1. N’nga rumiwi Paulo aidhin’ni?

RUMIWI PAULO atoidiwa ira, fendo ndinango, anovivwa kala ofooka. Liye atorumeli-a ira manungwee akale ‘ofooka’ mbwenye ira airena vyapama afuneela vilimbi-edha thitho ka-i ira hora dhothene malobelwee tanorumeliwa ninga na mwafunela liye. (2 Akor. 4:16; 12:7-9; Aroma 7:21-23) Thitho Paulo atoidhiwa ira amwiidanee tathuulela ira liye ali ofooka. * Va vyongo vyothene vwevi, Paulo kaatekenyeile mwasa oongeliwa vyotakala naatu enango venango namwasa ofooka wee.​—2 Akor. 10:10-12, 17, 18.

2. Mavwelana na lemba la 2 Akoritiyo 12:9, 10, chofunjedha iivi yofuneya vinjinji ifunjedhile Paulo?

² Paulo atofunjedhavo yofunjedha yofuneya vinjinji—mutu unooda kala olimba masiki ira liye unovivwa kala ofooka. (Muleri 2 Akoritiyo 12:9, 10.) Yohova atomwandela Paulo ira: “Nguru dhanga dhinovunela wafooka.” Yohova afuna onga ira nguru dhee dhinowenjedhela dharambulela Paulo. Yongo yoroma, dhoweni nione ira mwasiwa ngwan’ni kaninofwanela kumbanya amwidani-u taniruwananga.

3. Mwasiwa ngwan’ni ninooda kala aimbwerumweru voruwaniwa?

³ Kavali unodhiveliwa no ruwaniwa. Mbwenye, hora dhinango amwidani-u tanoniruwanecha. Akala ira ninokalecha osukwala vinjinji na vyongo vinoonga aliwa, ninooda kala okumbanya. (Sang. 24:10) N’nga ninalimbane a-vi na vinaniruwana amwidani-u? Ninooda sazi-edha Paulo thitho “kala aimwerumweru voruwaniwa.” (2 Akor. 12:10)  Mwasiwa ngwan’ni? Mwasiwa ngoi ruwaniwa thitho oni-iwa-nyarwa na amwidani nguumboni oi nili anamafunjedha a Yesu. (1 Pe. 4:14) Yesu atovaela awandela anamafunjedhee ira aliwa tanodha a-ra-ariwa. (Juwau 15:18-20) Pievyo vyaireile hora yandulimu. Va hora yen’ne atu talemenle mwendelo waagiriki taonecha makristau kala ofooka thitho o-oidhiwa yongo. Mbwenye waayuda taonecha makristau ninga “atu bure o-ofunja”, ninga anamarumiwa Pedru na Juwau. (Mayir. 4:13) Makristau taoneecha ninga ofooka aliwa kataira ikundu yandale thitho katakala anyakondo. Waatu anjinji, makristau taoneecha ira mbo-obaliwa vatatamoni.

4. N’nga makristau andulimu taonecha a-vi amwidaniwa taazuzumi-anga?

⁴ N’nga makristau a hora yandulimu tato-iya laleela na mwasa othomiwa na amwidaniwa? Kabe. Mwaifwanafwani-o, anamarumiwa Pedru na Juwau taona ira oni-iwa na mwasa o-arela Yesu thitho laleela vyafunji-a liye pyova-a titimi-o. (Mayir. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Anamafunjdha a Yesu katana mwasa okaanela manyadho. Mwaimbarimbari makristau odhiyevi-ala tatoira vinjinji waatu kwaranya uliwethene wa amwidaniwa. Mwaifwanafwani-o, mabuku talembiwile na anango mwa makristau enala tanave kami-a thitho idedi-edho ya mamiliyau aatu. Thitho Umwene waongecha aliwa unave tonga thitho chineneeva unodha dhatonga ilambo yothene yavathi. (Mat. 24:14) Mofwanafwani-a, atu anguru andale ta-ara-arecha makristau andulimu tatomala ukwa a-la limbilive. Thitho ka-i vyevyove: anamafunjedha ororomeleyale ee-ni mbamamwene dhulu. Mbwenye amwidaniwa othene tatomala ukwa; masiki akala ira tanovenyathi-iwa, tanofwanela vwela Umwene utongiwenga na makristau aidecha aliwa.​—Apok. 5:10.

