Israele. Ku mbatukulu, mutinu Sawule, Davide keri zitisaka. Kâ ha manima, lukuta lwa Sawule lwasa ti kasila Davide timbanda. Sawule wabatika mu bongela Davide mu mpila ya mbi, bu kayêla mu mu honda.​—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Mu ntangu Mutinu Sawule keri mu bongelaka mu mpila ya mbi, Davide nti kasa?

¹³ Davide watatamana mu zitisa Sawule, mutinu wasola Yehova, ni bu sa ti kondo kwa buderede keri mu silaka. (1 Sam. 24:6) Davide ka bakila Yehova nkesi ko mu bungu dia misamu mia mbi mia yirika Sawule. Kâ, Davide wasikirila Yehova ngatu kamuhana ngolo zeri nandi nsatu mu korela musamu wo wa mpasi.​—Mik. 18:1, mio miatsonama ntete tikapu tiabatika (suscription).

14. Ntia musamu Paulo kabwabana na wo wudelakane na wa Davide?

¹⁴ Ntumwa Paulo wabwabana na musamu wa bwabana Davide. Paulo mbeni zandi zatomo  mu yôka mu ngolo. Bamfumu babingi ba mu mbandu’andi beri lembo mu zoloko. Mbo beri vulu mu hanaka nkuba mpe mbo beri vulu mu tûlaka mu boloko. Ntiana kwa Davide, Paulo mbo beri mu mwisaka mpasi kwe bantu bafwanana mu bâ ndiku zandi. Bantu bakaka mu timvuka tia Bakristo bayizi mu telamana. (2 Kor. 12:11; Flp. 3:18) Kâ Paulo wanunga bantu babansoni bayizi mu telamana. Mu bwe? Paulo watatamana mu samuna ntono telemana ku beri mu telamanaka. Watatamana mu bâ wa kwikama kwe mpangi zandi ni bu sa ti bayizi mu niongesa. Kâ wuyôkele mfunu, wabâ wa kwikama kwe Nzambi na tii ku nsuka ya luzingu lwandi. (2 Tim. 4:8) Paulo walenda mu yirika misamu mio miamiansoni mu ngolo za Yehova, kâ ka mu ngolo za yandi beni’â ko.

15. Ntia kani die neto, mpe bwe tulendi dia lungisila?

¹⁵ Ngano fweti telamana bifingu peleko nkwamusu ku lukolo, ku tisalu peleko kwe bantu bê mu kanda diaku balembolo Mbangi za Yehova? Ngano muntu we ko mu timvuka wukubongelaka mu mpila ya mbi? Tala ti ni buna wena, bambukilaka tifwani tia Davide na tia Paulo. Lendi tatamana mu ‘bakisina mbi mu misamu mia mbote.’ (Rom. 12:21) Mu ntangu bantu batutelamanaka, ka tudingaka ko tnwana, ntiana Davide wanwana na Goliate. Kâ, mbo tunungaka mbi bu tubakisaka bantu mu longoka Bibila na mu zaba Yehova. Lendi lenda mu lungisa kani dio bu kwe sariri Bibila mu hana mvutu mu biyuvu bia bantu, bu kwe bê na buzitu mpe na nsayi kwe bô bakuyirikaka mbi, mpe bu kwe sariri mbote kwe bantu babansoni na kwe mbeni zaku.​—Mat. 5:44; 1 Pi. 3:15-17.

16-17. Ngano Paulo nti kasa lembo zimabakana?

¹⁶ Ntete kabâ mulongoki wa Yezu, ntumwa Paulo weri muntu walembo bâ na buzitu, mpe weri kwamisaka milongoki mia Yezu. (Bis. 7:58; 1 Tim. 1:13) Yezu yandi beni wasima Paulo kabika mu mwisa timvuka tia Bakristo mpasi, bu beri mu tâka nkumbu Sole. Yezu wazonza na Paulo tuka kuna mazulu mpe wamuhonda meso. Mu vutu mona, Paulo wafweti dinga lubakusu kwe bantu ba keri kwamisaka. Na kuluka  kwakwansoni, watambula lubakusu lwa mulongoki wumosi weri na nkumbu Ananiase, wamuzibula meso.​—Bisalu 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Ha manima Paulo wayizi bâ muntu wa zabakana mu timvuka tia Bakristo, kâ ka zimbakana musamu wa mu longesa Yezu ko mu nzila ya Damase. Paulo watatamana mu bâ wa kuluka, mpe yandi beni watambula, lubakusu lwa mpangi zandi. Wayizi tâ ti beri ntiana “lubakusu lutindisaka.”​—Kol. 4:10, 11, NWT, note.

18. Ntangu zakaka nti bilendi tukabakasa mu tambula lubakusu lwa bantu bakaka?

¹⁸ Ngano nti tulendi longoka mu tifwani tia Paulo? Bu tabatika mu longoka matieleka, kampe weri neto bantu bakaka batubakisa, mu bungu ti tazaba ti misamu miamingi tafweti longoka. (1 Kor. 3:1, 2) Kâ bwawu bu tasoba? Tala ti Yehova tusarilaka tuka ntama mpe misamu miamingi tuzebi, wulendi bâ musamu wa mpasi mu tambula lubakusu, nsungula tala ti kwe muntu wazebi matieleka ka ntama ko lutûkiri. Kâ, Yehova mbo kavulu sarilaka mpangi zeto mu tu tindisa. (Rom. 1:11, 12) Buna, tala ti tuzololo tabaka lubakusu lutûkaka kwe Yehova, tufweti tambula lubakusu lwa mpangi zeto.

19. Mu bungu dia nti Paulo kalendela mu yirika misamu mia minene?

¹⁹ Paulo misamu mia minene miamingi kayizi yirika bu kayizi bâ Mukristo. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti walongoka ti, ka kwena muntu ko wulendi lenda mu bungu dia kuma ku katuka, ngolo zandi peleko mbongo ze nandi, kâ mbo kalenda mu bungu dia kuluka kwandi mpe mu bungu ti Yehova kasikirilaka. Bika beto bansoni talanda tifwani tia Paulo (1) bu tukwe sariri Yehova, (2) bu tukwe longoke mu nzila ya bifwani bie mu Bibila, mpe (3) bu tukwe tamburi lubakusu lutûkaka kwe mpangi zakaka. Buna, ni tubâ banôka, Yehova mbo katuhana ngolo zifwanakane!