5. Movwelana na lemba la Juwau 15:19, mwasiwa ngwan’ni atu a Yohova tanonyoziwa naatu enango?

⁵ Malamboano atu enango tanoninyoza thitho tanonionga. Aliwa tanoona ira atu a Nlungu mbowa-eya thitho mbochenyela. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasiwa kaninorumela makalelo aatu atatamoni mwi-u. I-yo ninovilimbi-edha ira nikale odhievi-a, opwaseya thitho ovwela. Mwandhila inongo, ilambo inodabwa atu ogaya, odhitukulela thitho odhimbinuwela. I-yavo vyevyo, i-yo kaninavolowela ndale thitho kaninadhowa khondoni ya ilambo iliyothene. I-yo kanino-arela makalelo a ilambo, ngumwasiwa ninooniwa ira nli o-olongomana waatu enango.​—Muleri Juwau 15:19; Aroma 12:2.

6. Pivyongo viivi vinaoda irana Yohova dhela mwaatwee?

⁶ Vavyothene vyevyo atu vinanithuulelana aliwa, Yohova unoni-indi-edha basa voira vyongo vyodabwi-a. Dhela mwaatwee, Yohova unanaira masaka-edho oi atwee talaleelenga vya istoriya yaatu. Anamalabee malamboano tananakumi-a marevista othapuleliwa na viongelo vinjinji no gaweliwanga ilambo yothene yavathi, thitho aliwa tano-indi-edha basa Bibilya vofuna kami-a mamiliyau aatu ira takaena ingumi yapama. Yoganyali iliyothene ya vyodabwi-avi inodhowa wa Yohova. Liye uno-indi-edha basa gulu laatu ofooka ira talabe basa languru. N’nga nyo? N’nga Yohova unooda ukami-ani vamweka ira mukaena nguru? N’nga nyo munafwanela iranan’ni ira mukami-iwe na liye? Dhoweni nionge vyongo viraru vyovweya vifunjedhile i-yo va ifwanafwani-o ya rumiwi Paulo.

7. N’nga chiyongo iivi ifunjedhile i-yo wa Paulo?

⁷ N’nga ninofunjedhavon’ni kumela wa Paulo? Kamunyindelenga nguru dhinyu venango dodoliso linyu vomlabela Yohova. Maonelo  aatu, Paulo atokaana yolinga yothene ira akale mutu ogaya thitho ovinyindela. Liye uulukunle wu Tarso, yenio yali tatamo la sidade ya romano. Tarso yali sidade yokaana fuma loidhiweya na tatamo nlukulu lofunjamo Paulo atoidhiwa mafunji-edho apama vinjinji​—liye afunji-iwile na mmbo-i waandimuwa auyuda olemezeya vinjinji vahora yali liye, mutu mmbo-i aitaniwa Gamaliel. (Mayir 5:34; 22:3) Vatofiya hora yoi Paulo atokaana iroromelo dhela waayuda. Liyene atoonga ira: “Miyo ndanoira vyongo vyadodoliso vinjinji wuyuda i-yani-ana naatu anjinji a zizalanga tana tungalanga.” (Agal. 1:13, 14; Mayir. 26:4) Mbwenye Paulo kaavinyindela.

8. Movwelana na lemba la Afilipi 3:8, n’nga Paulo aona a-vi vyoganyali vyailambo, thitho mwasiwa ngwan’ni liye “anodhiveliwana fooka”?

⁸ Mwaifunelo yapama, Paulo atothathula ndhandha lee wu vyongo vyamwiri-a ira akale mutu wanguru dhela ikundo ailambo. Mwaimbarimbari, vyongo vyaona atu enango kala vyapama, Paulo aviona “ninga ikatha.” (Mureri Afilipi 3:8.) Paulo utokala wavadhulu vokala nama-arela wa Kristu. Liye atofiya voidiwa na zizalee. (Mayir. 23:12-14) Thitho liye ato-idiwa no e-liwa parezoni naabale a sidade, lauroma. (Mayir. 16:19-24, 37) I-yavo vyevyo, vogomedha vee Paulo atoona nyarwa mwasa olimbanana vyosakula vee. (Aroma 7:21-25) Mbwenye Paulo ka-iidhe ira amwidanee venango vyodawa vyee vimweleli-e nduli. I-yavo vyongo vyevyo, liye “anodhiveliwa ofooka.” Namwasa wan’ni? Va hora dhothene vyavivwa liye kala ofooka, Paulo angaodile ona nguru dha Nlungu dhilabanga va ingumee.​—2 Akor. 4:7; 12:10.

9. N’nga ninoona a-vi kala vyofwanafwana aganyali?

⁹ Akala ninofuna ira Yohova aniva-e nguru, kaninofwanela thuulela ira nguru dhamanungo, funja wavadhulu, kaana kalasi lavadhulu Venango kaana kobiri dhinjinji. Kai vyongo vyevi vinaniiri-e kala ofuneya vinjinji wa Yohova. Mwaimbarimbari, anamalaba a Nlungu malamboano “kavali oidhiwa vinjinji moda unoonela atu vyongo, kanina nguru dhinjinji, venango moda uromile atu kalao.” I-yavo vyongo vyevyo, Yohova usakunle i-ndi-edha basa “vyongo vyofooka vyailamboi.” (1 Akor.  1:26, 27) Nyo kamunoona kala vyofwanafwana vyo-onganyali— kala nyarwa wanyo vomlabela Yohova. Mo-iyana naatu enango, anoona kala vyofwanafwana na makundo ofooka ninga vizo, thitho ninga ngari yoona nguru dha Yohova vaingumyee. Mwaifwanafwani-o, akala ira nyo muli ninga atu ale anolimbanana na iroromelwiwa, lobelani wa Yohova ira aulimbi-eni thitho muvunele vyongo vinororomela nyo. (Aef. 6:19, 20) akala ira nyo munobulela marenda o-oila, mumvepe Yohova nguru dhinofuneela nyo ira mulabe basalee ninga munaodela nyo. Nyo mwavivwanga ira Yohova unowakula malobelwinyu, mwaimbarimbari iroromelwinyu inokala yolimba vinjinji.

10. Mwasiwa ngwan’ni pyapama wa i-yo funjedha vifwanafwani-o vya makristau ororomeleya andulimu, ninga vilembiwile va lemba la Aebere 11:32-34?

¹⁰ Paulo a-indi-edha basa funjedha Malemba mofwanelela. Mwasa wa vyevyo, kaafunjedhile makundove, mbwenye atofunjedhavo vifwanafwani-o vyaatu ororomeleya tatokaana vistoriya vya ingumi vilembiwile Bibilyani. Angalembenle makristau awu iheberi, Paulo atowavepa aliwa ira tathuulele ifwanafwani-o noira thandha wa anamalaba a Yohova a ndulimu. (Muleri Aebere 11:32-34.) Onani ifwanafwani-o imbo-i ya anamalaba ororomeleya, Mwene Davide. Liye afuneya limbanana nyarwa dhinango akala amwidanee baa-i, mbwenye thitho naatu enango enao tali amwidanee. Mwaimbarimbari, thuulela ifwanafwani-o ya Davide vyafuneela limbi-a rumiwi Paulo thitho irana vyevyo pyapama vinjinji wa i-yo malamboano.

11. Mwasiwa ngwan’ni Davide aoneya ninga ofooka, i-yani-ana na Galiyati? (Onani iruthiruthi vakapa loroma.)

¹¹ Wa nyakhondo wanguru Goliyati, Davide kaali mutu ofooka navang’onovene. Goliyati angamoni Davide, “atom-mongana monyoza.” Onga mwaimbarimbari, Goliyati ali ndimuwa kwaranya Davide thitho atomala kozeela no wara vyowara vya anyakondo. Davide ali zombwene o-okaana dodoliso dhakhondoni thitho kaakozeile ira adhowe kondoni. Mbwenye Davide atovichinja malo mokala owa-eya atokala olimba vinjinji. Liye anyindela nguru dha Yohova, namwasa wenuo, liye atooda ganyali wa mwidanee.​—1 Sam. 17:41-45, 50.

12. N’nga pyorucha viivi vyalimbanana Davide?

¹² Davide atolibanana nyarwa inango yoi yangaodile mmwiri-a liye kala ofooka. Liye amlabela mwene wa Isiraeli mororomeleya a-eliwile na Yohova, Sauli. Ee-no mwene Sauli anomlemeza Davide. Mbwenye, vanduli viwa, Sauli atomkalela sanje Davide. Sauli atoroma mwirela Davide vyongo vyothakala, thitho atofiya vovilimbi-edha ira ampe.​—1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. N’nga Davide avivwa a-vi vyaireliwa liye vyongo vyo-olongomana na Mwene Sauli?

¹³ Masiki ira anoireliwa vyongo mo-olongomana na Sauli, Davide atodhowanave mmwirela vyongo monlemeza, mwasiwa liye ali mwene osakuliwa na Nlungu. (1 Sam. 24:6) Davide kammombile landu Yohova namwasa wa vyongo vyothakala vyaira Sauli. Iyavo vyevyo, Davide amnyindenle Yohova ira amva-e nguru dhafuneela liye ira aode vilela nyarwa dhorucha dhaona liye.​—Masal. 18:1.

14. Tinyarwa dhiivi Paulo dhiguman’nena liye n’ninga dha Davide?

¹⁴ Rumiwi Paulo atogumanana nyarwa n’ninga dha Davide. Amwidani a Paulo ali atu anguru vinjinji kwaranya liye. Anamasogolela anjinji anguru tanomwiida Paulo. Hora dhinango, aliwa tanokoma Paulo nom-ela perezoni. Ee-no ninga Davide, Paulo anoireliwa vyongo  vyothakala naatu ale afuna kala amwidanee. Fiedhela atu enango a pingo wakristau tatoroma mmwida. (2 Akor. 12:11; Afil. 3:18) Mbwenye Paulo atooda vilela waatu othene tammwidanana. Moi a-vi? Liye atodhowanave laleela, angalive ira ano-ara-ariwa. Thitho vira wa hora, atororomeleya wa Nlungu vaingumi yee yothene fiedhela wukwa. (2 Timo. 4:8) Paulo atovilelana va nyarwa dhinjinji, kai namwasa oi anyindela nguru dhee, mbwenye namwasa oi anyindela nguru dha Yohova.

15. N’nga ifunelwinyu chiivi, thitho munaode a-vi kwakwaneli-edha?

¹⁵ N’nga nyo munoireliwa vyongo vyothakala thihto a-ra-ariwa naafwinyu axikolani, abasani venango abalinyu enao ta-ali a Mboni dha Yohova? N’nga nyo mutoroma ireliwa vyongo vyothakala na bali wa pingoni mwinyu? Akala ira vyevi vitouirelani, muthuulele vyaifwanafwani-o ya Davide na vya Paulo. Nyo munooda dhowanave “vilela va vyongo vyotakala wa vyapama”. (Aroma 12:21) Mo-iyana na Davide, ifunelwinyu chikale yolokotedha mutu vyako-ini, mbwenye kulokota Madhu a Nlungu mathuulelo thitho rimani mwaatu ale asakuliwile. Thitho nyo munooda kwakwaneli-edha ifunelo yei mo-arela makundo ala: Vonyindela Bibilya vowakula vyofuka vyaatu, vokala mutu wailemezo thitho watangaranga waatu ale anoniirela vyongo vyothakala, noira vyapama waatu othene, tangani-avo amwidaninyu.​—Mat. 5:44; 1 Pe. 3:15-17.

16-17. N’nga Paulo ya-aduwalile liye chini?

¹⁶ Paulo a-anakale namafunjedha wa Kristu, Paulo ali zombwe o-okaana lemezo waatu enango ano-ara-ara anama-arela a Yesu. (Mayir. 7:58; 1 Timo. 1:13) Paulo, wenuo aidhiweile nadhina la Saulo ndulimu, ano-iyachi makristau andulimu tangasukwanle. Thitho Yesu atommwimecha Paulo. Angali dhulu, Yesu atommongana liye atom-iya n’niga o-oona. Ira arome okoka ona, Paulo atokanyi-edhiwa ira avepe kami-iwa molongomana waatu ale am-ara-ara liye. Modhiyevi-a, Paulo atorumela kami-iwa na namafunjedha mmbo-i aitaniwa Ananiya, ule aoni vyoro-a vyee.—Mayir. 9:3-9, 17, 18.

 ¹⁷ Vanduli viwa, Paulo atokala mutu mmbo-i oidhiweya na pingo waikristau. Mbwenye liye kaaduwale navang’onovene yongo ifunjedhilevo liye na Yesu angali vaulendo odhowa wu Damasko. Paulo atodhowanave kala odhiyevi-a, vorumela kami-iwa naabali naarongolee aikristau. Paulo anoidhiwa ira aliwa tafuneela “mva-a liye malangi-o” ofuneya vinjinji.​—Akol. 4:10, 11, madhu achindo.

18. Mwasiwa ngwan’ni vinokala vyorucha rumela kami-iwa naatu enango?

¹⁸ N’nga ninofunjedhavon’ni vaifwanafwani-o ya Paulo? Vinooneya ira voroma vene, vyafunjedha i-yo imbarimbari, vyali vyo-orucha rumela kami-iwa naatu enango. I-yo navivwa ninga nili a-ima aunemba, vevo vaona i-yo ira ninofuneela funjedha vyongo vinjinji. (1 Akor. 3:1, 2) N’nga malamboano? Masiki ira ninomlabela Yohova vyawa vinjinji thitho kaana dodoliso, vinofuna vionge ira nitorumela kami-iwa naatu enango? Vyevyo vinokala vyorucha chineneeva, simbwasimbwa akala mutu unonikami-a una vyawa vyoyeva muimbarimbari kwaranya i-yo. Mbwenye fendo dhinjinji Yohova uno-indi-edha basa abali naarongoli-u ira taniva-e nguru dhinofuneela i-yo. (Aroma 1:11, 12) Akala ninofuna ira Yohova aniva-e nguru, ninofuneela ira hora dhothene nithuulelenga vyevi.

19. Mwasiwa ngwan’ni Paulo atooda irana vyongo vyorucha?

¹⁹ Paulo atooda irana vyongo vyorucha vanduli vokala kristau. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasa ngoi liye atofunjedha ira akaleo pama kavinonyidela nguru dhamanungoni, funja wavadhulu, kobiri venango kaana kalasi lavadhulu. Mbwenye unodha namwasa okala mutu odhiyevi-a thitho kaana iroromelo wa Yohova. Namwasa wenuo, sakulani msazi-edha Paulo. (1) Vomroromela Yohova, (2) vofunjedha vifwanafwani-o vya Bibilyani, (3) vorumela kami-iwa naatu enango. Mwandhila yen’na, masiki ira munovivwa kala ofooka, Yohova unoukami-ani ira mukale mutu wanguru!